Cultuursociologie Hoofdstuk 1

Inleiding tot Cultuursociologie

• Het veld van de cultuursociologie is aan het groeien en ontwikkelen, getuige de oprichting van specifieke vakbladen en onderzoeksnetwerken.
• De cultuursociologie richt zich op de studie van cultuur als een algemene dimensie van het maatschappelijk handelen.

Verschil tussen cultuursociologie en sociologie van cultuur

• Cultuursociologie bekijkt cultuur als een dimensie van alle handelen en probeert deze te verklaren door naar de betekenissen en waarden te kijken.
• Sociologie van cultuur beschouwt cultuur als een afgebakend deel van de sociale werkelijkheid en probeert deze te bestuderen als een zelfstandig gebied.

Het concept cultuur

• Cultuur kan worden gedefinieerd als een algemene dimensie van het maatschappelijk handelen, waarbij betekenissen en waarden een grote rol spelen.
• Cultuur is niet alleen een reflectie van het materiële, maar een zelfstandige factor die het handelen van individuen en groepen beïnvloedt.

Placebo-effecten als voorbeeld van cultuur

• Placebo-effecten laten zien dat cultuur een belangrijke rol speelt in de manier waarop mensen handelen en denken.
• Het bestuderen van placebo-effecten kan ons helpen om meer te leren over de samenleving als geheel.

Drie elementen van cultuursociologie

• Wat mensen geloven, vinden, weten en wat hen motiveert.
• Hoe dat geloof, dat weten en die motivaties kaderen binnen de bredere maatschappelijke context.
• Wat de gevolgen van dat geloof, dat weten en die motivaties zijn voor de levenswandel van individuen, groepen en de samenleving in zijn geheel.### Inleiding in de cultuursociologie
• Cultuursociologie houdt zich bezig met de studie van het sociale leven en de rol van cultuur daarin.
• Het gaat om betekenisgeving en het begrijpen van de wereld om ons heen.

Twee benaderingswijzen

• Een eerste benadering, gebruikt in de sociologie en psychologie, beschouwt het gedrag als een aanpassing aan de situatie.
• Een tweede benadering, gebruikt in de antropologie, linguïstiek, en psychologie, legt de nadruk op cultuur, waarden, voorstellingen en opvattingen.

Kenmerken van cultuursociologie

• Aandacht voor begrijpen en het interpreteren van betekenissen.
• Aandacht voor de interpretaties van mensen en hoe deze passen binnen het groter geheel van de samenleving.
• Het identificeren van codes en narratieven als elementaire bronnen van betekenisgeving.
• Het gebruik van een reeks methoden om cultuur te bestuderen.

Definitie van cultuur

• Cultuur is een overgeleverd geheel van betekenissen vervat in symbolen.
• Cultuur is een structuur samengesteld uit symbolische sets die generalizeerde status hebben en categorieën voor understanding van sociale, individuele en organische leven bieden.

Handeling en cultuur

• Cultuur wordt onderscheiden van de situatie in het handelingsschema.
• De situatie omvat de condities en middelen waarover mensen beschikken.
• Cultuur zelf bestaat uit vier elementen: doelen, waarden, normen en betekenissen.

Evolutie in cultuursociologie

• Van subjectieve benaderingen naar benaderingen die de aandacht richten op symbolensystemen.
• Van aandacht voor waarden naar aandacht voor betekenissen en voorstellingen.
• Cultuur is een praktijk en betekenissen dienen voortdurend gereproduceerd te worden in concrete en dagdagelijkse praktijken.### Massamedia en cultuur
• In hedendaagse cultuur worden ervaringen van imagineren en betekenisgeving versterkt door de proliferatie van massamedia-beelden en -informatie.
• Binnen de cultuursociologie wordt gekeken naar hoe groepen zich onderscheiden en afzetten op basis van de evaluatie van cultuurproducten.
• Dit proces wordt beïnvloed door de structuur van cultuurconsumptie en de dimensies die kunnen worden onderkend in de consumptie van cultuurgoederen.

Cultuur als een sterk geïntegreerd geheel?

• Binnen de cultuursociologie wordt cultuur gezien als een breed begrip, ontleend aan de antropologie.
• Dit brede cultuurbegrip wijkt af van de antropologische traditie, omdat cultuur binnen de antropologie vaak holistisch wordt benaderd als een levenswijze typisch voor de essentie van een ganse groep of samenleving.
• In de cultuursociologie wordt eerder gedacht in termen van een gedifferentieerd cultuurysteem, waarbinnen verschillende schotten tussen zakelijke, cognitieve en mystieke ruimten bestaan.

De discussie over hoge en lage cultuur

• Binnen de cultural studies wordt er aandacht geschonken aan de meer populaire cultuur.
• De relevantie van hoge en lage cultuur is volgens sommige auteurs over de tijd drastisch afgenomen.
• Dit wordt gelinkt aan de opkomst van televisie en internet, die in een zogenaamde de-differentiatie van de smaak hebben geresulteerd.
• Binnen de cultuursociologie blijft de these van de omnivoriseringsthese echter omstreden.

Cultuur en mentaliteit

• In de antropologische discussie tussen Lévy-Bruhl en Malinowski wordt de rol van mysticisme en magie in archaïsche samenlevingen besproken.
• Volgens Lévy-Bruhl is de gehele primitieve cultuur doordrongen van mysticisme en magie, waardoor er een andere mentaliteit en denkwijze wordt gekenmerkt.
• Malinowski daarentegen stelt dat de Trobianders, hoewel zij sterk georiënteerd zijn op magie, duidelijk het onderscheid maken tussen praktische kennis en magie.