กฎหมายป้องกันและปราบปรามการทุจริต

พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 2561

• มีการบัญญัติหน้าที่และอำนาจของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ
• จัดให้มีมาตรการหรือแนวทางที่จะทำให้ปฏิบัติหน้าที่มีประสิทธิภาพ
• ประสิทธิผล เกิดความรวดเร็ว สุจริต และเที่ยงธรรม
• มีการเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติและลักษณะต้องห้าม ตลอดจนวาระการดำรงตำแหน่ง
• รัฐมีหน้าที่ส่งเสริม สนับสนุน และให้ความรู้แก่ประชาชนถึงอันตรายที่เกิดจากการทุจริตและประพฤติมิชอบทั้งในภาครัฐและภาคเอกชน
• จัดให้มีมาตรการและกลไกที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันและขจัดการทุจริตและประพฤติมิชอบดังกล่าวอย่างเข้มงวดตามมาตรา ๖๓ ของรัฐธรรมนูญ

การกำหนดกรอบระยะเวลาในการไต่สวน

• คณะกรรมการ ป.ป.ช. ต้องไต่สวนและมีความเห็นหรือวินิจฉัยให้แล้วเสร็จภายในกำหนดเวลา
• อาจขยายเวลาได้ตามที่จำเป็น แต่ต้องไม่เกินสองปีนับแต่วันเริ่มดำเนินการไต่สวน
• รวมแล้วต้องไม่เกินสามปี เว้นแต่เรื่องที่จำเป็นต้องไต่สวนในต่างประเทศ

การยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน

• เจ้าหน้าที่ของรัฐต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินต่อหัวหน้าส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือหน่วยงานของรัฐที่ตนสังกัดหรือปฏิบัติงานอยู่
• ทั้งนี้ ตามที่กำหนดในพระราชกฤษฎีกา (มาตรา 130)

รอบการยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน

• ผู้มีหน้าที่ยื่นบัญชีฯ มีเพียง 2 ประเภท ได้แก่
• ตำแหน่งที่ต้องยื่นเมื่อเข้ารับตำแหน่ง และพ้นจากตำแหน่ง (มาตรา 105 (1))
• ตำแหน่งที่ต้องยื่นเมื่อเข้ารับตำแหน่งและเมื่อพ้นจากการเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ และทุกสามปีตลอดเวลาที่ยังดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าหน้าที่ของรัฐ (มาตรา 105 (2))

กรณีได้รับการแต่งตั้ง

• เจ้าพนักงานของรัฐผู้ใดได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งอื่นใดที่มีหน้าที่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินด้วย ไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินใหม่ (มาตรา 105 วรรคห้า)

การจัดตั้งกองทุนป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ

• จัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนการมีส่วนร่วมตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ
• สนับสนุนภาคเอกชนในการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ หรือรณรงค์ในการป้องกันการทุจริต
• ใช้เป็นค่าใช้จ่ายในการจัดให้มีมาตรการคุ้มครองช่วยเหลือและค่าทดแทน รวมทั้งเงินรางวัล (มาตรา 162)

เพิ่มอำนาจในการป้องปรามการทุจริต

• หากคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีเหตุอันควรสงสัยว่ามีการดำเนินการอย่างใดในหน่วยงานของรัฐอันอาจนำไปสู่การทุจริตหรือส่อว่าอาจมีการทุจริต
• ให้คณะกรรมการ ป.ป.ช. ดำเนินการตรวจสอบโดยเร็ว
• ถ้าผลการตรวจสอบปรากฏว่ากรณีมีเหตุอันควรระมัดระวัง

คณะกรรมการ ป.ป.ช.

• อาจมีมติด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่าสองในสามของกรรมการทั้งหมดเท่าที่มีอยู่
• มีหนังสือแจ้งให้หน่วยงานของรัฐดังกล่าวและคณะรัฐมนตรีทราบ
• พร้อมด้วยข้อเสนอแนะแนวทางการแก้ไขหน่วยงานของรัฐดังกล่าวและคณะรัฐมนตรีทราบ (มาตรา 35)

คำนิยามตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ

• “เจ้าพนักงานของรัฐ” หมายความว่า
  • เจ้าหน้าที่ของรัฐ
  • ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
  • ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ
  • ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ และคณะกรรมการ ป.ป.ช.
• “เจ้าหน้าที่ของรัฐ” หมายความว่า
  • ข้าราชการหรือพนักงานส่วนท้องถิ่น
  • ผู้ปฏิบัติงานในหน่วยงานของรัฐหรือในรัฐวิสาหกิจ
  • ผู้บริหารท้องถิ่น รองผู้บริหารท้องถิ่น ผู้ช่วยผู้บริหารท้องถิ่น และสมาชิกสภาท้องถิ่นขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
  • เจ้าพนักงานตามกฎหมายว่าด้วยลักษณะปกครองท้องที่ หรือเจ้าพนักงานอื่นตามที่กฎหมายบัญญัติ
  • อนุกรรมการ
  • ลูกจ้างของส่วนราชการ หน่วยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ และบุคคลหรือคณะบุคคลบรรดาซึ่งมีกฎหมายกำหนดให้ใช้อำนาจ
  • รัฐวิสาหกิจ หรือกิจการอื่นของรัฐ
• “ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง” หมายความว่า
  • นายกรัฐมนตรี
  • รัฐมนตรี
  • สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
  • สมาชิกวุฒิสภา
  • ข้าราชการการเมืองอื่นตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการการเมือง
  • ข้าราชการรัฐสภาฝ่ายการเมืองตามกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการรัฐสภา
• “ผู้ดำรงตำแหน่งระดับสูง” หมายความว่า
  • ผู้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าส่วนราชการระดับกระทรวง กรมหรือส่วนราชการที่มีฐานะเป็นนิติบุคคล
  • ปลัดกระทรวงกลาโหม ผู้บัญชาการทหารสูงสุด ผู้บัญชาการเหล่าทัพ สำหรับข้าราชการทหาร และผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ และให้หมายความรวมถึงผู้ว่าราชการจังหวัดปลัดกรุงเทพมหานคร
  • กรรมการและผู้บริหารสูงสุดของรัฐวิสาหกิจ
  • หัวหน้าหน่วยงานขององค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญ
• “ผู้ถูกกล่าวหา” หมายความว่า ผู้ซึ่งคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติให้ดำเนินการไต่สวน ไม่ว่าจะในฐานะเป็นตัวการ ผู้ใช้ หรือผู้สนับสนุนในการกระทำความผิดดังกล่าว
• “ไต่สวน” หมายความว่า การแสวงหา รวบรวม และการดำเนินการอื่นใดเพื่อให้ได้มา ซึ่งข้อเท็จจริงและพยานหลักฐาน
• “ทุจริตต่อหน้าที่” หมายความว่า
  • ปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในตำแหน่งหรือหน้าที่
  • หรือปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติอย่างใดในพฤติการณ์ที่อาจทำให้ผู้อื่นเชื่อว่ามีตำแหน่งหรือหน้าที่ทั้งที่ตนมิได้มีตำแหน่งหรือหน้าที่นั้น
  • หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหรือหน้าที่เพื่อแสวงหาประโยชน์ที่มิควรได้โดยชอบสำหรับตนเองหรือผู้อื่น
  • หรือกระทำการอันเป็นความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการหรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรมตามประมวลกฎหมายอาญา
• “ร่ำรวยผิดปกติ” หมายความว่า การมีทรัพย์สินมากผิดปกติ หรือมีทรัพย์สินเพิ่มขึ้นมากผิดปกติ หรือการมีหนี้สินลดลงมากผิดปกติ หรือได้ทรัพย์สินมาโดยไม่มีมูลอันจะอ้างได้ตามกฎหมายสืบเนื่องมาจากการปฏิบัติ ตามหน้าที่หรือใช้อำนาจในตำแหน่งหน้าที่ รวมทั้งกรณีมีทรัพย์สินเพิ่มขึ้นผิดปกติสืบเนื่องจากการเปรียบเทียบบัญชีแสดงรายการทรัพย์สินและหนี้สินด้วย
• มาตรา ๕: การแจ้ง ยื่น หรือส่งหนังสือหรือเอกสารให้บุคคลใด
  • ในกรณีกฎหมายมิได้กำหนดไว้เป็นอื่น
  • การใดที่กำหนดให้แจ้ง ยื่น หรือส่งหนังสือหรือเอกสาร
  • ถ้าได้ส่งหนังสือให้บุคคลนั้น ณ ภูมิลำเนาหรือตามหลักฐานทางทะเบียน
  • ให้ถือว่าได้แจ้ง ยื่น หรือส่งโดยชอบ
• มาตรา ๖: ในการปฏิบัติหน้าที่ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ต้องให้ความร่วมมือและความช่วยเหลือ องค์กรอิสระทุกองค์กร
  • ในกรณีที่เห็นว่าการอันไม่ชอบด้วยกฎหมายอันอยู่ในหน้าที่และอำนาจขององค์กรอิสระอื่น
  • ให้มีหนังสือแจ้งองค์กรอิสระที่เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการตามหน้าที่และอำนาจต่อไปโดยไม่ชักช้า
• มาตรา ๗: จำเลยหลบหนีไปในระหว่างถูกดำเนินคดีหรือระหว่างการพิจารณาของศาล มิให้นับระยะเวลาที่ผู้ถูกกล่าวหา หรือจำเลยหลบหนี
  • ในการดำเนินคดีอาญาตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญนี้
  • ถ้าผู้ถูกกล่าวหาหรือจำเลยหลบหนีไปในระหว่างถูกดำเนินคดีหรือระหว่างการพิจารณาของศาล
  • มิให้นับระยะเวลาที่ผู้ถูกกล่าวหาหรือจำเลยหลบหนีรวมเป็นส่วนหนึ่งของอายุความ
  • และเมื่อได้มีคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษจำเลย
  • ถ้าจำเลยหลบหนีไปในระหว่างต้องคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษ
  • มิให้นำบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๙๘ มาใช้บังคับ

หน้าที่และอำนาจของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตาม พรป.ประกอบรัฐธรรมนูญ

• คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าที่และอำนาจดังต่อไปนี้
  • ไต่สวน และมีความเห็นกรณีมีการกล่าวหา
    • ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
    • ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ
    • ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ
    • หรือผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน
  • พฤติกรรม
    • ผู้ใดมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ
    • ทุจริตต่อหน้าที่
    • หรือจงใจปฏิบัติหน้าที่หรือใช้อำนาจขัดต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญหรือกฎหมาย
    • หรือฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามมาตรฐานทางจริยธรรมอย่างร้ายแรง ตามรัฐธรรมนูญหรือตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
• คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าที่และอำนาจดังต่อไปนี้
  • ไต่สวน และวินิจฉัยว่าเจ้าหน้าที่ของรัฐมีพฤติกรรม
    • ผู้ใดมีพฤติการณ์ร่ำรวยผิดปกติ
    • กระทำความผิดฐานทุจริตต่อหน้าที่
    • กระทำความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ราชการ หรือความผิดต่อตำแหน่งหน้าที่ในการยุติธรรม
  • เพื่อดำเนินการต่อไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต
• คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติมีหน้าที่และอำนาจดังต่อไปนี้
  • กำหนดให้ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมือง
  • ตุลาการศาลรัฐธรรมนูญ
  • ผู้ดำรงตำแหน่งในองค์กรอิสระ
  • หรือผู้ว่าการตรวจเงินแผ่นดิน และเจ้าหน้าที่ของรัฐ
  • ยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สิน
    • ของตน, คู่สมรส, และบุตรที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ
  • รวมทั้งตรวจสอบและเปิดเผยผลการตรวจสอบทรัพย์สินและหนี้สิน
• มาตรา ๒๙: ให้ ป.ป.ช. รายงานผลการตรวจสอบและผลการบัติหน้าที่พร้อมข้อสังเกตต่อรัฐสภาทุกปี
• มาตรา ๓๐: ให้รวมถึงการดำเนินการกับบุคคลอื่นซึ่งเป็นตัวการ ผู้ใช้ หรือผู้สนับสนุน รวมทั้งผู้ให้ ผู้ขอให้ หรือรับว่าจะให้หรือนิติบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการให้ทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใด เพื่อจูงใจให้กระทำการ ไม่กระทำการ หรือประวิงการกระทำอันมิชอบด้วยกฎหมายด้วย
• มาตรา ๓๑: ในการปฏิบัติหน้าที่ ของ ป.ป.ช. ที่จะต้องจัดให้มีมาตรการหรือแนวทางที่จะทำให้การปฏิบัติหน้าที่มีประสิทธิภาพ เกิดความรวดเร็ว สุจริต และเที่ยงธรรม
• มาตรา ๓๒: ป.ป.ช. มีหน้าที่และอำนาจเสนอมาตรการความเห็นต่อคณะรัฐมนตรี รัฐสภา ศาล องค์กรอิสระ หรือองค์กรอัยการ
  • ปรับปรุงการปฏิบัติราชการ แผนงาน โครงการของส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ เพื่อป้องกันหรือปราบปรามการทุจริต
  • จัดให้มีมาตรการและกลไกที่มีประสิทธิภาพเพื่อป้องกันและขจัดการทุจริตและประพฤติมิชอบ
  • เสนอแนะให้มีการปรับปรุงกฎหมาย
  • ในการจัดทำมาตรการ ความเห็น และข้อเสนอแนะอาจจัดให้รับฟังความคิดเห็นด้วย, ตรงไหนทำไม่ได้ให้แจ้งปัญหาและอุปสรรคต่อคณะกรรมการ ป.ป.ช. ทราบต่อไป ทั้งนี้ ไม่เกินเก้าสิบวันนับแต่ได้รับแจ้งจากคณะกรรมการ ป.ป.ช.
• มาตรา ๓๓: เพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมและให้ความร่วมมือในการป้องกันและปราบปรามทุจริตให้ดำเนินการ
  • การส่งเสริมให้ประชาชนรวมตัวกันต่อต้าน หรือชี้เบาะแส โดยได้รับความคุ้มครอง รวมถึงจัดให้มีช่องทางการแจ้งข้อมูล ต้องมีวิธีการที่ง่าย สะดวก ไม่มีขั้นตอนยุ่งยาก และไม่ก่อผลร้ายกับผู้แจ้งเพื่อป้องกันการทุจริต ตลอดจนเสริมสร้างทัศนคติและค่านิยมเกี่ยวกับความซื่อสัตย์สุจริต
  • ให้ความช่วยเหลือหน่วยงานของรัฐจัดให้มีกลไกการแจ้งเตือนพฤติการณ์ที่ส่อว่าอาจมีการทุจริตในหน่วยงานของตน
  • ส่งเสริมให้ประชาชนและชุมชนมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับอันตรายของการทุจริต
  • รับฟังข้อเสนอแนะจากประชาชนหรือหน่วยงานของรัฐเพื่อนำไปปรับปรุงการปฏิบัติหน้าที่, โดยให้ผู้แทนจาก ภาคเอกชนและภาคประชาสังคม และผู้ทรงคุณวุฒิมีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละสามปี ให้เลขาธิการเป็นกรรมการและเลขานุการ, มีคณะกรรมการคณะหนึ่งเพื่อให้คำเสนอแนะช่วยเหลือ และร่วมมือกันดำเนินการ ประกอบด้วย, กรรมการโดยตำแหน่ง
    • ประธานกรรมการเป็นประธาน กรรมการ ที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. มอบหมาย จำนวนหนึ่งคน
    • เลขาธิการคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตในภาครัฐ
    • ประธานกรรมการการอุดมศึกษา
    • ผู้อำนวยการสำนักงบประมาณ, กรรมการที่สรรหา
    • ผู้แทนจากภาคเอกชนและภาคประชาสังคมที่เกี่ยวข้องกับการป้องกันและปราบปรามการทุจริตไม่เกินสี่คน
    • และผู้ทรงคุณวุฒิไม่เกินสามคนซึ่งคณะกรรมการ ป.ป.ช. แต่งตั้งเป็นกรรมการ
• มาตรา ๓๔
  • ในการปฏิบัติหน้าที่ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญนี้ ให้คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอำนาจ
    • มีคำสั่งให้ข้าราชการ มาให้ถ้อยคำหรือส่งมอบเอกสารหรือหลักฐานที่เกี่ยวข้องมา เพื่อประโยชน์ในการไต่สวน
    • ให้บุคคลใดมาให้ถ้อยคำ หรือส่งบัญชี เอกสาร หรือหลักฐานใด ๆ มาเพื่อประโยชน์ในการไต่สวน
    • ดำเนินการขอให้ศาลที่มีเขตอำนาจออกหมายเพื่อเข้าไปในเคหสถาน สถานที่ทำการ หรือสถานที่อื่นใด รวมทั้งยานพาหนะของบุคคลใด ๆ ในเวลาระหว่างพระอาทิตย์ขึ้นและพระอาทิตย์ตก หรือในระหว่างเวลาที่มีการประกอบกิจการ เพื่อตรวจสอบ ค้น ยึด หรืออายัด เอกสาร ทรัพย์สิน หรือพยานหลักฐานอื่นใดซึ่งเกี่ยวข้องกับเรื่องที่ไต่สวน และหากยังดำเนินการไม่แล้วเสร็จในเวลาดังกล่าวให้สามารถดำเนินการต่อไปได้จนกว่าจะแล้วเสร็จ
    • มีคำสั่งให้หน่วยราชการ อำนวยความสะดวก หรือให้ความช่วยเหลือในการปฏิบัติหน้าที่ของคณะกรรมการ ป.ป.ช.
    • จ้างที่ปรึกษาหรือผู้เชี่ยวชาญในการตรวจสอบหาข้อมูลเกี่ยวกับทรัพย์สินหรือหนี้สิน
• มาตรา ๓๕
  • ในกรณีที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีเหตุอันควรสงสัยว่าในหน่วยงานของรัฐใดทำอะไรอันอาจนำไปสู่การทุจริติ ดำเนินการ ตรวจสอบโดยเร็ว
    • ถ้าผลการตรวจสอบปรากฏว่ากรณีมีเหตุอันควรถมัดระวัง คณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจมีมติด้วยคะแนนเสียงไม่น้อยกว่าสองในสามของกรรมการทั้งหมดเท่าที่มีอยู่