Çocuk Gelişimi ve Öğrenme Stratejileri 12

Orta ve Geç Çocukluk Dönemi

• Orta ve geç çocukluk dönemi, gelişim aşamaları ve değerlendirilmesi konularını içeren bir sunum.
• Bireyin kendi düşünce süreçlerinin farkında olması ve bunları kontrol edebilmesi üst biliş olarak adlandırılır.
• Çocukların bellekle ilgili genel bilgileri, gelecekteki sınavlar için ne kadar çalışmaları gerektiği gibi kendi belleklerini yönetme becerisi de üst biliş kavramına dahildir.
• Küçük çocuklar belli genel bilgilere sahiptir (Harris ve diğ., 2010).
• Beş ila altı yaşından itibaren çocuklar genellikle tanıdık şeyleri tanımadıklarından daha kolay öğrenirler.
• Kısa listeler uzun listelerden daha kolay hatırlanır. Tanıma işlemi, hatırlamaktan daha kolaydır.
• Uzun süre geçtikçe daha fazla şey unutulur (Lyon ve Flavell, 1993).
• Çocukların üst belleği sınırlıdır. İlişkili şeyleri ilişkisiz olanlardan daha kolay hatırlarlar.
• Çocuklar bir öykünün özünün harfi harfine hatırlamaktan daha kolay olduğunu anlamazlar (Kreutzer ve diğ., 1975).
• Beşinci sınıftan itibaren öğrenciler, harfi harfine değil, konunun özünü hatırlamanın daha kolay olduğunu anlamaya başlar.
• Küçük çocuklar kendileriyle ilgili sınırlı belleğe sahiptir ve belleğe dair şişirilmiş bir görüşe sahiptirler.
• Örneğin, küçük çocukların çoğunluğu 10 maddelik bir listeyi hatırlayabilirler diye düşünür (Flavell diğ., 1970).
• İlkokul yıllarında çocuklar kendi bellek becerileriyle ilgili daha gerçekçi değerlendirmeler yapmaya başlar.
• Üst bellek, stratejiler hakkında bilgi içerir (White ve diğ., 2010).
• Öğrencilerin sorunlara çözüm olabilecek geniş bir strateji repertuarını öğrenmeleri eğitimin anahtarıdır (Pressley, 2003).
• İyi planlama ve stratejileri doğru zamanda doğru yerde kullanma, üst bellek becerisi gerektirir (Serra ve diğ., 2010).
• İlk ve ortaokul öğretmenleri, strateji öğretimi ve öğrencilerin strateji kullanımı üzerine son yıllarda ayrıntılı gözlemler yapmıştır (Pressley ve diğ., 2003; 2004; 2007).
• Okullarda strateji eğitimi, öğrencilerin etkili strateji kullanımını öğrenmeleri için gerekli olanın çok altında kalmaktadır.
• Eğitimin, öğrencilere yetkin stratejik öğreniciler haline gelene kadar daha fazla fırsat vermesi gerekir.

Gelişimsel Bazı Farklılıklar & Yetersizlikler

• Zekâ yetersizliği, düşük ZK'ye sahip olmak ve gündelik yaşamda uyum sağlamakta güçlük çekmektir.
• Zekâ geriliği olanlar genellikle 55 ila 70 ZK'ye sahiptir ve yetişkin olduklarında çoğunlukla bağımsız yaşayabilir ve çalışabilirler.

Üstün Yetenek

• Her zaman diğerlerinden daha yetenekli olan ve daha başarılı olan kişiler vardır (üstün zekâ ve yetenek).
• Üstün yetenekli bireyler genellikle ortalamanın üzerinde bir zekâ seviyesine (özellikle 130 veya üzeri ZK'ye) sahip veya bir alanda (örneğin görsel sanatlar veya müzik) üstün kabiliyetlere sahiptir.
• Üstün zekâlı bireyler, genellikle erken olgunlaşma eğilimindedir, ilgi alanı tutkusu ve yetenekleri açısından farklılık gösterirler.

Akademik Zorluklar

• En önemli akademik zorluklardan biri, çocuğun kendi kapasitesine uygun eğitim programları bulamayışıdır.
• Müfredat otizm için yavaş ve sıkıcı bulunabilir ve bu durum motivasyon kaybına yol açabilir.
• Kendi kapasitelerini tam olarak gerçekleştiremeyebilirler.
• Sosyal ve duygusal zorluklar, zeka farklılığından kaynaklı uyum sorunları da içerir.

Davranışsal Zorluklar

• Sıkılganlık, otoriteye meydan okuma gibi davranış sorunları görülebilir.
• Hiperaktivite veya aşırı odaklanma arasında denge kurmada zorlanabilirler.
• Kimlik ve beklenti sorunları, yüksek beklentiler, baskı veya kendilerine güvenlerini olumsuz etkileyebilir.
• Asenkron gelişim (fiziksel, duygusal ve sosyal gelişiminin zeka seviyesine göre farklı olması), denge sorunlarına yol açabilir.
• Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal etkileşim sorunları, tekrarlayıcı davranışlar ve sözel/sözel olmayan iletişim sorunlarıyla karakterizedir.

Dil Bilgileri, Dil Üstü ve Dil Ötesi

• Küçük yaşlarda, çocuklar, somut olarak çevrelerinde bulunan şeylerden soyut kavramlara, yani orada olmayan şeylere ilişkin konuşma yetenekleri gelişir.
• Sesleri, kelimeleri ve kavramları anlamaları; okuma ve yazmayı öğrenmeleri için gerekli olan becerilerdir.
• Kelimelerin dil içindeki yapısını ve anlamını öğrenirler.
• Harf ve seslere dair farkındalık gelişir, alfabetik prensip öğrenilmeye başlanır.
• Fonolojik işlemleme, harf bilgisi ve yazı farkındalığı gibi, erken yaşta okuryazarlık becerilerinde önemli adımlar atılır.
• Dilbilgisinde ilerlemeler (Tager-Flusberg ve Zukowski, 2009)
• Çocuklar önce sözel olarak yapabilmeli, daha sonra yazılı ödevler beklenmelidir.
• Dil ötesi farkındalık (sözcükleri tanıma ve ilişkilendirme), sözcük bilgisi ve dilbilgisindeki gelişimlerle ilişkilidir.

İki-Dilli Eğitim

• İki dilli eğitim, göçmen çocuklara akademik konuları kendi dillerinde öğretirken, aynı zamanda aşamalı bir şekilde İngilizce öğrenmelerini sağlayan bir yöntemdir.

Sosyal-Duygusal Gelişim

• Okula başlayan çocuklar, öğretmenler, akranlar ve aile üyeleri ile ilişkilerini kurmak için sosyal çevrelerini keşfederler.
• Arkadaşlıklar artar ve akran grupları büyük önem kazanır.
• Çocuklar, bağımsızlık, akranlarla ilişki kurma ve uygun cinsiyet rollerini öğrenme becerilerini geliştirirler.
• Kendi görüşlerini daha fazla ortaya koyabilirler ve büyük çocukların veya yetişkinlerin görüşlerine karşı koymaya başlar.
• Kendilerini daha fazla anlarlar ve duygularını daha iyi yönetebilirler.

Duygusal ve Davranışsal Bozukluklar

• Bazı çocuklar, okul çağında, zaman zaman duygusal veya davranışsal zorluklar yaşar.
• Duygusal veya davranışsal bozukluklara sahip çocuklar için özel eğitim planları ve destekler gerekli olabilir.
• Otizm spektrum bozukluğu (OSB) gibi bozuklukların, tekrarlayıcı davranışlar ve sosyal etkileşim sorunları gibi belirleyici özellikleri vardır.
• Bu bozuklukların erken teşhis ve müdahale, yaşam kalitesi bakımından önemlidir.

Kaynaklar

• Santrock (2019)