กฎหมายป้องกันและปราบปรามการทุจริต

พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561

• กำหนดให้มีมาตรการที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันและขจัดการทุจริต
• บัญญัติหน้าที่และอำนาจของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ (ป.ป.ช.)
• สนับสนุนให้ประชาชนมีความรู้ถึงอันตรายของการทุจริตและประพฤติมิชอบ

การกำหนดกรอบระยะเวลาในการไต่สวน

• คณะกรรมการ ป.ป.ช. ต้องไต่สวนและมีความเห็นให้แล้วเสร็จภายในกำหนดเวลา
• อาจขยายเวลาได้ตามที่จำเป็น แต่ต้องไม่เกิน 2 ปี นับแต่วันเริ่มดำเนินการไต่สวน
• รวมแล้วต้องไม่เกิน 3 ปี เว้นแต่เรื่องที่จำเป็นต้องไต่สวนในต่างประเทศ

การยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน

• เจ้าหน้าที่ของรัฐต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินต่อหัวหน้าส่วนราชการ, รัฐวิสาหกิจ หรือหน่วยงานของรัฐที่ตนสังกัด ตามที่กำหนดในพระราชกฤษฎีกา (มาตรา 130)

รอบการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน

• มี 2 ประเภท:
  • ตำแหน่งที่ต้องยื่นเมื่อเข้ารับตำแหน่งและพ้นจากตำแหน่ง (มาตรา 105 (1))
  • ตำแหน่งที่ต้องยื่นเมื่อเข้ารับตำแหน่งและเมื่อพ้นจากการเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ และทุก 3 ปีตลอดเวลาที่ยังดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ (มาตรา 105 (2))

กรณีได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งอื่น

• เจ้าพนักงานของรัฐที่ได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งอื่นใดที่มีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินด้วย ไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินใหม่ (มาตรา 105 วรรคห้า)

กองทุนป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ

• จัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมของประชาชนในการตรวจสอบอำนาจรัฐ
• สนับสนุนภาคเอกชนในการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์หรือรณรงค์ในการป้องกันการทุจริต
• ใช้เป็นค่าใช้จ่ายในการจัดให้มีมาตรการคุ้มครองช่วยเหลือและค่าทดแทน รวมทั้งเงินรางวัล (มาตรา 162)

การเพิ่มอำนาจในการป้องกันและปราบปรามการทุจริต

• หากคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีเหตุอันควรสงสัยว่ามีการดำเนินการในหน่วยงานของรัฐที่อาจนำไปสู่การทุจริต จะดำเนินการตรวจสอบโดยเร็ว
• ถ้าผลการตรวจสอบปรากฏว่ามีเหตุอันควรระมัดระวัง

อำนาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช.

• อาจมีมติด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่า 2 ใน 3 ของกรรมการทั้งหมดเท่าที่มีอยู่
• แจ้งให้หน่วยงานของรัฐและคณะรัฐมนตรีทราบ พร้อมข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไข (มาตรา 35)

คำนิยามตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ

• เจ้าพนักงานของรัฐ: เจ้าหน้าที่ของรัฐ, ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง, ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ, ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ และคณะกรรมการ ป.ป.ช.
• เจ้าหน้าที่ของรัฐ: ข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่น, ผู้ปฏิบัติงานในหน่วยงานของรัฐหรือรัฐวิสาหกิจ, ผู้บริหารท้องถิ่นและสมาชิกสภาท้องถิ่น, เจ้าพนักงานตามกฎหมายว่าด้วยลักษณะปกครองท้องที่, อนุกรรมการ, ลูกจ้างของส่วนราชการหรือรัฐวิสาหกิจ, รัฐวิสาหกิจ
• ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง: นายกรัฐมนตรี, รัฐมนตรี, สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร, สมาชิกวุฒิสภา, ข้าราชการการเมืองอื่น
• ผู้ดำรงตำแหน่งระดับสูง: หัวหน้าส่วนราชการระดับกระทรวง กรม, ปลัดกระทรวงกลาโหม, ผู้บัญชาการทหารสูงสุด, ผู้บัญชาการเหล่าทัพ, ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ, ผู้ว่าราชการจังหวัด, ปลัดกรุงเทพมหานคร, กรรมการและผู้บริหารสูงสุดของรัฐวิสาหกิจ, หัวหน้าหน่วยงานขององค์กรอิสระ
• ผู้ถูกกล่าวหา: ผู้ที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติให้ดำเนินการไต่สวน
• ไต่สวน: การแสวงหาข้อเท็จจริงและพยานหลักฐาน
• ทุจริตต่อหน้าที่: ปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่, ใช้อำนาจในตำแหน่งแสวงหาประโยชน์มิควรได้, กระทำการอันเป็นความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ
• ร่ำรวยผิดปกติ: การมีทรัพย์สินมากผิดปกติ, มีหนี้สินลดลงมากผิดปกติ, หรือได้ทรัพย์สินโดยไม่มีมูลอันจะอ้างได้ตามกฎหมายสืบเนื่องมาจากการปฏิบัติหน้าที่

มาตราสำคัญอื่นๆ

• มาตรา 5: การแจ้ง ยื่น หรือส่งหนังสือหรือเอกสารให้บุคคลใด ให้ถือว่าได้แจ้ง ยื่น หรือส่งโดยชอบ หากส่ง ณ ภูมิลำเนา หรือตามหลักฐานทางทะเบียน
• มาตรา 6: คณะกรรมการ ป.ป.ช. ต้องให้ความร่วมมือและช่วยเหลือองค์กรอิสระทุกองค์กร
• มาตรา 7: ถ้าจำเลยหลบหนีในระหว่างถูกดำเนินคดี มิให้นับระยะเวลาที่หลบหนีรวมเป็นส่วนหนึ่งของอายุความ และเมื่อมีคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษจำเลย

หน้าที่และอำนาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตาม พรป.ประกอบรัฐธรรมนูญ

• ไต่สวนและมีความเห็นกรณีมีการกล่าวหาผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง, ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ, ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ, หรือผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดินว่ามีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ, ทุจริตต่อหน้าที่, หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่ขัดต่อรัฐธรรมนูญ/กฎหมาย
• ไต่สวนและวินิจฉัยว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ใดมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ, กระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่, กระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ เพื่อดำเนินการต่อไปตามกฎหมาย

มาตรา 29 และ 30

• ป.ป.ช. ต้องรายงานผลการตรวจสอบและผลการปฏิบัติหน้าที่พร้อมข้อสังเกตต่อรัฐสภาทุกปี
• การดำเนินการของ ป.ป.ช. รวมถึงการดำเนินการกับตัวการ, ผู้ใช้, ผู้สนับสนุน และผู้ให้/ขอให้ทรัพย์สิน

มาตรา 31 และ 32

• ป.ป.ช. ต้องจัดให้มีมาตรการที่จะทำให้การปฏิบัติหน้าที่เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและเที่ยงธรรม
• ป.ป.ช. มีหน้าที่เสนอมาตรการ/ความเห็นต่อคณะรัฐมนตรี, รัฐสภา, ศาล, องค์กรอิสระ หรือองค์กรอัยการ เพื่อป้องกันและปราบปรามการทุจริต

มาตรา 33: การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน

• ส่งเสริมให้ประชาชนรวมตัวกันต่อต้านหรือชี้เบาะแส พร้อมทั้งคุ้มครอง, จัดช่องทางการแจ้งข้อมูลที่ง่ายและสะดวก, เสริมสร้างทัศนคติและค่านิยมความซื่อสัตย์สุจริต
• ให้ความช่วยเหลือหน่วยงานของรัฐ, กลไกการแจ้งเตือนพฤติการณ์ที่อาจมีการทุจริต, ส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับอันตรายของการทุจริต, รับฟังข้อเสนอแนะจากประชาชนเพื่อนำไปปรับปรุงการปฏิบัติหน้าที่
• มีคณะกรรมการให้คำแนะนำช่วยเหลือ ประกอบด้วยกรรมการโดยตำแหน่งและกรรมการที่สรรหา

มาตรา 34 และ 35

• ในการปฏิบัติหน้าที่ ป.ป.ช. มีอำนาจสั่งให้ข้าราชการ/บุคคลมาให้ถ้อยคำหรือส่งมอบเอกสาร, ขอหมายค้นจากศาล, สั่งให้หน่วยราชการอำนวยความสะดวก, จ้างที่ปรึกษา
• ถ้าตรวจสอบพบว่ามีเหตุอันควรระมัดระวัง อาจมีมติแจ้งให้หน่วยงานของรัฐและคณะรัฐมนตรีทราบ พร้อมข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไข

มาตรา 36 และ 37

• ห้ามเปิดเผยข้อมูลเฉพาะของผู้ถูกร้องก่อนการไต่สวน, ข้อมูลจากผู้ที่ปฏิบัติงานหากยังไม่ได้ดำเนินการตามขั้นตอน
• เมื่อได้ดำเนินการไต่สวนแล้ว มีพยานหลักฐานพอสมควร สามารถเปิดเผยข้อมูลได้ ต้องไม่ใช่ข้อมูลที่กระทบต่อรูปคดีหรือความปลอดภัย กรณีคณะกรรมการ ป.ป.ช. ชี้มูลว่าผู้ใดกระทำความผิด และความผิดนั้นมีโทษอาญา

มาตรา 39

• ในกรณีที่มีเหตุอันควรเชื่อว่าผู้ถูกกล่าวหาจะหลบหนี ป.ป.ช. มีอำนาจขอให้ศาลออกหมายจับและควบคุมตัวผู้ถูกกล่าวหา
• หากมีการกระทำผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่ซึ่งหน้า กรรมการ พนักงานไต่สวนที่ได้รับมอบหมาย และเจ้าพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่ มีอำนาจจับกุมตัวผู้กระทำความผิดได้