Didactische Werkvormen in het Onderwijs

Didactische werkvormen zijn manieren om de onderwijs-leer-situatie in te richten.
De werkvorm moet aansluiten bij het lesonderwerp en de leerlingen activeren.
De werkvorm moet rekening houden met de verschillen in niveau tussen leerlingen.
Voorbeelden van werkvormen:
- Klassieke vragen stellen en leerlingen ook uitnodigen tot het stellen van vragen.
- Denken-delen-uitwisselen: leerlingen denken eerst zelf over een vraag na, delen hun antwoord, gevolgd door een plenaire bespreking.
- Opdrachten waarbij leerlingen in groepjes problemen oplossen.

Er is geen algemene startsituatie, maar specifieke situaties die per groep en per leerling verschillen.
Factoren die belangrijk zijn bij het bepalen van de beginsituatie:
- De situatie op school en in de groep.
- De leefwereld van de leerlingen (etnische, sociale en culturele achtergronden).
- De interesses en belevingswereld van de leerlingen.
- De ontwikkeling van de leerlingen.
- De onderwijsmethoden en didactische werkvormen die de docent gebruikt.

Potentiële beginsituatie: de verwachting van de leerkracht.
Actuele beginsituatie: de huidige staat van de leerlingen op dat moment.
Toekomstige beginsituatie: de verwachte mogelijkheden van de leerlingen aan het einde van een les of activiteit.

Onderzoeken de beginsituatie van leerlingen
Anna en haar mentor bespreken de beginsituatie en doen verschillende opdrachten met de kinderen.

Het onderwijs moet een motor zijn voor gelijke kansen voor alle kinderen uit verschillende milieus, ongeacht sociaal-economische achtergrond.
Kinderen uit arbeidersgezinnen kregen vaak lagere schooladviezen dan kinderen uit welgestelde milieus.
Er zijn inspanningen gedaan (Mammoetwet, compensatieprogramma's, Sesamstraat) om deze verschillen te verkleinen.
Er is sprake van schaduwonderwijs; commerciële voorzieningen rond het reguliere onderwijs om leerlingen te helpen.

Toegang tot internet, computer thuis zijn essentieel voor de leerontwikkeling.
Er is de afgelopen jaren meer kansenongelijkheid blootgelegd door digitale onderwijs.
Leraren hadden moeite leerlingen te bereiken die geen digitale middelen hadden.

Leraren hebben een grote invloed op kansenongelijkheid
Leraren moeten aandacht, belangstelling en waardering evenredig over alle leerlingen verdelen (differentiëren), maar dit is soms lastig.
Leraren kunnen onbewust kansenongelijkheid in stand houden door kinderen van laagopgeleide ouders of kinderen met een migratieachtergrond te onderschatten.

De thuiscultuur kan soms anders zijn dan de schoolcultuur.
De school moet zich aanpassen aan de thuiscultuur en proberen contact te leggen met de ouders.
Het is belangrijk voor leraren om kennis te hebben van de thuiscultuur.
Er moet een goede afstemming zijn tussen de school en ouders.

Meningsverschillen over de relatie tussen sociaal milieu en schoolsucces.
Opvatting: Er wordt gekeken naar het effect van intelligentie, milieu, en de invloeden deze dingen op de leerprestaties hebben.

Het is belangrijk rekening te houden met de belevingswereld, interesses en sociaal-culturele aspecten van de kinderen.
Kleuters beleven de wereld anders dan kinderen van 12 en hebben andere interesses.
Kleuters ontwikkelen zich spelenderwijs, zijn nieuwsgierig, aanstekelijk en hebben een fantasievolle wereld.
Kleuters kennen vaak een egocentrische kijk.

Kinderen willen steeds meer de 'naadje van de kous' weten.
Er is een grotere kennis over hondenrassen of de Formule 1.
Er is een toenemend inzicht in sociale interacties en een grotere gevoeligheid voor rechtvaardigheid.
Kinderen zijn steeds abstracter in hun denken

De ontwikkelingspsychologie bestudeert de ontwikkeling van kinderen en de mogelijke achterstanden en stoornissen.
Ontwikkelingsprocessen worden beschreven aan de hand van ontwikkelingslijnen
Sociaal-culturele achtergrond heeft invloed op gewoonten, gebruiken, waarden en normen.
Voorbeelden: een gesprek over een baby of de geboorte, en het begrijpen/aanpassen voor verschillende kinderen.