สุขภาพองค์รวมและความหมายของสุขภาพ

แนวคิดการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม เน้นความสมบูรณ์ทางร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ โดยเชื่อมโยงกันเป็นองค์รวมอย่างสมดุล การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม คือ การบูรณาการดูแลสุขภาพทั้งมิติทางจิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ เพื่อสร้างสมดุลในชีวิต และให้ความสำคัญกับการดูแล ‘ตัวคนทั้งคน’

WHO (องค์การอนามัยโลก ) นิยามสุขภาพ คือ สภาวะความสมบูรณ์ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม ไม่เพียงแต่ไม่เจ็บป่วยหรือไม่มีโรคเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมการใช้ชีวิตอย่างเต็มที่และมีความสุข

สุขภาวะทางจิตวิญญาณ ส่งผลต่อความรู้สึก มีความสุข มีจุดมุ่งหมายในชีวิต เชื่อมโยงกับความรู้สึกมีคุณค่า มีความหมายกับชีวิต

พ.ร.บ. สุขภาพแห่งชาติ (2550) นิยามสุขภาพ คือ สุขภาวะสมบูรณ์ทงั้ ทางด้านร่างกาย จิตใจ สังคม และ ปั ญญา ทีเ่ ชือ่ มโยงเป็ นองค์รวมอย่างสมดุล

สุขภาพแบบองค์รวม หมายถึง การดูแลสุขภาพที่ครอบคลุมทั้ง 4 ด้าน ได้แก่ ร่างกาย จิตใจ สังคม และจิตวิญญาณ ทั้งยังเน้นความสัมพันธ์เชิงปฏิสัมพันธ์ของทั้ง 4 ด้าน

สุขภาพแบบองค์รวม แบ่งระดับการดูแล ออกเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ระดับบุคคล ระดับครอบครัวและชุมชน ระดับสังคม

การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ในระดับบุคคล เน้นการสร้างความสมดุลภายในตัวเอง ทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ การสร้างเอกภาพของร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ

การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ในระดับครอบครัวและชุมชน เน้นความอบอุ่นของครอบครัว, ความรักและการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ในชุมชน เน้นความเกื้อกูล เอื้ออารี สร้างสังคมที่น่าอยู่

การดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ในระดับสังคม เน้นความสัมพันธ์ที่กลมกลืน ระหว่างคนต่อคน และความสัมพันธ์ระหว่างคนกับธรรมชาติ

โรคมักทำให้เกิดความไม่สบาย อาจไปสู่การหาย การพิการ หรือ การตาย

โรคติดต่อ เกิดจากเชื้อโรค เช่น ไวรัส แบคทีเรีย สามารถแพร่กระจายจากคนสู่คนหรือสัตว์สู่คน

โรคไม่ติดต่อ เกิดจากปัจจัยหลายอย่างเช่น พฤติกรรมเสี่ยง พันธุกรรม สิ่งแวดล้อม

ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรค แบ่งออกเป็น 3 ปัจจัย ได้แก่ Host(คน) Agent(สิ่งที่ทำให้เกิดโรค) Environment(สิ่งแวดล้อม)

ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรค Host หมายถึง ตัวคน เช่น อายุ เพศ พันธุกรรม ภูมิคุ้มกัน ภาวะสุขภาพกายและใจ พฤติกรรมสุขภาพ

ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรค Agent หมายถึง สิ่งที่ทำให้เกิดโรค เช่น ทางกายภาพ สารเคมี สิ่งก่อโรคทางชีวภาพ สารอาหาร

ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรค Environment หมายถึง สิ่งแวดล้อม เช่น ทางกายภาพ ทางชีวภาพ ทางเคมี ทางสังคมเศรษฐกิจ

ภาวะความสมดุล ระหว่าง Host Agent Environment จะทำให้ไม่มีโรคเกิดขึ้น

ภาวะที่ไม่มีความสมดุล ระหว่าง Host Agent Environment จะทำให้เกิดโรค

การเกิดโรค อาจเกิดจาก Host อ่อนแอ ภูมิคุ้มกันต่ำ หรือ พฤติกรรมเสี่ยง

การถ่ายทอดของเชื้อโรค แบ่งเป็น 2 แบบ ได้แก่ การถ่ายทอดโดยตรง และการถ่ายทอดโดยอ้อม

การถ่ายทอดเชื้อโรคแบบตรง คือ การสัมผัสโดยตรง เช่น สัมผัสกับสารคัดหลั่งร่างกาย

การถ่ายทอดเชื้อแบบอ้อม คือ การสัมผัสกับสิ่งของ เช่น การใช้ของร่วมกัน

การป้องกันโรค แบ่งเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ป้องกันโรคปฐมภูมิ, ป้องกันโรคทุติยภูมิ และป้องกันโรคตติยภูมิ

ป้องกันโรคปฐมภูมิ คือ การป้องกันโรคตั้งแต่ยังไม่เกิดโรค

ป้องกันโรคทุติยภูมิ คือ การตรวจคัดกรองโรค เพื่อป้องกันโรคไม่ให้ลุกลาม

ป้องกันโรคตติยภูมิ คือ การรักษาโรค และฟื้นฟูผู้ป่วย หลังจากเกิดโรค