Celonderzoek en waarneming

Study Notes

Elektronenmicroscoop (EM) is essentieel om structuren kleiner dan 200 nm te bestuderen, zoals membranen, virus en prokaryoten.
Het vergroot tot 10 miljoen keer en bestudeert structuren tot 50 pm.

Komt voor in plantencellen, algen en schimmels, maar niet in dierlijke cellen.
Het geeft stevigheid en bescherming, bestaande uit cellulose, hemicellulose, pectine en lignine.
De cellen zijn verbonden via een middenlamel bestaande uit pectine, wat bijdraagt aan de stevigheid.
Een secundaire celwand zorgt voor extra stevigheid in houtige planten en bevat lignine.

Een dubbele fosfolipidenlaag met hydrofiele koppen en hydrofobe staarten (vloeibaar mozaïekmodel).
Bevat cholesterol voor flexibiliteit en transportproteïnen, glycolipiden en glycoproteïnen voor stabiliteit en identificatie.
Het is halfdoorlatend en reguleert de stoffen die de cel binnenkomen en verlaten.

Functies: Vorm, stevigheid, intracellulair transport en beweging.
Componenten:
- Microtubuli (25 nm): Transport van organellen, basis voor cilia en flagellen.
- Microfilamenten (7 nm): Actine-vezels voor contractie en celdeling.
- Intermediaire filamenten (10 nm): Variëren per celtype en bieden stevigheid en positioneren organellen.

Nucleus (celkern): Grootste organel (5-10 µm). Omringd door een dubbel membraan met kernporiën. Bevat DNA (chromatine of chromosomen) en nucleoli die ribosomaal RNA maken en ribosomen assembleren. De DNA-informatie wordt via mRNA naar ribosomen gestuurd voor eiwitsynthese.
Ribosomen: Vrij zwevend of gebonden aan ruw ER. Synthese van eiwitten voor cytoplasma of transport naar andere celorganellen.
Endoplasmatisch reticulum (ER): Ruw ER: Eiwitsynthese en transport naar Golgi-apparaat. Glad ER: Lipidesynthese, opslag (glycogeen en calciumionen), ontgifting (lever).
Golgi-apparaat: Bewerkt, sorteert en verpakt eiwitten/lipiden uit ER,voegt suikergroepen toe (glycosylering) en splitst blaasjes af voor transport of lysosoomvorming.
Lysosomen: Bevatten verteringsenzymen voor afbraak van celmateriaal (autofagie) of pathogenen (heterofagie). Voornamelijk in dierlijke cellen.
Vacuolen: Groot in plantencellen; tot 90% van het celvolume. Functies: stevigheid (turgor), opslag van stoffen, en afbraak van schadelijke moleculen.
Peroxisomen: Afbraak van vetzuren, productie van H2O2 en omzetting tot water en zuurstof. Vooral in levercellen voor detoxificatie.
Mitochondriën: Energiecentrales van de cel; produceren ATP door aerobe ademhaling. Bezitten een dubbel membraan en eigen DNA.
Plastiden (pagina 3): Chloroplasten: fotosynthese (chlorofyl). Chromoplasten: opslag pigmenten (carotenoïden). Leukoplasten: opslag zetmeel, vetten of eiwitten.

Transportmechanismen: Blaasjes vervoeren eiwitten en organellen. Plasmodesmata in plantencellen verbinden cytoplasma's van naburige cellen.
Speciale structuren bij celdeling: Centriolen en centrosomen (dierlijke cellen) organiseren microtubuli voor chromosoomverdeling.