4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu

• Bu kanun, kamu kurum ve kuruluşlarının yapacağı ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirler.

Kapsam (Madde 2)

• Kanun, kamu kaynaklarından karşılanan mal/hizmet alımları ve yapım işlerini kapsar.
• Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşları (meslekî kuruluşlar ve üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler bu kanuna tabidir.
• Kamu iktisadi teşebbüsleri de kanun kapsamındadır.
• Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile kurulan ve kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar, vakıf üniversiteleri hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar dahildir.
• (a), (b), (c) bentlerindekilerin doğrudan/dolaylı olarak sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu kuruluşlar da kanuna tabidir.
• 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve bunların doğrudan/dolaylı olarak sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerin yapım ihaleleri de kanundadır.
• İstisnalar: Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) ve iştirakleri, 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ve iştirakler, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi gayrimenkul yatırım ortaklıkları, enerji, su, ulaştırma, telekomünikasyon sektörlerindeki teşebbüsler, işletmeler, şirketler bu Kanunun kapsamı dışındadır.

İstisnalar (Madde 3)

• Kanun kapsamındaki kuruluşların, kuruluş amacı/mevzuatı gereği doğrudan üreticiden/ortaklarından yaptığı tarım/hayvancılık ürünleri alımları ile orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden yapılacak hizmet alımları istisnadır.
• Savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarıyla ilişkili veya gizlilik içinde yürütülmesi gereken, Cumhurbaşkanı/bakanlık kararıyla belirlenen mal/hizmet alımları ve yapım işleri istisnadır.
• Uluslararası anlaşmalar gereği sağlanan dış finansmanla yapılacak ve anlaşmada farklı ihale usulleri belirtilen mal/hizmet alımları ve yapım işleri istisnası vardır.
• Uluslararası sermaye piyasalarından borçlanmaya ilişkin danışmanlık/kredi derecelendirme hizmetleri istisnadır.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) teknoloji, güvenlik, banknot ve kıymetli evrak üretimi/basımına ilişkin mal/hizmet alımları, dış kaynak temini ve danışmanlık alımları istisnadır.
• Özelleştirme uygulamaları için 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak her türlü danışmanlık hizmet alımları istisnadır.
• Hava taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal/hizmet alımları istisnadır.
• İdarelerin yabancı ülkelerdeki kuruluşlarının mal/hizmet alımları ve yapım işleri ile yurt dışındaki nakil vasıtalarının o yerden sağlanması zorunlu mal/hizmet alımları istisnadır.
• Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, SHÇEK huzurevleri/yetiştirme yurtları, Milli Eğitim üretim yapan okullar/merkezler, Tarım ve Köyişleri enstitü/üretme istasyonları, Başbakanlık Basımevi tarafından bizzat üretilen mal/hizmetler için bu kuruluşlardan yapılacak alımlar istisnadır.
• Devlet Malzeme Ofisi (DMO) Ana Statüsündeki mal/hizmetler için DMO’dan, yük/yolcu/liman hizmetleri için TCDD’den, akaryakıt/taşıt için Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü'nden yapılacak alımlar istisnadır.
• TÜBİTAK’tan yapılacak mal/hizmet/danışmanlık alımları, Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü'nden yapılacak et/et ürünleri alımları, Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nden yapılacak çay/çay ürünleri alımları, Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş.’den yapılacak mal/hizmet alımları, Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğü'nden yapılacak ray üstünde kullanılan araç tekerlek/tekerlek takımları alımları istisnadır.
• Ulusal araştırma geliştirme kurumlarının yürüttüğü ve desteklediği Ar-Ge projeleri için gerekli olan mal/hizmet alımları ile finansmanı kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen sonuçların idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı haller hariç, her türlü araştırma geliştirme hizmeti alımı istisnadır.
• 2’nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların ticari ve sınai faaliyetleri çerçevesinde doğrudan mal/hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarını temin için yapacakları, Hazine garantisi veya bütçeden transfer tertibinden finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar TL’yi aşmayan mal/hizmet alımları istisnadır.
• Kanun kapsamındaki idarelerin kendi özel mevzuatı uyarınca hak sahiplerine sağlayacakları teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımları ile tedavisi kurumlarınca üstlenilen kişilerin ayakta tedavisi sırasında reçeteye bağlanan ilaç ve tıbbi malzemelerin kişilerce alımları, sağlık hizmeti sunan bu Kanun kapsamındaki idarelerin teşhis ve tedaviye yönelik olarak birbirlerinden yapacakları mal/hizmet alımları istisnadır.
• 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı çalışmalarına ilişkin mal/hizmet alımları istisnadır.
• Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun hükümleri kapsamında, acil müdahale planlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten sonra kirliliğe müdahale ve acil müdahale planlarının icrası için acil olarak ihtiyaç duyulabilecek hizmet alım ile araç, gereç ve malzeme alımı istisnadır.
• Vakıf kültür varlıklarının onarımları ve restorasyonları ile çevre düzenlemesine ilişkin mal/hizmet alımları istisnadır.
• Tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal/hizmet alımları istisnadır.
• Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımları istisnadır.
• Erbaş ve erler ile askeri malzemelerin hava yoluyla taşınması için Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından yapılacak hizmet alımları istisnadır.
• Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü’nün her türlü program, haber, yapım ve yayınlarla ilgili olarak Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketi'nden yapacağı mal ve hizmet alımları istisnadır.
• Uluslararası mükellefiyetlerden doğan/ulusal amaçlı savunma, güvenlik, insani yardım gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların süratli/etkin biçimde temini amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar/sözleşmeler yapmak suretiyle mal/hizmet alımları istisnadır.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili, ilişkili kurum/kuruluşlarının faaliyetleri ile ilgili olarak birbirlerinden/diğer kamu kurumlarından karşılanan enerji/yakıt/mal/hizmet/danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri istisnadır.
• TETAŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımları, Gençlik ve Spor Bakanlığının uluslararası gençlik faaliyetleri ile Spor Genel Müdürlüğü ve bağımsız spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal/hizmet alımları istisnadır.
• Fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararları kapsamında, işleticisi kim olursa olsun, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğünün kendisine veya bağlı ortaklık/iştiraklerine ait kömür sahalarından yapacağı mal/hizmet alımları istisnadır.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketinin, Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi ve Türkiye Vagon Sanayii Anonim Şirketinden yapacağı mal/hizmet alımları istisnadır.
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının kurduğu/iştirak ettiği şirketten (ÖSYM'nin yapacağı mal ve hizmet alımlarında Yükseköğretim Kurulunun uygun görüşü alınmak kaydıyla) sınav faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak yapılacak mal/hizmet alımları istisnadır.
• Yenilik, yerlileşme, teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi iş birliği uygulamalarını içeren mal/hizmet alımları ve yapım işleri, Helal Akreditasyon Kurumunun akreditasyon hizmetlerine ilişkin yapacağı hizmet alımları istisnadır.
• Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Cumhurbaşkanına bağlı kurulan ofisler ve başkanlıkların, Türkiye tanıtımı, ülkedeki yatırımların ve finans kaynaklarının artırılması veya dijital dönüşüm/teknolojik gelişim amaçlı yapacakları mal/hizmet alımları istisnadır.
• Türkiye Cumhuriyeti tarafından tertiplenecek uluslararası organizasyonlar/toplantılardan Cumhurbaşkanı tarafından belirlenenler için sorumlu idare tarafından yapılacak mal/hizmet alımları istisnadır.
• Nükleer Düzenleme Kurumunun(NDK) düzenleme ve denetlemeye ilişkin mal, hizmet ve danışmanlık hizmeti alımları, nükleer santral projeleri kapsamında saha ve fizibilite çalışmaları ile ilgili etütler, hizmet ve danışmanlık hizmeti alımları, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumunun(TENMAK) yürüttüğü ve desteklediği projeler için gerekli olan Mal/hizmet alımları ile projenin yürütülmesi için zorunluluk arz eden yapım işleri istisnadır.
• Hesaplar Yönetim Kurulunun radyoaktif atık yönetimi özel hesabı ve işletmeden çıkarma özel hesabı ile ilgili danışmanlık hizmet istisnadır. NDK hariç, bu kanuna tabi değildir.

Tanımlar (Madde 4)

• Mal: Satın alınan her türlü ihtiyaç malzemeleri, taşınır ve taşınmaz mallar ve haklardır.
• Hizmet: Bakım, onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma, geliştirme, muhasebe, piyasa araştırması, anket, danışmanlık, tanıtım, basım, yayın, temizlik, yemek, toplantı, organizasyon, sergileme, güvenlik, eğitim, fotoğraf, film, fikri/güzel sanatlar, bilgisayar sistemleri, yazılım, kiralama vb.
• Yapım: Bina, yol, demiryolu, havaalanı, liman, köprü, tünel, metro, spor tesisi, altyapı, boru/enerji iletim hattı, santral, rafineri, sulama, toprak ıslahı, taşkın koruma, imalat, ihzarat, nakliye, yıkma, güçlendirme vb. işlerdir.
• Tedarikçi: Mal alımı ihalesine teklif verenlerdir.
• Hizmet Sunucusu: Hizmet alımı ihalesine teklif verenlerdir.
• Danışman: İdarenin yararına bilgi/deneyim kullanan, şirketiyle organik bağı olmayan, idareden danışmanlık hizmeti karşılığı harici hiçbir kazanç sağlamayan hizmet sunucularıdır.
• Yapım Müteahhidi: Yapım işi ihalesine teklif verenlerdir.
• Aday: Ön yeterliğe başvuranlardır.
• Ortak Girişim: İhaleye katılmak üzere birden fazla gerçek ya da tüzel kişinin aralarında yaptıkları anlaşma ile oluşturulan iş ortaklığı ya da konsorsiyumlarıdır.
• İstekli: Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesine teklif veren tedarikçi, hizmet sunucusu veya yapım müteahhididir.
• İstekli Olabilecek: İhale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale/ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek/tüzel kişidir.
• Yerli İstekli: Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilerdir.
• Yüklenici: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan isteklidir.
• İdare: İhaleyi yapan bu Kanun kapsamındaki kurum/kuruluşlardır.
• İhale Yetkilisi: İhaleyi yapan kurum/kuruluşların, ihale ve harcama yapma yetkisi olan kişi/kurullarıdır.
• Başvuru Belgesi: Belli istekliler arasında ihale usulünde, ön yeterliğe katılan adayın yeterliliğini belgelemesidir.
• İhale Dokümanı: İhale konusu mal/hizmet alımları ve yapım işlerinde, isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler, teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belgeleri içerir.
• Ön Proje: Yapının ihtiyaç programına göre, arazi/zemin araştırması yapılmadan, bilgilerin haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil, verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği projeyi içerir.
• Kesin Proje: Yapının onaylanmış ön projesine göre, mümkün olan arazi/zemin araştırmaları yapılmış, yapı elemanları ölçülendirilmiş/boyutlandırılmış, inşaat sistem/gereçleri ve teknik özelliklerinin belirtildiği projedir.
• Uygulama Projesi: Yapının onaylanmış kesin projesine göre her türlü ayrıntısının belirtildiği projedir.
• İhale: Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal/hizmet alımları ve yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemdir.
• Teklif: İhalelerde isteklinin idareye sunduğu fiyat teklifi ve değerlendirmeye esas belgelerdir.
• Açık İhale Usulü: Bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
• Belli İstekliler Arasında İhale Usulü: Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda idare tarafından davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
• Pazarlık Usulü: Kanunda belirtilen hallerde kullanılabilen ve ihale sürecinin iki aşamalı olarak gerçekleştirildiği ve idarenin ihale konusu işin teknik detayları ile gerçekleştirme yöntemlerini ve belli hallerde fiyatı isteklilerle görüştüğü usuldür.
• Doğrudan Temin: Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usuldür.
• Sözleşme: Mal/hizmet alımları ve yapım işlerinde idare ile yüklenici arasında yapılan yazılı anlaşmadır.
• Kurum: Kamu İhale Kurumudur.
• Kurul: Kamu İhale Kuruludur.
• Ön İlan: Yıl içinde gerçekleştirilmesi hedeflenen ihalelere ilişkin mali yılın başlangıcını izleyen, mümkün olan en kısa sürede yapılan duyurudur.
• Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP): İdareler ve sürece taraf olanların bu sürece ilişkin işlemlerini internet üzerinden yapabildikleri ve Kurum tarafından yönetilen elektronik ortamdır.
• Dinamik Alım Sistemi: İhale dokümanına uygun ön teklif veren ve sistemin geçerlik süresince yeterlik kriterlerini sağlayan bütün isteklilerin sisteme kabul edildiği, piyasada mamul olarak bulunan malların tedarikine yönelik tamamen elektronik ortamda gerçekleştirilen alım sürecidir.
• Elektronik Eksiltme: Tekliflerin değerlendirilmesinin ardından elektronik ortamda eksiltme şeklinde sunulan yeni fiyatların veya belirli teklif unsurlarına ilişkin yeni değerlerin bir elektronik araç marifetiyle otomatik değerlendirme metotları kullanılarak yeniden değerlendirilmesi ve sıralandırılması şeklinde tekrar eden işlemdir.
• Çerçeve Anlaşma: Bir veya birden fazla idare ile bir veya birden fazla istekli arasında, belirli bir zaman aralığında gerçekleştirilecek alımların özellikle fiyat ve mümkün olan hallerde öngörülen miktarlarının tespitine ilişkin şartları belirleyen anlaşmadır.
• Teminat Mektubu: Bankalar tarafından verilen teminat mektupları ile Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetleridir.

Temel İlkeler (Madde 5)

• İdareler, kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
• Kabul edilebilir doğal bir bağlantısı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işlerinin birlikte ihale edilmesi yasaktır.
• Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal/hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.
• Açık ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir.
• Cumhurbaşkanlığı hizmetlerinin özelliği ve güvenlik şartlarına uygunluğu nedeniyle, Cumhurbaşkanlığınca gerçekleştirilecek ihale işlemlerinde pazarlık usulü kullanılabilir.
• Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.
• İlgili mevzuat gereğince Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için ÇED olumlu belgesi zorunludur. Ancak, doğal afetlere bağlı olarak acilen ihale edilecek yapım işlerinde ÇED raporu aranmaz.

İhale Komisyonu (Madde 6)

• İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere ikisinin ihale konusu işin uzmanı olduğu, ilgili idare personelinden en az dört ve muhasebe/malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir.
• İhaleyi yapan idarede yeterli personel bulunmaması halinde, Kamu İhale Kanunu kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir.
• Gerekli incelemeyi yapmaları amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilan/daveti izleyen 3 gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.
• İhale komisyonu eksiksiz toplanır, komisyon kararları çoğunlukla alınır.
• Kararlarda çekimser kalınamaz.
• Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamakla zorundadır.
• Alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.

İhale İşlem Dosyası (Madde 7)

• İhalesi yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir.
• Dosyada ihale yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı, ilan metinleri, adaylar/istekliler tarafından sunulan başvuru/teklifler, ihale komisyonu tutanakları ve kararları gibi ihale süreciyle ilgili belgeler bulunur.