4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu

• 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun amacı, kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.

Kapsam

• Bu kanun; genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, döner sermayeli kuruluşlar, kamu iktisadi teşebbüsleri, sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle kurulmuş kamu görevine verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar ve bağımsız bütçeli kuruluşları kapsar.
• Bu kuruluşların doğrudan veya dolaylı olarak ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler de kanun kapsamındadır.
• 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketlerin yapım ihaleleri de bu kanuna tabidir.
• Ancak, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve bu Fonun hisselerine kısmen ya da tamamen sahip olduğu bankalar ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerindeki bazı teşebbüsler kanun kapsamı dışındadır.

İstisnalar

• Kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden yapılacak hizmet alımları kanun kapsamı dışındadır.
• Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine karar verilen mal ve hizmet alımları ile yapım işleri istisnadır.
• Uluslararası anlaşmalar gereğince sağlanan dış finansman ile yaptırılacak olan ve finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen mal veya hizmet alımları ile yapım işleri istisnadır.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın teknolojiye, güvenliğe, banknot ve kıymetli evrak üretimi ve basımına ilişkin mal ve hizmet alımları kanun kapsamı dışındadır.
• Hava taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları kanun kapsamı dışındadır.

Tanımlar

• Madde 4'e göre yapılan tanımlar:
• Mal: Satın alınan her türlü ihtiyaç maddeleri ile taşınır ve taşınmaz mal ve haklarıdır.
• Hizmet: Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, danışmanlık, tanıtım, temizlik gibi çeşitli hizmetleri içerir.
• Yapım: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, ımalat, ıhzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işleridir.
• Tedarikçi: Mal alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişilerdir.
• Hizmet sunucusu: Hizmet alımı ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişilerdir.
• Danışman: Danışmanlık yapan, bilgi ve deneyimini idarenin yararı için kullanan, bağımsız hizmet sunucusudur.
• Yapım müteahhidi: Yapım işi ihalesine teklif veren gerçek veya tüzel kişilerdir.
• Aday: Ön yeterlik için başvuran gerçek veya tüzel kişilerdir.
• Ortak girişim: İhaleye katılmak üzere birden fazla gerçek veya tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı veya konsorsiyumlarıdır.
• İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhididir.
• İstekli olabilecek: İhale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişidir.
• Yerli istekli: TC vatandaşı gerçek kişiler ile Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliklerdir.
• Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan isteklidir.
• İdare: İhaleyi yapan bu Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlardır.
• İhale yetkilisi: İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve sorumluluğuna sahip kişi veya kurullarıdır.
• Başvuru belgesi: Belli istekliler arasında ihale usulünde ön yeterliğe katılan aday tarafından yeterliliğinin tespitinde kullanılmak üzere sunulan belgelerdir.
• İhale dokümanı: İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgilerdir.
• Ön proje: Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projedir.
• Kesin proje: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projedir.
• Uygulama projesi: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projedir.
• İhale: Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemlerdir.
• Teklif: Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ile değerlendirmeye esas belge ve/veya bilgileridir.
• Açık ihale usulü: Bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
• Belli istekliler arasında ihale usulü: Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
• Pazarlık usulü: Bu Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen, ihale sürecinin iki aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usuldür.
• Doğrudan temin: Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usuldür.
• Sözleşme: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmadır.
• Kurum: Kamu İhale Kurumunu
• Kurul: Kamu İhale Kurulunu
• Ön ilan: Yıl içerisinde ihale edilmesi planlanmış işlere ilişkin olarak, mali yılın başlangıcını izleyen mümkün olan en kısa sürede yapılan duyuruyu ifade eder.
• Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP): İdareler ile kamu alımları sürecine taraf olanların bu sürece ilişkin işlemleri internet üzerinden gerçekleştirebilecekleri ve Kurum tarafından yönetilen elektronik ortamı ifade eder.
• Dinamik alım sistemi: İhale dokümanına uygun ön teklif veren ve sistemin geçerlik süresi içerisinde yeterlik kriterlerini sağlayan bütün isteklilerin sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların tedarikine yönelik tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecini ifade eder.
• Elektronik eksiltme: Tekliflerin değerlendirilmesinin ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların veya belirli teklif unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle otomatik değerlendirme metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve sıralandırılması şeklinde tekrar eden işlemleri ifade eder.
• Çerçeve anlaşma: Bir veya birden fazla idare ile bir veya birden fazla istekli arasında, belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları belirleyen anlaşmayı ifade eder.
• Teminat mektubu: Bankalar tarafından verilen teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini ifade eder.

Temel İlkeler

• İdareler, ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
• Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.
• Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.
• Açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir.
• Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinin özelliği ve güvenlik şartlarına uygun şekilde yerine getirilme zorunluluğu nedeniyle Cumhurbaşkanlığınca gerçekleştirilecek her türlü alım ve yapım işleri Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre yapılabilir.
• Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.
• Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesinin alınmış olması zorunludur. Doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

İhale Komisyonu ve İşlem Dosyası

• İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu görevlendirir.
• İhaleyi yapan idarede yeterli sayıda personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir.
• Gerekli incelemeyi yapmaları amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.
• İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır, kararlar çoğunlukla alınır ve kararlarda çekimser kalınamaz.
• Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur.
• İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.
• İhalesi yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada ihale yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı, ilân metinleri, adaylar veya istekliler tarafından sunulan başvurular veya teklifler ve diğer belgeler, ihale komisyonu tutanak ve kararları gibi ihale süreci ile ilgili bütün belgeler bulunur.

İhaleye Katılım Kuralları

• Bu Kanunun 13 ve 63 üncü maddelerinin uygulanmasında yaklaşık maliyet dikkate alınarak kullanılacak eşik değerler şöyledir:
  • Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idarelerin mal ve hizmet alımlarında 300 milyar TL.
  • Kanun kapsamındaki diğer idarelerin mal ve hizmet alımlarında 500 milyar TL.
  • Kanun kapsamındaki idarelerin yapım işlerinde 11 trilyon TL.
• Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez ve isteklilere açıklanmaz.
• İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin çeşitli bilgi ve belgeler istenebilir.

İhaleye Katılamayacak Olanlar (Madde 11)

Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:

• Bu Kanun ve diğer kanunlar gereğince kamu ihalelerinden yasaklı olanlar.
• Hileli iflas ettiğine karar verilenler.
• İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ve kurullarda görevli kişiler.
• İhale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.
• Yukarıda sayılan şahısların eşleri, üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlık ve evlat edinenleri.
• Ortaklık ve şirketleri (belirli şartlar dahilinde).

Şartnameler (Madde 12)

• İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnameler hazırlanmalıdır.
• İhalelerde rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.
• Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez. Ancak ulusal ve/veya uluslararası standartların bulunmaması durumunda marka veya model belirtilebilir.

İlân Süreleri ve Kuralları (Madde 13)

• İhalelerde ilân süreleri ve kuralları ihale türüne göre değişir.
• Açık ihale usulü ile yapılacak ilânlar ihale tarihinden en az kırk gün önce yapılmalıdır.
• Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ilânlar, son başvuru tarihinden ondört gün önce yapılmalıdır.
• Pazarlık usulü ile yapılacak ilânlar ihale tarihinden yirmibeş gün önce yapılmalıdır.
• Yaklaşık maliyeti eşik değerlerin altında kalan ihalelerde en az yedi gün önce ilân edilmelidir.
• Elektronik araçlar ile hazırlanması ve gönderilmesi durumunda ilan süresi yedi gün kısaltılabilir.
• Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya üzerindeki ihaleler için Kamu İhale Bülteninde ön ilan yapılabilir.

İhaleye Katılamayacak Olanlar

Aşağıda sayılanlar, doğrudan veya dolaylı olarak, ya da alt yüklenici sıfatıyla ihaleye katılamazlar:

• Bu Kanun ve başka kanunlardaki hükümler gereğince, ihale yasaklısı olanlar
• Fiili olarak iflas etmiş olanlar
• İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişiler veya bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler
• İhale konusu işle alakalı her türlü ihale işlemlerini hazırlama faaliyetine dahil olan personel

Ortak Girişimler (Madde 14)

• Ortaklıklar iş ortaklığı şeklinde de veya konsorsiyum şeklinde de olabilirler. İş ortaklığında her bir taraf işin tamamından müşterek sorumlu olurken konsorsiyumlarda her bir taraf kendi uzmanlık alanıyla yetinir.

Yasak Fiil veya Davranışlar (Madde 17)

Aşağıdaki davranışların ihaleler esnasında yapılması yasaktır:

• Sahtecilik/hilekarlık
• Vadetmek veya tehditte bulunmak.