Cognitieve Psychologie Quiz

Hoofdstuk 2 Stromingen en Therapieën 2021

• Dit hoofdstuk bespreekt verschillende stromingen en therapieën binnen de psychologie.
• Academische psychologie baseert zich op wetenschappelijke theorievorming en methodisch onderzoek.
• Introspectieve psychologie bestudeert de eigen gedachten, gevoelens en ervaringen van mensen.
• Naïef behaviorisme beschouwt gedrag als een simpele reactie op stimuli.
• Neo-behaviorisme breidt dit uit door ook innerlijke processen mee te nemen.
• Gestaltpsychologie benadrukt dat het geheel meer is dan de som der delen.
• Cognitieve psychologie beschouwt de mens als een informatieverwerkend wezen.
• Dieptepsychologie focust op onbewuste wensen en drijfveren.
• Humanistische psychologie benadrukt persoonlijke groei en zelfontplooiing.
• Deze stromingen beïnvloeden de ontwikkeling van diverse therapievormen.

2.1 Overzicht Psychologische Stromingen

• Academische psychologie, die wetenschappelijk is gefocust.
• Introspectieve psychologie, een vroeg stadium van onderzoeksmethoden.
• Naïef behaviorisme, waarin gedrag puur stimuli-respons- gebaseerd is.
• Neo-behaviorisme, waarin aspecten zoals verwachting en interpretatie deel uitmaken van de analyse.
• Gestaltpsychologie, waar de focus op de geïntegreerde eenheid van waarneming ligt.
• Cognitieve psychologie, waarbij de mens als informatieverwerkend systeem wordt beschreven.
• Dieptepsychologie, waarin de nadruk op de onbewuste mentale processen ligt.
• Humanistische psychologie, waar zelfontplooiing centraal staat.

2.1.1 Academische Psychologie

• Academische psychologie is gebaseerd op wetenschappelijke theorieën en methodisch onderzoek.
• Dit zorgt voor objectieve, reproduceerbare en controleerbare kennis.

Subonderdelen

1. Introspectieve Psychologie

• Mensen analyseren eigen gedachten, gevoelens, en ervaringen
• Vroeg poging tot wetenschappelijke studie van mentale processen
• Subjectief en moeilijk te controleren/reproduceren

2. Naïef Behaviorisme

• Gedrag is een simpele Stimulus-Response (S-R) relatie
• Pioniers zoals Watson hebben deze stroming ontwikkeld
• Focus op observeerbaar gedrag, geen innerlijke processen

3. Neo-Behaviorisme

• Uitbreiding van het naïef behaviorisme
• Innemen van innerlijke processen (verwachtingen/interpretatie) als onderdeel van de analyse.
• Beide omgeving en mentale processen zijn van invloed op gedrag.

2.1.2 Niet-academische Psychologie: Ervaringstheorieën

• Dieptepsychologie: Focust op onbewuste wensen en drijfveren (trauma's, conflicten)
• Humanistische psychologie: Focust op persoonlijke groei en zelfontwikkeling

2.2.1 Uitgangspunten Dieptepsychologie (Psychoanalyse)

• Belangrijke grondleggers: Freud, Adler, Jung
• Onbewuste wensen en drijfveren bepalen gedrag en emoties
• Gedrag en ervaringen zijn sterk subjectief en beïnvloed door interne processen
• Aangeboren driften (Eros en Thanatos)
• Symptomen worden veroorzaakt door innerlijke conflicten en trauma's

2.2.2 Methoden Psychoanalyse

• Hypnose (Catharsis): Ontdekken en herbeleven van verdrongen emoties en herinneringen
• Vrije associatie: Vrije uitlating van gedachten en gevoelens zonder censuur
• Droomanalyse: Analyseren van dromen voor verborgen verlangens en angsten
• Introspectie: Zelfreflectie om diepgewortelde problemen bloot te leggen

2.3 Behaviorisme

• Gedrag is een product van leerprocessen (leren door associatie, gevolgen, of observatie)
• Belangrijke grondlegger: Watson
• Stimulus-Response (S-R): Gedrag is een reactie op een stimulus zonder rekening te houden met mentale processen.
• Stimulus-Organisme-Response (S-O-R): Introspectie van het organisme (verwachting, interpretatie) in stimulus-reactie-analyse

2.3.1 Uitgangspunten Behaviorisme

• Gedrag vanuit observeerbare en meetbare aspecten
• Experimenten met dieren
• Focus op observeerbaar gedrag

2.3.2 Theoriën Behaviorisme

• Habituatie: Reactie op een herhaalde stimulus neemt af.
• Klassieke conditionering (Pavlov): Associëren van stimuli met reacties.
• Operante conditionering (Skinner, Thorndike): Gedrag wordt beïnvloed door gevolgen (beloning of straf).
• Model leren (sociaal leren, Bandura): Leren door observatie.

2.3.3 Behavioristische Therapie

• Gedragtherapie (Eerste generatie): Problematisch gedrag als aangeleerde gewoonte, focus op gedragsmodificatie.
• Cognitieve gedragstherapie (Tweede generatie): Integratie van cognitieve benaderingen met gedragstherapie.
• ACT (Acceptance and Commitment Therapy) - Derde generatie: Richt zich op acceptatie van gedachten en gevoelens en focus op persoonlijke waarden.

2.4 Humanistische Psychologie

• Mensen hebben een intrinsieke behoefte aan zelfontplooiing en groei.
• Belangrijke grondleggers: Rogers/ Maslow.
• Zelfrealisatie: Volledig potentieel te bereiken.
• Vrije Wil: Persoonlijke keuzes en verantwoordelijkheid.
• Subjectivist: Unieke perspectieven en ervaringen.
• Empathie: Begrip en invoelen van andermans ervaringen.
• Positieve eigenschappen

2.4.1 Uitgangspunten Humanistische Psychologie

• Focus op persoonlijk groei en zelfactualisering
• Mensen hebben een natuurlijke neiging om te groeien.
• Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen gedrag.
• Mensen hebben een intrinsieke behoefte aan zelfverwezenlijking

2.4.2 Theorie van Carl Rogers

• Zelfbeeld: Hoe iemand zichzelf ziet
• Ideale zelf: Hoe iemand wil zijn
• Incongruentie: Verschil tussen zelfbeeld en ideale zelf.
• Empathie: Begrip en invoelend vermogen voor de cliënt/persoon.
• Onvoorwaardelijke acceptatie: De cliënt accepteren zonder oordeel

2.4.3 Visie op de Praktijk van Carl Rogers

• Cliënt in plaats van patiënt: Actief proces in plaats van passief
• Echt zijn: Therapeut is authentiek en eerlijk.
• Onvoorwaardelijke acceptatie: Client wordt gewaardeerd.
• Empathisch zijn: De cliënt begrijpen en invoelen.

2.5 Cognitieve Psychologie

• Mensen als informatieverwerkers
• Denken, leren, en probleemoplossing centraal
• Mentale processen: Waarneming, geheugen, taal
• Experimenten

2.5.1 Uitgangspunten Cognitieve Psychologie

• Mensen zijn actieve informatieverwerkers .
• Mentale processen (denken, leren en problemen oplossen).
• Het bestuderen van de hersenwerking, en het vergelijken met computerwerking

2.5.2 Therapie: Cognitieve Therapie

• Identificeren van disfunctionele gedachten
• Veranderen van disfunctionele gedachten
• Emotionele onrust: Gevoelens gebaseerd op gedachten.
• RET (Rationeel-Emotieve Therapie): Uitdagen van irrationele overtuigingen.

2.6 Systeem- en Communicatiedenken

• Systeem als geheel, niet als som van onderdelen.

• Interacties tussen de onderdelen zijn belangrijker dan de onderdelen zelf.

• Eigenschap van een systeem is meer dan de delen samen

• Feedback: Systeemgebruikt reactie op ontvangen informatie om zich aan te passen aan de omgeving

• Principe van niet-éénzijdigheid: interactie tussen de componenten van het systeem

• Principe van nicht-optelbaarheid: een systeem is meer dan de som van de delen

• Equifinaliteit: Verschillende systemen/wegen kunnen tot hetzelfde resultaat leiden

• Kalibrering, trap functie en evenwicht: Systemen zoeken stabiliteit maar kunnen veranderen door stress.

• Recursieve verbanden: Oorzaak en gevolg van een actie/reactie zijn circulair.

2.6.1 Uitgangspunten Systeem -en Communicatiedenken

• Persoon niet los zien van de omgeving
• Geheel als belangrijker dan de onderdelen
• Eigenschappen van mensen zijn onderdeel van de omgeving
• Hier en nu: Focus op actuele interactie i.p.v verleden
• Communicatie: Alles is communicatie

2.6.2 Axioma's Communicatietheorie

• Axioma 1: Je kan niet niet communiceren
• Axioma 2: Inhoud en relatieniveau van communicatie
• Axioma 3: Interpunctie (oorzaak -gevolg perceptie)
• Axioma 4: Analoge (non-verbale) en digitale (verbale) communicatie
• Axioma 5: Symmetrische en complementaire relaties

2.7 Evaluatie van Therapieën

• Werkt therapie echt? Gebruik van placebo-effect
• Relatie tussen therapeut en cliënt is essentieel
• Geloof van de cliënt in de therapie is belangrijk

2.8 Samenvatting van Hoofdstuk 2

• Verschillende stromingen en therapieën die alle proberen een beeld te geven van de mens.
• Aandacht voor verschillende aspecten zoals gedrag, emoties, gedachten, omgeving en relaties binnen een systeem.
• Onderliggende basisprincipes om behandelingen, technieken en evalueren te ondersteunen.