Етістік туралы жалпы мәлімет

Етістік туралы жалпы мәлімет

• Етістік - әрекетті, күйді, процесті білдіретін сөз таптары.
• Синтаксистік қызметі:
  • Сөйлемнің негізгі мүшесі: баяндаушылар.

Етістік түрлері

1. Негізгі етістіктер:

   • Әрекеттің негізін білдіретін етістіктер.
   • Мысалы: бару, жүру, сөйлеу.

2. Көмекші етістіктер:

   • Негізгі етістікпен байланысты, оның мағыналық аспектілерін көрсетеді.
   • Мысалы: болу, керек.

3. Дауыс екпіні:

   • Жеке, көпше түрде: адам санына байланысты.
   • Мысалы: мен барамын (жеке), біз барамыз (көпше).

Етістіктің заман (уақыт) түрлері

1. Далалық:

   • Өткен мезгілде болған әрекет.
   • Мысалы: оқыды, жазды.

2. Қазіргі:

   • Қазіргі уақытта happening.
   • Мысалы: оқып жатыр, жазып жатыр.

3. Буду (болжам):

   • Келешекте орындалатын әрекет.
   • Мысалы: оқитын болар, жазатын болар.

Етістіктің белгісі (шарттылығы)

• Шартты етістіктер:
  • Арнайы шарттылықты білдіреді.
  • Мысалы: келсе, барса.

Тұрақты етістік формалары

1. Септіктер:

   • Көптеген етістіктер септіктермен бірігеді: атау, жаратылу.

2. Туынды етістіктер:

   • Негізгі етістікпен қосымша формалар арқылы пайда болады.
   • Мысалы: ойлану, дайындау.

Етістік синтаксисі

• Сөйлем ішінде қолдану:
  • Сөйлемнің толықтық әсерін қамтамасыз етеді.
  • Мысалы: Ол кітап оқыды.

Етістіктің мағынасы

• Бірнеше мағынаға ие болуы:
  • Контекстке байланысты өзгеріп отыруы.
  • Мысалы: ақтау – тазалау, қорғау.

Практика тапсырмалары

1. Әр түрлі етістіктерді қолдану арқылы сөйлем құрау.
2. Етістіктерді замандарға бөлу жаттығуы.
3. Шартты етістіктермен сөйлем жасау.

Етістік

• Етістік - әрекетті, күйді, процесті білдіретін сөз таптары.
• Сөйлемнің негізгі мүшесі: баяндаушылар.

Етістік түрлері

• Негізгі етістіктер - әрекеттің негізін білдіреді.
  • Мысалы: бару, жүру, сөйлеу.
• Көмекші етістіктер - негізгі етістікпен байланысты, оның мағыналық аспектілерін көрсетеді.
  • Мысалы: болу, керек.
• Дауыс екпіні (жеке, көпше) - адам санына байланысты өзгереді.
  • Мысалы: мен барамын (жеке), біз барамыз (көпше).

Етістіктің заман (уақыт) түрлері

• Далалық: өткен мезгілде болған әрекет.
  • Мысалы: оқыды, жазды.
• Қазіргі: қазіргі уақытта орындалып жатқан әрекет.
  • Мысалы: оқып жатыр, жазып жатыр.
• Буду (болжам): келешекте орындалатын әрекет.
  • Мысалы: оқитын болар, жазатын болар.

Етістіктің белгісі (шарттылығы)

• Шартты етістіктер - арнайы шарттылықты білдіреді.
  • Мысалы: келсе, барса.

Тұрақты етістік формалары

• Септіктер - көптеген етістіктер септіктермен бірігеді.
  • Мысалы: атау, жаратылу.
• Туынды етістіктер - негізгі етістікпен қосымша формалар арқылы пайда болады.
  • Мысалы: ойлану, дайындау.

Етістік синтаксисі

• Сөйлем ішінде қолдану - сөйлемнің толықтық әсерін қамтамасыз етеді.
  • Мысалы: Ол кітап оқыды.

Етістіктің мағынасы

• Бірнеше мағынаға ие болуы - контекстке байланысты өзгеріп отыру мүмкіндігі бар.
  • Мысалы: ақтау – тазалау, қорғау.

Практика тапсырмалары

• Әр түрлі етістіктерді қолдану арқылы сөйлем құрау.
• Етістіктерді замандарға бөлу жаттығуы.
• Шартты етістіктермен сөйлем жасау.