Chemioterapia i lekooporność bakterii

Antybiotyki - Chemioterapeutyki Przeciwbakteryjne

• Grupa leków stosowanych do leczenia i profilaktyki infekcji bakteryjnych
• Obejmuje leczenie ludzi, zwierząt i hodowlę zwierząt
• Obejmuje rolnictwo i środowisko naturalne
• Obejmuje produkty lecznicze
• Narodowy Program Ochrony Antybiotyków - http://antybiotyki.edu.pl/
• Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach obchodzony 18 listopada każdego roku
• Badania nad nowymi lekami przeciwbakteryjnymi są kluczowe

Zagadnienia

• Pilna potrzeba opracowania nowych leków przeciwbakteryjnych, ze względu na bakterie wielolekooporne (MDR i XDR)
• Bakterie wielolekooporne - bakterie oporne na wiele leków przeciwbakteryjnych, stanowiące zagrożenie dla zdrowia publicznego
• Nowe leki muszą sprostać wyzwaniom związanym z lekoopornością
• Wskazanie kierunków opracowywania nowych terapii
• Omówienie nowych leków przeciwbakteryjnych dopuszczonych do użytku od 2018 roku

Związki przeciwbakteryjne

• Antybiotyki (naturalne, półsyntetyczne, syntetyczne)
• Chemioterapeutyki
• Środki dezynfekcyjne i antyseptyki
• Środki konserwujące
• Antybiotyki naturalne - pochodzą z bakterii (np. Streptomyces, Actinomyces) lub grzybów (np. Penicyllium).
• Antybiotyki półsyntetyczne - modyfikowane naturalne antybiotyki
• Antybiotyki syntetyczne - leki syntetycznie wyprodukowane
• Chemioterapeutyki - leki działające na rozmaite mechanizmy bakteryjne

Najważniejsi odkrywcy

• Paul Erlich
• Gerhard Domagk
• Aleksander Fleming
• Selman Waksman
• Benjamin Duggar

Pierwsze antybiotyki (1930-1940) i Złota Era Antybiotyków (1940-1960)

• Penicyliny, Aminoglikozydy, Tetracykliny, Makrolidy, Glikopeptydy, Polimyksyny,
• β-laktamowe, Sulfonamidy, Nitrofurany, Nitroimidazole, Trimetoprim, Chinolony, Fluorochinolony, Oksazolidynony,

Globalne zjawisko lekooporności

• Globalny problem w współczesnym świecie, dotyczący powstawania nowych form lekoopornych u bakterii izolowanych ze środowiska naturalnego
• Wyróżniamy:
  • Szczepy wielolekooporne (MDR)
  • Szczepy o rozszerzonej oporności (XDR)
  • Szczepy całkowicie oporne na leki (PDR)

Definicja MDR/XDR

• Bakterie wielolekooporne (MDR) to bakterie oporne przynajmniej na jeden ze związków z 3 lub więcej różnych grup
• Bakterie o rozszerzonej oporności (XDR) to bakterie oporne na przynajmniej jeden ze związków z wyjątkiem dwóch grup środków przeciwbakteryjnych

Antybiotyki β-laktamowe

• Mechanizm działania, podział antybiotyków, spektrum działania na drobnoustroje, zastosowanie i wskazania, działania niepożądane, mechanizmy oporności bakterii na antybiotyki
• Klasyczne i półsyntetyczne
  • penicyliny naturalne i półsyntetyczne, cefalosporyny

Klasyczne i półsyntetyczne penicyliny

• Składniki, opór na penicylinazę (metyczne i nafcyliny), aminopenicylina, karboksypenicyliny, amidynopenicyliny, i beta-laktamazy

Cefalosporyny

• Pokolenia cefalosporyn (I, II, III, IV, V generacja)

Nieklasyczne cefalosporyny/karbapenemy

• Inhibitory beta-laktamaz, karbapenemy, monobaktamy, penicyliny/inhibitory beta-laktamaz, cefalosporyny

Najnowsze antybiotyki

• Ceftolozan + tazobaktam, Cefiderokol, Cefilavancin,

Inhibitory beta-laktamaz + antybiotyki beta-laktamowe

• Augmentin (amoksycylina + kwas klawulanowy), Unasyn, (ampicylina + sulbaktam), Tazocin (piperacylina+tazobaktam), Sulperazon (cefoperazon + sulbaktam), Ceftolozan + tazobaktam

Karbapenemy

• imipenem + cilastatyna, meropenem, ertapenem, doripenem, biapenem, tebipenem piwoksylu

Lipoglikopeptydy

• Telawancyna, Dalbawancyna, Oritawancyna

Fosfomycyna

• Wskazania, mechanizm działania, działania niepożądane, oporność

Makrolidy

• Erytromycyna, roksytromycyna, klarytromycyna, azytromycyna, spiromycyna, davercin
• Mechanizmy działania, wskazania, działania niepożądane, oporność (typ MLSB)

Glicylocykliny

• Tygecyklina, mechanizm działania, oporność (typ MLSB)

Nowe tetracykliny

• Erawacyklina, zastosowanie, zagrożenia dla skuteczności

Mupirocyna

• Preparaty stosowania, działanie, mechanizm działania, oporność

Aminoglikozydy i Aminocyklitole

• Aminoglikozydy: streptomycyna, neomycyna, tobramycyna, kanamycyna, amikacyna, sisomycyna, netylmycyna, gentamycyna
• Plazomycyna - inaktywacja przez enzymy aminoglikozydaze/O-nukleotydylotransferaz, mechanizmy oporności

Mechanizmy oporności na aminoglikozydy

• Wytwarzanie enzymów, mutacje dotyczące receptora, inaktywacja/obniżenie aktywności transportu, aktywne usuwanie przez pompy błonowe, oporność wysokiego stopnia

Oporność wysokiego stopnia

• HLAR – wysoki stopień oporności na aminoglikozydy, mechanizmy wykazują oporność, fenotypy (HLAR)

Tetracykliny

• Odkrycie, generacje (I, II, & III), mechanizm działania, wskazania, działania niepożądane, mechanizmy oporności (mutacje w genach, mechanizmy enzymatyczne)
• Wskazania, działanie na drobnoustroje, działania niepożądane, mechanizmy oporności.

Glicylocykliny

• Tygecyklina, nowe strukturalne pochodne minocykliny

Pleuromutyliny

• Historyczne zastosowanie zwierząt, retapamulina, leczenie zakażeń u ludzi, mechanizmy działania

Kwas fusydowy

• Zastosowanie, mechanizm działania, chloramfenikol, działania niepożądane, oporność

Polipeptydy

• Polimyksyny(domiejscowo, E – kolistyna, zakażenia jelitowe, mukowiscydoza), Bacytracyna, Gramicydyna
• Mechanizm działania, mechanizm oporności

Oksazolidynony

• Mechanizm działania, linzolid, tedizolid, wskazania, działania niepożądane
• Mechanizmy oporności w oparciu o mutacje punktowe w nukleotydach genu, skuteczność wobec M. tuberculosis

Quiz ten sprawdzi Twoją wiedzę na temat chemioterapeutyków oraz lekooporności bakterii. Odpowiedzi na pytania dotyczą historii odkryć w dziedzinie antybiotyków oraz współczesnych wyzwań związanych z opornością na leki. Sprawdź, jak dobrze znasz te ważne zagadnienia!