Europako Kristautasunaren Hedapena
42 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to Lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Zer dela eta emigratu zuten ijitoak Asia Txikira eta Bizantziar Inperiora IX. mendean?

  • Mediterraneoko uharteetara eraman zituztelako
  • Europako herrialdeek ijitoei beren lurretatik alde egiteko agindua eman zietelako
  • Etxetik atera zituzten gerraz, goseteaz eta gaixotasunengatik
  • Turknen eta mongulen armadak iritsi zirelako
  • Musulmanek India inbaditu zutelako (correct)

Nolako harrera jaso zuten ijitoek Europan?

  • Hasieran ondo hartu zituzten, baina gero jazarpena jasan behar izan zuten (correct)
  • Europan ez zuten inoiz ongi hartu, eta beti baztertu eta jazarri zituzten
  • Oso ondo hartu zituzten, eta leku berria bizitzeko aukera eman zieten
  • Ez zuten arazorik izan Europan, eta berehala egokitu ziren bizitza berrira

Noiz hasi ziren ijitoak jazarpena jasaten Europan?

  • Haien jatorrirako ezagutza eta bizimoduaren ondorioz
  • XIII. mendean, turknen eta mongulen armadak iritsi zirenean
  • XIV. mendean, ijito talde ugari Mediterraneoko uharteetan eta Grezia kontinentalean finkatuz joan zirenean
  • IX. mendean, musulmanek Iberia inbaditu zutenean
  • Haien bizimodu nomadak eta bizimodu ezberdina zirela eta (correct)

Zer da 'gurutzada' kontzeptuaren definizio egokia testuaren arabera?

<p>Kristau erresumak musulmanen lurraldeak konkistatzeko egiten diren gerrak (A)</p> Signup and view all the answers

Zein lekuren konkistaren alde egiten zuten gurutzadak?

<p>Jerusalem (B)</p> Signup and view all the answers

Zein erakunde sortu ziren gurutzadak defendatzeko?

<p>Monje-soldaduzez osatutako ordena militarrak, hala nola Templekoen eta Ospitalekoen ordenak (A)</p> Signup and view all the answers

Zergatik uste dute arabier kronikariak, franknen inbasioak krudelak izan zirela?

<p>Franknek herritar asko erail zituztelako (C), Franknek Jerusalemgo tenpluak eta etxeak arpilatu zituztelako (D)</p> Signup and view all the answers

Zertan datza gurutzaden inguruko eztabaida nagusia?

<p>Gurutzadak justiziak gidatutako gerrak izan ziren ala ez (A), Gurutzaden eragin positiboa ala negatiboa zen, kristauentzat eta musulmanentzat (B), Gurutzadak beharrezkoak ziren ala ez, Lur Santua askatzeko eta kristautasuna hedatzeko (D)</p> Signup and view all the answers

Zein da arte erromanikoaren ezaugarrietako bat?

<p>Eraikinak harrizkoak, handiak eta itxura trinkodunak direnak (A)</p> Signup and view all the answers

Zein ordenek erabili zuen arte erromanikoaren estiloa bere monasterioetan?

<p>Beneditar ordena (D)</p> Signup and view all the answers

Nola erabili zen arte erromanikoa fededun gehienentzat?

<p>Elizetan, erliebe eta margolanen bidez istorioak kontatzeko (B)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri arkitektoniko erabili zen arte erromanikoan sabaiak arinagoak izateko?

<p>Kanoi- eta ertz-gangak, eta kupulak (D)</p> Signup and view all the answers

Zein da tenplu erromanikoen oinplanoa?

<p>Gurutze latindarra (C)</p> Signup and view all the answers

Zein hirietan erromesbide nagusiak zeuden, erromanikoa nagusi zen tokia?

<p>Erroma, Jerusalem eta Santiago de Compostela (A)</p> Signup and view all the answers

Zein da arte erromanikoaren estiloa zehazten duen alderdi garrantzitsuena?

<p>Bere erlijiozko izaera (C)</p> Signup and view all the answers

Kleroaren bi adar nork osatzen zuen?

<p>Klero sekularra eta klero erregularra (C)</p> Signup and view all the answers

Zein da klero erregularraren ezaugarri nagusia?

<p>Eredu bat ezartzen duten erlijio-ordenak osatzea (D)</p> Signup and view all the answers

Nork zuen botere handia elizbarruti bat kontrolatzen zuelako?

<p>Apezpikuak (A)</p> Signup and view all the answers

Nola eragiten zuen Elizak eguneroko bizitzan?

<p>Lan eta jai egunak zehaztuz (A)</p> Signup and view all the answers

Monasterioen jarduera nagusia zein zen?

<p>Otoitz egitea, meditazioa eta esirulana uztartzea (C)</p> Signup and view all the answers

Zein ziren monasterioetako biztanlegoko kideak?

<p>Monjeak, fraideak eta mojak (B)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri nabaria da elizak Erdi Aroko gizartean?

<p>Politikan parte hartzea eta errentak kobratzea (C)</p> Signup and view all the answers

Zein egitekoa ez da elizaren eginkizun nagusietako bat?

<p>Berrogei urtera arte ikasi behar izatea (B)</p> Signup and view all the answers

Zer zen Eskumika?

<p>Elizak emandako zigorrik larriena (C)</p> Signup and view all the answers

Zein urte bitartean sortu ziren heresiak, testuaren arabera?

<p>XI. eta XV. mendeen artean (A)</p> Signup and view all the answers

Zein da katarismoaren bereizgarri nagusia?

<p>Sakramentuen eta Eliza hierarkiak duen garrantziaren ukapena (B)</p> Signup and view all the answers

Zein da "scriptoriuma" monasterioaren barruan?

<p>Liburuak kopiatu eta idazteko gunea (D)</p> Signup and view all the answers

Zein dira Europako katolikoek kristautu zituzten herri taldeak?

<p>Germaniarrak eta eslaviarrak (D)</p> Signup and view all the answers

Zein jarduera-mota ez da aipatzen monasterioetako jardueren sailkapenean?

<p>Politikoak (D)</p> Signup and view all the answers

Zein da XI. eta XII. mendeen artean Europa kristautzeko prozesuan gertatu zen gertaera aipagarrienetakoa?

<p>Gurutzadak (C)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri hauetakoren bat ez da ARKITEKTURA ERROMANIKOAREN ezaugarri gisa aipatzen?

<p>Erromanikoak erabili zuen arkitektura gotikoaren oinarriak (B)</p> Signup and view all the answers

Zein adierazpen hauetatik DA ZUZENA eskultura erromanikoen inguruan?

<p>Eskultura erromanikoetan, pertsonaia nagusietako bat nabarmentzen zen, eta gehienek jarrera zurrun samarra izaten zuten. (B)</p> Signup and view all the answers

Zer da GIROLA?

<p>Absidearen inguruan dagoen korridorea, erromesek aldare nagusia inguratzeko (A)</p> Signup and view all the answers

Zein ezaugarri hauetakoren bat EZ DA Eskultura Erromanikoaren ezaugarrietako bat?

<p>Errealista eta oso zehatzak ziren (C)</p> Signup and view all the answers

Zeintzuk dira San Saturnin elizan eta Conquesko Santa Fedean eransteko erabaki zuten elementuak?

<p>Girolak (B)</p> Signup and view all the answers

Zein adierazpen hauetatik DA ZUZENA eskulturen inguruan?

<p>Eskultura erromanikoek Eskritura Santuetako gaiak irakastea zuten helburu (C)</p> Signup and view all the answers

Zer da Erdi Aroko monasterioen ezaugarrietako bat?

<p>Lurralde zabalak hartzen zituzten eta bertan hainbat gizarte-talde bizi ziren. (D)</p> Signup and view all the answers

Zein arrazoi zuten monjeek Erdi Aroan liburu gehienak latinez idazteko?

<p>Latina Elizaren hizkuntza zen. (D)</p> Signup and view all the answers

Zer da Gregorio VII.aren erreformaren helburu nagusia?

<p>Eliza katolikoaren eskubideak berrezartzea eta enperadorearen esku-hartzea murriztea. (C)</p> Signup and view all the answers

Zein da Erdi Aroko monje eta moja askoren eginkizun nagusia?

<p>Erlijioa sustatu eta eliza eta komunitatea zaintzea. (A)</p> Signup and view all the answers

Zerk erakusten du Erdi Aroko monasterioek garrantzia handia zutela kulturaren transmisioan?

<p>Monasteiren barruan Liburu bilduma erraldoiak gorde zituzten. (D)</p> Signup and view all the answers

Nola eragin zuten Elizaren botere politikoaren aldaketek Erdi Aroko gizartean?

<p>Elizaren eta estatuaren arteko botere borroka hasierarik eman zuten. (C)</p> Signup and view all the answers

Flashcards

Nork zen Aita Santua?

Aita Santua Erromako apezpikua zen, eta kristautasunaren erlijio-agintari gorena.

Nola banatzen zen Eliza?

Eliza bi adarretan banatzen zen: erregularra eta sekularra.

Zer da klero erregularra?

Erlijio-ordenek osatzen zuten; bakoitzak erregela bat jarraitzen zuen, beren betebeharrak eta zereginak zehazten zituena.

Zer da klero sekularra?

Kardinalek, apezpikuek, artzapezpikuek eta apaizek osatzen zuten.

Signup and view all the flashcards

Zer eginkizun zuen apezpikuak?

Apezpikuek elizbarruti bat kontrolatzen zuten, eta bertan apaizek parrokien arreta ematen zieten.

Signup and view all the flashcards

Zer botere zuen Elizak?

Elizak botere politiko eta ekonomiko handia zuen, Estatu kristauen gaietan parte hartzen zuen eta lurren zati handi bat kontrolatzen zuen.

Signup and view all the flashcards

Nola eragiten zuen Elizak gerretan?

Elizak gerretan ere parte hartzen zuen, Jainkoaren tregoak ezarriz eta armadak antolatzen zituen.

Signup and view all the flashcards

Zer egiten zuten monasterioetan?

Monasterioetan monjeak eta mojak bizi ziren, baina ez ziren otoitz bakarrik egiten; baratzeetan lan egiten eta eskuizkribuak kopiatzen ere aritzen ziren.

Signup and view all the flashcards

Zer ziren heregiak?

Erromako Elizaren dogma onartzen ez zuten korronte erlijiosoak.

Signup and view all the flashcards

Nola sortu ziren heregiak?

XI. eta XV. mendeen artean, Erromako Elizaren dogma onartzen ez zuten korronte erlijiosoak agertu ziren. Batzuen helburua, hala nola baldutarren helburua, Jesu Kristoren lehengo dizipuluen bizitza imitatzea zen, pobreziaren ideala barne. Beste batzuk, aldiz, Elizaren arauetatik urrundu eta beste ikuspuntu doktrinal batzuei jarraitu zieten.

Signup and view all the flashcards

Zer da katarismoa?

Erromako Elizaren dogma onartzen ez zuen erlijio-korrontea, Frantziako hegoaldean sortua.

Signup and view all the flashcards

Zer ukazio egiten zuen katarismoak?

Katarismoak uste zuen bi mundu zeudela: ona, Jainkoak sortutakoa, eta txarra, gaizkiaren espirituen mendekoa.

Signup and view all the flashcards

Nola zigortu zituen Elizak kataristak?

Aita Santuak gogor zigortu zituen katarismoaren jarraitzaileak, bortizki jazarri zituen eta heriotza zigorra ezarri zien.

Signup and view all the flashcards

Zergatik zen eskumika mehatxu larria?

Kristau errege bat edo enperadore bat eskumikatuz gero, haren mendekoek leialtasun-zina betetzetik aske geratzen ziren.

Signup and view all the flashcards

Nola hedatu zen Kristautasuna?

XI. -XII. mendeen artean, Europa kristauaren mugak hedatuz joan ziren.

Signup and view all the flashcards

Nondik nondik hedatu zen Kristautasuna?

Katoliko alemaniarrek pagano eta eslaviarrak kristautu zituzten, eta berdina egin zuten bizantziar ortodoxoek Balkanetako eta Errusiako eslaviarrekin.

Signup and view all the flashcards

Nola gorde ziren antzinako testuak?

Erdi Aroko monasterioek antzinako testuak gorde zituzten, bestela galduko zirenak. Garai hartan klerikoek eta gutxi batzuek bakarrik zekiten irakurtzen eta idazten.

Signup and view all the flashcards

Zergatik eraiki ziren monasterioak leku bakartuetan?

Monasterioak leku bakartuetan eraiki ziren, kontzentratzeko eta espirituarekin konektatzeko errazagoa zela uste baitzen.

Signup and view all the flashcards

Zer eskaintzen zieten Erdi Aroko komunek emakumeei?

Komun eta abadesek emakumeentzako hezkuntza eta ibilbide profesionalak eskaini zituzten.

Signup and view all the flashcards

Zein eginkizun zuten abadesek?

Abadesak monasterioak zuzentzen zituzten, hizkuntza eta diplomatiko trebetasunak izan behar zituzten.

Signup and view all the flashcards

Zer egin zuen Gregorio VII.a aita santuak Elizaren boterea sendotzeko?

Gregorio VII.a aita santuak Elizaren agindua sendotu zuen, enperadorearen menpekotasunetik askatuz.

Signup and view all the flashcards

Nola bereizi zen Inperio Santuaren eta Elizaren arteko boterea?

Inperio Santuaren eta Elizaren arteko liskarrek mendeetan iraun zuten, bi erakundeen boterearen gaineko tirabira islatuz.

Signup and view all the flashcards

Zertarako zuen Elizak eskumena erreformaren ondoren?

Elizak garai hartan apezpikuak izendatzeko eskumena zuen, erreformaren ondorioz.

Signup and view all the flashcards

Nola aldatu zen Elizaren botere politikoaren antolaketa Erdi Aroan?

Erdi Aroan, aita santua enperadorearen menpe zegoen, baina Gregorio VII.ak Elizaren independentzia lortu zuen.

Signup and view all the flashcards

Zer ziren gurutzadak?

Gurutzadak kristau-erresumak musulmanen lurraldeak konkistatzeko antolatutako esku-hartze militarrak izan ziren.

Signup and view all the flashcards

Zein zen gurutzaden helburua?

Gurutzadek Lur Santuko toki santuak musulmanen eskutik askatzea eta Europako mugez harago kristautasuna zabaltzea zuten helburu.

Signup and view all the flashcards

Noiz eta zergatik hasi zen lehen gurutzada?

Lehen gurutzadak 1095etik 1099ra bitartean iraun zuen, eta Urbano II.ak Jerusalem askatzera deitu zituen kristauak.

Signup and view all the flashcards

Zer ondorio izan zuten gurutzadaek Lur Santuan?

Gurutzadek erresumak sortu zituzten Lur Santuan, eta monje-soldaduzez osatutako ordena militarrak sortu zituzten haiek defendatzeko.

Signup and view all the flashcards

Nola iritsi ziren ijitoak Europako lurretara?

Ijitoak India inbaditu ondoren, Asia Txikira eta Bizantziar Inperiora emigratu zuten, XIV. mendean Europan zehar zabalduz.

Signup and view all the flashcards

Nola bizi ziren ijitoak Erdi Aroan?

Erdi Aroan ijitoek bidaiariak, artisauak eta musikariek bezala bizi ziren, baina jazarpenak jasan zituzten.

Signup and view all the flashcards

Zergatik jasan zuten ijitoek jazarpena?

Ijitoek jatorriz hangoak ez izateagatik eta ohitura desberdinengatik jazarpena jasan zuten, baina jazarpenaren arrazoiak konplexuak dira.

Signup and view all the flashcards

Zer iritzi duzu erlijioa hedatzeari buruz indarkeria erabiltzeaz?

Indarkeria erabiltzea erlijioa hedatzeko metodo egokia al da? Eztabaida konplexua da, eta gizartearen balioen arabera, eztabaida txikiagoak edo handiagoak sor ditzake.

Signup and view all the flashcards

Zergatik borrokatu zuten gurutzadek?

Gurutzadetan parte hartu zutenentzako benetako motibazioa, ez zen bakarrik gurutza-seinalearen sinboloa, baizik eta lurralde eta aberastasunen ondarearen alde borrokatzea.

Signup and view all the flashcards

Nola lagundu zuten erromesbideek merkatalaren garapenean?

Erromesbideak bidaia espiritualez gain, merkatal eta kultura-truke handi bat sustatu zuten.

Signup and view all the flashcards

Zer ziren erromesaldiak?

Erdi Aroan, jendea santuen erlikiak ikusteko eta gurtzeko eta kristauen toki garrantzitsuak bisitatzeko bidaia luzeak egiten zituen.

Signup and view all the flashcards

Zer lotura zuen erromanikoak erlijioarekin?

Arte erromanikoak Kristautasuna indartsu hedatzen ari zen garai bat islatzen du, eta erlijio-sinboloak argitu eta zabaltzeko erabili zen.

Signup and view all the flashcards

Nola zabaldu zen arte erromanikoa?

Erromanikoaren zabalpena Clunyko beneditarrei esker izan zen, beren monasterioak eraikitzeko estilo hori erabili zuten.

Signup and view all the flashcards

Zein da eliza erromanikoen oinplanoa?

Eliza erromanikoen oinplanoa, gurutze latindarreko forma du, gurutzean Kristo hil zela irudikatuz.

Signup and view all the flashcards

Nola eraiki ziren eraikin erromanikoak?

Egitura sendoak eta iraunkorrak sortzeko, erromatarren arkitekturako teknika zaharrak berreskuratu ziren.

Signup and view all the flashcards

Zein dira erromanikoaren eraikuntza esanguratsuenak?

Erromaniko baten estiloa, bere eraikuntza esanguratsuak dira elizak, katedralak eta monasterioak.

Signup and view all the flashcards

Transeptua

Eraikuntza erlijioso baten zati bat da, nagusiki elizetan. Transeptuaren eta absidearen artean kokatzen da, eta alboko nabeak izan ditzake. Bere helburu nagusia alboko nabeak eta absidea lotzea da.

Signup and view all the flashcards

Erdi-puntuko Arkua

Eraikuntza erromanikoaren elementu garrantzitsua da, eta arkitekturaren parte garrantzitsua da. Arkuak erabiltzen ditu, eta eraikuntzaren egonkortasuna bermatzen du.

Signup and view all the flashcards

Nabe Nagusia

Elizaren erdigunea da, eliza osoaren zabalera estaltzen duen espazio bat. Bere egitura sarritan habe sendoetan oinarritzen da, eta alboko nabeak ditu inguruan.

Signup and view all the flashcards

Girola (elizetan)

Elizaren erdiko espazioaren inguruan dagoen espazio osagarria da, nabearen perimetro osoa inguratzen duena. Arkuak ditu, eta erromesek aldare nagusia atzetik inguratu zezaten eraikita zegoen.

Signup and view all the flashcards

Alboko Nabeak

Eraikuntza erromanikoetan, eliza erromanikoaren alboan kokatzen diren espazioak dira, eta nabe nagusiarekin lotuta daude. Alboko nabeak, ertz-gangaz estaltzen dira, eta alboko kapiteletan dekorazio eskultoreak aurki daitezke.

Signup and view all the flashcards

Absidea (elizetan)

Elizaren atzealdean kokatzen den espazioa da, aldarearen aurrean. Forma erdi-zirkularra izan ohi du, eta sarritan girola bat inguratzen du.

Signup and view all the flashcards

Pilareak

Eraikuntza erromanikoaren elementu garrantzitsua da, eta arkitekturaren parte garrantzitsua da. Arkitekturaren pisua eramaten du, eta material sendoz eraikita dago

Signup and view all the flashcards

Kanoi- eta ertz-gangak

Eraikuntza erromanikoaren oinarri bat da, eta arkitekturaren elementu garrantzitsua da. Azalera bat estaltzeko erabiltzen dira, eta arkitekturaren egonkortasuna bermatzen du.

Signup and view all the flashcards

Study Notes

Europako Kristautasunaren Hedapena

  • XI. eta XIII. mendeetan, Europa kristauaren mugak hedatu egin ziren, batez ere Iparraldean eta Ekialdean.
  • Katoliko alemanek herri pagano eta eslaviarrak kristautu zituzten, eta bizantziar ortodoxoek Balkanetako eta Errusiako eslaviarrekin egin zuten antzera.
  • Iberiar penintsulako kristau erresumak musulmanen lurraldeak konkistatuz joan ziren.
  • Aita santuak eta erregeek gurutzadak antolatu zituzten, Lur Santua konkistatzeko, kristautasuna Europako mugez haratago eramanez.
  • Lehen gurutzada 1095etik 1099ra egin zen, Jerusalem askatzeko helburuarekin.
  • Gurutzada horren ondoren, beste zazpi gurutzada egin ziren, liskarrak, arpilatzeak eta suntsipenak eraginez.
  • Gurutzatuek Lur Santuan erresumak sortu zituzten, eta ordena militarrak sortu ziren haiek defendatzeko (adibidez, Tenpletikoa eta Ospitalekoa).
  • Ijitoen diaskorra ere Europako kristau lurretara iritsi zen, lehenik Bizantziar Inperiotik, eta gero, mendebalderantz.

Erromesbideak

  • Erdi Aroan, toki garrantzitsuak bisitatzeko eta gurtzeko erromesaldia erromesbideak zeuden.
  • Erromesgune nagusiak ziren Erroma, Jerusalem eta Santiago de Compostela.
  • Monasterioak eta ospitaleetan ostatu hartzen zuten erromesek.
  • Erromesaldiek hirien eta merkatuen garapena bultzatu zuten, ideien eta jakintzen trukeari laguntzen baitzioten.

Arte Erromanikoa

  • Arte erlijiosoa eta nazioartekoa: Europako erlijio ordena (adibidez, Cluny ordenako beneditarrak) zabaldu zenez, estilo erromanikoa ere zabaldu zen.
  • Estilo honek lotura estua zuen erlijioarekin. Fededunen artean irakurtzen eta idazten ez zekitenakentzat, erliebe eta margolanak Jainkoa eta adierazpen sakratuak irudikatzeko erabili ziren.
  • Eraikin handiak eta harrizkoak ziren, eta harrizko teilatuekiko erresistentzia behar zuten.
  • Teknologiak hobetzeko, harkaitz txanponak (kanoi, ertz eta kupula) erabili ziren.
  • Egiturak gurutze latindarren planen arabera antolatzen ziren, eta eraikinek kanpoko kontrahormekin sendotu ziren.
  • Etxeek itxura trinkoa eta solidea izan zuten.
  • Erakundeak eta monasterioak izan ziren eraikin garrantzitsuenak.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Quiz Team

Related Documents

Eliza eta kleroaren egituraren azterketa PDF

Description

Quiz honek XI. eta XIII. mendeetan Europako kristautasunaren hedapena aztertzen du. Gurutzadak, munta egiten zuten erresumak eta liskar historikoak jorratzen dira. Gaurko Europako mugetatik at kristautasuna nola iritsi zen ikasi dezakezu.

More Like This

Use Quizgecko on...
Browser
Open
Browser
Browser