Екскреторен Систем: Органи и Функции

• Урогениталниот систем, познат и како екскреторен систем, вклучува мочни и полови органи
• Некои органи користат заеднички изводни канали, поради што се дел од заеднички систем
• Одржува повеќе хомеостази како водена, осмотска, ацидобазна и глицидна рамнотежа
• Главната функција на системот е отстранување на штетните материи од крвта и нивно исфрлање од организмот

Органи на Екскреторниот Систем

• Парни органи: два бубрега (renes) и два мочоводи (ureters)
• Непарни органи: мочен меур (vesical urinaria) и еден мочен канал (urethra)

Бубрези (Renes; Бубрег-Ren)

• Се наоѓаат во слабинскиот дел на стомачната празнина, еден наспроти друг, во мускулите на грбот
• Се наоѓаат под покривот на дијафрагмата и се заштитени со долните ребра и ребрената рскавица
• Лоцирани се во ретроперитонеалниот простор, од последниот граден до вториот слабински прешлен
• Преку кратка гранка на абдоминалната аорта - бубрежна (ренална) артерија (arteria renalis) се снабдуваат со крв
• По влегувањето во бубрегот, реналната артерија се разгранува на помали крвни садови кои ги исполнуваат нефроните
• Крвта од бубрезите излегува преку реналната вена (vena renalis), која ја носи крвта во долната шуплива вена (vena cava inferior) и ја враќа во срцето

Градба на Бубрезите

• Плоскав орган со форма на грав, широк 6 см, долг 11 см и дебел 2,5 см
• Се разликуваат две страни (предна и задна), два краја (долен и горен) и два раба (латерален и медијален)
• На медијалниот раб има вдлабнатина наречена хилус (бубрежна врата-hilus renalis), преку која бубрежната вена, артерија и мочоводите се поврзуваат со бубрегот
• На напречен пресек се разликуваат бубрежна кора (kortex renes), бубрежна срцевина (medulla renes) и бубрежно легенче (pelvis)
• Бубрежната срцевина содржи цевчиња кои ја собираат мочта и формираат конусовидни структури - пирамиди
• Врвовите на пирамидите завршуваат во бубрежното легенче, формирајќи чашковиден дел или чашка (каликкс)
• Мочта, собрана во бубрежното легенче, оди во мочоводите и во мочниот меур

Мочоводи (Ureters)

• Мускулни цевки со должина од 25-32 см
• Се протегаат ретроперитонеално од хилусот до мочниот меур
• Изградени се од епителни клетки, мазни мускули и обвиткани со фиброзно сврзно ткиво
• Мускулите на мочоводите се способни за перисталтика (контракции)
• Урината се движи со помош на мочоводната перисталтика и под дејство на гравитациската сила
• Заоблениот дел кој влегува во мочниот меур спречува враќање на урината поради притисокот на полниот мочен меур

Мочен Меур (Vesical Urinaria)

• Шуплив мускулест орган кој собира 400-600 мл урина
• Изграден е од слузница, крвни садови и 3 слоја мазно мускулно ткиво кое може да се растегнува
• Кога е празен, мочниот меур има големина околу 5 см, кога е полн се растегнува до 12 см
• Прекриен е со перитонеалната обвивка од предната страна

Мочна Цевка (Urethra)

• Изводен канал од мочниот меур до надворешната средина
• Женската мочна цевка (urethra feminine) е пократка, околу 4 см
• Постои и машка мочна цевка (urethra masculina)

Нефрон

• Бубрегот е изграден од епително и сврзно ткиво
• Основна функционална единица на бубрегот е нефронот
• Нефронот се состои од многу тенки извиткани цевчиња кои на крајот имаат задебелување - Бауманова капсула
• Капиларите обвиткани со Баумановата капсула формираат збир во облик на топче наречено гломерул
• Во еден бубрег има околу 1 милион нефрони
• Ако се поврзат цевките на нефроните нивната должина би била 120 км
• Аферентната артериола го снабдува гломерулот со крв
• Еферентната артериола носи крв од гломерулот
• Перитубуларни капилари ги опкружуваат цевчестите делови на нефронот
• Гломерулот е обвиткан со Баумановата капсула и продолжува како цевчест дел на нефронот кој содржи: - Проксимален (примарен) дел на извиеното квадратче - Јазлесто извивање во облик на буквата У - Хенлеов јазол/ушка - Дистален (секундарен) дел на извиеното каналче - Дисталниот дел на секое каналче се влева во собирни цевки кои продолжуваат во срцевината кон бубрежното легенче

Покажувачки клетки

• Проксималните и дисталните каналчиња се во кората на бубрегот
• Хенлеовиот јазол влегува во срцевината на бубрегот
• Дисталните извиени каналчиња од двете страни се обвиени со аферентни и еферентни артериоли
• Во близина на гломерулот има жлездени клетки што го формираат ЈУКСТАГЛОМЕРУЛАРНИОТ АПАРАТ /ЈG, што во превод значи „блиску до гломерулот"