Сөз таптары: Етістік

Анықтама: Етістік – іс-әрекетті, күйді, қабылдауды білдіретін сөз табы.
Сипаттамасы:
- Етістік іс-әрекетті немесе күйді көрсетеді (жүгіру, оқыту, күлу, т.б.).
- Етістіктерді тұлғаларына, шақтарына, жекелік және көптік формаларына қарай жіктеуге болады.
Түрлері:
1. Негізгі етістіктер: Тек өз мағынасы бар етістіктер (жүгіру, оқу).
2. Көмекші етістіктер: Басқа етістіктің мағынасын толықтыру үшін қолданылады (болу, бару).
Шақтары:
- Өткен шақ: Іс-әрекеттің өткен уақыттағы орындауын білдіреді (жүгірді).
- Қазіргі шақ: Іс-әрекеттің қазіргі уақытта орындалып жатқанын білдіреді (жүгіреді).
- Болашақ шақ: Іс-әрекеттің болашақта орындалатынын білдіреді (жүгіреді).
Жекелік және Көптік формалары:
- Жекелік: мен, сен, ол – етістіктің жалғаулары арқылы.
- Көптік: біз, сіздер, олар – етістік формасы өзгереді.
Етістіктің түрлері:
1. Транзитивті етістіктер: Объектіге қажетті, яғни әрекетті тікелей қабылдайтын (жазу, оқу).
2. Интранзитивті етістіктер: Объектісіз қолданылады (жүгіру, күлу).
Қосымша формалары:
- Шартты түрде: Егер... болса (жүгіруге).
- Мақсатты түрде: Үшін, үшінші тұлғаларға бағытталған (оқу үшін).
Синтаксистік қызметі:
- Етістік сөйлемде баяндаушы, толықтауыш, анықтауыш қызметінде болуы мүмкін.
Сөз жасау:
- Етістіктерден есімдер мен зат есімдер жасау (жүгіруші, оқушы).

Етістік – қазақ тіліндегі ең маңызды сөз таптарының бірі, өйткені ол сөйлемнің мазмұнын анықтап, іс-әрекетті немесе жағдайды көрсетеді.

Етістік: Анықтама және Сипаттамасы

Етістік – іс-әрекетті, күйді не қабылдауды білдіретін сөз табы.
Етістіктер іс-әрекеттерді (жүгіру, оқыту) немесе күйді (күлу) көрсетеді.
Тұлғаларына, шақтарына, жекелік және көптік формаларына қарай бөлінеді.

Етістіктердің Түрлері

Негізгі етістіктер: Тек өз мағынасы бар (мысалы, жүгіру, оқу).
Көмекші етістіктер: Өзгеше етістіктің мағынасын толықтырады (мысалы, болу, бару).

Шақтары

Өткен шақ: Іс-әрекеттің өткен уақытта жүзеге асқанын көрсетеді (жүгірді).
Қазіргі шақ: Іс-әрекеттің қазіргі уақытта іске асырылатынын білдіреді (жүгіреді).
Болашақ шақ: Іс-әрекеттің болашақта болатынын білдіреді (жүгіреді).

Жекелік және Көптік Формалары

Жекелік: мен, сен, ол – етістіктің жалғаулары арқылы беріледі.
Көптік: біз, сіздер, олар – етістік формалары өзгереді.

Етістіктің Түрлері

Транзитивті етістіктер: Объектіге қатысты, әрекетті қабылдайтындар (мысалы, жазу, оқу).
Интранзитивті етістіктер: Объектісіз қолданылатындар (мысалы, жүгіру, күлу).

Қосымша Формалары

Шартты түрде: Егер...болса үлгісінде берілетіндер (мысалы, жүгіруге).
Мақсатты түрде: Үшін, үшінші тұлғаларға бағытталған (мысалы, оқу үшін).

Синтаксистік Қызметі

Етістік сөйлемде баяндаушы, толықтауыш, анықтауыш қызметінде қызмет атқара алады.

Сөз Жасау

Етістіктер негізінде есімдер мен зат есімдер жасалады (мысалы, жүгіруші, оқушы).
Етістік қазақ тіліндегі ең маңызды сөз таптарының бірі болып табылады, сөйлемнің мазмұнын анықтап, іс-әрекетті не жағдайды көрсетеді.