Chemie van het leven

Chemie van het leven

• Samenstelling organismen: 96% van de lichaamsmassa bestaat uit koolstof (C), waterstof (H), zuurstof (O) en stikstof (N). De rest (4%) omvat diverse mineralen.

• Stofwisseling: Calcium (Ca), fosfor (P), kalium (K), zwavel (S), natrium (Na), chloor (Cl) en magnesium (Mg) zijn belangrijke elementen voor stofwisselingsprocessen in organismen.

• Water: Het lichaam bestaat voor 2/3 uit water. Water zit binnen cellen (intracellulair water) en tussen cellen (extracellulair water). Verschillende lichaamsdelen hebben verschillende watergehalte (bijv. hersenen 73%, ogen 95%, spieren 75%).

Functies van water

• Celmembraan: Watermoleculen zijn klein en kunnen makkelijk door het celmembraan.

• Oplosmiddel: Water is een goed oplosmiddel, waardoor stoffen gemakkelijk getransporteerd kunnen worden.

• Warmtebuffer: Water kan de temperatuur stabiliseren.

• Structuur: Water geeft vorm aan cellen.

Minerale stoffen

• Hoeveelheid: Beperkte hoeveelheid in het lichaam, maar niettemin onmisbaar.

• Voorbeelden: Calcium, magnesium, natrium, kalium, chloor, zwavel, fosfor.

• Functies: Structuur (bv. botten en tanden), werking spieren, deel van vitaminen en hormonen.

• Voedingsbronnen: Graanproducten, melkproducten, noten, groenten en fruit.

Anorganische gassen

• Functie: Cruciaal in cellulaire processen.

• Voorbeelden: CO2 en O2

• Cellulaire ademhaling: O2 wordt opgenomen en CO2 wordt afgescheiden.

• Fotosynthese: CO2 wordt opgenomen en O2 wordt afgescheiden.

Organische stoffen

• Koolstofverbindingen: Organische stoffen bevatten koolstof (C), meestal gecombineerd met waterstof, zuurstof en stikstof.

• Biomoleculen: Sachariden, proteïnen, lipiden, nucleïnezuren en vitaminen zijn essentiële moleculen in levende organismen.

Sachariden

• Samenstelling: Koolstof (C), waterstof (H) en zuurstof (O).

• Verhouding: H en O atomen verhouden zich zoals bij water.

• Soorten: Monosachariden (eenvoudige suikers), disachariden (twee monosachariden), polysachariden (veel monosachariden).

• Voorbeelden: Glucose, fructose, galactose, sucrose, lactose, maltose.

Monosachariden

• Enkelvoudige suikers: Glucose, fructose en galactose zijn de belangrijkste.

• Brutoformule: C₆H₁₂O₆

• Verschillende structuurformule: Glucose, fructose en galactose hebben dezelfde brutoformule maar verschillende structuurformules.

Disachariden

• Twee monosachariden: Verbonden via een glycosidebinding (condensatiereactie).

• Afbraak: Door een hydrolysereactie met water.

• Voorbeelden: Sacharose (suiker), lactose (melksuiker), maltose (moutsuiker).

Polysachariden

• Veel monosachariden: Verbonden via glycosidebinding.

• Voorbeelden: Zetmeel (planten), glycogeen (dieren), cellulose (plantencelwand).

Eiwitten (= proteïnen)

• Aminozuren: Keten van aminozuren.

• Aantal soorten aminozuren: 20 soorten aminozuren.

• Volgorde en hoeveelheid: Kijkt naar volgorde en aantal aminozuren in de keten.

• Essentiële aminozuren: Kunnen niet door het lichaam aangemaakt worden, enkel via voeding.

• Functies: Structuurelementen (spieren), antilichamen, transport, enzymen, celorganellen etc.

Lipiden (= vetten)

• Triglyceriden: Meest voorkomende vetten, gevormd uit glycerol en vetzuren.

• Functie: Energie opslag, isolatie, bescherming organen.

• Vetzuur types: Verzadigd (enkelvoudig / enkelvoudige bindingen, vast bij kamertemperatuur - dierlijk) en onverzadigd (dubbele bindingen, vloeibaar bij kamertemperatuur - plantaardig).

• Fosfolipiden: Bouwstenen van celmembranen.

• Steroïden: Vier koolstofringen plus verschillende functionele groepen. Cholesterol is een voorbeeld en een belangrijk onderdeel van celmembranen, terwijl signaalmoleculen (hormonen) chemische boodschappers zijn.

• Lipoproteïnen: Proteïnen en lipiden die oplosbaar zijn in water.

• Glycoproteïnen: Eiwitten en suikers; bijv. slijmvorm.

• Glycolipiden: Lipiden en suikers; bijv. celmembraan.

Test je kennis over de chemische samenstelling van leven. Dit quiz behandelt belangrijke elementen, de rol van water in organismen en de functies van mineralen. Ontdek hoe deze componenten de stofwisseling en celstructuur beïnvloeden.