Adiustacje w biologii

Adiustacje

• Adiustacje to szybkie dostosowania fizjologiczne, morfologiczne lub behawioralne do nowych warunków życia, głównie odwracalne po długotrwałych bodźcach średniego nasileniu.
• Przykładem adiustacji jest proces wytrenowania organizmu.
• Zmiany adiustacyjne prowadzą do adaptacji, lecz nie wywołują zmian genetycznych.

Mechanizm zmian adaptacyjnych

• Adiustacje odwracalne:

  • Regulacyjne: wynikają z silnych, krótkotrwałych bodźców, powodując natychmiastowe zmiany dostosowawcze.
  • Aklimatyzacyjne: efekty średnio nasilonych bodźców działających przez dłuższy czas, zmiany trwają od kilku tygodni do miesięcy.

• Adiustacje nieodwracalne:

  • Rozwojowe: wprowadzają trwałe zmiany fenotypowe w odpowiedzi na długotrwałe, silne bodźce, nie są dziedziczone.

Dostosowanie adiustacyjne

• Szybkie reagowanie: przywracanie homeostazy, wprowadzanie zmian przystosowawczych i powrót do stanu poprzedniego.
• Przedłużone reagowanie: osiąganie nowej homeostazy; może być okresowe (odwracalne) lub trwałe (ontogeneza).
• Procesy metaboliczne są wspierane przez endogenne substancje takie jak hormony i enzymy oraz reakcje neurohormonalne, a także egzogenne substancje ze środowiska, jak mikroelementy i składniki odżywcze.

Biomarkery ekspozycji na ołów

• Ołów można wykryć w obecności we krwi i/lub moczu, a także w postaci kwasu delta-aminolewulinowego, koproporfiryny w moczu oraz protoporfiryn i cynkoporfiryn w erytrocytach.
• Wzrost stężenia ołowiu w organizmie prowadzi do zaburzeń metabolizmu hemu, co jest niebezpieczne dla zdrowia.
• Dawka szkodliwa ołowiu wynosi 300 mikrogramów/l krwi.

Droga toksyczności ołowiu

• Ołów hamuje redukcję żelaza(III), co zmniejsza transport żelaza(II) do mitochondriów, prowadząc do akumulacji protoporfiryn w erytrocytach.
• Protoporfiryny mogą tworzyć połączenia z cynkiem (Zn2+), zaprzedając się w cynkoporfiryny.
• Dezaktywizacja dehydratazy kwasu delta-aminolewulinowego przez ołów zwiększa stężenie kwasu 5-aminolewulinowego w tkankach oraz we krwi, a jego wydalanie z moczem wzrasta.