488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu

488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu Çalışma Notları

• 488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu, adından da anlaşılacağı gibi, damga vergisi ile ilgili düzenlemeleri içerir.
• Kanun Numarası: 488, Kabul Tarihi: 1 Temmuz 1964.

BİRİNCİ BÖLÜM: Mükellefiyet ve İstisnalar

• Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtlar damga vergisine tabidir.
• Kağıtlar, yazılıp imzalanan veya imza yerine geçen bir işaretle düzenlenen, herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilen belgelerdir.
• Elektronik imza ile oluşturulan manyetik ortamdaki ve elektronik veri şeklindeki belgeler de kağıt olarak kabul edilir.
• Yabancı memleketlerdeki elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edildiğinde, devir veya ciro işlemleri yapıldığında veya hükümlerinden faydalanıldığında vergiye tabidir.
• Vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde olan veya onların yerini alan mektup ve şerhler ile kağıtların yenilenmesi, uzatılması, değiştirilmesi, devri veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhler de Damga Vergisine tabidir.
• Damga Vergisinin mükellefi kağıtları imza edenlerdir. Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların Damga Vergisini kişiler öder.
• Yabancı memleketlerdeki elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların vergisini, Türkiye'de bu kağıtları resmi dairelere ibraz edenler, üzerlerinde devir veya ciro işlemleri yapanlar veya hükümlerinden faydalananlar öder.
• Ticari veya mütedavil kağıt mahiyetinde bulunanların vergisini, bunları en evvel satan, kabul eden veya başka suretle kullanan kişiler öder.
• Bir kağıdın tabi olacağı verginin tayini için o kağıdın mahiyetine bakılır ve buna göre tabloda yazılı vergisi bulunur.
• Kağıtların mahiyetlerinin tayininde, şekli kanunlarda belirtilmiş olanlarda kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının tazammun ettiği hüküm ve manaya bakılır.

Kağıt Nüshaları ve Sözleşmeler

• Bir nüshadan fazla düzenlenen kağıtlardan maktu vergiye tabi olanların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktarda, nispi vergiye tabi olanların ise sadece bir nüshası damga vergisine tabidir.
• Poliçe ve emre yazılı ticari senetlerin yalnız tedavüle çıkarılan nüshaları vergiye tabidir.
• Ayrı akit ve işlemlerin bir kağıtta bulunması halinde her birinden ayrı ayrı vergi alınır. Bağlı akit ve işlemlerden en yüksek vergiyi gerektiren akit veya işlem üzerinden vergi alınır.
• Akit veya işlemlere başka bir şahsın eklenmesi ayrıca vergiye tabidir. Bir kağıtta birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü bulunması halinde, yalnızca birinden damga vergisi alınır.
• Başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça, pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi taahhütlerden damga vergisi alınmaz.
• Kağıtlara konulan imzanın birden fazla olması verginin tekerrürünü gerektirmez.
• Maktu vergiye tabi ve birden fazla kişinin imzasını taşıyan makbuz ve ibra senetlerinin Damga Vergisi imza adedine göre alınır.
• Nispi vergiye tabi makbuz ve ibra senetlerinde her imza sahibine ait hisse belli ise, vergi hisselere göre ayrı ayrı ödenir.
• Resmi daire veya bir kişi adına kağıtlara konulan birden fazla imza bir imza hükmündedir.
• Kanunda geçen "resmi daire" terimi, genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, belediyeler ve köyleri ifade eder.
• Bu dairelere bağlı, ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmeler resmi daire sayılmaz.
• Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisinden müstesnadır.

İKİNCİ BÖLÜM: Vergileme Ölçüleri ve Nispet

• Damga Vergisi nispi veya maktu olarak alınır. Nispi vergide kağıtlardaki belli para, maktu vergide ise kağıtların mahiyetleri esastır.
• Belli para terimi, kağıtlardaki rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
• Cari hesap şeklinde açılan kredilerle ilgili taahhütnamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami haddinin gösterilmesi zorunludur.
• Aksi takdirde, Damga Vergisi ve cezası cari hesapta kayıtlı kredi veya ikrazat miktarına göre hesaplanır.
• Vergi ve cezanın ödenmesinde, kredi verenler, temlik edenler ve adına temlik yapılanlar müteselsilen sorumludur.
• Damga Vergisine tabi kağıtlardaki yabancı paralar, Maliye Bakanlığınca belirlenen fiyattan Türk parasına çevrilerek vergi alınır.
• Kağıtların Damga Vergisi, kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır.
• Hesaplanan vergi tutarı, (1) sayılı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 800 bin Yeni Türk Lirasını aşamaz.
• Bir önceki yılda uygulanan azami tutar, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.
• Cumhurbaşkanı yeniden değerleme oranının % 50 fazlasını geçmemek ve % 20'sinden az olmamak üzere yeni oranlar tespit etmeye yetkilidir.
• Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir.
• Mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, bu hüküm uygulanmaz.
• Bu tür mukavelenamelerin devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.
• Mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde aynı miktar veya nispette vergi alınır.
• Akreditif mektup ve telgraflarında süre uzatıldığı takdirde verginin dörtte biri alınır.
• Yabancı memleketlerden Türkiye üzerine düzenlenen kağıtlar aynı miktarda, yabancı memleketlerin birinden diğeri üzerine düzenlenip Türkiye'de tedavüle çıkarılanlar ise yarı nispette vergiye tabidir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM & DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: Verginin Ödenmesi ve Sorumluluk

• Damga Vergisi makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden biriyle ödenir.
• Bu ödeme şekillerinin hangi işlemler için ne suretle uygulanacağını tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir.
• Maliye Bakanlığı, damga vergisi pul yerine basılı damga konulmasını uygun görebilir (makbuz, fatura, ulaştırma kağıtları, abonman mukavelenameleri vb.).
• Bu kanunda gösterilen haller dışında Damga Vergisi makbuz karşılığında ödenir.
• Maliye Bakanlığı makbuz karşılığı ödemeye ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.
• Makbuzlarla ilgili ödemelerde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan vergilerin ödemeleri ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti yapılması şeklinde gerçekleştirilebilir.
• Basılı damga konulacak kağıtların vergisi, yüzde beş noksanı ile peşin olarak ödenir.
• Makbuz karşılığı ödemelerde, Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisi, ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödenir.
• Diğer hallerde, ise kâğıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.
• Kağıtların Damga Vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması gereken vergi ve cezadan, mükelleflere rücu hakkı olmak üzere, kağıtları ibraz edenler sorumludur.
• Birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar.
• Yabancı memleketlerde düzenlenen ticari ve mütedavil kağıtların Damga Vergisi ve cezası, mükelleflerine rücu hakkı saklı bulunmak üzere hamillerinden alınır.

BEŞİNCİ BÖLÜM: Çeşitli Hükümler

• Resmi dairelerin ilgili memurları kendilerine ibraz edilen kağıtların Damga Vergisini aramaya ve vergisi hiç ödenmemiş veya noksan ödenmiş olanları bir tutanakla tesbit etmeye veya bunları tutanağı düzenlemek üzere, vergi dairesine göndermeye mecburdurlar.
• Noterler, damga vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemezler veya bunların suretlerini çıkarıp veremezler.
• Bankalar, vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları usulüne uygun olarak vergi ve cezası ödenmedikçe işleme koyamazlar.
• Vergi cezası alınması gereken kağıtların hamilleri tarafından terk edilmesi bu cezanın alınmasına mani değildir.
• Maliye Bakanlığından müsaade alınmak şartiyle makbuz karşılığı yapılacak ödemelerle istihkaktan kesinti yapılması şeklindeki ödemelerde uyulması gereken esaslar Maliye Bakanlığınca tayin edilerek ilgililere bildirilir.
• Vergi Usul Kanununun Damga Resmine ilişkin hükümleri Damga Vergisi hakkında da uygulanır.
• Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yer alan maktu vergiler(Maktu ve nispi vergilerin asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil),bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihe kadar Cumhurbaşkanınca belirlenen miktarlar ile bu miktarların, Vergi Usul Kanunu uyarınca 1990 yılı için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranı ile çarpılmak suretiyle bulunacak tutarların toplamı kadar artırılmıştır.
• Her takvim yılı başından geçerli olmak üzere önceki yılda uygulanan maktu vergiler (Maktu ve nispi vergilerin asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil)o yıl için tespit ve ilan olunan yeniden değerleme oranında artırılır.
• Bu suretle hesaplanan vergi tutarının 10 Yeni Kuruşa kadarki kesirleri dikkate alınmaz.
• Aşağıdaki kanun ve hükümler yürürlükten kaldırılmıştır:
  • 23/5/1928 tarih ve 1324 sayılı Damga Resmi Kanunu ile ek ve değişiklikleri (reklam ve ilanlara ilişkin Damga Resmi hükümleri ile 15/2/1963 tarih ve 185 sayılı kanun hükümleri hariç
  • 28/5/1934 tarih ve 2456 sayılı gümrüklerde istimal edilen bazı evraka müdafaa pulu ilsakı hakkındaki kanun ile ek ve değişiklikleri
  • 28/5/1934 tarih ve 2459 sayılı Tayyare Resmi hakkındaki kadunun ek ve değişiklikleri
  • Fevkalade zam kanunlarının yukarıdaki resimlerlere ilişkin hükümleri
  • 10/6/1938 tarih ve 3437 sayılı Tütün ve Tütün İnhisarı Kanununun 112 nci maddesi
  • 9/7/1953 tarih ve 6124, 15/7/1953 tarih ve 6168, 4/10/1960 tarih ve 93, 5/1/1961 tarih ve 222, 20/7/1961 tarih ve 335 sayılı kanunlar hariç diğer kanunların Damga Resmi ve yukarıdaki resimlere ilişkin istisna hükümleri
  • 4/1/1961 tarih ve 213 sayılı V. U. K. nun 205 inci maddesinin yolcu bilet ücretleri ve sigorta primleri üzerinden alınacak Damga Resmi kayıtlariyle ilgili hükümleri ile 220 nci maddesinin 5 numaralı fıkrası, 112 nci maddesinin 4 numaralı fıkrası ve 356 ncı maddesinin 2 ve 4 numaralı fıkraları

Ek Maddeler ve Geçici Maddeler

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına dayanılarak yapılacak ödemelerden damga vergisi alınmaz
• İhracat ve ihracata ilişkin işlemler nedeniyle düzenlenen kağıtlardan damda vergisi alınmaz. (Gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil
• Bazı ödemelerde uyulması gereken esaslarda uyulması gereken esaslar Maliye Bakanlığınca tayin edilerek ilgililere bildirilir.
• 2005 yılında İzmir'de yapılacak Üniversitelerarası Spor Oyunları ile ilgili mal ve hizmet alımları, kiralama, ihale ve ilgili işlemler damga vergisinden müstesnadır.
• Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel mükellefiyet konusuna giren kağıtlar hakkında eski hükümler uygulanır.