488 Damga Vergisi Kanunu Notları

488 Sayılı Damga Vergisi Kanunu Çalışma Notları

• Güncelleme Tarihi: 15 Mart 2025
• Kanun Numarası: 488
• Kabul Tarihi: 1 Temmuz 1964

Birinci Bölüm: Mükellefiyet ve İstisnalar

• Damga vergisine tabi kağıtlar, bu kanuna ekli (1) sayılı tabloda belirtilmiştir.
• "Kağıtlar" terimi, yazılıp imzalanan, imza yerine işaret konulan, herhangi bir hususu ispatlayabilen belgeleri ve elektronik imzalı belgeleri içerir.
• Yabancı ülkelerdeki elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtlar, Türkiye'de resmi dairelere ibraz edilirse, devir veya ciro işlemleri yapılırsa veya hükümlerinden faydalanılırsa vergiye tabidir.
• Vergiye tabi kağıtların yerine geçen mektup ve şerhler de damga vergisine tabidir.
• Damga vergisinin mükellefi, kağıtları imzalayanlardır.
• Resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlerde damga vergisini kişiler öder.
• Yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen kağıtların vergisini, Türkiye'de bu kağıtları ibraz edenler, devir edenler veya hükümlerinden faydalananlar öder.
• Ticari veya mütedavil kağıtların vergisini, bunları ilk satan, kabul eden veya kullanan kişiler öder.
• Bir kağıdın vergisinin belirlenmesinde, o kağıdın "mahiyetine" bakılır ve tabloda yazılı vergi bulunur.
• Şekli kanunlarda belirtilmiş kağıtların mahiyetinin tayininde kanunlardaki adlarına, belirtilmemiş olanlarda üzerlerindeki yazının hüküm ve manasına bakılır.
• Mahiyet tayini istenen kağıt başka bir kağıda atıf yapıyorsa, atıf yapılan kağıdın hükümlerine göre vergi alınır.
• Bir nüshadan fazla olarak düzenlenen kağıtlardan maktu vergiye tabi olanların her bir nüshası ayrı ayrı aynı miktarda vergilendirilir.
• Nispi vergiye tabi olanların ise sadece bir nüshası damga vergisine tabidir.
• Poliçe ve emre yazılı ticari senetlerin yalnız tedavüle çıkarılan nüshaları vergiye tabidir.
• Bir kağıtta birbirinden tamamen ayrı birden fazla akit veya işlem varsa, bunların herbirinden ayrı ayrı vergi alınır.
• Bir kağıtta toplanan akit ve işlemler birbirine bağlı ve bir asıldan doğma ise, en yüksek vergi alınmasını gerektiren akit veya işlem üzerinden vergi alınır.
• Bu akit ve işlemlere asıl işlemin akitlerinden başka bir şahsın eklenen akit ve işlemi de ayrıca vergiye tabidir.
• Bir kağıt üzerinde birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü varsa, ayrı ayrı olmak üzere bunlardan yalnızca birinden damga vergisi alınır.
• Pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart gibi sözleşme müeyyideleri başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi alınmaz.
• Kağıtlara konulan imzanın birden fazla olması verginin tekerrürünü gerektirmez.
• Maktu vergiye tabi olup birden fazla kişinin imzasını taşıyan makbuz ve ibra senetlerinin Damga Vergisi imza adedine göre alınır.
• Nispi vergiye tabi ve birden fazla kişinin imzasını taşıyan makbuz ve ibra senetlerinde her imza sahibine ait olan hisse ayrıca belli edilmiş ise, vergi, hisselere göre ayrı ayrı ödenir.
• Bir resmi daire veya bir gerçek veya tüzel kişi adına kağıtlara konulan birden fazla imza bir imza hükmündedir.
• Resmi daire, genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları, belediyeler ve köylerdir.
• Ayrı tüzel kişiliği olan iktisadi işletmeler, resmi daire sayılmaz.
• Kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtlar Damga Vergisinden müstesnadır.

İkinci Bölüm: Vergileme Ölçüleri ve Nispet

• Damga Vergisi, nispi veya maktu olarak alınır.
• Nispi vergide kağıtların nevi ve mahiyetlerine göre, belirli para esastır.
• Maktu vergide ise kağıtların mahiyetleri esastır.
• "Belli para", kağıtların ihtiva ettiği veya bunlarda yazılı rakamların hasıl edeceği parayı ifade eder.
• Cari hesap şeklinde açılan kredilerle her türlü ikraza ait taahhütname ve mukavelenamelerde (iskonto ve iştira senetleri taahhütnamesi dahil) ve bunların temlik, yenileme, devir ve değiştirilmesine müteallik bütün kağıtlarda ve keza matlupların devir ve temlikine ilişkin mukavelename ve temliknamelerde ikraz veya temlik edilen para miktarının veya azami haddinin gösterilmesi zorunludur.
• Gösterilmediği takdirde bu kağıtların her birinden alınması gereken damga vergisi ile cezası olayın meydana çıktığı tarihte, ilgili bulunduğu cari hesapta kayıtlı kredi veya ikrazat miktarına göre hesaplanır ve alınır.
• Bu vergi ve cezanın ödenmesinde mukriz ve müstakrizlerle temlik eden ve adına temlik yapılan şahıslar ve müesseseler müteselsilen sorumludurlar.
• Damga vergisine tabi kağıtlarda yazılı yabancı paralar Maliye Bakanlığınca tayin ve ilan edilecek fiyat üzerinden Türk parasına çevrilerek ona göre Damga Vergisi alınır.
• Kağıtların Damga Vergisi, Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı nispet veya miktarlarda alınır.
• Her bir kağıt için hesaplanacak vergi tutarı, 1 numaralı tabloda yer alan sınırlamalar saklı kalmak üzere 800 bin Yeni Türk Lirasını aşamaz.
• Cumhurbaşkanı yeniden değerleme oranının % 50 fazlasını geçmemek ve % 20'sinden az olmamak üzere yeni oranlar tespit etmeye yetkilidir.
• Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir.
• Aslından alınan verginin dörtte biri, mukavelanamelerin devri halinde alınır.
• Aynı miktar veya nispette vergi, mukavelenamelerin müddetinin uzatılması halinde alınır.
• Verginin dörtte biri, akreditif mektup ve telgraflarında süre uzatıldığı takdirde alınır.
• Yarı nispette vergi, yabancı memleketlerin birinden diğeri üzerine düzenlenip Türkiye'de tedavüle çıkarılan kağıtlar için alınır.

Üçüncü Bölüm: Verginin Ödenmesi

• Damga Vergisi, makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden biriyle ödenir.
• Makbuz ve ibra senetleri, faturalar, ulaştırma ile ilgili kağıtlar, elektrik, havagazı, telefon ve su abonman mukavelenameleri ile Maliye Bakanlığının müsaadesi alınmak şartiyle vergiye tabi diğer kağıtların Damga Vergisi pul yerine basılı damga konulması şekliyle de ödenebilir.
• Bu Kanunda gösterilen haller dışında Damga Vergisi makbuz karşılığında ödenir.
• Maliye Bakanlığı makbuz karşılığı ödemeye ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir.
• Genel ve özel bütçeli dairelerle il özel idareleri ve belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ile bunların iştirakleri ve müesseseleri ve benzeri teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan makbuzlarla bu mahiyetteki kağıtlara ait vergilerin bu ödemelerin yapılması veya avans suretiyle ödemelerde avansın itası sırasında ilgili daire ve müesseseler tarafından istihkaklardan kesinti yapılması şekliyle ödenmesine Maliye Bakanlığınca izin verilebilir.
• Maliye Bakanlığı lüzum gördüğü hallerde vergiyi istihkaktan kesinti yapılması şekliyle ödetmeye yetkilidir.
• Basılı damga konulacak kağıtların vergisi, yüzde beş noksanı ile peşin olarak ödenir.
• Makbuz karşılığı ödemelerde Damga Vergisi; Maliye Bakanlığınca belirlenen mükellefler, kurum ve kuruluşlar tarafından bir ay içinde düzenlenen kağıtların vergisi, ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve yirmialtıncı günü akşamına kadar ödenir.
• (a) bendi dışındaki hallerde, kâğıdın düzenlendiği tarihi izleyen onbeş gün içinde vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde ödenir.
• Genel bütçeli daireler dışında kalan ve istihkaktan kesinti yapmak durumunda bulunan daire ve müesseseler tarafından bir ay içinde kesilen Damga Vergisi, ertesi ayın 20 nci günü akşamına kadar ödemenin yapıldığı yer vergi dairesine bir beyanname ile bildirilir ve 26 ncı günü akşamına kadar yatırılır.

Dördüncü Bölüm: Sorumluluk

• Mükeleflere rücu hakkı olmak üzere, vergiye tabi kağıtların Damga Vergisinin ödenmemesinden veya noksan ödenmesinden dolayı alınması lazımgelen vergi ve cezadan kağıtları ibraz edenler sorumludur.
• İmza edenler, birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından müteselsilen sorumludurlar.
• Muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan kağıtlara ait verginin tamamı kişiler tarafından ödenir.
• 22 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanlar, taraf oldukları işlemlere ilişkin kâğıtlara ait verginin beyan ve ödenmesinden sorumludurlar.
• Mükelleflererücu hakkı olmak üzere, resmi daireler veya noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve kağıtları düzenleyenlerden Damga Vergisi hiç alınmıyan veya noksan alınan kağıtların vergisi ve cezası alınır..
• Yabancı memleketlerle Türkiye'deki yabancı elçilik ve konsolosluklarda düzenlenen ticari kağıtların vergisi ve cezası, mükelleflerine rücu hakkı saklı olmak üzere hamillerinden alınır.

Beşinci Bölüm: Çeşitli Hükümler

• Resmi dairelerin ilgili memurları, kendilerine ibraz edilen kağıtların Damga Vergisini aramaya ve vergisi hiç ödenmemiş veya noksan ödenmiş olanları bir tutanakla tesbit etmeye veya bunları tutanağı düzenlemek üzere, vergi dairesine göndermeye mecburdurlar.
• Noterler, damga vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları vergi ve cezası ödenmedikçe tasdik edemezler veya bunların suretlerini çıkarıp veremezler.
• Bankalar, kamu iktisadi teşebüsleri ve iştirakleri ile 22 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında bulunanlar, vergisi ödenmemiş veya noksan ödenmiş kâğıtları usulüne uygun olarak vergi ve cezası ödenmedikçe işleme koyamazlar.
• VergiUsul Kanununun Damga Resmine ilişkin hükümleri Damga Vergisi hakkında da uygulanır.