DNA અને જીન અભિવ્યક્તિ

Study Notes

DNA પુનરાવૃત્તિ

વ્યાખ્યા: કોષ પુનવિભાગન પહેલાંનું અકબંધ ડે઩ા કૉપી બનાવવાની પ્રક્રિયા.
કી એન્ઝાઇમ્સ:
- DNA પૉલિમરેજ: નવા DNA સ્ટ્રેન્ડ બનાવવા માટે.
- હેલિકેઝ: DNA ડબલ હેલિક્સને ખોલે છે.
- લિગેઝ: લેગિંગ સ્ટ્રેન્ડ પર ઓકાઝાકિ ફ્રેગમેન્ટ્સને જોડે છે.
પ્રક્રિયા:
- વિકાસ: DNAનું ખેંચાણ પુનરાવૃત્તિના આરંભ પર થાય છે.
- વિસ્તરણ: નવી ન્યુક્લિયોટાઇડ્સ ટેમ્પ્લેટ સ્ટ્રેન્ડને અનુરૂપ ઉમેરાય છે.
- અંત: પુનરાવૃત્તિ ત્યારે પૂર્ણ થાય છે જ્યારે સમગ્ર DNA અણુ નકલ થાય છે.
દિશાને ધ્યાનમાં રાખવું: DNA 5' થી 3' દિશામાં સાપેક્ષ બનાવવામાં આવે છે.

જિન અભિવ્યક્તિ

વ્યાખ્યા: જિનની માહિતીનો ઉપયોગ કરીને ફંક્શનલ જિન ઉત્પાદનો બનાવવા પ્રક્રિયા, સામાન્ય રીતે પ્રોટીન.
પગલાં:
- ટ્રાન્સક્રિપ્શન: DNAને મેસેન્જર RNA (mRNA)માં પરિવર્તિત કરવું.
  - RNA પૉલિમરેજ પ્રમોટર વિસ્તારમાં બંધાય છે.
- RNA પ્રોસેસિંગ: mRNA ને સુધારવામાં આવે છે (જેમ કે કાપી લેવી, પોલીએડેનાયલેશન, સ્પ્લિસિંગ).
- ટ્રાન્સલેશન: mRNA ને રાયબોઝોમ પર પ્રોટીનમાં અનુવાદિત કરવો.
નિયંત્રણ: જિન અભિવ્યક્તિ અનેક સ્તરે નિયંત્રિત થાય છે (ટ્રાન્સક્રિપ્શનલ, પોસ્ટ-ટ્રાન્સક્રિપ્શનલ, ટ્રાન્સલેશનલ, અને પોસ્ટ-ટ્રાન્સલેશનલ).

પ્રોટીન અનુસાર

વ્યાખ્યા: mRNAને પૉલિપેપ્ટાઇડ ચેઇનમાં (પ્રોટીન) પરિવર્તિત કરવાની પ્રક્રિયા.
કી ઘટકો:
- રાયબોર્ઝોમ: પ્રોટીનનું નિર્માણ કરતી મશીનરી, જે rRNA અને પ્રોટીન્સમાંથી બનેली છે.
- tRNA (ટ્રાન્સફર RNA): રાયબોઝોમ માટે અમીન એસિડ્સ લાવતી છે.
- અમીન એસિડ્સ: પ્રોટીનના મૂલ્યો.
પગલાં:
- વિકાસ: રાયબોઝોમ mRNA પર સ્ટાર્ટ કોડોન આસપાસ સંયોજિત થાય છે.
- વૃદ્ધિ: tRNA એન્ટીકોડન્સ mRNA કોડોન્સ સાથે મેચ કરે છે; અમીન એસિડ્સ વચ્ચે પેપ્ટાઈડ બૉન્ડ્સ બનાવાય છે.
- અંત: સ્ટોપ કોડન પહોંચે છે ત્યારે પૂર્ણ પૉલિપેપ્ટાઇડ મુક્ત થાય છે.

મોલેક્યુલર જિનોવિજ્ઞાન

વ્યાખ્યા: જિનની રચના અને કાર્યનો અભ્યાસ મોલેક્યુલર સ્તરે.
કી વાર્તાઓ:
- જીન ચિહ્ન: DNA અને RNA જનક કોડ તરીકે સેવા આપે છે.
- મ્યૂટેશન: DNA શ્રેણીમાં ફેરફારો જે જિનના કાર્યને અસર કરી શકે છે.
- વારસાકીયતા: જનક વારસાના પેટર્નમાં મંદેલીયન કાયદા અનુસાર পরিচালિત થાય છે.
તંત્રીકો:
- PCR (પૉલિમરઝ ચેઇન પ્રતિસાદ): વિશ્લેષણ માટે DNA વિભાગોના સુધારણ કરે છે.
- જેલ ઇલેક્ટ્રોફોરેસીસ: કદ આધારિત DNA, RNA અથવા પ્રોટીન્સને અલગ કરે છે.
- ક્લોનીંગ: DNA વિભાગોની કે સજીવોનું સમાન નકલ બનાવવી.

Description

આ ક્વિઝમાં ડીએનએ પુનરાવર્તન અને જીન અભિવ્યક્તિની પ્રક્રિયાઓ વિશેની માહિતી આપવામાં આવેલ છે. ગુણોનું સંશ્લેષણ કરવામાં અને મુખ્ય એન્સાઈમ્સના કાર્યને સમજવામાં મદદરૂપ બનશે. દરેક તબક્કાની વર્ણનાઓ અને મહત્વના પાસાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા છે.