6331 Sayılı İSG Kanunu Çalışma Notları

İşte 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu için çalışma notları:

Amaç (Madde 1)

• Kanunun amacı, işyerlerinde İSG'nin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

Kapsam ve İstisnalar (Madde 2)

• Kanun, kamu ve özel sektöre ait tüm işlere ve işyerlerine, işverenlere, işveren vekillerine, çırak ve stajyerler dahil tüm çalışanlara uygulanır.
• Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı'nın fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç faaliyetleri kapsam dışındadır.
• Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri de kanun kapsamı dışındadır.
• Ev hizmetleri, çalışan istihdam etmeksizin kendi adına mal ve hizmet üretenler, hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasındaki iyileştirme faaliyetleri de kapsam dışındadır.

Tanımlar (Madde 3)

• Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'dır.
• Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir.
• Çalışan temsilcisi: İSG ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma gibi konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışandır.
• Destek elemanı: Asli görevinin yanında İSG ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım gibi konularda görevlendirilmiş uygun donanım ve eğitime sahip kişidir.
• Eğitim kurumu: Bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca eğitim vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlardır (9/1/2025 tarih ve 7538/18 sayılı değişiklik).
• Genç çalışan: 15 yaşını bitirmiş ancak 18 yaşını doldurmamış çalışandır.
• İSG Uzmanı: Usul ve esasları yönetmelikle belirlenen, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemandır (12/7/2013 tarih ve 6495/101 sayılı değişiklik).
• İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelleyen olaydır.
• İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlardır.
• İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi ve gayri maddi unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyondur.
• İşyeri hekimi: İSG alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, işyeri hekimliği belgesine sahip hekimdir.
• İSG Birimi: İşyerinde İSG hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimdir.
• Konsey: Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi'dir.
• Kurul: İSG kuruludur.
• Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalıktır.
• Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB): Kamu kurumları, organize sanayi bölgeleri ve Türk Ticaret Kanunu'na göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine İSG hizmetlerini sunmak üzere kurulan, Bakanlıkça yetkilendirilen birimlerdir.
• Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında İSG ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
• Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir.
• Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalardır.
• Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.
• Tehlike Sınıfı: Yapılan işin özelliği, kullanılan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntemleri, çalışma ortamı ve şartları dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubudur.
• Teknik Eleman: Teknik öğretmen, fizikçi, kimyager, biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunlarıdır (12/7/2013 tarih ve 6495/101 sayılı değişiklik).
• İşyeri Hemşiresi/Diğer Saglık Personeli: İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, diğer sağlık personeli belgesine sahip ebe, hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknikeri, acil tıp teknisyeni, çevre sağlığı teknikeri veya çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişilerdir (9/1/2025 tarih ve 7538/18 sayılı değişiklik).
• Çalışan Sağlığı Merkezi (ÇASMER): Sağlık Bakanlığına bağlı, işyerlerine İSG hizmetleri sunmak üzere bu Kanun kapsamında Bakanlıkça yetkilendirilen, gerekli donanım ve personele sahip birimdir (9/1/2025 tarih ve 7538/18 sayılı değişiklik).
• Ekipman Muayene Kuruluşu: İşin yapılmasında kullanılan her türlü makine, alet, ekipman, tesis, teçhizat, cihaz ve koruyucu sistemlerin iş sağlığı ve güvenliği yönünden; mevzuat, ilgili standart ve kontrol kriterlerine uygun kullanımının sağlanması ve sürdürülmesi adına bakım veya muayene, test ve kontrol yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kuruluşlardır (9/1/2025 tarih ve 7538/18 sayılı değişiklik).
• İşveren vekilleri, bu Kanun'un uygulanması bakımından işveren sayılır.

İşverenin Genel Yükümlülüğü (Madde 4)

İşveren, çalışanların İSG'sini sağlamakla yükümlüdür ve bu kapsamda:

• Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi de dahil her türlü tedbiri almalıdır.
• Organizasyon yapmalı, gerekli araç ve gereçleri sağlamalı, sağlık ve güvenlik tedbirlerini güncel şartlara uygun hale getirmelidir.
• İşyerinde alınan İSG tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemeli, denetlemeli ve uygunsuzlukları gidermelidir.
• Risk değerlendirmesi yapmalı veya yaptırmalıdır.
• Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önünde bulundurmalıdır.
• Yeterli bilgi ve talimat verilmeyen çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri almalıdır.
• İSG tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.

Risklerden Korunma İlkeleri (Madde 5)

• İşveren yükümlülüklerini yerine getirirken risklerden kaçınmalı, kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmeli ve risklerle kaynağında mücadele etmelidir.
• Çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermeli, tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemeli, önlenemiyorsa en aza indirmelidir.
• Teknik gelişmelere uyum sağlamalı, tehlikeli olanı tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmelidir.
• Teknoloji, iş organizasyonu, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı gibi faktörleri kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmelidir.
• Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermelidir.
• Çalışanlara uygun talimatlar vermelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri (Madde 6)

• Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmalar için işverenler; iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirir.
• 10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirilir.
• Belirli şartlarda hizmetin tamamı veya bir kısmı OSGB veya ÇASMER’lerden alınabilir.
• Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 50'den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler.
• Görevlendirilenlere gerekli araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlar karşılanmalıdır.
• İşyerinde İSG hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyon sağlanmalıdır.
• İlgili mevzuata uygun tedbirler alınmalı ve çalışanlar bilgilendirilmelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi (Madde 7):

• Kamu kurumları hariç, 10'dan az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli işyerleri desteklenebilir. Cumhurbaşkanı, 10'dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinin de faydalanmasına karar verebilir.
• Giderler, kısa vadeli sigorta kollarından karşılanır ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından finanse edilir.
• Uygulamada SGK kayıtları esas alınır.
• Sigortasız işçi çalıştıran işverenler belirlenen süreyle destekten faydalanamaz.
• Uygulamaya ilişkin tereddütleri giderme yetkisi Bakanlıktadır. Yönetmelikle belirlenen konular Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak düzenlenir.
• Etkinlik ve süreklilik için Bakanlık, Sağlık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve ilgili meslek kuruluşlarıyla iş birliği yapabilir.

İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanları (Madde 8)

• Hak ve yetkileri kısıtlanamaz, görevlerini etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içinde yürütürler.
• Görev aldıkları işyerinde eksiklik ve aksaklıkları belirler, işverene yazılı olarak bildirirler.
• Acil durdurmayı gerektiren durumlarda veya meslek hastalığına sebep olabilecek risklere rağmen tedbir alınmaması halinde durumu yetkili mercilere bildirirler.
• Bildirim yapmadığı tespit edilenlerin belgeleri askıya alınır.
• Bu bildirimden dolayı iş sözleşmeleri feshedilemez, hak kaybına uğratılamazlar. Aksi takdirde işverene en az bir yıllık ücreti tutarında tazminat ödenir.
• Kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilenlerin belgeleri askıya alınır.
• Hizmet sunan kuruluşlar ve uzmanlar, İSG hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı işverene karşı sorumludur.
• Çalışanın ölümüne veya vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığında ihmali tespit edilenlerin yetki belgesi askıya alınır.
• İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için gerekli belge sınıfları tehlike sınıfına göre değişir (A,B,C sınıfı).
• Bakanlık, uzmanların ve hekimlerin görevlendirilmesi konusunda sektörel düzenleme yapabilir.
• İSG uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda işveren, işyeri İSG birimi kurar.
• Kamu kurumlarında çalışan ve gerekli nitelikleri taşıyan personel, asli görevlerinin yanında belirlenen çalışma süresine uyarak görevlendirilebilir.
• Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.
• İşyeri hekimleri ve diğer sağlık personelinin görevlendirilmelerinde, diğer kanunların kısıtlayıcı hükümleri uygulanmaz.

Tehlike Sınıfının Belirlenmesi (Madde 9)

• İşyeri tehlike sınıfları; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 83 üncü maddesine göre belirlenen kısa vadeli sigorta kolları prim tarifesi dikkate alınarak, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilir.
• Tehlike sınıflarının tespitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır.

Risk Değerlendirmesi, Kontrol, Ölçüm ve Araştırma (Madde 10)

• İşveren, İSG yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.
• Risk değerlendirmesi yapılırken çalışanların durumu, kullanılacak ekipman ve maddelerin seçimi, işyerinin tertip ve düzeni, özel politika gerektiren gruplar dikkate alınır.
• İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak İSG tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler.
• İşyerindeki İSG tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır.
• İşveren, çalışma ortamına ve çalışanların maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.

Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele ve İlk Yardım (Madde 11)

• İşveren, çalışma ortamı ve şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler.
• Bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır, acil durum planlarını hazırlar.
• Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü, özel tehlikeler, işin niteliği, çalışan sayısı ve diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir.
• Gerekli araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatlar yaptırır, ekiplerin her zaman hazır bulunmasını sağlar.
• Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında dış kuruluşlarla irtibatı sağlayacak düzenlemeler yapar.

Tahliye (Madde 12)

• Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren, çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için gerekli düzenlemeleri yapar ve talimatları verir.
• Durumun devam etmesi hâlinde, zorunlu olmadıkça, özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez.
• Çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine haber veremedikleri durumlarda, istenmeyen sonuçların önlenmesi için müdahale edebilmelerine imkân sağlar.
• Çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden sorumlu tutulamaz.

Çalışmaktan Kaçınma Hakkı (Madde 13)

• Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı işyerlerinde işverene başvurarak durumun tespitini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep edebilir. Kurul veya işveren derhal karar verir ve durumu tutanakla tespit eder.
• Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir. Çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır.
• Çalışanlar ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda usule uymaksızın işyerini veya tehlikeli bölgeyi terk edebilir ve bu hareketlerinden dolayı hakları kısıtlanamaz.
• İş sözleşmesiyle çalışanlar, gerekli tedbirlerin alınmadığı durumlarda sözleşmelerini feshedebilirler.

İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Kayıt ve Bildirimi (Madde 14)

• İşveren tüm iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yapar ve ilgili raporları düzenler.
• İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.
• İşveren, iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde, meslek hastalıklarını ise öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde SGK'ya bildirir.
• İşyeri hekimi veya sağlık hizmeti sunucuları, meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.
• Sağlık hizmeti sunucuları, kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde SGK'ya bildirir.

Sağlık Gözetimi (Madde 15)

• İşveren, çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.
• Çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır:
  • İşe girişlerinde
  • İş değişikliğinde
  • İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalardan sonra talep etmeleri hâlinde
  • İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.
• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde çalışacaklar, işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.
• Bu Kanun kapsamında alınması gereken sağlık raporları işyeri hekiminden alınır. 50'den az çalışanı bulunan ve az tehlikeli işyerleri için ise ÇASMER'lerden, aile hekimlerinden veya diğer kamu sağlık hizmeti sunucularından da alınabilir.
• Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır ve verilen kararlar kesindir.
• Sağlık gözetiminden doğan maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz.
• Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur.

Çalışanların Bilgilendirilmesi (Madde 16)

• İşveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir:
  • İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler.
  • Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar.
  • İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.
• Ayrıca, ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak önlemler hakkında derhal bilgilendirir.
• Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanların birinci fıkrada belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri verir.
• Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlar.

Çalışanların Eğitimi (Madde 17)

• İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle;
  • İşe başlamadan önce
  • Çalışma yeri veya iş değişikliğinde
  • İş ekipmanının değişmesi hâlinde
  • Yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir.
• Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.
• Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.
• Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
• İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce ilave eğitim verilir. Ayrıca, altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz.
• Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
• Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması (Madde 18)

• İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar:
  • İSG ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma.
  • Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlığı ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.
• İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar:
  • İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.
  • Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.
  • Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.
  • Çalışanların bilgilendirilmesi.
  • Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.
• Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde İSG için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda makamlara başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

Çalışanların Yükümlülükleri (Madde 19)

• Çalışanlar, İSG ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
• İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmalı, güvenlik donanımlarını doğru kullanmalı, keyfi olarak çıkarmamalı ve değiştirmemelidir.
• Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmalı ve korumalıdır.
• İşyerindeki tehlikeleri ve koruma tedbirlerindeki eksiklikleri işverene veya çalışan temsilcisine bildirmelidir.
• Teftişe yetkili makam tarafından tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmalıdır.
• Kendi görev alanında, İSG'nin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmalıdır.

Çalışan Temsilcisi (Madde 20)

• İşveren, işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasından aşağıdaki sayılarda çalışan temsilcisi görevlendirilir:
  • 2-50 çalışanı olan işyerlerinde: 1
  • 51-100 çalışanı olan işyerlerinde: 2
  • 101-500 çalışanı olan işyerlerinde: 3
  • 501-1000 çalışanı olan işyerlerinde: 4
  • 1001-2000 çalışanı olan işyerlerinde: 5
  • 2001 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde: 6
• Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir.
• Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya riskin azaltılması için işverene öneride bulunma ve gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir.
• Çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır.
• İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.

Üçüncü Bölüm: Konsey, Kurul ve Koordinasyon

Ulusal İSG Konseyi (Madde 21)

• Ülke genelinde İSG ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey kurulmuştur.

İSG Kurulu (Madde 22)

• 50 ve daha fazla çalışanı olan ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, İSG ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, kurul kararlarını uygular.
• Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde;
  • Ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
  • Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere yetkili bir temsilci atar.
  • İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin kuruluna iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
  • Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur.
• Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirir.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Koordinasyonu (Madde 23)

• Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda işverenler; iş hijyeni ile İSG önlemlerinin uygulanmasında iş birliği yapar, yapılan işin yapısı göz önüne alınarak mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulması çalışmalarını koordinasyon içinde yapar, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini bu riskler konusunda bilgilendirir.
• Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, İSG konusundaki koordinasyon yönetim tarafından sağlanır.
• Yönetim, işyerlerinde İSG yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır ve bu uyarılara uymayanları Bakanlığa bildirir.

Dördüncü Bölüm: Teftiş ve İdari Yaptırımlar

Teftiş, İnceleme, Araştırma, Müfettişin Yetki, Yükümlülük ve Sorumluluğu (Madde 24)

• Kanun hükümlerinin uygulanmasının izlenmesi ve teftişi, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerince yapılır.
• Bu kapsamda yapılacak teftiş ve incelemelerde 4857 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uygulanır.
• Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler, Millî Savunma Bakanlığı ve Bakanlıkça birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür.

Bakanlığın İnceleme, Kontrol, Denetim Yetki ve Sorumluluğu (Madde 24/A)

• Bakanlık, bu Kanun kapsamındaki eğitim kurumları, OSGB'ler, ekipman muayene kuruluşları, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz laboratuvarlarında inceleme, yetkilendirme, kontrol ve denetim yapmaya yetkilidir (Ek: 25/1/2024).
• Bakanlık adına inceleme, kontrol ve denetim İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünde görevli belirtilen unvanlı personel tarafından yerine getirilir (Ek: 25/1/2024).
• Bu personel inceleme, kontrol ve denetim esnasında mümkün olduğunca işi aksatmamak ve işverenin ve iş yerinin meslek sırları ile öğrendikleri hususları gizli tutmakla yükümlüdür.
• Görevlendirilen personele işveren veya çalışanlar tarafından gereken kolaylık sağlanır.
• Bakanlık personeline ihtiyaç halinde kolluk kuvvetlerinin yardımı sağlanır (Askeri işyerleri hariç).
• Bu madde kapsamında inceleme, kontrol ve denetim için görevlendirilenler hakkında Harcırah Kanununun ilgili maddesi uygulanır.

İşin Durdurulması (Madde 25)

• İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde, bu tehlike giderilinceye kadar iş durdurulur.
• Çok tehlikeli sınıfta yer alan işler ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.
• İş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili üç iş müfettişinden oluşan heyet, işin durdurulmasına karar verebilir.
• Acil müdahale gerektiren hallerde, tespiti yapan iş müfettişi geçerli olmak kaydıyla işi durdurur.
• İşin durdurulması kararı ilgili mülki idare amirine ve Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne gönderilir ve kolluk kuvvetleri marifetiyle yerine getirilir.
• İşveren, durdurma kararına yetkili iş mahkemesinde itiraz edebilir, ancak itiraz kararın uygulanmasını etkilemez.
• İşin durdurulmasını gerektiren hususların giderildiğinin bildirilmesi halinde, işyerinde inceleme yapılarak işverenin talebi sonuçlandırılır.
• İşveren, işin durdurulması sebebiyle işsiz kalan çalışanlara ücretlerini ödemekle yükümlüdür.

İdari Para Cezaları ve Uygulanması (Madde 26)

• Bu kanunda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverenlere çeşitli miktarlarda idari para cezaları uygulanır.
• Cezalar, tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre artırımlı uygulanabilir.
• İşin durdurulması hâlinde, durdurmaya sebep olan fiilden dolayı ayrıca idari para cezası uygulanmaz.