Адамның Онтогенезі: Ерте Саты

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Онтогенезнең биринчи этабы кайсысы була?

Пренатальды кезең (correct)

Постанатальды кезең

Фетальдық фаза

Эмбриодолық фаза

Гаметогенез процессы нинди элементлардан гыйбарәт?

Зигота һәм фетус

Сперматозоид һәм зигота

Ямытка һәм гаметалар гормоны

Ямытка һәм сперматозоид (correct)

Феталь кезең кайсы вакыт аралыгын каплый?

1-2 атна

9-40 атна (correct)

41-50 атна

2-8 атна

Кайсы факт дөрес?

Ямытка 1 тәүлек эчендә гаметаның бераз да булса формалашуын көтә Signup and view all the answers

Гаметалар реакциясендә кайсы процесс мөһим роль уйный?

Ямытка һәм сперматозоидның активлануы Signup and view all the answers

Кайсы этапта жыныс күзәнәкләре берләшә?

Ұрықтану Signup and view all the answers

Гамеопатияләргә нинди процесс керә?

Имплантация тукымасының югалып китүе Signup and view all the answers

Кайсысы гаметалар гормонының функциясе?

Гаметаларның берләшүен активлаштыру Signup and view all the answers

Адам онтогенезе нәрсә белән башлана?

Ата-ананың гаметалары белән Signup and view all the answers

Нинди этапта ямытка күкәйнең үзгәрешләре бар?

Овуляциядән соң Signup and view all the answers

Бластомерләрнең бөлчәкләнүендә нигә үсеш күзәтелми?

Митоздагы активлык аркасында Signup and view all the answers

Гаструляция процессы ни белән характерлана?

2 яки 3 эмбрион жапыракларының формалашу белән Signup and view all the answers

Детерминация процессы нәрсәне билгели?

Яшеллек структурасының функция характерен Signup and view all the answers

Дифференциациянең төп факторлары нинди?

Цитоплазманың үзенчәлекләре һәм күршегә тәэсир Signup and view all the answers

Детерминация нәтиҗәсендә ничек үзгәрешләр барлыкка килә?

Клеткаларның мөстәкыйль аерыла башлавы Signup and view all the answers

Кактуслы дифференциация процессында ничек аерылулар бар?

Яңа функциональ төзергә көйләнә Signup and view all the answers

Башка клеткалар хасиятләре ничек үзара тәэсир итә?

Индукция рәвешендә формация булып Signup and view all the answers

Дифференциация процессында нәрсәләр үзгәрә?

Клеткаларның формалары һәм функцияләре Signup and view all the answers

Ясалма дифференциация нәтиҗәсендә нәрсә күзәтелә?

Шартлану һәм функцияләрнең актуальләшүе Signup and view all the answers

Сперматозоид жұмыртқа жасушасының қабықшасына жанасқанда не жүреді?

Акросомдық реакция Signup and view all the answers

Акросомдық реакцияның нәтижесінде не болады?

Тек бір сперматозоидтың енуі Signup and view all the answers

Сингамия нәтижесінде не пайда болады?

Синкарион Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасының активтелінуі кезінде не жүреді?

Ақуыз синтезі басталады Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасының қанша хромосомасы бар?

2n2c Signup and view all the answers

Ооплазматикалық сегрегацияның мәні неде?

Цитоплазманың гетерогенділігі Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасының полярлығының маңыздылығы ненің есебінен?

Сарыуыздың орналасу сипаты Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасында химиялық құрамның айырмашылығы неге алып келеді?

Ооплазматикалық сегрегацияға Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасында пайда болатын жергілікті айырмашылық не деп аталады?

Ооплазматикалық сегрегация Signup and view all the answers

Жұмыртқа жасушасында эмбрионалдық дамудың ерте сатысында қандай молекулалар жиналады?

н-РНҚ молекулалары Signup and view all the answers

Жасушалардың дифференциялануын нидән башлана?

Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасының химиялық құрамы Signup and view all the answers

Ооплазматикалық сегрегация ниләр белән бәйле?

Цитоплазма компонентләренең таралуы Signup and view all the answers

Эмбриональды индукция процессында нәрсә күзәтелә?

Көз бұршағының формалашуы Signup and view all the answers

Кем Шпеманның эмбриональды индукцияне ачуына сәбәпче булган?

Көз көпіршігі Signup and view all the answers

Компетенция нинди хәлдә була?

Эмбриональ материалның үзгәрешләргә җавап бирүе Signup and view all the answers

Онтогенез механизмнәренә кайсы процесслар керә?

Пролиферация, миграция, выбор Signup and view all the answers

Пролиферация процессында нәрсәләр була?

Жасушаның бүлүе Signup and view all the answers

Жасушаларның апоптоз процессында ни була?

Программалы рәвештә юк ителү Signup and view all the answers

Эмбрионада индуктор нәрсә булдыра?

Ағымдагы реакцияне юнәлтә Signup and view all the answers

Жасушалардың дифференциялануында нәрсә шактый роль уйный?

Химик составның төрлелеге Signup and view all the answers

Пролиферацияның азаюы (гипоплазия) ниләргә китерә ала?

Ахондроплазиягә Signup and view all the answers

Жасушалар миграциясе кайсы пациентларда проблемалар тудырырга мөмкин?

Миграция процессы бозылган пациентлар Signup and view all the answers

Эмбриогенез вакытында пролиферациян аркылуу үзгәрешләр ниләрдә күзәтелә?

Улпаның формалашуы Signup and view all the answers

Пролиферация вакытында жармаларның язылу процессы кайсы өлкәдә активлаша?

Морфогенездән Signup and view all the answers

Миграция процессы кайсы вакытта аеруча актив була?

Гаструляциядә һәм морфогенездә Signup and view all the answers

Гиперплазия ни белән бәйле?

Жасушаларның артуы Signup and view all the answers

Жасуша миграциясенең бозылуы нинди яңа аномалияләр китерергә мөмкин?

Микро- һәм макрогирия Signup and view all the answers

Жасуша пролиферациясенең генетик контроле нинди роль уйный?

Эмбрион формалашуында Signup and view all the answers

Жасушаларның бөліну процессын кайсы концепциягә карата аңлаталар?

Постнаталь онтогенез концепциясе Signup and view all the answers

Эмбриональдык этапта пролиферация кайсы яктан билгеләнми?

Ясалма контроль Signup and view all the answers

Эктодермаль дисплазия ничек характерлана?

Эктодермадан барлык тукымаларның зарарлану белән Signup and view all the answers

Онтогенезнең катлаулы чорлары нәрсәләр булып шул чорларда аларга тератоген факторлары ничек йогынты ясый?

Зарарлы факторлар этабында югары сизгерлек бар Signup and view all the answers

Имплантация чорында нәрсә булырга мөмкин?

Улып киту яки үлем белән тәмамлану Signup and view all the answers

Тератогенез вакытында нәрсәләрне берләштерәләр?

Кимчылыклар өчен зарарлы факторлар Signup and view all the answers

Тератогенезның төп шартлары арасыннан кайсысы дөрес?

Тератоген төрләре бергә узгартуларына сәбәп була Signup and view all the answers

Плацентация ничек идентификацияләнә?

14-15 көн яздырмасында формалашу Signup and view all the answers

Һәрбер органның шәхси хәвефле чорлары ничек билгеләнә?

Эмбрионның формалашу этапларына бәйле Signup and view all the answers

Онтогенез чорлары нинди якынлашулар белән тәмамланырга мөмкин?

Signup and view all the answers

Эктодермаль дисплазиядә ниләр зақымлана?

Тереләр, тырнактар, шаш Signup and view all the answers

Тератогенез нәрсәдә тәэсир итә?

Эмбрионның яшәешен һәм үсешен Signup and view all the answers

Онтогенезнең катерле этаплары арасында кайсысы күзәтелә?

Имплантация, индукция, пролиферация Signup and view all the answers

Тератогенезнең төп шартлары арасында кайсысы табылмый?

Шартны үзгәртү Signup and view all the answers

Әр төрле факторларның тератогенезгә йогынтысы нинди?

Кайбер факторлар бер үк аномалия тудыра. Signup and view all the answers

Онтогенез барышында кайсы факторлар зақымлый?

Радиация, химик кушылмалар, инфекцияләр Signup and view all the answers

Имплантациядән соңгы вакытта нәрсә була?

Ямытка күкәй плацентагызны формалаша. Signup and view all the answers

Урықнең үсешендә кайсы этап иң зарарлы?

Имплантация Signup and view all the answers

Кайсы факторлар уникаль аномалияләр тудыра ала?

Инфекцион авырулар, стресстәр, тератогендер Signup and view all the answers

Study Notes

Адамның Онтогенезінің Ерте Сатысының Жасушалық Механизмдері

Онтогенез: Дараның жеке дамуы, зиготадан өлімге дейін. Тұқым қуалау ақпараты ата-ана жасушаларынан басталады.
Адам онтогенезінің кезеңдері:
- Пренатальды (антенатальды):
  - Предэмбриональды: гаметогенез, ұрықтану
  - Эмбриональды: 2-8 апта, ұрық эмбрион деп аталады
  - Фетальды (іштегі нәрестелік): 9-40 апта
- Постанатальды: Репродуктивтікке дейінгі, репродуктивтік, пострепродуктивті
Гаметогенез:
- Жұмыртқа жасушасының (овогенез) және сперматозоидтардың (сперматогенез) түзілуі.
- Гаметалардың тіршілік ұзақтығы шектеулі, ұрықтану уақыты маңызды.
- Адамда овуляциядан кейін жұмыртқа жасушасының қалпына келтірілмейтін өзгерістері 24 сағат ішінде болуы керек. Сперматозоидтардың ұрықтану қабілеті 1 тәулікке дейінгі уақытта сақталады.
Ұрықтану:
- Гаметалардың қосылуы, диплоидты зигота пайда болады.
- Гаметалардың жақындауы, жұмыртқа жасушасының активтелінуі және гаметалардың бірігуі (сингамия).
- Сперматозоид жұмыртқа жасушасының қабықшасына жанасқанда акросомдық реакция жүреді және жұмыртқа жасушасының қабықшасы ериді.
- Сперматозоидтың ядросы мен центриолі жұмыртқа жасушасына еніп, екеуі бірігеді.
- Бұл процестің нәтижесінде жұмыртқа жасушасы активтеледі: құрылымдық және физико-химиялық өзгерістер болады.
- Басқа сперматозоидтардың жұмыртқа жасушасына енуі кортикальді реакция нәтижесінде тоқтатылады.
- Зигота (екі аналық және аталық пронуклеус) түзіледі, әр пронуклеус 2c-ге тең генетикалық материалды қамтиды.
Зигота бөлінуі: Митоз арқылы екі ұрық жасушасы (бластомер) пайда болады, әр жасушадағы хромосомалар саны 2n2c.
Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасы:
- Әртүрлі аймақтағы химиялық құрамы әртүрлі болады.
- Эмбрионның ерте дамуына қажет ақуыздардың синтезіне энергия қоры және мРНҚ жинақталады.
- Бұл заттар біркелкі таралмаған.
Бластомерлер:
- Морфогенетикалық потенциалдар әртүрлі болады.
- Тотипотентті, әр жасушасы бүтін ағзаға бастама бола алады(монозиготалы егіздер мен туа біткен ақаулардың көрінісі)
- Әр жасушанын позициялық ақпаратынан өз функциясын анықтайды.
Гаструляция:
- Үш ұрық жапырақшасынан (эктодерма, мезодерма, энтодерма) тұратын көп қабатты ұрықтың қалыптасуы.
- Жасушалардың таңдамалы орын ауыстыруы, агрегациясы және таңдамалы сұрыпталуы.
Детерминация:
- Дамып жатқан ағза бөліктерінің арасындағы сапалық айырмашылықтардың пайда болуы.
- Гендердің активтенуі және мРНҚ немесе ақуыздардың синтезі.
Жасушалардың дифференциациясы:
- Біртекті жасушалардың қарқынды айырмашылықтар арқылы жаңа жасуша түрлері пайда болады.
- Өзгерістерден құрылымы және қасиеттері өзгереді(мысалы: жүйке жасушалары импульстерді, без жасушалары секрет бөледі).
Жасушалық миграция: Жүйке тармақтарын жасау, мүшелердің қабаттарын, эпидермис, гаструляция, морфогенез.
Жасушалардың арасындағы сұрыпталу:
- Мүшелердің қалыптасуына және дамуына әсер еткен жасушалардың сұрыпталуы.
- Гаструляция кезінде әсер етеді.
- Мембраналардың ерекшеліктері мен қозғалысы маңызды.
Апоптоз және некроз:
- Апоптоз: Жасушаның қалыпты жойылуы, онтогенезде маңызды.
- Некроз: Зиянды факторлар әсерінен жасушаның патологиялық жойылуы.
Дамудың туа біткен ақаулары (ДТБА):
- Туа біткен мүше немесе бүкіл ағзаның морфологиялық өзгерістері
- 15 - 20% нәрестелер өліміне себеп болады.
- Эмбриональды және фетальды онтогенез кезеңдерінде пайда болады.
Тератогендер:
- Ұрықтың дамуына теріс әсер ететін факторлар(патологиялар, уланулар, физикалық себептер, алкоголь, темекі, дәрілер).
- Әртүрлі тератогендер бірдей патологиялық өзгерістер тудыруы мүмкін

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Бұл тест адам онтогенезінің ерте сатысының жасушалық механизмдерін қамтиды. Онтогенездің пренатальды және постанатальды кезеңдері, сондай-ақ гаметогенез және ұрықтану үдерістері туралы ақпарат беріледі. Тест арқылы өз білімдеріңізді тексеріңіз.