5018 Sayılı Kanun Özeti

5018 Sayılı Kanun'un Amacı (Madde 1)

• Kalkınma plan ve programlarındaki politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkin, ekonomik ve verimli kullanımını sağlamak.
• Hesap verilebilirlik ve mali saydamlığı güvence altına almak.
• Kamu mali yönetiminin yapısını ve işleyişini düzenlemek.
• Kamu bütçelerinin hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak.
• Tüm mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi, raporlanması ve mali kontrolünü düzenlemek.

Kanun Kapsamı (Madde 2)

• Merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumları ve yerel yönetimlerden oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mali yönetim ve kontrolünü kapsar.
• AB fonları ile yurt içi/dışı kaynakların kullanım ve kontrolü,uluslararası anlaşmalar saklı kalmak üzere bu Kanun'a tabidir.
• Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, Kanun'un belirli maddelerine (3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 68 ve 76-78) tabidirler.

Tanımlar (Madde 3)

• Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Uluslararası sınıflandırmalara göre belirlenmiş merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumları ve yerel yönetimleri ifade eder.
• Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alır.
• Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alır.
• Sosyal güvenlik kurumları: Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan kamu kurumlarıdır.
• Yerel yönetim: Belirli coğrafi alan ve hizmetlerle sınırlı kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi, bunlara bağlı veya üye oldukları birlik ve idarelerdir.
• Bütçe: Belirli dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile uygulanmasına ilişkin hususları gösteren, usulüne uygun yürürlüğe konulan belgedir.
• Kamu kaynakları: Borçlanma yoluyla elde edilenler dahil devlete ait gelirler, taşınır/taşınmaz mallar, nakit, alacaklar, haklar ve diğer tüm değerlerdir.
• Kamu gideri: Kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine dayanarak yapılan işler, mal/hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç/dış borç faizleri, borçlanma giderleri, iskontolu satıştan doğan farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, bağış ve yardımlar ile diğer giderlerdir.
• Kamu geliri: Kanuna dayanılarak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay, faiz, zam, ceza gelirleri, taşınır/taşınmazlardan elde edilen gelirler, hizmet karşılığı gelirler, borçlanma araçlarının primli satış gelirleri, sosyal güvenlik primi kesintileri, bağış ve yardımlar ile diğer gelirlerdir.
• Özel gelir: Genel bütçe kapsamındaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti dışındaki faaliyetlerinden elde edilen ve bütçede gösterilen gelirlerdir.
• Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi olan birimdir.
• Kamu mali yönetimi: Kamu kaynaklarının tanımlanmış standartlara uygun, etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlayacak yasal ve yönetsel sistemlerdir.
• Mali kontrol: Kamu kaynaklarının belirlenmiş amaçlara uygun, ilgili mevzuata uygun, etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlamak amacıyla oluşturulan kontrol sistemidir.
• Stratejik plan: Kamu idarelerinin uzun vadeli amaçlarını, temel ilkelerini, hedeflerini, önceliklerini, performans ölçütlerini ve kaynak dağılımlarını içeren plandır.
• Mali yıl: Takvim yılıdır.

Harcama Yetkisi ve Yetkilisi (Madde 31)

• Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.
• Teşkilat yapısı veya personel durumu nedeniyle güçlük bulunan idarelerde yetki, üst yönetici tarafından belirlenir.
• Yerel idarelerde İçişleri veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, diğer idarelerde ise Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın uygun görüşüyle yetki belirlenir.
• Yönetim kurulu, icra komitesi veya komisyon kararıyla yapılan harcamalarda sorumluluk, ilgili kurul veya komiteye aittir.
• Yükseköğretim kurumlarında harcama yetkilileri, ödenek gönderme belgesiyle belirlenir.
• Bütçe ödeneklerinin dağılımı ve kullanımı ile ilgili usul ve esaslar Cumhurbaşkanlığı, belgelendirme usul ve esasları ise Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir.
• Harcama yetkisinin devredilmesi, devreden idarenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
• Harcama yetkilileri, bütçede öngörülen ödenekler kadar harcama yapabilir.

Harcama Talimatı ve Sorumluluk (Madde 32)

• Bütçeden harcama yapılması, harcama yetkilisinin talimatıyla mümkündür.
• Talimatlarda; hizmet gerekçesi, işin konusu, tutarı, süresi, kullanılabilir ödenek, gerçekleştirme usulü ve görevlileri belirtilir.
• Harcama yetkilileri, talimatların bütçe ilke/esaslarına, kanunlara ve mevzuata uygunluğundan, ödeneğin etkili ve verimli kullanımından sorumludur.

Giderin Gerçekleştirilmesi (Madde 33)

• Gider yapılabilmesi için; iş, mal veya hizmetin usulüne uygun alınması, yetkililerce onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmesi gerekir.
• Giderin Gerçekleştirilmesi, harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.
• Gerçekleştirme görevlileri; işin yapılması, mal/hizmetin alınması, teslim alma işlemlerinin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütür.
• Elektronik ortamda yapılacak harcamalarda, veri giriş işlemleri gerçekleştirme görevi sayılır.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, bu yönde uygulanacak esas ve usulleri belirler.

Ödenemeyen Giderler ve Bütçeleştirilmiş Borçlar (Madde 34)

• Ödeme emri belgesine bağlandığı halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yazılır ve emanet hesaplarına alınarak buradan ödenir.
• Mali yılı izleyen 5 yıl içinde talep edilmeyen emanet hesaplarındaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir.
• Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme kararı üzerine ödenebilir.
• Kamu idarelerinin nakit yetersizliği durumunda giderler, muhasebe kayıt sırasına göre ödenir.
• Vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, tarifeye bağlı ödemeler, ilama bağlı borçlar, gecikme cezası veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmek istenen emanet hesaplarındaki tutarlara öncelik verilir.
• Mali yılın sonundan itibaren 5 yıl içinde geçerli bir mazeret olmaksızın talep edilmeyen veya belgeleri verilmeyen borçlar zaman aşımına uğrar.

Ön Ödeme (Madde 35)

• Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve ödeneğin saklı tutulması kaydıyla avans verilebilir veya kredi açılabilir.
• Avansın üst sınırları, merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenir.
• Teminat karşılığında, yüklenicilere yüklenme tutarının %30'unu geçmemek üzere bütçe dışı avans ödenebilir.
• Akreditiflere ilişkin kredi artıkları ertesi yıla devredilir, ancak ödenekleri iptal olunur.
• Kredi artıklarının karşılığı, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Cumhurbaşkanı, diğerlerinde ise üst yönetici tarafından idare bütçesinin ilgili tertibine ödenek kaydolunur.
• Akreditiflerle ilgili hükümler saklıdır.
• Avanslarda 1 ay, kredilerde 3 ay içinde muhasebe yetkilisine belgeler verilir ve artan tutar iade edilir.
• Süresi içinde mahsup edilmeyen avanslara 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
• Ön ödeme şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, miktar ve oranların belirlenmesi, zorunlu hallerde yapılacak harcamalar için ön ödeme tutarı ve mahsup süresi, mutemetlerin görevlendirilmesi işlemlere dair usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
• Diğer kamu idarelerinde ön ödeme usul ve esasları bu madde dikkate alınarak belirlenir.

Taşınır ve Taşınmaz İşlemleri (Madde 44)

• Kamu idarelerince taşınır ve taşınmaz edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisil tahsil/takibi, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi gibi hususlar ilgili kanunlarında düzenlenir.
• Taşınırların kaydı, muhafazası, kullanımı, mal yönetim hesabının verilmesi, mal yönetim sorumluları ve görevlilerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan yönetmeliklerle belirlenir.
• TSK, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, MİT ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nün taşınırlarının kayda alınması, yönetimi ve denetimine ilişkin usul ve esaslar yine Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.

Taşınır ve Taşınmaz Edinme (Madde 45)

• Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, hizmetlerin gerektirdiği taşınır/taşınmazları peşin, taksitle veya finansal kiralama yoluyla edinebilir.
• Kamu idareleri, taşınmaz satın alma veya kamulaştırma işlemlerini yetki devriyle başka bir kamu idaresi aracılığıyla yapabilir.
• Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin taşınmazları Hazine adına, diğer idarelerin ise tüzel kişilikleri adına tescil olunur.
• Hazine adına tescil edilen taşınmazlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yönetilir.
• Söz konusu tescil işlemleri, adına tescil yapılan idarenin taşınmazın bulunduğu yerdeki ilgili birimine bildirilir.
• Kamu idarelerince üretilen malların kendi tüketimlerinde kullanılması halinde rayiç bedel üzerinden gider ve gelir kaydedilir.
• İhtiyaç fazlası taşınırların kullanılması halinde geri alınacağına dair tapu kütüğüne şerh konulması kaydıyla diğer kamu idarelerine bedelsiz devredilebilir.

Taşınır ve Taşınmaz Satışı (Madde 46)

• Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin her türlü taşınır/taşınmaz satışı yetkisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndadır.
• Satış bedelleri genel bütçeye gelir kaydedilir.
• Diğer kamu idarelerine ait taşınır/taşınmazların elden çıkarılması, ilgili kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen yetkili organların kararıyla mümkündür.
• Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin taşınmazlarından değeri her yıl merkezi yönetim bütçe kanununda belirtilen sınırın üzerinde olanlar, Cumhurbaşkanı kararıyla satılır.

Taşınmaz Tahsisi (Madde 47)

• Kamu idareleri, kamu hizmetlerini yerine getirmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz tahsis edebilir.
• Tahsisli taşınmazlar, amaç dışı kullanılamaz.
• Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm/tasarrufu altındaki yerleri tahsis etme/tahsisi kaldırma yetkisi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndadır.
• Diğer taşınmazları tahsis etme/tahsisi kaldırma yetkisi maliki kamu idaresine aittir.
• Bu maddenin uygulanmasına ilişkin esas ve usuller Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca belirlenir.

Mal Yönetiminde Etkililik ve Sorumluluk (Madde 48)

• Kamu idareleri, taşınırların yönetimi, kaydı, muhafazası ve kullanımından sorumludur.
• Taşınırların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmaz.
• Kullanılmak üzere taşınır teslim edilen görevliler, taşınırın korunmasından sorumludur.
• Kamu idareleri, zararların sorumlulara ödettirilmesini sağlamakla yükümlüdür.
• Kamu idarelerine ait malların edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemleri, ilgili mevzuatta belirtilen kurallara uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılır.
• Bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenler sorumludur.

Dış Denetim (Madde 68)

• Sayıştay tarafından yapılacak harcama sonrası dış denetimin amacı, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, yönetimin mali faaliyet, karar ve işlemlerinin; kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara uygunluğunun incelenmesi ve sonuçlarının TBMM'ye raporlanmasıdır.
• Dış denetim, uluslararası denetim standartlarına göre yapılır.
• Kamu idaresi hesapları esas alınarak mali tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin mali denetimi (a)
• Kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin mali işlemlerinin ilgili hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının tespiti (a)
• Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesi (b)
• Faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve performans bakımından değerlendirilmesi (b)

Dış Denetim Süreci (Madde 68 Devamı)

• Dış denetim sırasında, kamu idarelerinin iç denetçileri tarafından hazırlanan raporlar Sayıştay'a sunulur.
• Denetim raporları, idareler tarafından konsolide edilir ve üst yönetici tarafından cevaplandırılır.
• Sayıştay, denetim raporları ve cevapları dikkate alarak dış denetim genel değerlendirme raporunu TBMM'ye sunar.
• Sayıştay tarafından hesapların hükme bağlanması, kamu idarelerinin gelir, gider ve mal hesaplarının yasal düzenlemelere uygun olup olmadığına karar verilmesidir.

Sayıştayın Denetlenmesi (Madde 69)

• Sayıştay, her yıl TBMM adına TBMM Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilen denetim elemanlarından oluşan bir komisyon tarafından denetlenir.

Yaptırımlar ve Yetkili Merciler

• Ödenek Üstü Harcama (Madde 70):
• Kamu zararı olmasa bile bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına aykırı veya ödenek gönderme belgelerindeki miktarı aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, bir aylık net ödemelerinin iki katı tutarında para cezası verilir.
• Kamu Zararı (Madde 71):
• Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmalinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar/işlemleriyle kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
• Kamu Zararının Belirlenmesi (Madde 71 Devamı):
• İş, mal veya hizmet karşılığı fazla ödeme yapılması
• Mal alınmadan, hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması
• Transfer niteliğindeki giderlerde fazla/yersiz ödeme yapılması
• İş, mal veya hizmetin rayiçten yüksek fiyatla alınması/yaptırılması
• İdare gelirlerinin, tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun yapılmaması
• Mevzuatta öngörülmediği halde ödeme yapılması
• Kontrol, denetim, inceleme veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, oluştuğu tarihten itibaren faiziyle tahsil edilir.
• Gerçek dışı belge düzenleyerek kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olanlar hakkında TCK ve diğer kanunların ilgili hükümleri uygulanır ve ayrıca aylık net ödemelerinin iki katı para cezası verilir.
• Kamu zararının tahsiline ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı tarafından belirlenir.
• Yetkisiz Tahsil ve Ödeme (Madde 72):
• Kanun veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle yetkili kılınmamış kişiler kamu adına tahsilat veya ödeme yapamaz.
• Yetkisiz tahsilat/ödeme yapılması halinde, tutarlar ilgililerden alınarak bütçeye gelir kaydedilir veya ilgililerine iade edilmek üzere emanet hesaplarına alınır ve ilgili hakkında yasal işlem yapılır.
• Para Cezaları ve Yetkili Merciler (Madde 73):
• Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir.
• Para cezaları, kararın verildiği ayı izleyen ay başından itibaren aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil edilir.
• Zamanaşımı (Madde 74):
• Kamu zararının meydana geldiği veya para cezasını gerektiren fiilin işlendiği yılı izleyen mali yılın başından başlamak üzere, zamanaşımını kesen ve durduran genel hükümler saklı kalmak kaydıyla onuncu yılın sonuna kadar tespit ve tahsil edilemeyen kamu zararları ile para cezaları zamanaşımına uğrar.