Podcast Beta
Questions and Answers
Zein herri germaniarrak Erromako mendebaldeko inperioa garaitu zuten?
Urtean, nork banandu zuen Erromatar Inperioa bi zatitan?
Nork konkistatu zituen bisigodoak 507. urtean?
Zein izan zen mendebaldeko erromatar inperioaren hiriburua?
Signup and view all the answers
Zeintzuk ibai zeuden herri germaniarren lurraldeen mugan?
Signup and view all the answers
Zein agintari izan zen ekialdeko erromatar inperioaren liderra?
Signup and view all the answers
Zein iritziz, erromatarren arazoa benetan gogorra izan zen?
Signup and view all the answers
Nork lideratu zuen mendebaldeko inperioa konkistatu zuten gerra?
Signup and view all the answers
Zein herri germaniarrak izan ziren Bizantziarrek VI. mendean garaitu zituztenak?
Signup and view all the answers
Politikako ezaugarri nagusien artean, zein da erregearen posizioa?
Signup and view all the answers
Zeintzuk ziren herri germaniarrek Ipar Europatik etorritakoak?
Signup and view all the answers
Nekazaritzarena eta abeltzaintzarena ekonomikoki garrantzitsuak ziren, baina zein zan mugimendu nagusiena?
Signup and view all the answers
Zeintzuk ziren erregearen azpitik zeuden agintariak?
Signup and view all the answers
Zein faktore garrantzitsua izan zen gizartean?
Signup and view all the answers
Zein ereindako eredua ez zen agertzen gizartean?
Signup and view all the answers
Zein herri germaniarrek lehiatu zuten bandaloekin?
Signup and view all the answers
Zer izan ziren herri germaniarren helburu nagusiak Erromatar Inperioaren mugetan?
Signup and view all the answers
Zeintzuk izan ziren Erromatar Inperioak herri germaniarren aurka eraiki zituen harresiak?
Signup and view all the answers
Zer adierazi nahi du 'barbaro' hitzak greziar eta erromatarretan?
Signup and view all the answers
Limes terminoa zer adierazten du latinez?
Signup and view all the answers
Zenbat distantzia izaten zuten harreseko dorrek etorkizuneko truke zentroak izateko?
Signup and view all the answers
Zer nolako eraikuntza izan ohi ziren limes-ak?
Signup and view all the answers
Zein ibaik sortzen zuten muga naturalak Europa iparraldean?
Signup and view all the answers
Zer esan nahi du 'barbaro' hitzak gaur egun?
Signup and view all the answers
Zeintzuk izan ziren Karlomagnoren lorpen nagusiak Europan?
Signup and view all the answers
Nork babestu zuen Karlomagno Erromako Aita Santua?
Signup and view all the answers
Zer helburu zuen Karlomagnok 778. urtean Piriniotatik pasatzean?
Signup and view all the answers
Nola amaitu zen Orreagako gudua?
Signup and view all the answers
Zerk eragin zuen Karlomagnoren mugak zabaltzea?
Signup and view all the answers
Zein hiriburu jarri zuen Karlomagnok bere erregealdian?
Signup and view all the answers
Zelako dinastiakoa zen Karlomagno?
Signup and view all the answers
Nola eragin zuen Karlomagnok Iruñean?
Signup and view all the answers
Zeintzuk dira bisigodoen jatorria eta kokapena?
Signup and view all the answers
Zeintzuk ziren germaniarren jainko nagusiak mitologia gehienetan?
Signup and view all the answers
Nola finkatu zen latinaren hedapena germaniarren artean?
Signup and view all the answers
Monakotza zer nolako bizimodua izan zen mendebaldeko Europan?
Signup and view all the answers
Zeintzuk ziren bisigodoen hirugarren iritsi ziren tribuak?
Signup and view all the answers
Kristautasuna nolakoa izan zen germaniar kultura artean?
Signup and view all the answers
Zer izan zen Rezesvinto?
Signup and view all the answers
Nola deskribatzen da germaniarren kultura erromatarrekin alderatuta?
Signup and view all the answers
Study Notes
Erromatar Inperioaren etsaiak
- Erromatarrek eta herri germaniarrek (edo barbaroek) muga naturala zuten, baina K.o. I. mendetik aurrera barbaroek presioa egin zuten erromatarren lurraldeak konkistatzeko.
- Erromatarrek heziak eraiki zituzten herri germaniarrak kontrolatzeko, hauen erasoak geldiarazteko eta haien lurraldeak finkatzeko.
- Europako iparraldean, heziak gertu egon arren, herri germaniarrek eta erromatarrek bereizitako kulturak eta legeak zituzten.
- Erromatarrek beren kode zibila zuten, eta barbaroek arau desberdinak zituzten.
Barbaro hitza
- "Barbaro" hitza greziarrek, erromatarrek eta kristau ondorengoek erabiltzen zuten "arrotza" edo "kanpotarra" izendatzeko.
- Hitzez hitz, "zezeltzen duena" edo "gaizki hitz egiten duena" esan nahi du.
- Erromatarrek erabiltzen zuten eremuaren mugetatik kanpo bizi ziren herriak izendatzeko.
- Gaur egun, barbaro hitza erabiltzen da pertsona basati, gupidagabe eta bihozgabeak izendatzeko.
Erromatar limes-ak
- "Limes" hitzak "muga" esan nahi du latinez, eta horrela deitzen zaie Erromatar Inperioaren mugei.
- Limes-ak normalean harriz egindako heziak ziren, eta gaztelu, gotorleku eta zaintza dorrez orniturik.
- Dorre edo gotorlekuak kokatuta zeuden distantzia jakin batean, muga beste aldeko etsaiak zaintzeko.
- Merkatariak erakartzeaz gain, soldaduen familiak kokatu ziren horien inguruan, herriak eta kanpamenduak sortuz, gero truke zentro bihurtuko zirenak.
- Herri germaniarrak Rhin eta Danubio ibaien muga naturalaren beste aldean bizi ziren, eta erromatarrek heziak eraiki zituzten beren inbasioak geldiarazteko.
Herri germaniarren agintariak
- Herri germaniarrak Europa osotik zabaldu ondoren, hegoaldean zeuden lurraldeak konkistatu zituzten.
- Herri germaniarrak Rhin ibaiaren ekialdean eta Danubio ibaiaren iparraldean bizi ziren, eta erromatarren aurka egiteko asmoa zuten.
- Haien nahiak Europako mendebaldea eta ekialdea konkistatu zituzten, eta pixkanaka Erroma bera konkistatzen hasi ziren.
- IV. mende amaieran, germaniarrak erromatarren lurraldeetan sartu ziren.
- Erromatarrek borroka gogorra egin zuten, baina V. mende amaieran erromatarrak garaitu zituzten (476. urtean), Odroako generalak Mendebaldeko Erromatar Inperioa bereganatuz.
- Erromatarrek jasaten ari ziren egoerari aurre egiteko, 395. urtean Teodosiok Erromatar Inperioa bitan banatu zuen, Mendebaldeko eta Ekialdeko Inperioak sortuz.
- Mendebaldeko Erromatar Inperioa Erromako hiriburua izan zen eta Honorio bere enperadorea.
- Ekialdeko Inperioa Konstantinola (Bizantzio zen bere jatorrizko izena, gaur egun Turkia) izendatu zuen eta Arcadio (Teodosioren anaia) jarri zuen enperadore bezala.
Herri Germaniar desberdinak
- Bisigodoak: Godoen beste taldea izan zen. Europa osotik sakabanatu ziren, Italiatik hasita, erromatarren aurkako gudekin (Adrianapoliseko guda, k.o. 376 urtean), baina baita Galiatik ere. Frankoen agerpenarekin hegoalderantz jo zuten, Iberiar Penintsulan kokatuz. Espainiarren aurrekariak izango dira.
- Frankoak: Frantziako erdialdean bizi ziren. 507. Urtean bisigodoak konkistatu zituzten, eta espanditu egin ziren.
- Ostrogodoak: Godo taldea izan zen, gaur egungo Europako ekialdean kokatzen zirenak. Erromatar Inperioaren gainbehera ondoren, ostrogodoek Italiako zonaldea menperatu zuten. Denborarekin, ostrogodoak frankoen erasoekin desagertzen joan ziren, gehienak esklabu bezala saltzen edo hiltzen.
- Saxoiak: Antzinako tribu germaniarra zen, Europako iparraldean, Herbehereetan kokatzen zena. Ondoren, Britainia inbaditzea hasi zen, etorkizunean Ingalaterra izango zena.
- Sueboak: Ipar Europatik etorritako germaniarrak ziren, Itsaso Baltikoaren inguruan bizi zirenak. Bisigodoek suntsitu zituzten, eta haien menpe geratu ziren.
- Bandaloak: Europa erdiko herri germanikoak ziren, Itsaso Baltikoaren inguruan bizi zirenak, baina Erromatar Inperioaren konkista gertatu zenean hegoalderantz, Afrikarantz joz, bisigodoekin lehian hasi ziren. Bizantziarrak (ekialdeko Erromako Inperioa) VI. mendean garaitu zituzten.
Herri germaniarren ezaugarriak
Politikako ezaugarri nagusiak
- Politikan, monarkia zen nagusi, erregeak garrantzi handia zuela, guztien buruzagi zelako.
- Bere azpitik nobleak zeuden, politikan haritzen zirenak, baina erregeak azken hitza zuela.
- Erregearen menpean, kondeak, dukeak, markesak, gotzainak eta abadeak zeuden (erregearen basailuak).
- Botere gutxiko pertsonek ez zuten erregearen babesik.
Ekonomiaren ezaugarri nagusiak
- Nobleek eta erregeek ekonomia menperatzen zuten.
- Ekonomiaren zatirik handiena nekazaritza eta abeltzaintza zen, eta lurrak oso garrantzitsuak ziren.
- Erregeak bere boterea gazteluak eta palazioak erabiliz adierazten zuen, eta inguruan lurrak izaten zituzten.
- Uzta txarra izatean, ekonomikoki urte denboraldi kaskarra izaten zen.
Gizartearen ezaugarri nagusiak
- Hiriek eta hiri-bizimoduak garrantzia galdu zuten, merkataritza eta eskuzko ekoizpenak ere desagertuz.
- Landa-eremuak eta nekazaritzak garrantzi handiena zuten.
- Latinaren hizkuntza hedatu egin zen, eta termino germaniarrak bereganatu zituen.
Kultura/Erlijioaren ezaugarri nagusiak
- Kristautasuna herri germaniarren erlijio ofiziala izan zen, nahiz eta jatorriz politeistak izan.
- Mitologia germaniarra mitologia nordikoarekin lotuta dago, Eskandinaviako jainkoen inguruko istorioen bidez. (Odin, Thor, Loki, Balder, Bure...)
- V. mendean, Europan monakotza edo monjeen bizimodua sortu eta hedatu zen.
- Monjek gizarte-bizitzatik aldendu eta otoitzari emanda bizi ziren. Bakarka hasi ziren, baina gero taldean bizi ziren.
- Mendebaldeko Europan, monakotzaren antolamendurik ohikoena abadia zen: abade batek gidatutako monje-elkartea.
- Abadesa batek gidatutako moja-elkarteak ere existitzen ziren.
- Germaniarren kultura pobrea izan zen erromatarrekin konparatuz.
- Latinaren bidez ekin zioten hizkuntzan ikasteari eta euren hizkuntza bat sortzeari.
- Herri gerlari eta nomadek kultura aberatsa garatzea zaila zen, eta haien artea eskultura mugikorretara edo apaingarrietara mugatzen zen.
Bisigodoak
- Bisigodoak herri germaniarretako bat izan ziren, godoen taldekoa.
- Europa osotik migrazioetan ibiliz, Iberiar Penintsulan kokatu ziren.
- Suebo, bandalo eta alanoen aurka borrokatu zuten, penintsula osoa bereganatu arte.
- Bisigodoak godo tribukoak ziren. Godoak Eskandinaviako tribu txiki bat ziren, eta Erroma inbaditzea hasi ziren, Italiar Penintsulatik.
- Godoen banatzetik bi tribu sortu ziren: ostrogodoak eta bisigodoak.
- Bisigodoak Iberiar Penintsulara iritsi eta lurralde gehiena bereganatu zuten.
- Pixkanaka, bisigodoak musulmanen eta beste herri germaniarren menpean geratu ziren.
Rezesvinto
- Rezesvinto bisigodoen erregea izan zen.
- VII. mendean, Frankoek Frantziako eta beste zenbait zonalde bereganatu zituzten.
- Frankoak Europako herririk handiena izan ziren, Karlomagno agintaririk ezagunenean.
Frankoak
- Frankoen erresuma Erromatar Inperioaren mugan kokatuta zegoen.
- Mendebaldeko Erromatar Inperioa erori zenean, iparraldeko Galia konkistatu zuten, bisigodoak Hispaniarantz bultzatuz.
- Haien mugak Europatik zabaltzen saiatuko dira, Italiako erresuma eta ekialdeko lurraldeak bereganatuz.
Karlomagno
- Karlomagno frankoen eta lombardoen erregea izan zen, eta ondoren Mendebaldeko Inperioko enperadore.
- Europako Inperio handiena izan zuen bere eskuetan VIII. mendean.
- Karolingiarren dinastiakoa zen, eta Europako armadarik handiena zuen.
- Herri asko kristautu zituen, bera ere kristaua baitzen.
- Adriano I.a Aita Santuak babesa eskatu zion, eta horregatik lombardoen aurka borrokatu zuen, 774. urtean Erroma askatuz eta Aita Santuak "Erromako babesle" izendatuz.
- Bere mugak handituz joan ziren, nahiz eta Hispania aldetik musulmanekin eta baskoiekin traba egin (Orreagako bataila, 778. urtean).
- Bera errege zela, estatu antolamendua finkatzen saiatu zen, lurraldeak konderrietan banatuz eta muga arriskutsuetan heziak eraikiz.
- Akisgran jarri zuen hiriburu bezala, eta bertan legediarekin lotutako ekintzak burutu zituen.
Orreagako Guda
-
- urtean gertatutako gatazka, baskoiek eta frankoek parte hartuta.
- Orreagan (Roncesvalles) gertatu zen, Pirinioen inguruan, baskoiek Karlomagnoren armada garaituz.
- Bertan, Roldan, Karlomagnoren iloba, hil zuten.
- Karlomagnok 777. urtean Hispaniako mugak luzatu nahi zituen, musulmanen eskuetan zeuden.
- Bere armada osoak Piriniotatik bidaia egin zuen, Zaragoza konkistatu asmoz, baina ezin izan zuten hiria hartu.
- Piriniotara itzultzerakoan, Iruñeatik pasa ziren eta Karlomagnok hiria suntsitzea agindu zuen.
- Horren ondorioz, hiriko biztanle asko preso eraman zituzten eta hiriko harresiak bota zituzten.
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Quiz honek Erromatar Inperioaren etsaiak eta herri germaniarrek erromatarren lurraldeetan izan zuten eragina aztertzen du. Gainera, 'barbaro' hitzaren definizioa eta erromatar limes-en egitura ezagutuko dituzu. Erromatar eta germaniar kulturaren arteko desberdintasunak ere jorratuko dira.
