Didactische Werkvormen en Beginsituaties

Didactische werkvormen

• Didactische werkvormen zijn de manieren waarop een onderwijsleersituatie wordt ingericht
• De gekozen werkvorm moet aansluiten bij het lesonderwerp, de kinderen activeren en rekening houden met de individuele verschillen in niveau.
• Voorbeelden:
  • Klassikaal gesprek met vragen en reacties van leerlingen
  • Denken-delen-uitwisselen (leerlingen denken individueel na, delen hun ideeën en bespreken in de klas)
  • Groepsopdrachten voor het oplossen van problemen

Beginsituatie van kinderen

• Er is geen algemene beginsituatie, maar een specifieke beginsituatie per groep en leerling.
• Factoren om te overwegen:
  • School- en groepsstructuur (bijv. stamgroepen of leeftijdsgroepen)
  • Leefwereld van kinderen (etnische, sociale en culturele achtergronden)
  • Belangstelling en ervaringen van kinderen
  • Ontwikkeling van het kind
  • Mentor's lesmethode en didactische werkvormen

Potentiële, actuele en toekomstige beginsituatie

• De potentiële beginsituatie is de verwachte situatie van de leerlingen, gebaseerd op eerder onderzoek of verwachtingen.
• De actuele beginsituatie is de daadwerkelijke situatie van de leerlingen op een specifiek moment, tijdens de lesbehandeling
• De toekomstige beginsituatie is het potentiële leervermogen van kind, waartoe zij in de toekomst in staat zijn, na de les.

Leerlingen leren kennen

• Het is belangrijk om leerlingen goed te observeren en te leren kennen alvorens een les te geven.
• Dit omvat gesprekken met de leerlingen, mentors en andere betrokken partijen.
• Observatie van leerling-gedrag during lessons

Sociaal-culturele achtergronden

• Kinderen brengen hun eigen ervaringen uit hun sociaal-culturele omgeving (gezin, buurt) mee.
• De verschillen in sociale milieus zijn zichtbaar in taal (Nederlands, dialecten, vreemde talen), gezinsstructuur (eenoudergezinnen, etc.), betrokkenheid van ouders bij school, etc.

Sociaal-economische verschillen en kansengelijkheid

• Dispariteiten in kansen komen voort uit sociaal-economische situaties (inkomensniveau, opvoedingsniveau van ouders).
• Historisch gezien zijn er inspanningen gedaan om kansenongelijkheid te verkleinen.

Kansenongelijkheid en de rol van de leraar

• Ondanks inspanningen blijft kansenongelijkheid bestaan.
• Leraren hebben een belangrijke rol in het verkleinen van deze verschillen door specifieke aandacht te geven aan leerlingen uit de lagere sociale milieus.
• Vanuit een pedagogische visie, zijn leraren verantwoordelijk voor het evenwichtig behandelen van alle kinderen.
• Leraren moeten zich bewust zijn van hun eigen verwachtingen die van invloed kunnen zijn op de prestaties van leerlingen en moeten gemotiveerd deze verschillen benaderen.
• Differentiatie dient evenredig verdeeld te worden over alle leerlingen om de sociale cohesie en integratie positief te beïnvloeden.

Echtscheiding en loyaliteit

• Echtscheidingen hebben een impact op de leefwereld van kinderen.
• Kinderen kunnen loyaliteit conflicten ervaren tussen ouders.
• Het is belangrijk dat leraren zich bewust zijn van deze situaties die een grote invloed hebben op de ontwikkeling en leerprestaties.

Sociaal milieu en schoolsucces

• Diverse benaderingen bestaan over het verband tussen sociaal milieu en schoolsucces.
• Erfelijkheid, onvermogen van de school, thuisomgeving, ouders’ opleiding zijn besproken factoren in dit verband.

Belevingswereld: interesses van kinderen

• Interesses zijn sterk gelinkt aan sociaal-culturele milieu, ontwikkelingssituaties.
• Kinderen op verschillende leeftijden (kleuters vs. kinderen) hebben andere interesses.

Belevingswereld - Aspecten van de belevingswereld van 4-jarigen

• Kleuters worden zeer beïnvloed door hun directe omgeving.
• Spelen en interacties zorgen voor ontwikkeling en ontdekkingen.
• Karakteristieken zijn spelend leren, aanstekelijke wereld en animisme (aan levenloze dingen wordt een ziel toegekend), totaalbeleving, direct resultaat, egocentrisme.

Belevingswereld (5-8 jaar)

• De wereld wordt overzichtelijker en de onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid wordt duidelijker.
• Er is meer aandacht voor de eigen omgeving.
• Beginnende cognitieve ontwikkeling.
• Belang van het creëren van een gezonde leeromgeving.

Ontwikkelingslijnen

• De ontwikkeling van kinderen kan worden beschreven via ontwikkelingslijnen.
• Differenties kunnen zich voordoen bij kinderen op basis van lichamelijke, sociale of cognitieve ontwikkeling
• Elke leerling is uniek, gezien de verschillende omgevingen/geschiedenis.

Sociaal-culturele achtergrond

• De sociaal-culturele achtergrond beïnvloedt gewoontes, gebruiken, waarden, en normen van leerlingen.
• Voorlichting over diverse achtergronden is belangrijk voor de leraar.

Beginsituatie

• De beginsituatie van kinderen is belangrijk om rekening mee te houden om hun leerproces te bevorderen.
• Omdat kinderen steeds verrassen, vereist succesvol les geven flexibele aanpassingen van de methode.
• De doel-zetting en inhoud van de les dienen aangepast aan de beginsituatie van de leerlingen

Zone van de naaste ontwikkeling

• Volgens Vygotsky is de zone van de naaste ontwikkeling het gebied tussen wat een kind al kan en wat het nog niet kan, maar wel kan leren met begeleiding.
• Bij het lesgeven is het belangrijk om in dat gebied te werken en leerling naar nieuwe niveau's te sturen.

Begeleiding leerlingen

• Leraren moeten rekening houden met verschillende beginsituaties in hun leerlingen, en het is van wezenlijk belang een evenwichtige balans te vinden tussen individuele en groepsoefeningen.
• Verwachtingen kunnen effect hebben op de leerresultaten.
• Het aanpakken van verschillende individuele behoeften is een essentiële onderdeel van lesgeven.
• Kennis van de leerling, de leermethodes en eigen onderwijsopvattingen dienen als een heelheid in de lesuitvoering.

Jongens en meisjes

• Biologische verschillen bestaan tussen jongens en meisjes, maar de psychologische verschillen worden door de maatschappij en cultuur bepaald.
• Sekseverschillen in interesses, activiteiten en prestaties dienen met een evenredig oogpunt te worden benaderd.
• Sekseverschillen zouden niet de hoofdreden voor de behandeling van leerlingen moeten zijn.

Realiteit vs. Fantasie

• In de periode van 8-12 jaar wordt de realistische benadering steeds meer belangrijk.
• Kinderen beginnen abstracte vragen te stellen en willen meer concrete achterliggende antwoorden.