6331 Sayılı İSG Kanunu Özeti

İşte 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun özet notları:

BİRİNCİ BÖLÜM: Amaç, Kapsam ve Tanımlar

• Amaç (Madde 1): İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi; işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenler.
• Kapsam ve İstisnalar (Madde 2):
  • Kanun hem kamu hem de özel sektöre ait tüm iş ve işyerlerini kapsar.
  • İşverenler, işveren vekilleri, çıraklar, stajyerler ve tüm çalışanlar da dahildir.
  • İstisnalar:
    • Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç, Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri.
    • Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
    • Ev hizmetleri.
    • Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.
    • Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.
• Tanımlar (Madde 3):
  • Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
  • Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi.
  • Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etme yetkisine sahip çalışanı.
  • Destek Elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş, uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişi.
  • Eğitim Kurumu: Bu Kanun ve ilgili alt mevzuat uyarınca eğitim vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar.
  • Genç Çalışan: On beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış çalışan.
  • İş Güvenliği Uzmanı: Usul ve esasları yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip; çalışma hayatını denetleyen müfettişler, mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik eleman.
  • İş Kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay.
  • İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları.
  • İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu.
  • İşyeri Hekimi: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip hekim.
  • İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birim.
  • Konsey: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi.
  • Kurul: İş sağlığı ve güvenliği kurulu.
  • Meslek Hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık.
  • Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi: Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi.
  • Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümü.
  • Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali.
  • Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörlerin analizi, risklerin derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması çalışmaları.
  • Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli.
  • Tehlike Sınıfı: İş sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubu.
  • Teknik Eleman: Teknik öğretmen, fizikçi, kimyager ve biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları.
  • İşyeri Hemşiresi: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, diğer sağlık personeli belgesine sahip ebe, hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknikeri, acil tıp teknisyeni, çevre sağlığı teknikeri veya çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişi.
  • Çalışan Sağlığı Merkezi (ÇASMER): Sağlık Bakanlığına bağlı, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri sunmak üzere bu Kanun kapsamında Bakanlıkça yetkilendirilen, gerekli donanım ve personele sahip birim.
  • Ekipman Muayene Kuruluşu: İşin yapılmasında kullanılan her türlü makine, alet, ekipman, tesis, teçhizat, cihaz ve koruyucu sistemlerin iş sağlığı ve güvenliği yönünden; mevzuat, ilgili standart ve kontrol kriterlerine uygunluğunun sağlanması ve sürdürülmesi adına bakım veya muayene, test ve kontrol yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluşlar.
• İşveren Vekili: İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan kişilerdir ve bu Kanun'un uygulanması bakımından işveren sayılırlar.

İKİNCİ BÖLÜM: İşveren ile Çalışanların Görev, Yetki ve Yükümlülükleri

• İşverenin Genel Yükümlülüğü (Madde 4):

  • İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.
    • Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim, bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması.
    • Sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmak.
    • İş yerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak.
    • Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak.
    • Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne almak.
    • Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almak.
  • İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
  • Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
  • İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.

• Risklerden Korunma İlkeleri (Madde 5):

  • İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde risklerden kaçınmak, kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek, risklerle kaynağında mücadele etmek.
  • İşin kişilere uygun hale getirilmesi, teknik gelişmelere uyum sağlamak, tehlikeli olanı daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
  • Tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek, toplu korunma tedbirlerine öncelik vermek, çalışanlara uygun talimatlar vermek.

• İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri (Madde 6):

  • İşveren, mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasını sağlar.
  • Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirir.
    • Belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması halinde, bu hizmet ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya ÇASMER'lerden alınabilir.
  • Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekan ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.
  • İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.
  • Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.
  • Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
  • Kamu kurumları iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan veya 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde alabilirler.
  • Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir.
  • Çırak ve stajyerler, çalışan sayısına dahil edilmez.

• İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi (Madde 7):

  • Kamu kurum ve kuruluşları hariç, ondan az çalışanı bulunan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri desteklenebilir.
    • Cumhurbaşkanı bu konuda karar verebilir.
  • Giderler, kısa vadeli sigorta kolları primlerinden finanse edilir. -Tebliğ,itiraz ve tahsil işlemleri 5510 sayılı kanunun 102 maddesi hükümleri uygulanır.

• İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanları (Madde 8):

  • İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri kısıtlanamaz.
  • Görevlerini etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içinde yürütürler.
  • İşyerindeki eksiklik ve aksaklıklar işverene yazılı olarak bildirilir.
  • Eksikliklerin düzeltilmesinden işveren sorumludur.
  • Acil durumlarda ve hayati tehlike arz eden durumlarda durum Bakanlığa bildirilir.
  • Bildirim yapmayan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi askıya alınır.
  • İş sözleşmeleri bu bildirimden dolayı feshedilemez.
  • Hizmet sunan kuruluşlar ve uzmanlar, ihmallerinden dolayı işverene karşı sorumludur.
  • İş kazası veya meslek hastalığında ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır.
  • İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için tehlike sınıfına göre A, B, C sınıfı belgeye sahip olmaları şartı aranır.

• Tehlike Sınıfının Belirlenmesi (Madde 9):

  • İşyeri tehlike sınıfları, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 83. maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi dikkate alınarak Bakanlıkça tespit edilir.
  • Tehlike sınıfı tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır.

• Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm ve Araştırma (Madde 10)

  • İşverenler sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapmak ve yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken, çalışanların durumu, iş ekipmanları, kimyasal maddeler, işyeri tertip ve düzeni ile kadın çalışanların durumu dikkate alınır.

• Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele ve İlk Yardım (Madde 11)

  • İşveren çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak acil durumları önceden değerlendirmelidir.
  • Çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.

• Tahliye (Madde 12)

• Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren, çalışanların işi bırakarak derhal çalışma alanlarından ayrılıp güvenli bir yere gidebilmelerini sağlar.

• Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez.

• Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (Madde 13)

  • Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanların hakları korunur.
  • Çalışan isterse iş akdini feshedebilir.

• İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi (Madde 14)

  • İşveren bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, ilgili raporları düzenler. İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir.

• Sağlık Gözetimi (Madde 15)

  • İşverenler çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

• Çalışanların Bilgilendirilmesi (Madde 16)

  • İşveren, çalışanları işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ve korunma yöntemleri konusunda bilgilendirmekle yükümlüdür.
  • Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz ve teknik kontrol gibi bilgilerin çalışanlara ve temsilcilerine ulaştırılması sağlanır.

• Çalışanların Eğitimi (Madde 17)

  • İşveren çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almalarını sağlar.

• Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması (Madde 18)

  • İşveren, çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımının sağlanması konusunda gerekli imkanları sağlar.

• Çalışanların Yükümlülükleri (Madde 19)

  • Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği eğitim ve talimatları doğrultusunda hareket etmek, işyerindeki araçları kurallara uygun şekilde kullanmak ve güvenlik donanımlarını korumakla yükümlüdürler.

• Çalışan Temsilcisi (Madde 20)

  • İşveren, işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak çalışan temsilcisi görevlendirir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Konsey, Kurul ve Koordinasyon

• Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi (Madde 21): Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuştur.
• İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu (Madde 22): Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde kurul oluşturulması zorunludur.
• İş Sağlığı ve Güvenliğinin Koordinasyonu (Madde 23): Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda işverenler işbirliği yapmalıdır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Teftiş ve İdari Yaptırımlar

• Teftiş, İnceleme, Araştırma (Madde 24) Teftiş ve incelemeler, iş sağlığı ve güvenliği yönünden yetkili Bakanlık müfettişleri tarafından gerçekleştirilir.
• Bakanlığın İnceleme, Kontrol, Denetim Yetki ve Sorumluluğu (Madde 24/A) Bakanlık personeli, kolluk kuvvetlerinin yardımına ihtiyaç duydukları takdirde durumu ilgili mülki idare amirine iletirler.
• İşin Durdurulması (Madde 25) Hayati tehlike oluşturan durumlarda işin bir bölümünde veya tamamında durdurma kararı alınabilir. Çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde risk değerlendirmesi yapılmamışsa iş durdurulur.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Çeşitli ve Geçici Hükümler

• Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı (Madde 28) -İşyerinde alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmak yasaktır.

• Güvenlik Raporu veya Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi (Madde 29)

  • Büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanması gerekmektedir.

• Yürürlük (Madde 38): Kanunun yürürlüğe giriş tarihleri belirtilir.