Далалық Әдіс: Экспедициялық Зерттеулер

Далалық Әдіс

• Географиялық нысандар мен табиғи процестерді зерттеудің маңызды әдісі - экспедициялық зерттеулер.
• Экспедициялық зерттеулер жер бедерін, топырақты, карст құбылыстарын, климатты, өзендер мен көлдерді, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, халықты және оның шаруашылығын зерттейді.
• ХХ ғасырдың 50-60 жылдарында өткізілген Обь кешенді экспедициясының нәтижелері Төменгі Обь су қоймасын жобалауда қолданылды.
• Памир және Эльбрус экспедициялары Халықаралық география жылында өткізілген бағдарламалар шеңберінде ұйымдастырылды.
• Памир экспедициясының мақсаты - Памир тауларындағы атмосфераның айналымын зерттеу.
• Памир экспедициясының ғылыми жетекшісі - климатолог Б.П.Алисов.
• Эльбрус кешенді экспедициясы тау мұздықтарының жағдайын, таралуын, шекараларының өзгеру себептерін, жылжу механизмдерін және мұздықтардың эрозиялық және жинақтау әрекеттерін зерттеуге бағытталған.
• Эльбрус кешенді экспедициясының басшысы - Г.К.Тушинский.
• Күзгі экскурсиялар табиғаттың жеке компоненттерін (өзен, көл, жер бедерінің пішіндері, тау жыныстары) зерттеуге бағытталған.
• Көктемгі экскурсиялар жергілікті жердің табиғи кешенін оқып-үйренуге арналған.

Басқа Әдістер

• Тарихи әдіс жер мен оның халықтарының даму тарихын зерттеуге бағытталған.
• Салыстырмалы-географиялық әдіс географиялық нысандардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын бағалауға мүмкіндік береді.
• Бақылау әдісі үздіксіз немесе кезеңдік, аудандық және маршруттық, дистанциялық немесе стационарлық түрде жүргізілуі мүмкін.
• Бақылау әдісінің түрлері - үздіксіз немесе кезеңдік, аудандық және маршруттық, дистанциялық немесе стационарлық.
• Географиялық аудандастыру географиялық зерттеулердегі ең маңызды әдістердің бірі болып табылады.
• Географиялық аудандастыру экономикалық-географиялық және физикалық-географиялық аудандарға бөлінеді.
• Географиялық модельдеудің мысалы - глобус.
• Географиялық модельдеудің түрлері - техникалық, математикалық, графикалық.
• Географиялық болжау әдісі адамзаттың даму барысында болатын өзгерістерді болжауға мүмкіндік береді.
• Геоақпараттық жүйе (ГАЖ) - географиялық зерттеулердегі заманауи әдіс.
• GPS - спутник арқылы бағдарлану жүйесі және интернет желісі арқылы қол жетімді.

Картография және Географиялық Деректер Қоры

• Жер бетін картада бейнелеу түрлері - жергілікті жердің планы, географиялық карта, аэрофотосурет, ғарыштық сурет.
• Меридиан мен параллельдер торы кез келген картаның негізін құрайды.
• Масштаб - картадағы нысандар арасындағы қашықтықтың жер бетіндегі қашықтықтан қанша есе кіші екендігін көрсететін сан.
• Шартты белгі - жергілікті жердің планын оқуға арналған “әліппе”.
• Планда сызықтар арқылы белгіленетін нысандар - жол, көше, кішігірім, өзен, жылға.
• Планда қылқан жапырақты орман жасыл шыршамен белгіленеді.
• Планда өзендер мен көлдер көгілдір сумен белгіленеді.
• Планда құмдар қоңыр нүктелермен белгіленеді.

Географиялық Номенклатура

• Географиялық номенклатура - географиялық нысандардың топтық атауы.
• Географиялық номенклатура оқушылардың мектеп географиясын оқуында маңызды элемент болып табылады.
• Географиялық номенклатура - оқушыларға оқып-үйренуге қажетті географиялық нысандардың тізімі.
• В.П.Максаковский географиялық атауларды мектеп географиясы мен география ғылымының арнайы тілі деп санаған.

Картамен Жұмыс Істеу

• Картамен жұмыс істеу кезіндегі негізгі міндеттер - картаны түсіну, картаны оқу, картаны білу.

• Картаны түсіну - картаның түрлері, шартты белгілері мен оларды қалай қолдану керектігін түсіну.

• Картаны оқу - шартты белгілерді пайдаланып, табиғаттағы құбылыстарды, олардың арасындағы байланысты және адамның іс-әрекеттерін анықтау.

• Картаны білу - оқып жатқан география курсындағы нысандардың жеке пішінін, атауын, салыстырмалы мөлшерін және орналасқан жерін жатқа білу.

• Флорида сөзінің мағынасы - гүлденген.

• Шпицберген сөзінің мағынасы - үшкір тік шыңдар.

• Поляр шеңберінің солтүстігіндегі ең ірі көл - Таймыр көлі.

Бұл викторина экспедициялық зерттеулердің географиялық нысандар мен табиғи процестерді зерттеудегі рөлі туралы. Обь, Памир және Эльбрус экспедицияларының ерекшеліктері мен мақсаттары талқыланады. Табиғаттың жеке компоненттерін зерттеу әдістеріне назар аударылады.