Biologiczne, Kulturowe i Społeczne Aspekty Prokreacji

Biologiczne, Kulturowe i Społeczne Aspekty Prokreacji

Ewa Kiełek-Rataj

Prokreacja, Zdrowie Reprodukcyjne, Zdrowie Prokreacyjne

• Prokreacja: wydanie na świat potomstwa, spłodzenie, zrodzenie dzieci.
• Rozród: czynności organizmów żywych prowadzące do wytworzenia potomstwa i zapewnienia gatunkowi ciągłości istnienia.
• Rozmnażanie: wydawanie potomstwa, wytwarzanie nowego organizmu.
• Zdrowie Reprodukcyjne: pełny fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan w zakresie funkcji i procesów związanych z prokreacją we wszystkich etapach życia.

Zdrowie Prokreacyjne

Biologiczne Uwarunkowania Zdolności Prokreacyjnych Kobiet i Mężczyzn

• Czynniki obniżające płodność kobiet:
  • Wiek: spadek płodności po 35 roku życia.
  • Stan narządów płciowych: stany zapalne wywołane infekcjami przenoszonymi drogą płciową.
  • Ogólny stan organizmu kobiety: czynniki związane ze stanem zdrowia, środowiska, i stylem życia.
• Czynniki obniżające płodność mężczyzn:
  • Wiek: spadek plemników i zmniejszenie jakości komórek rozrodczych około 35-40 roku życia.
  • Przebyte operacje chirurgiczne w obrębie miednicy mniejszej.
  • Przebyte lub aktualne choroby.
  • Przebyta radioterapia.
  • Czynniki związane z pracą zawodową, środowiskiem: narażenie na długotrwałą wysoką temperaturę, kontakt z promieniami X czy mikrofalami.

Prokreacja – Perspektywa Psychologii Ewolucyjnej

Sukces Reprodukcyjny i Inwestycja Rodzicielska

• Strategie dobór stałego partnera:
  • Właściwości preferowane u kobiet i mężczyzn:
    • Kobiety: dobra sytuacja finansowa, wysoka pozycja społeczna, pozytywny stosunek do dzieci, siła i sprawność fizyczna, stałość w uczuciach, podobieństwo charakterów.
    • Mężczyźni: młody wiek partnerki, atrakcyjność fizyczna, brak wcześniejszych kontaktów seksualnych.
• Ewolucyjne uwarunkowania zachowań rodzicielskich:
  • Hipoteza niepewności ojcostwa: mniejsze zaangażowanie męskich osobników w opiekę nad potomstwem.

Inne Aspekty Zachowań Prokreacyjnych

Sytuacja Demograficzna Polski

• GUS (2019):
  • Urodzenia żywe w latach 1946–2018 – wyże i niże demograficzne.
  • Współczynniki dzietności w latach 1990-2018.
  • Kobiety w wieku rozrodczym oraz ich dzietność.
  • Urodzenia żywe według wieku matki w latach 1990–2018.

Miejsce Rodzicielstwa w Społecznej Roli Kobiety i Mężczyzny

• Rodzicielstwo jako zadanie rozwojowe:
  • Wczesna i średnia dorosłość: umiejętności opieki nad dzieckiem, ograniczenie dotychczasowych aktywności, zmiany w obrazie własnej osoby, przystosowanie na nowo do roli małżeńskiej, zabezpieczenie rodziny, przystosowanie na nowo do roli małżonka, zmiany w obrazie własnej osoby.