Podcast
Questions and Answers
Co to jest język?
Co to jest język?
Język to sposób międzyludzkiego porozumiewania się za pomocą języków naturalnych.
Które z poniższych są przykładami języków naturalnych?
Które z poniższych są przykładami języków naturalnych?
Języki pomocnicze to te same języki co języki etniczne.
Języki pomocnicze to te same języki co języki etniczne.
False (B)
Co grupuje klasyfikacja genetyczna języków?
Co grupuje klasyfikacja genetyczna języków?
Signup and view all the answers
Co to jest rodzina językowa?
Co to jest rodzina językowa?
Signup and view all the answers
Na jakiej podstawie grupuje się języki w klasyfikacji geograficznej?
Na jakiej podstawie grupuje się języki w klasyfikacji geograficznej?
Signup and view all the answers
Który z poniższych języków nie jest wymieniony jako jeden z największych języków świata w 2017 roku?
Który z poniższych języków nie jest wymieniony jako jeden z największych języków świata w 2017 roku?
Signup and view all the answers
Podaj przykład wegetującego języka w Polsce.
Podaj przykład wegetującego języka w Polsce.
Signup and view all the answers
Podaj przykład zrekonstruowanego prajęzyka rodziny indoeuropejskiej.
Podaj przykład zrekonstruowanego prajęzyka rodziny indoeuropejskiej.
Signup and view all the answers
Jaki język jest kreolski w Papui-Nowej Gwinei?
Jaki język jest kreolski w Papui-Nowej Gwinei?
Signup and view all the answers
Co to jest Ponglish?
Co to jest Ponglish?
Signup and view all the answers
Podaj przykład rodziny językowej.
Podaj przykład rodziny językowej.
Signup and view all the answers
Czym jest język izolowany?
Czym jest język izolowany?
Signup and view all the answers
Jak definiuje się język naturalny jako obiekt badań językoznawstwa?
Jak definiuje się język naturalny jako obiekt badań językoznawstwa?
Signup and view all the answers
Wymień dwie cechy języka naturalnego.
Wymień dwie cechy języka naturalnego.
Signup and view all the answers
Według Ferdinanda de Saussure'a, jak zbudowany jest znak językowy?
Według Ferdinanda de Saussure'a, jak zbudowany jest znak językowy?
Signup and view all the answers
Według Peirce'a, jakie są trzy rodzaje znaków?
Według Peirce'a, jakie są trzy rodzaje znaków?
Signup and view all the answers
Jakie są cechy znaku językowego?
Jakie są cechy znaku językowego?
Signup and view all the answers
Jakie znasz subkody języka?
Jakie znasz subkody języka?
Signup and view all the answers
Jakie style funkcyjne języka ogólnego wyróżniamy?
Jakie style funkcyjne języka ogólnego wyróżniamy?
Signup and view all the answers
Jakie granice cech językowych wyróżniamy?
Jakie granice cech językowych wyróżniamy?
Signup and view all the answers
Jakie odmiany środowiskowe rozróżniamy?
Jakie odmiany środowiskowe rozróżniamy?
Signup and view all the answers
Jakie są funkcje języka według Karla Bühlera?
Jakie są funkcje języka według Karla Bühlera?
Signup and view all the answers
Wymień funkcje języka według Romana Jakobsona.
Wymień funkcje języka według Romana Jakobsona.
Signup and view all the answers
Połączenie znaczenia (signifié) i formy (signifiant) to ______.
Połączenie znaczenia (signifié) i formy (signifiant) to ______.
Signup and view all the answers
Podaj przykład klasyfikacji genetycznej języków.
Podaj przykład klasyfikacji genetycznej języków.
Signup and view all the answers
Podaj przykład klasyfikacji geograficznej języków.
Podaj przykład klasyfikacji geograficznej języków.
Signup and view all the answers
Wymień podsystemy języka.
Wymień podsystemy języka.
Signup and view all the answers
Czym zajmuje się fonologia?
Czym zajmuje się fonologia?
Signup and view all the answers
Co oznacza pojęcie: opozycja prywatywna?
Co oznacza pojęcie: opozycja prywatywna?
Signup and view all the answers
Co to transkrypcja fonetyczna?
Co to transkrypcja fonetyczna?
Signup and view all the answers
Co to Gramatyka?
Co to Gramatyka?
Signup and view all the answers
Co to jest morfologia?
Co to jest morfologia?
Signup and view all the answers
Co to Składnia?
Co to Składnia?
Signup and view all the answers
Co to Znaczenie gramatyczne?
Co to Znaczenie gramatyczne?
Signup and view all the answers
Co to Forma gramatyczna?
Co to Forma gramatyczna?
Signup and view all the answers
Wymień Rodzaje fleksji.
Wymień Rodzaje fleksji.
Signup and view all the answers
Co to Afiksalna ?
Co to Afiksalna ?
Signup and view all the answers
Co to Paradygmat?
Co to Paradygmat?
Signup and view all the answers
Co to Motywacja słowotwórcza?
Co to Motywacja słowotwórcza?
Signup and view all the answers
Co to Formant?
Co to Formant?
Signup and view all the answers
Co to Leksykologia?
Co to Leksykologia?
Signup and view all the answers
Co to Onomazjologia?
Co to Onomazjologia?
Signup and view all the answers
Co to Nominacja?
Co to Nominacja?
Signup and view all the answers
Co to Leksem?
Co to Leksem?
Signup and view all the answers
Co to Polisemia?
Co to Polisemia?
Signup and view all the answers
Flashcards
Język
Język
Sposób międzyludzkiego porozumiewania się za pomocą języków naturalnych.
Rodzina językowa
Rodzina językowa
Zespół języków wywodzących się z jednego prajęzyka.
Prajęzyk
Prajęzyk
Pierwotny język, z którego wywodzą się inne języki.
Klasyfikacja języków
Klasyfikacja języków
Signup and view all the flashcards
Fonem
Fonem
Signup and view all the flashcards
Dwuklasowość
Dwuklasowość
Signup and view all the flashcards
Arbitralność znaku
Arbitralność znaku
Signup and view all the flashcards
Klasyfikacja genetyczna
Klasyfikacja genetyczna
Signup and view all the flashcards
Semantyka
Semantyka
Signup and view all the flashcards
Słowo
Słowo
Signup and view all the flashcards
Warianty językowe
Warianty językowe
Signup and view all the flashcards
Algoritmika
Algoritmika
Signup and view all the flashcards
Funkcje języka
Funkcje języka
Signup and view all the flashcards
Językoznawstwo
Językoznawstwo
Signup and view all the flashcards
Morfologia
Morfologia
Signup and view all the flashcards
Akcent
Akcent
Signup and view all the flashcards
Fleksja
Fleksja
Signup and view all the flashcards
Homonimia
Homonimia
Signup and view all the flashcards
Synonimia
Synonimia
Signup and view all the flashcards
Antonomia
Antonomia
Signup and view all the flashcards
Ikona językowa
Ikona językowa
Signup and view all the flashcards
Ewolucja języka
Ewolucja języka
Signup and view all the flashcards
Dialekt
Dialekt
Signup and view all the flashcards
Opis znaków językowych
Opis znaków językowych
Signup and view all the flashcards
Prosodia
Prosodia
Signup and view all the flashcards
Fonologia
Fonologia
Signup and view all the flashcards
Study Notes
Definicja języka
- Język to sposób porozumiewania się międzyludzkiego za pomocą języków naturalnych
- Języki naturalne rozwinęły się w procesie ewolucji społeczeństw
- Języki są zróżnicowane geograficznie i społecznie (np. języki narodowe, dialekty, gwary, żargony)
Klasyfikacja języków
Rodzaje języków
- Naturalne: języki etniczne (żywe, martwe, wegetujące, odcyfrowane, zrekonstruowane, odrodzone)
- Pomocnicze: języki międzyetniczne (np. pidżiny, interlingua)
- Tajne: języki żargonowe
- Sztuczne: języki formalne, informacyjno-wyszukiwawcze
Klasyfikacja genetyczna
- Grupuje języki ze względu na wspólny prajęzyk
- Kluczowe pojęcie: prajęzyk (pierwotny język)
- Kluczowe pojęcie: rodzina językowa (zespół języków wywodzących się z danego prajęzyka)
Klasyfikacja geograficzna
- Grupuje języki ze względu na wzajemne kontakty społeczności
- Przykład: Liga Bałkańska, Liga Wielkich Języków Europejskich
Tendencje w rozwoju języków świata
- Języki wielkie zyskują użytkowników
- Języki mniejsze są zagrożone wymarciem (np. 50% języków może zniknąć do końca XXI wieku)
- Na obszarach Australii i obu Ameryk może zniknąć aż 90% języków
Największe języki świata (2017)
- Chiński, hiszpański, angielski, arabski, hindi, bengalski, portugalski, rosyjski, japoński, pendżabski
Przykłady języków
- Wilamowicki (wegetujący język w Polsce)
Rodziny językowe
- Indoeuropejska (słowiańska, germańska, celtycka)
- Uraliska (fiński, węgierski)
- Altajskie, chińsko-tybetańskie, austroazjatyckie, austronezyjskie
Język naturalny jako obiekt badań językoznawstwa
- System znaków konwencjonalnych, fonicznych
- Służy do uniwersalnej komunikacji
- Dwuklasowość: umożliwia tworzenie nowych konstrukcji dzięki gramatyce
- Uniwersalność: może komunikować o wszystkim
Teoria znaku językowego
- Znak (R. Grzegorczykowa): Zjawisko fizyczne, które coś oznacza i komunikuje
- Znak (T. Milewski): Element ważny ze względu na relację do innego elementu rzeczywistości
Cechy znaku językowego
- Arbitralność: Relacja między formą a znaczeniem jest umowna
- Linearność: Układają się w linii w ciągu mowy
- Zmienność: Ewoluują w czasie
- Semantyczność: Przekazują znaczenie
- Dwustopniowość: Podział na fonemy i wyrazy
- Autonomiczność: Funkcjonują w ramach systemu
Cechy języka naturalnego
- Konwencjonalność znaków
- Foniczność: Znak językowy oparty na dźwięku
- Dwuklasowość: Podział na słownictwo i gramatykę
- Uniwersalność: Możliwość wyrażania wszystkiego
- Polisemiczność: Kreatywność w tworzeniu nowych znaczeń
Język i mówienie
- Langue (system, kod, kompetencja)
- Abstrakcyjność, społeczność, potencjalność, ograniczoność, psychiczność.
- Parole (mówienie, tekst, akt mowy)
- Konkretność, jednostkowość, aktualność, nieograniczoność, zdarzenie fizyczne
Kompetencja językowa (Noam Chomsky)
- Zasób reguł i norm umożliwiających działanie językowe
Język ogólny i jego odmiany
- Język ogólnonarodowy (używany w szkole, administracji, mediach)
- Odmiana mówiona (dialogowa, ulotna, spontaniczna, powiązana z kontekstem)
- Odmiana pisana (monologowa, trwała, staranna, uporządkowana)
Style funkcjonalne języka ogólnego
- Informacyjny
- Publicystyczny
- Techniczno-naukowy
- Normatywno-dydaktyczny
- Artystyczny
Odmiany terytorialne (dialekty)
- Teoria falowa (Johann Schmidt): zmiany językowe rozchodzą się falowo
- Dialektologia bada genezę i systematykę dialektów
- Izoglosy: granice cech językowych (izofony, izomorfy, izoleksy)
Funkcje języka (wg Karla Bühlera)
- Wyrażania (symptomu)
- Apelatywna (sygnału)
- Przedstawiania (symbolu)
Schemat komunikacji (wg Romana Jakobsona)
- Nadawca → Komunikat → Odbiorca (kod, kontakt, kontekst)
Funkcje języka (wg Romana Jakobsona)
- Poznawcza
- Emotywna
- Poetycka
- Konatywna
- Fatyczna
- Metajęzykowa
Klasyfikacja znaków (wg Peirce'a)
- Indeksy (związek przyczynowo-skutkowy)
- Ikony (podobieństwo do oznaczanego)
- Symbole (relacja konwencjonalna, arbitralna)
Podział znaków (wg T. Milewskiego)
- Symptomy i sygnały
- Symptomy naturalne
- Sygnały - konwencjonalne
- Jednoklasowe i dwuklasowe
Podział znaków (wg R. Grzegorczykowej)
- Naturalne (symptomy)
- Równoczesne
- Nierównoczesne
- Konwencjonalne (sygnały)
- Motywowane (ikoniczne)
- Niemotywowane (arbitralne)
Fonemy
- Najmniejsze jednostki językowe, które odgrywają funkcję rozróżniającą (np. /m/ w "mat")
Podsystem leksykalno-semantyczny
- Leksykologia: opis i klasyfikacja słownictwa
- Słownictwo (płaszczyzna mówienia)
- Leksyka (płaszczyzna systemu językowego)
Semantyka
- Semazjologia: badanie znaczeń leksykalnych wyrazów
- Onomazjologia: analiza wyrazów jako nazw
- Nominacja: proces nadawania nazw
- Leksem: abstrakcyjna jednostka języka, obejmująca wszystkie formy gramatyczne o tym samym znaczeniu; Wyraz: jednostka tekstu (konkretna forma leksemu)
- Aktualne: użycie wyrazu w konkretnym kontekście
- Leksem: suma możliwych znaczeń (dosłownych i przenośnych)
- Etymologiczne: pierwotne znaczenie wynikające z budowy morfologicznej
- Realne: współczesne znaczenie, niezależne od etymologii
- Gramatyczne: funkcja formy gramatycznej wyrażonej przez morfemy, końcówki lub szyk
- Słowotwórcze: wynikające z budowy wyrazu
- Przenośne: wtórne, niedosłowne znaczenie
Rozwój semantyczny wyrazu
- Polisemia: wieloznaczność wyrazów
- Metafora: przeniesienie znaczenia na podstawie podobieństwa
- Metonimia: przeniesienie znaczenia na podstawie styczności
- Synekdocha: zastąpienie części całością lub odwrotnie
Relacje semantyczne
- Homonimia: identyczna forma językowa z różnymi znaczeniami (np. „klucz” jako przedmiot i jako rozwiązanie)
- Synonimia: wyrazy o podobnym lub identycznym znaczeniu
- Antonimia: przeciwstawność znaczeń
- Komplementarność: wzajemne dopełnianie się (np. „żywy” i „martwy”)
- Konwersja: relacje wzajemne (np. „kupić-sprzedać”)
- Hiponimia: relacja nadrzędności i podrzędności (np. „pies” wobec „jamnik”)
- Meronimia: relacja części do całości (np. „koło” wobec „samochód”)
Pole semantyczne
- Pole semantyczne: zbiór wyrazów należących do tej samej kategorii znaczeniowej
Składnia (struktury zdań)
- Zdanie: podstawowa jednostka składniowa zlożona z wyrazów połączonych według reguł gramatycznych; Może być analizowane w aspekcie konstruktywnym (jako struktura) i komunikacyjnym (jako wyrażenie dynamiczne)
Rodzaje składni:
- Syntagmatyczna: opisuje łączliwość wyrazów (walencja, zgoda, rząd, przynależność)
- Składnia wypowiedzenia: bada typy zdań, ich strukturę i transformacje
Kategorie gramatyczne
- Obejmują: czas, tryb, osoba, liczba, rodzaj, przypadek, aspekt, stronę
Słowotwórstwo
- Motywacja słowotwórcza: relacja między wyrazem podstawowym a pochodnym
- Formant: część tworząca nowy wyraz
- Funkcje formantu:
- Transpozycyjna (zmiana części mowy)
- Modyfikacyjna (zmiana znaczenia)
- Mutacyjna (zmiana całkowita)
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Related Documents
Description
Ten quiz dotyczy definicji języka oraz jego klasyfikacji, zarówno genetycznej, jak i geograficznej. Zawiera również informacje o rodzajach języków, ich ewolucji oraz różnorodności. Sprawdź swoją wiedzę na temat języków naturalnych, pomocniczych i sztucznych.