Eiwitten en hun functies

Eiwitten (= proteïnen)

• Eiwitten zijn opgebouwd uit meerdere aminozuren.
• Er zijn 20 verschillende aminozuren.
• De volgorde en hoeveelheid van de aminozuren bepalen de eigenschappen van het eiwit.
• De meeste aminozuren kunnen door het lichaam gemaakt worden uit grondstoffen uit de voeding (niet-essentiële aminozuren).
• Essentiële aminozuren kunnen alleen uit voeding worden opgenomen.
• Eigenschappen van aminozuren zijn gebaseerd op de restgroep die aan een centrale koolstof hangt.
• Deze restgroep verschilt van aminozuur tot aminozuur.
• Andere groepen die aan een centrale koolstof hangen: een carboxylgroep (-COOH), een aminogroep (-NH2), en een waterstofatoom (-H).
• Eiwitten verschillen van elkaar in de lengte van de keten, de aanwezige soorten aminozuren, het aantal van iedere soort aminozuur en de volgorde van de aminozuren (en ruimtelijke structuur).

Functies van eiwitten

• Eiwitten vormen structurele elementen, zoals actine en myosine in spieren.
• Eiwitten vormen antilichamen voor bescherming tegen indringers.
• Eiwitten transporteren zuurstof en koolstofdioxide (bijvoorbeeld hemoglobine).
• Eiwitten vormen microtubuli voor celbeweging.
• Eiwitten zijn enzymen die reacties in de spijsvertering versnellen.

Lipiden (= vetten)

• Triglyceriden zijn de belangrijkste vetten in de voeding.
• Lipiden hebben verschillende functies, waaronder als energiebron, opslag in vetweefsel, isolatielaag en bescherming van organen.
• Vetten kunnen verzadigd of onverzadigd zijn.
• Verzadigde vetzuren hebben een maximale aantal H-atomen rond elke C-atoom en hebben enkelvoudige bindingen.
• Verzadigde vetten zijn vaak vast bij kamertemperatuur.
• Dierlijke vetten zijn vaak verzadigde vetten.
• Onverzadigde vetzuren hebben één of meer dubbele bindingen waardoor er minder H-atomen aanwezig zijn.
• Onverzadigde vetten zijn vloeibaar bij kamertemperatuur,.
• Plantaardige oliën zijn vaak onverzadigde vetten.
• Gezondste onverzadigde vetzuren zijn omega 3-vetzuren.

Fosfolipiden

• Fosfolipiden zijn bouwstenen van celmembranen.
• Ze bestaan uit een diglyceride (glycerol + 2 vetzuren) en een fosfaatgroep.
• fosfolipiden hebben een polaire 'kop' (fosfaatgroep) en een apolaire (hydrofobe) 'staart' (vetzuren).

Steroïden

• Steroïden hebben een basisstructuur van vier koolstofringen.
• Cholesterol is een type steroïde en een belangrijk onderdeel van dierlijke celmembranen.
• Sommige steroïden zijn signaalmoleculen (hormonen) die chemische boodschappers in het lichaam zijn.

Lipoproteïnen

• Lipoproteïnen zijn eiwitten die met vetten gecombineerd zijn voor transport in het bloed.

Glycoproteïnen

• Glycoproteïnen zijn eiwitten die met suikers gecombineerd zijn.
• Ze hebben functies in verschillende organen en weefsels.

Glycolipiden

• Glycolipiden zijn lipiden die met suikers gecombineerd zijn.
• Ze spelen een rol in de celmembraan.

Ontdek de fascinerende wereld van eiwitten en hun functies in ons lichaam. Dit quiz behandelt de bouwstenen van eiwitten, de rol van aminozuren, en hun structurele en functionele belangrijkheid. Test je kennis over de variëteit en eigenschappen van eiwitten en hun essentiële en niet-essentiële aminozuren.