Alkol Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi

Alkol Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi

• ISBN numarası 978-625-395-427-7'dir.
• Özel konuları/özel başlıklar: Alkol Kullanım Bozuklukları ve tedavisi

Editör ve Yazarlar

• Editör: Prof. Dr. İnci Özgür İlhan
• Yazarlar: Elif Aktan Mutlu, Hamide Kutlu Cansever, Ezgi Karakaya Hacır, Ezgi Sıla Ahi Üstün, Kazım Cihan Can, Müge Ulusoy Altınoklu, Rıdvan Erten, Ece Ağtaş Ertan, Aslı Aktakke, Koray Yarız, Elifsu Keser ve Canan Kalaycıoğlu.

İçindekiler

• Alkol Kullanım Bozukluklarının Epidemiyolojisi: Biyopsikososyal Model Bağlamında Risk Etmenleri ve Koruyucu Etmenler (Elif Aktan Mutlu).
• Alkol Kullanım Bozukluğunda Damgala(n)ma Sorunu (Hamide Kutlu Cansever, Ezgi Karakaya Hacır).
• Alkol Kullanım Bozukluklarının Genetiği (Ezgi Sıla Ahi Üstün).
• Alkol Kullanım Bozukluklarında Öğrenme Süreçleri ve Nöroadaptasyon (Kazım Cihan Can).
• Alkol Kullanım Bozukluklarında Değerlendirme ve Motivasyonel Görüşme (İnci Özgür İlhan).
• Alkol Kesilmesinde Değerlendirme-Müdahale (Müge Ulusoy Altınoklu).
• Alkol Kullanım Bozukluğuna İkincil Gelişen Genel Tıbbi Sorunlar ve Müdahale (Rıdvan Erten).
• Alkol Kullanım Bozukluğu İdame Tedavisinde Kullanılan İlaçlar (Ece Ağtaş Ertan).
• Alkol Kullanım Bozukluğunda Bilişsel İşlevler (Aslı Aktakke, Koray Yarız).
• Alkol Kullanım Bozukluğunun Uyku Fizyolojisi Üzerine Etkileri (Elifsu Keser, Canan Kalaycıoğlu).

Önsöz

• Alkol, birçok ülkede yeme-içme kültürünün bir parçasıdır.
• Kültürel ve sosyal normlar içme alışkanlıklarını belirler.
• Alkolün yönetimsel olarak yasak olduğu İran'da bile alkolle ilişkili sorunlar vardır.
• Alkol kullanım bozuklukları tüm dünyayı ilgilendiren bir sağlık sorunudur.
• Alkol, sosyalleşme amacıyla kullanıldığında belli koşullar altında klinik bir soruna dönüşebilir.
• Düşük miktarlarda başlayan içki içme davranışı yıllar içinde alkol kullanım bozukluğuna dönüşebilir.
• DSM-5, alkol kullanım bozukluklarını farklı şiddetteki kategorik klinik sorunlar olarak ele almaktadır.
• ICD-11'de "nöroadaptasyon" teriminin alkol bağımlılığı tanımında yer alması önemlidir.
• Alkol kullanım bozukluğu, bireysel öykülerde sosyal-biyolojik bağlamda değerlendirilmesi gereken bir sorundur.
• Alkol kullanım sorunları, bireylerin tüm yaşamını ve sağlığını etkileyen sorunlardır.
• Alkol sorun olanların sadece beşte biri yardım aramaktadır.
• Sağlık hizmetlerine başvurular genellikle alkolün ikincil etkileri sebebiyle olmaktadır.
• Alkol kullanım sorunları neredeyse tüm tıp alanlarını ilgilendirmektedir.
• Kitap, alkol kullanım bozuklukları ve ikincil sorunları kapsayacak şekilde hazırlanmıştır.

Alkol Kullanım Bozukluklarının Epidemiyolojisi

• Hastalara biyopsikososyal açıdan bakmak günümüz koşullarında yetersizdir.
• Hastaya tanı koyarken, bireyin zihinsel durumu, sosyal çevresi ve ekonomik durumu dikkate alınmalıdır.
• Biyopsikososyal (BPS) modeli bütüncül bir yaklaşım sağlar.
• BPS modeli, nedenleri ve çözüm önerilerini belirlerken psikolojik ve sosyal durumları değerlendirilmesine olanak sağlar.
• Alkol kullanım bozukluğu biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutlarıyla bir halk sağlığı sorunudur.
• Alkol kullanımı eski çağlardan beri vardır ve paternler kültürel gelişmelerden etkilenmiştir.
• Dünyada 2.3 milyar insan alkol kullanır, çoğunluğu Avrupa, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Pasifik bölgesindedir.
• Alım bozukluğu hem sağlık, hem sosyal hem de ekonomik anlamda yük getirir.
• Epidemiyoloji, toplumdaki hastalıkların dağılımını inceler ve sağlıkla ilgili bilgilerin toplanmasını içerir.
• Alkol kullanım bozukluğunun epidemiyolojik incelemesi koruyucu sağlık hizmetleri, politikalar ve tedavi sürecinin yönetimi için önemlidir.
• Dünyada en çok alkol tüketimi Avrupa'dadır, yıllık yaklaşık 10 litre kişi başına düşer.
• Amerika ve Pasifik bölgesinde de 7.5-10 litredir.
• Yaşam boyu alkol kullanım oranı %80 civarındadır.
• Yüksek gelir, ileri yaş, evli olmak ve yüksek eğitimli olmak koruyucu etmenlerdir.
• Erkek cinsiyet risk etmenidir.
• Alkol kullanım bozukluğu olan bireylerin %15'i 18 yaşından önce alkole başlar.
• Yüksek gelirli ülkelerde alkole başlama yaşı 21, orta gelirde 23 ve düşük gelirde 24'tür.
• Evli olmak, sosyal desteğe sahip olmak ve iş sahibi olmak koruyucu etmenlerdir.
• Küresel epizodik aşırı içicilik 2000'de %22.6 iken, 2016'da %18.2'ye gerilemiştir.
• Tahminler 2030'da %23'e yükseleceği yönündedir ve Doğu Avrupa ve Sahra altı Afrika "da %60 seviyelerindedir.
• 15-19 yaş arası gençlerde sosyoekonomik düzey arttıkça Avrupa ülkelerinde risk artmaktadır.
• ABD, Yeni Zelanda, Şili, Arjantin, Avustralya gibi ülkelerde %20 ve üzerinde epizodik aşırı içicilik yaygındır.
• Hindistan'da alkol kullanımı artmaktadır ve kişi başına düşen alkol tüketiminin az olmasına rağmen endişe verici bir durumdadır.
• Son 30 yılda kişi başına düşen alkol tüketimi %106 oranında artmıştır.
• Aşiret kültürü ve düşük sosyoekonomik düzeyde olan bölgelerde alkol kullanım oranlarının arttığı belirtilmektedir.
• Güney Hindistan'da alkol kullanım oranları %33-50 arasında değişirken bu oran kuzey Hindistan'da %25-40 arasındadır.
• Hıristiyan ve Budist halkta alkol kullanım oranları %60 civarındayken Müslümanlarda bu oran %9 civarındadır.
• Okur yazar olmayan veya ilkokul seviyesinde eğitime sahip kişilerde de alkol kullanımı artmaktadır.
• Dünya çapında tercih edilen içki çeşitlerine bakacak olursak dünya çapında içilen toplam alkolün yaklaşık %44'ünün alkollü karışımlar şeklindedir. en çok içilen içki sırasıyla bira diğer sırada şaraptır.
• 2016'da alkolün neden olduğu 3 milyon ölümün yaklaşık 700 bini kadınlardandır.
• ABD'de kadın ve erkek arasındaki alkol kullanma oranlarının arasındaki farkın azalmaya başladığı görülmektedir.
• %Yıllık alkol tüketimi erkeklerde 19 litre, kadınlarda ise 6.7 litredir.
• Ergenlerin riskli içme davranışları artmış ve alkole başlama yaşı aşağıya inmiştir.
• 12 yaşına kadar olan gençlerin %1'i bir önceki ay alkol kullandıklarını beyan etmiştir, kızların ise %13'ü alkol almaya başladıklarını beyan etmişlerdir.
• Alkol kullanım bozukluğuna bağlı sorunlar gerek ülkemizde gerekse dünyada giderek artış göstermektedir. Ülkemizde de tüketim, giderek artmaktadır.
• AKB'nun ülkemizdeki epidemiyolojik görünümü ile ilgili çalışmalar sınırlı miktardadır.
• Alkol kullanım yaygınlığının dışarıdan göç ile gelen çalışanlarda, memur olanlarda ve eğitim seviyesi yüksek olanlarda daha fazla olduğu gösterilmiştir 2003 yılında Buğdaycı ve ark.nın, Akdeniz şehirlerimizde, 500 üniversite öğrencisi üzerinde yaptıkları bir araştırmada ise sınıf arttıkça öğrencilerdeki alkol içme oranlarının arttığı gösterilmiştir.
• Alkol içme riskini gösteren özellikler içinde sigara içmek, erkek olmak, ailede en az bir kişinin alkol içmesi, öğrencinin aylık harcamasının yüksek olması gösterilmiştir.
• Şaşmaz ve ark.nın ülkemizde 12-18 yaş arası, 4143 ergen üzerinde yaptığı bir araştırmada ise öğrencilerin 1/4'ünün hayatları boyunca en az bir kez alkol aldığı, altıncı sınıfta %8 olan bu oranın onuncu sınıfta %46'ya çıktığı gösterilmiştir.
• Hassas gruplar olarak nitelendirebileceğimiz yaşlılar, LGBT bireyler ve gebelerde de alkol kullanımı son yıllarda giderek artan sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.
• 421 hamile kadının sigara ve/veya alkol kullanımını engelleyen koruyucu etmenler olarak; birileri ile yaşamak, en az 12 yıllık bir eğitim düzeyine sahip olmak, iş sahibi olmak, depresyonunun olmamasıdır olarak tanımlanmıştır.
• erkek LGBT bireylerde kadınlara oranla alkol alımının daha fazla arttığını göstermiştir.
• Yaşlı popülasyonda alkol bağımlılığı oranının %0.6, kötüye kullanım oranının da %0.9 olduğu tespit edilmiştir Önemli yaşam stresörlerinin varlığı, AKB açısından risklidir. Ayrıca sosyal izolasyon, anksiyete veya depresif bozukluklara sahip olma da olası risk faktörlerindendir. Aksine daha sağlıklı bilişsel işlevlere sahip yaşlıların ise daha az alkol aldığı görülmüştür.
• AKP'yi arttırıcı ve bu bozukluklardan koruyucu etmenler özet olarak Tablo 1 ve 2'de gösterilmiştir
• Gençlerde alkol kullanım davranışını inceleyen bir çalışmada 13-23 yaş arasında 1023 genç izlenmiş cinsiyetler arasında AKB açısından bir farklılık görülmemiştir. Baba-ergen ilişkisinin kuvvetli olması alkol kullanımını azaltmıştır.

Alkol Kullanım Bozukluğunda Damgalanma Sorunu

• Alkol Kullanım Bozukluğu (AKB), bireylerin alkol tüketimini kontrol edememesiyle karakterize olan bir rahatsızlıktır.
• Dünya genelinde milyonlarca insan bu bozukluktan etkilenmektedir ve fiziksel, sosyal ve psikolojik sonuçları vardır.
• AKB, damgalanma süreci bireylerin yardım arama isteğini azaltabilir ve sağlık hizmetlerine erişimlerini zorlaştırabilir.
• Alkol kullanım bozukluğu olan bireyler, diğer ruhsal bozukluklara sahip olanlara kıyasla daha fazla damgalanma ile karşı karşıya kalmaktadır.
• Damgalanmayı azaltmak için, dilin dikkatli kullanımı, eğitim ve toplumsal farkındalık önemlidir.
• AKB'de alkol kötüye kullanımı, uzun süreler boyunca yoğun alkol kullanımı ve alkol kesilmesi korkusuyla sürekli alkol kullanımına kadar uzanan bir örüntüye kadar değişebilir.
• AKB ciddi ve yaygın ruhsal bozukluklardan biridir.
• AKB'nin olumsuz sonuçları yalnızca fiziksel sağlıkla sınırlı değildir.
• Alkol kullanımında damgalanmaya bir örnek vermek gerekirse; alkol kullanım bozukluğu olan kişiler “alkolik” şeklinde etiketlenebilir
• Etiketleme, kişiyi tehlikeli, ne yapacağı belli olmayan biri gibi olumsuz kalıp yargılarla ilişkilendirebilir.
• Alkol kullanım bozukluğu (ve diğer madde kullanım bozuklukları) olan kişiler, diğer ruhsal bozukluğu olan kişilere göre daha yoğun ve sık bir şekilde damgalanmaktadır.

Alkol Kullanım Bozukluklarının Genetiği

• Alkol kullanım bozukluklarının etiyolojisi hemen tüm psikiyatrik bozukluklarda olduğu gibi kesin olarak bilinmemektedir.
• Bağımlılığın bir kişide gelişirken bir diğerinde gelişmiyor oluşu genetik çalışmalara duyulan ilginin temelini oluşturmuştur.
• Genetik çalışmalar alkol kullanım bozukluğunun tek bir genin sorumlu olduğu mendelyan hastalıklardan ziyade çok sayıda genle ilişkili olan poligenik bir mimariye sahip olduğunu göstermiştir.
• Genetik ile alkol kullanım bozuklukları arasındaki ilişkinin ortaya konması sadece ilaç geliştirilmesi değil, koruma stratejileri açısından da umut vaat etmektedir.
• Alkol bağımlılığı, alkol kullanma davranışına etki eden birçok fenomenin süreçte yer aldığı karmaşık bir bozukluktur.
• Çevresel ve genetik etmenler, alkol kullanımına başlamaya ve kullanımdan bağımlılığa geçişe yönelik duyarlılıktaki bireysel farklılıklara katkıda bulunur.

Alkol Kullanım Bozukluklarında Öğrenme Süreçleri ve Nöroadaptasyon

• Alkol kullanım bozukluğu yüksek yaygınlığa sahip, mortalite ve morbidite yükü nedeniyle hayatı olumsuz etkileyen süreğen bir psikiyatrik bozukluktur.
• Bu bozukluk, beynin ödül ağı, yürütücü işlevler ve stres yanıtı gibi farklı noktalardaki nöroadaptif değişikliklerle olan ilişkisindendir.
• Tedavi seçeneklerinin her hasta özelinde değerlendirilerek yapılandırılması gerekir.
• Alkolün vücuda girişindeki akut etkileri ve süreğen süreçte meydana gelen nöroadaptif değişikliklere gama-aminobütirik asit etki eder.

Alkol Kullanım Bozukluğunun Uyku Fizyolojisi Üzerine Etkileri

• Uyku bozuklukları, yaygınlığı ve günlük işlevsellik üzerine önemi nedeniyle küresel bir halk sağlığı sorunudur.
• Alkolün hipnotik olarak başlaması ile beraber, gece boyunca uykuya zarar verir ve toleranslı hale geçmesini sağlar ve kalıcı değişikliklere sebep verebilir.
• Uyku problemi yaşayanlar için alkol kullanımının hipnotik etkileri oluşur.
• Toplam uyku süresinde azalma ödül ağının işleyişini değiştirmekte ve bu da kazanç ilişkili beklentilere neden olur.

Alkol Kullanım Bozukluğuna İkincil Gelişen Genel Tıbbi Sorunlar ve Müdahale

• Alkol kullanım ( bozukluğu AKB alkol tüketimini kontrol edememe sonucunda sağlık üzerinde birtakım zararlı etkileri yol açar .
• AKB karaciğer, pankreas , kalp ve akciğer hastalıkları gibi fizyolojik sistem sorunları , çeşitli Kanser türleri , ruh sağlığı ve davranışsal problemlerdir.
• Alkol genellikle karın ağrısı , kusma , bulantı kan testlerin de yükselme sarılık hepatit gibi karaciğer hastalıklarına neden olabilir.