สิทธิมนุษยชน: ความหมาย, ความสำคัญ, และหลักการ

สิทธิมนุษยชนคืออะไร

• พระราชบัญญัติคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2542 นิยามสิทธิมนุษยชนว่า:
  • ศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
  • สิทธิ
  • เสรีภาพ
  • ความเสมอภาคของบุคคลที่ได้รับการรับรองหรือคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญ, กฎหมายไทย, หรือสนธิสัญญาที่ไทยมีพันธกรณีต้องปฏิบัติตาม

ความสำคัญของสิทธิมนุษยชน

• ทุกคนมีสิทธิและเสรีภาพในการใช้ชีวิต ปกป้องตนเองอย่างมีศักดิ์ศรี สามารถตัดสินใจบนพื้นฐานของความถูกต้องและเป็นธรรม
• ทุกคนมีอิสระทางความคิด สร้างสรรค์ผลงาน พัฒนาศักยภาพตนเองได้อย่างเสรี โดยไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น
• ทุกคนมีคุณค่า มีเกียรติภูมิ ยอมรับความเป็นมนุษย์, ศักดิ์ศรี, ชาติกำเนิด และสิทธิต่างๆ ที่มีพื้นฐานมาจากความชอบธรรม

แนวคิดและหลักการของสิทธิมนุษยชน

• คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) มีหน้าที่ดูแลด้านสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

หน้าที่ของ กสม. ตาม พ.ร.บ. 2542

• ส่งเสริมการเคารพและปฏิบัติตามหลักสิทธิมนุษยชนทั้งในและระหว่างประเทศ
• ดูแลและตรวจสอบการกระทำที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนหรือไม่เป็นไปตามพันธกรณีระหว่างประเทศ

ประเทศไทยกับองค์การสหประชาชาติ

• ประเทศไทยเป็นรัฐภาคีแนวหน้าของ UN ที่รับรองหลักการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนตาม "ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน" ตั้งแต่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2491

ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ

• เป็นข้อตกลงที่ UN กำหนดขึ้นเพื่อวางกรอบเบื้องต้นเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน และเป็นเอกสารหลักด้านสิทธิมนุษยชนฉบับแรก
  • สมัชชาใหญ่ UN ให้การรับรอง เพื่อให้ประเทศสมาชิกใช้เป็นแนวทางในการคุ้มครองดูแลสิทธิและเสรีภาพของพลเมือง

สาระสำคัญของปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน

• มีวัตถุประสงค์และหลักการทั่วไปเกี่ยวกับมาตรฐานด้านสิทธิมนุษยชน แต่ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมายระหว่างประเทศ
• ประกอบด้วยการรับรองสิทธิมนุษยชนในด้านต่างๆ 30 ข้อ แบ่งเป็น 4 กลุ่ม

กลุ่มของสิทธิมนุษยชนตามปฏิญญาสากลฯ

• สิทธิมนุษยชนเบื้องต้น (ข้อ 1-3)
• สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง (ข้อ 4-23)
• สิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม (ข้อ 24-27)
• หน้าที่และความรับผิดชอบต่อสังคม และการรับรองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพพื้นฐานระหว่างประเทศ (ข้อ 28-30)

บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญไทยเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน

• รัฐธรรมนูญปัจจุบันให้ความคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอย่างเป็นรูปธรรม
• มีการบัญญัติเกี่ยวกับคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติไว้ในหมวดองค์กรอิสระ

องค์ประกอบของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

• ประกอบด้วยกรรมการ 7 คน ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งตามคำแนะนำของวุฒิสภา
  • มาจากผู้มีความรู้หรือประสบการณ์ด้านการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน เป็นที่ประจักษ์ เป็นกลางทางการเมือง และซื่อสัตย์สุจริต

คุณสมบัติและวาระการดำรงตำแหน่งของ กสม.

• เป็นไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
• มีวาระการดำรงตำแหน่ง 7 ปี นับตั้งแต่วันที่ทรงแต่งตั้ง และดำรงตำแหน่งได้เพียงวาระเดียว

สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

• เป็นหน่วยงานอิสระในการบริหารงานบุคคล การงบประมาณ และการดำเนินงานอื่นๆ ทั้งนี้ตามที่กฎหมายบัญญัติ

บทบาทขององค์การระหว่างประเทศที่มีผลต่อประเทศไทย

• สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR)
• บทบาทหน้าที่:
  • ปกป้องและสนับสนุนผู้ลี้ภัยทั่วโลก
  • เป็นผู้นำและประสานงานในการรวบรวมความช่วยเหลือ
  • ให้ความช่วยเหลือตามหลักมนุษยธรรมแก่ผู้แสวงหาที่พักพิงและบุคคลไร้รัฐ
• องค์การแอมเนสตี อินเตอร์เนชั่นแนล (AI)
  • บทบาทหน้าที่:
    • เป็นอาสาสมัครระหว่างประเทศที่ทำงานด้านสิทธิมนุษยชน
    • เผยแพร่และสนับสนุนให้คนตระหนักถึงการเคารพหลักสิทธิมนุษยชน
    • ให้ความร่วมมือกับองค์การสหประชาชาติ, รัฐบาล, และองค์กรเอกชน เพื่อสนับสนุนเรื่องสิทธิมนุษยชน
• องค์การแรงงานระหว่างประเทศ (ILO)
  • บทบาทหน้าที่:
  • ช่วยเหลือผู้ใช้แรงงานทั่วโลกให้ได้รับความยุติธรรม
  • ยกระดับคุณภาพชีวิตผู้ใช้แรงงาน
  • ขจัดความยากจนและจัดหางาน
  • ส่งเสริมการฝึกอบรมและพัฒนาประสิทธิภาพผู้ใช้แรงงาน
  • ดูแลความปลอดภัยในการทำงาน
  • สร้างเสริมประชาธิปไตยและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของผู้ใช้แรงงาน

ปัญหาสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

• ปัญหาการละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติ
  • สาเหตุ:
  • การลักลอบเข้าทำงานผิดกฎหมาย
  • ชุมชนแออัดในเมืองหลวงและเขตอุตสาหกรรม
  • การแพร่กระจายของโรคติดต่อ
  • ปัญหาอาชญากรรมและความรุนแรง

แนวทางการแก้ไขปัญหาการละเมิดสิทธิแรงงานข้ามชาติ

• กำหนดนโยบายจดทะเบียนแรงงานข้ามชาติตลอดทั้งปี
• ภาครัฐต้องมีกลไกคุ้มครองสิทธิที่เข้าถึงได้จริง
• มีมาตรการลงโทษที่ชัดเจนแก่นายจ้างที่ฝ่าฝืนกฎหมาย

ปัญหาการละเมิดสิทธิเด็กและเยาวชน

• สาเหตุ:
  • ขาดการศึกษาขั้นพื้นฐานจากรัฐ
  • ถูกปล่อยปละละเลย
  • ถูกทารุณกรรม

แนวทางการแก้ไขปัญหาการละเมิดสิทธิเด็กและเยาวชน

• รัฐควรมีนโยบายเผยแพร่ความรู้และส่งเสริมสิทธิเด็ก
• ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารสิทธิเด็กสู่สาธารณะ
• ประสานความร่วมมือทุกฝ่ายในการแก้ไขปัญหา

ปัญหาการละเมิดสิทธิสตรี

• สาเหตุ:
  • การเลือกปฏิบัติที่ไม่เป็นธรรม
  • การถูกเอาเปรียบในการจ้างงานและสวัสดิการ
  • ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับสิทธิของผู้ชายและผู้หญิง

แนวทางการแก้ไขปัญหาการละเมิดสิทธิสตรี

• ส่งเสริมความเสมอภาค
• รณรงค์ให้ตระหนักถึงคุณค่าของเพศสตรี
• มีมาตรการคุ้มครองสิทธิสตรีที่เป็นระบบและมีประสิทธิภาพ

อุปสรรคและการพัฒนาสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย

• ภาครัฐ:
  • ส่งเสริมการเรียนรู้สิทธิมนุษยชน
  • สร้างความตระหนักและจิตสำนึกตามหลักสิทธิมนุษยชน
  • เปิดโอกาสให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมในการปกป้องสิทธิ
  • ผลักดันกฎหมายคุ้มครองสิทธิ
• ภาคเอกชน:
  • เผยแพร่ความรู้สิทธิมนุษยชนแก่สมาชิก
  • สร้างความเข้าใจและส่งเสริมแนวคิดสิทธิมนุษยชน
  • รณรงค์ให้ตระหนักถึงความสำคัญ
  • ให้ความร่วมมือกับภาครัฐ
• ภาคประชาชน:
  • ปฏิบัติตามกฎหมาย
  • ไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น
  • เคารพในความเสมอภาค
  • ให้ความร่วมมือกับภาครัฐและภาคเอกชน

ข้อตกลงระหว่างประเทศ

• คือความตกลงระหว่างรัฐหรือรัฐบาล
  • ข้อตกลงทวิภาคี: ข้อตกลงของสองฝ่าย
  • ข้อตกลงพหุภาคี: ข้อตกลงที่มีผู้เข้าตกลงมากกว่าสองฝ่าย
• เป็นไปตามกฎหมายระหว่างประเทศ ไม่ใช่กฎหมายภายในของรัฐใดรัฐหนึ่ง
• มุ่งให้เกิดผลผูกพันตามกฎหมายระหว่างประเทศ

ความสำคัญของข้อตกลงระหว่างประเทศ

• สร้างกฎเกณฑ์ใหม่ของกฎหมายได้ทันต่อความต้องการ
• กิจการร่วมมือที่รัฐทำตามลำพังไม่ได้
• ช่วยระงับข้อพิพาท, แลกเปลี่ยนผลประโยชน์, หรือแสวงหาทางระงับข้อพิพาทโดยสันติวิธี