Етістік туралы тест

Етістік (Verb)

Анықтама: Етістік – іс-әрекетті, күйді немесе процессті білдіретін сөз табы.
Етістіктің түрлері:
1. Транзитивті етістіктер: Объектіні қажет етеді. (мысалы: "жазады", "оқиды")
2. Интранзитивті етістіктер: Объектіні қажет етпейді. (мысалы: "жүгіреді", "отырады")
Негізгі формалары:
- Негізгі форма: Етістіктің инфинитиві (мысалы: "жүру", "жазу").
- Салпыншақ форма: -а, -е, -й, -у, -ту арқылы жасалады (мысалы: "жазып", "жүріп").
Етістіктің шақтары:
1. Өткен шақ: өткен уақытта болған әрекетті білдіреді. (мысалы: "жазды")
2. Қазіргі шақ: қазіргі уақытта болып жатқан әрекетті білдіреді. (мысалы: "жазып жатыр")
3. Болашақ шақ: алдағы уақытта болатын әрекетті білдіреді. (мысалы: "жазатын болады")
Етістіктің райлары:
1. Күй райы: іс-әрекеттің күйін білдіреді (мысалы: "болар").
2. Талап райы: іс-әрекеттің міндетті түрде болуын білдіреді (мысалы: "жасасын").
3. Шарт райы: шартқа байланысты іс-әрекетті білдіреді (мысалы: "жасаса").
4. Болжам райы: болар нәрсені болжап айту (мысалы: "болар").
Етістік формалары:
- Дара етістіктер: бір етістік (мысалы: "барады").
- Күрделі етістіктер: екі немесе одан да көп етістіктен тұрады (мысалы: "бара жатыр").
Етістіктің жұрнақтары:
- Болымсыз жұрнақ: -ма, -ме, -ба, -бе (мысалы: "барма", "жазба").
Синтаксистік қызметі:
- Сөйлемдегі баяндауыш қызметін атқарады.
Модальді етістіктер:
- Іс-әрекеттің мүмкіндігін, қажеттілігін, рұқсатын білдіреді (мысалы: "мүмкін", "тиіс").
Тілдік ерекшеліктер:
- Қазақ тілінде етістік түбірі мен жұрнақтардың бірігуі арқылы жаңа мағына мен формаларды қалыптастырады.

Етістік (Verb) туралы негізгі түсініктер

Етістік – іс-әрекетті, күйді немесе процессті білдіретін сөз табы.

Етістіктің түрлері

Транзитивті етістіктер: Объектіні қажет етеді, мысалдар: "жазады", "оқиды".
Интранзитивті етістіктер: Объектіні қажет етпейді, мысалдар: "жүгіреді", "отырады".

Етістіктің формалары

Негізгі форма: Етістіктің инфинитиві, мысалдар: "жүру", "жазу".
Салпыншақ форма: -а, -е, -й, -у, -ту арқылы жасалады, мысалдар: "жазып", "жүріп".

Етістіктің шақтары

Өткен шақ: өткен уақытта болған әрекетті білдіреді, мысал: "жазды".
Қазіргі шақ: қазіргі уақытта болып жатқан әрекетті білдіреді, мысал: "жазып жатыр".
Болашақ шақ: алдағы уақытта болатын әрекетті білдіреді, мысал: "жазатын болады".

Етістіктің райлары

Күй райы: іс-әрекеттің күйін білдіреді, мысал: "болар".
Талап райы: іс-әрекеттің міндетті түрде болуын білдіреді, мысал: "жасасын".
Шарт райы: қоғам шарттарына байланысты іс-әрекетті білдіреді, мысал: "жасаса".
Болжам райы: болар нәрсені болжап айту, мысал: "болар".