Embriyolojiye Giriş

Embriyolojiye Giriş ve Tanımlar

• Embriyoloji, canlıların doğum öncesi oluşum ve gelişimini inceleyen bilim dalıdır.
• "Embriyoloji" kelimesi Yunanca "embryon-embryo" ve Latinceden "logos" (bilim) kelimelerinin birleşmesinden türemiştir.

Anlatım Planı

• Embriyolojinin tanımı
• Embriyoloji tarihi (seçmeler)
• Embriyolojik terminoloji
• Embriyolojide yön bildiren terimler

Embriyolojinin Tarihi

• Embriyolojik çalışmaların ilk örnekleri, Hipokrat'ın (MÖ 460-377) eserlerinde yer almaktadır.
• Hipokrat, insan embriyosunun gelişimine dair gözlemlerini ve fikirlerini eserlerinde paylaşmıştır.
• Aristoteles (MÖ 384-322), embriyonun gelişimine ilişkin görüşler ortaya koymuş ve diğer embriyoların gelişimini tarif etmiştir.
• Claudius Galen (MÖ 130-201), fetüslerin gelişimini, beslenmesini ve allantois, amniyon ve plasenta yapılarını anlatan bir kitap yazmıştır.
• Rönesans döneminde, Leonardo da Vinci, fetus içeren uterus çizimleri yapmıştır ve prenatal büyüme hakkında ölçümler yaparak embriyolojiye niceliksel bir yaklaşım geliştirmiştir.
• 1672'de Graaf, tavşan uteruslarında küçük odacıklar gözlemlemiştir ve bunları günümüzde Graaf folikülü olarak adlandırılan yapılar olarak tanımlamıştır.
• 1775'de Spallanzani, yeni bir bireyin gelişimi için sperm ve yumurtanın gerekli olduğunu göstermiştir.
• Saint Hilaire, embriyo gelişimindeki anormallikleri incelemiş ve teratoloji biliminin temelini atmıştır.
• Heinrich Christian Pander, üç germ tabakasını keşfetmiş ve 1817'de bu keşfini doktora tezinde bildirmiştir.
• Karl Ernst Von Baer (1827), köpekte over folikülü içinde oositi (yumurtayı) tanımlamış ve tuba uterinada bölünen zigotları ve uterusta blastosisti incelemiştir.

Hücre Teorisi ve Embriyoloji

• 1839'da Schleiden ve Schwann, hücre teorisini tamamlayarak, embriyonun tek bir hücreden (zigottan) geliştiğini göstermişlerdir.
• Embriyonun gelişiminde doku ve organların oluşmasında çok sayıda hücre bölünmesi olduğuna dikkat çekmişlerdir.

İlk Tüp Bebek

• İlk tüp bebek 1978 yılında Louise Brown olarak dünyaya gelmiştir.
• Dr. Robert Edwards, Dr. Patrick Steptoe ve Dr. Jean Purdy tüp bebek tedavisinde öncü olmuşlardır.

Embriyoloji Kategorileri

• Genel embriyoloji, embriyonal morfoloji, gelişim anatomisi, karşılaştırıcı embriyoloji ve deneysel embriyoloji başlıkları altında incelenmektedir.
• Özel embriyoloji, doku, organ veya sistemlerin oluşumunu ele almaktadır.

Embriyolojik Terminoloji

• Oogonium: Dişi cinsiyet hücrelerini üretecek olan kök hücre.
• Oosit: Olgunlaşmamış dişi cinsiyet hücresi.
• Ovum: Olgunlaşmış dişi cinsiyet hücresi.
• Oogenez: Olgunlaşmış dişi cinsiyet hücresinin gelişimi.
• Spermatogonium: Erkek cinsiyet hücrelerini üretecek olan kök hücre.
• Spermatozoon: Olgunlaşmış erkek cinsiyet hücresi.
• Spermatogenez: Olgunlaşmış erkek cinsiyet hücresinin gelişimi.
• Zigot: Sperm ve yumurta birleşmesiyle oluşmuş diploid embriyonal hücre.

Gebelik Yaşı ve Döllenme Yaşı

• Gebelik yaşı, son adet tarihinden (SAT) hesaplanır.
• Döllenme yaşı, gebelik yaşından iki hafta sonra hesaplanır.

Prenatal Dönem

• Döllenmeden 30 saat sonra ilk mitoz bölünme
• 8 hücreli evreye kadar totipotent
• 8 hücreden sonra pluripotent
• Blastosit evresi
• Implantasyon, blastosistin endometriyuma tutunması ve gömülmesi sürecidir.
• Prenatal dönem; zigot dönemi, embriyo dönemi ve fetal dönem olmak üzere 3 döneme ayrılır.

Gastrula ve Nörula Evresi

• Gastrula, üç germ tabakasının oluşmasıyla karakterize embriyo evresidir.
• Nörula, sinir sisteminin oluşmasıyla karakterize embriyo evresidir.
• Embriyonun 3 haftalık ve 4 haftalık olması bu dönemlerde bulunur.

Konseptus

• Konseptus, zigottan itibaren gelişen tüm embriyo içi ve embriyo dışı yapılar.

Fetus

• Fetus, 8. haftadaki embriyo dönemi olup, 40 haftaya kadar sürecin devamı olan gelişim evresidir.
• 9. haftadan itibaren doğuma kadar gerçekleşir.

Düşük (Abortus)

• Gebeliklerin yaklaşık %15'i ilk 12 hafta içerisinde spontan düşükle sonuçlanmaktadır.

Trimester

• Hamilelik, ilk, ikinci ve üçüncü trimester olmak üzere üç döneme ayrılmaktadır.
• Her trimester yaklaşık 3 aydır.

Prenatal ve Postnatal Dönem

• Prenatal dönem, doğum öncesi dönemdir ve zigot, embriyo ve fetus evrelerini içerir.
• Postnatal dönem, doğum sonrası dönemdir ve bebeklik, çocukluk, puberte, ergenlik, erişkinlik ve yaşlılık evrelerini içerir.

Yön Bildiren Terimler

• Embriyoda yön ve ilişkileri ifade eden terimler, yetişkin insan anatomik pozisyonuyla ilişkilendirilmiştir.
• Vücudun üst ve alt bölümleri, ön ve arka bölümleri, iç ve dış bölümleri, sağ ve sol bölümlerini ifade eden terimler vardır.
• Yönlerin tanımlanması hem embriyonun hem de embriyoya bağlı yapılar için kullanılır.
• Embriyonun yönleri arasındaki ilişkileri saptamak önemlidir.

Gametogeneze

• Spermatogenez: Erkek üreme hücrelerinin gelişimi.
• Oogenez: Dişi üreme hücrelerinin gelişimi.
• Her bir proseste, farklı hücreler ve süreçler içerir.

Primordiyal Germ Hücrelerinin Gonadal Göç Yolu

• Primordiyal germ hücreleri, gonadal taslaklarına doğru göç ederler.
• Göç, erken dönemde erkek ya da dişi gonad taslaklarından ayırt edilemeyecektir.
• Göç, hücrelerin farklılaştığı 7. hafta sonrası, gonadların farklılaşarak testis veya ovaryum olduğunu gösterir.

Embriyoda Genital Çıkıntıların Gelişimi

• Embriyonun gelişiminin belirli aşamalarında genital çıkıntılar ortaya çıkar.
• Bu yapıların oluşumu ve gelişimi önemlidir.