Botulizm ve Tetanus Bilgisi

Gram Pozitif Anaerob Bakteriler

• Gram pozitif, anaerob bakteriler, oksijensiz ortamlarda yaşayan bakterilerdir.
• Endospor oluşturan gram pozitif basiller grubunda, Desulfotomaculum ve Clostridiumlar dahildir.
• Clostridiumlar doğada yaygın bulunur ve bazıları termofiliktir. Halen yaklaşık 100 tür saptanmıştır.

Clostridiumların Genel Özellikleri

• Genellikle basil şeklindedirler.
• Bazı türlerin uçları keskin uçludur.
• Tek tek, ikili veya zincir biçiminde olabilirler.
• Peritriş kamçıları genellikle bulunur, ancak bazı türler hareketsizdir. (örn: C. perfringens, C. innocuum, C. ramosum)
• Genellikle gram pozitiftirler ancak C. ramosum gram negatif boyanabilir.

Sporlar

• Bakteri yaşam döngüsü ve tanımlanması için önemli bir yapıdır.
• Clostridium türlerinin sporları olduğunun gösterilmesi, tür tanımlamasında şarttır.
• Sporlar yuvarlak veya ovaldir.
• Yerleşim yerleri; santral, terminal veya subterminal olabilir.

Sporu Bakteri Bedeninden Dar Olan Türler

• C. perfringens
• C. clostridiiforme
• C.ramosum

Solunum

• Clostridiumlar anaerob solunum yapar; zorunlu anaerob veya aerotolerandır.
• Örnek türler: C. haemolyticum, C. novyi, C. histolyticum, C. tertium

Farklı Özelliklerine Göre Clostridium Türleri

• Aerotoleranlar: C. histolyticum, C. tertium, C. clostridiiforme, C.sPHENiODES, C. ramosum
• Gram negatif boyanma: Yukarıdakiler
• Hareketsiz: C. perfringens, C. innocuum, C. ramosum
• Kapsüllü: C. perfringens
• Terminal spor: C. tetani, C. innocuum, C. tertium, C. cadaveris
• Lesitinaz aktivitesi (yumurta sarısında): C. perfringens, C. sporogenes

Clostridiumlar

• Tetanus
• Besin zehirlenmesi
• Gazlı gangren
• Nekrotizan enterit
• Nötropenik enterokolit
• Anaerobik sellülit, perirektal abse ve sellülit
• Süpüratif myozit
• Karın içi ve pelvik süpüratif infeksiyonlar

C. tetani

• Uçları yuvarlak basil şeklindedir.
• Nadiren kısa zincirler halindedir.
• Kapsülsüz
• Tip VI hariç kirpiklidir
• Tüm suşları spor oluşturur.
• Sporlar terminal yerleşime ve rakete benzer şekildedir.

C. tetani - Kültür Özellikleri

• 14°C - 43°C arasında üreyebilir.
• Anaerob ortamda ürer.
• Kan, serum, doku parçaları üremeyi destekler.

C. tetani Patojenite ve Virulans

• Tetanoz, C. tetani toksini ile oluşur.
• Tetanospazmin önemli bir toksindir (nörtoksin). Plazmidler tarafından kontrol edilir.
• Parenteral yolla 1 mg toksin 50-70 milyon fareyi öldürebilir.
• Proteolitik enzimlere duyarlıdır.
• MSS hücrelerine güçlü afinite gösterir.

Tetanospazminin Etkileri

• Klonik kasılmalar
• Tonik kasılmalar
• Parasempatik etki (bradikardi, hipotansiyon)
• Otonomik sinir sistemini uyarır (terleme, taşikardi, ateş, vb)

Tetanus Klinik

• Jeneralize tetanus
• Lokal tetanus
• Sefalık tetanus
• Neonatal tetanus

Tetanus Laboratuvar Tanısı

• Tanıda hikaye, klinik bulgular, örnek alma, floresan antikor, boyalı preparatlar, izolasyon ve toksin oluşumu, hayvan deneyleri önemlidir.

Tetanus Tedavisi

• Antiserum (THIG, antitoksin)+Aşı
• Antibiyotik
• Yara temizliği
• Solunum kontrolü
• Beslenme ve komplikasyonlarla mücadele

Temas Sonrası Tetanus Profilaksisi (İlk 24 Saat)

• Aşı anamnezi, temiz - küçük yara ve kirli - tetanojen yara değerlendirmeleri

Çocukluk Dönemi Aşılama Takvimi

• Belirtilen aşılar ve uygulama zamanları

C. botulinum

• Tıbbi önemi yüksek, güçlü zehir üretir.
• Kapsülsüz, hareketli, zorunlu anaerob
• Düz veya hafif kıvrık basil biçimindedir.
• Sporu subterminal yerleşimlidir
• Katı besiyerinde kolaylıkla ürer.

C. Botulinum Patojenitesi - Virulans

• C.botulinum'un neden olduğu gıda zehirlenmelerinde, bakteri tarafından üretilen ekzotoksin sorumludur.
• Antijenik özelliklerine göre 7 tip bulunur, insan botulizminde en sık A,B,E,F tipleri görülebilir.
• Toksin ince barsaklardan emilir ve lenf yoluyla kan dolaşımına geçer.

C. Botulinum Patojenite - Virulans (devamı)

• Toksin nöromuskuler ve periferik otonom sinaptik bölgelerdeki reseptörlere bağlanır.
• Plazma membranına girerek endosite olur.
• Asetilkolin salınımını engeller, bu da diafragmada ve çizgili kaslarda paralizlere yol açar.
• Mikroskobik olarak beyin ve meninkslerde peteşiyal hemorajiler, ödem ve tromozlar görülebilir.

C. Botulinum Klinik

• Besin zehirlenmesi
• İnfantil (bebek) botulizmi
• Bebeklerin sindirim sistemi bakteri toksin üretmesi (baldan kaynaklanabilen)
• Yutma ve solunum güçlüğüne kadar çeşitli belirtiler gösterir.

Botulinum Toksininin Tıbbi Kullanımı (Botox)

• Okülomotor bozuklukların (strabismus, blefarospasm) tedavisi
• Distonilerin (tortikolis, hemifasiyal spazm) tedavisi

C. perfringens

• Kuvvetli histotoksik etkiye sahiptir.
• Klinik örneklerde kapsüllüdür.
• Kanlı-serumlu besiyerlerinde kapsül oluşumu pasajlarla kaybolur.
• Tek clostridium türüdür.

C. perfringens Kültür Özellikleri

• Adi besiyerlerinde üreyebilir.
• Besiyerine kan, su veya glikoz konulması üremeyi destekler.
• Koloniler 2-3mm çapında, yuvarlak, konvekstir, düz kenarlı.
• Kültür yaşlandıkça koloniler büyüklük artar, kenarlar düzensizleşir.

C. perfringens Biyokimyasal Özellikleri

• Süt kazeini pıhtılaştırır, fakat gaz üretir.
• Jelatini eritir.
• Ters CAMP (+) reaksiyonu gösterir.
• H2S üretir
• Nagler reaksiyonu pozitiftir.

C. perfringens Toksinleri

• 12 toksin üretir
• Ölümcül toksinler: alfa, beta, epsilon ve iota.
• İnsan patojenlikleri olan toksinler: A ve C.

C. perfringens Toksinleri (Devamı)

• Tip A: Gazlı gangren, gıda zehirlenmesi, puerperal infeksiyon ve bakteriyemi.
• Tip C: Nekrotizan enterit.

Gazlı Gangren

• Ağır travma, ezilmiş parça, kirli yaralarda mikroflora ile meydana gelir.
• Dokular, toksinler ve mikroorganizmalar tarafından yıkılır.
• Gaz oluşumu, önemli doku harabiyeti ve toksimi ile karakterizedir.
• Major travma ve minör travmalar sonrasında görülür.

C. difficile

• Antibiyotikle ilişkili ishaller, kötü kokulu, sulu dışkılama.
• Etkenler: C. difficile ve Candida spp.
• Nadir: S.aureus, Enterotoksin üreten C. perfringens suşları ve Klebsiella oxytoca.

C. difficile Infeksiyonu Klinik

• Hafif, orta, aşırı (kolonoskopi normal)
• C. difficile sonrası, kolitik
• Psödomembranöz enterokolit (PME)
• Fulminan kolit

C. difficile Infeksiyonu Tanısı

• Altın standart: sitotoksisite testi ve ELISA (Toksin A ve B).
• Kültür (CCFA)
• Floresan antikor yöntemi
• PCR

C. difficile Tedavisi

• Şartlar uygun değilse antibiyotik tedavisi kesilir.
• Hafif olgularda sıvı elektrolit replasmanı verilir.
• Ağır olgularda antibiyotik tedavisi verilir (metronidazol, vankomisin).

Gram Pozitif Sporsuz Anaerob Basiller

• İnsanlarda normal deri ve mukoza florasında bulunur.

Anaerop Sporsuz Gram Pozitif Basiller (Devamı)

• Fırsatçı patojen bakterilerdir
• Örneğin; ağız, ürogenital, yara ve apse örneklerinde üretimi yaygındır.

Anaerop Gram Pozitif Sporsuz Basiller (Devamı)

• Bu grupta; Actinomyces, Bifidobacterium, Lactobacillus, Mobiluncus, Propionibacterium, Eubacterium ve Rothia cinslerinin türleri sayılabilir.

Lactobacillus

• Doğada yaygın, insan oral, gastrointestinal ve üriner sistemlerinde yaşarlar.
• Yenidoğan ve puberte sonrası erişkin kadınlarda vajen florasında baskın bulunur.
• Vajinadaki glikojenden laktik asit üretir ve vajinal pH'ı düşürerek patojen bakterilerin üremesine engel olur.

Mobiluncus

• Normal vajen florasında bulunur.
• Laktobasillerin baskın olduğu kadınlarda nadiren, nonspesifik bakteriyel vajinite sahip kadınlarda daha sık rastlanır.
• Gardnerella vaginalis ile birlikte bakteriyel vajinite sebep olabilir.

Gardnerella

• Küçük, sporsuz, hareketsiz kokobasil
• Çukulata agarda gri renkli koloniler oluşturur.
• Selektif besiyerlerinde üretilir.

Bakteriyel Vajinoz

• Laktobasillerin azalıp diğer anaerob bakterilerin çoğaldığı bir durum.
• Asemptomatik veya belirti ile seyredebilir
• Koitus sonrası, veya mikrobiyal replasmana bağlı koku, akıntı, tahriş varlığı ile karakterizedir.
• Predispozan faktörler: vajinal duş, içecek tüketimi, cinsel partner değişikliği.

Bakteriyel Vajinoz Tanı

• Klinik bulgular, esas semptom koku (balık kokusu).
• Homojen, köpüklü, gri-beyaz akıntı.
• pH>4.5
• Clue hücrelerinin görülmesi
• Whiff testi, amin kokusu

Propionibacterium

• Dallanma özelliğine sahip, hareketsiz, sporsuz, difteroid görünümlü basiller.
• Bazen uzun, pleomorfiktir.
• Anaerobik ve fakültatif anaerobik koşullarda rahatça üretilir
• Normal derinin florasında bulunur, ancak insan hastalıklarıyla ilişkilendirildiği durumlar da bulunur (ör: akne),

Cutibacterium acnes/Propionibacterium

• En önemlisi, P.acnes: akne oluşumuna neden olan faktörlerden biri.
• Prostetik kapak endokarditli hastalardan, irin, beyin ve çene abselerinden, Hodgkin lenfomasından izole edilir.

Bifidobacterium

• Anne sütü ile beslenen çocuklarda bağırsak florasında en sık bulunan türlerden biri.
• Yetişkinlerde ağız boşluğu, vajen ve dışkılarda bulunur.

Anaerob Sporsuz Gram Pozitif Koklar (Peptostreptokok)

• Cilt, oral, gastrointestinal ve üriner sistemde doğal olarak bulunur.
• Genelde mikst infeksiyonlardır.
• Örneğin; aspirasyon pnömonisi, akciğer apsesi, sinüzite, beyin apsesi, intraabdominal abseler, endometritis, septik abortus, osteomiyelit, artrit, ısırık infeksiyonu gibi.
• Penisilin ve sefalosporinlere duyarlıdır.