Genel Zooloji Ders Kitabı PDF

# GENEL ZOOLOJİ ## Zoolojiye Giriş ### Ders Bilgi Formu - Ders Adı: ZOOLOJİ - Ders Kodu: - Haftalık Ders Saati: - Teorik: 2 - Uygulama: 2 - Yarıyıla: 1 - AKTS: 4 ### Dersin Kategorisi (kredi dağılımı) | Kategori | Kredi | |------------------------------------|--...

# GENEL ZOOLOJİ ## Zoolojiye Giriş ### Ders Bilgi Formu - Ders Adı: ZOOLOJİ - Ders Kodu: - Haftalık Ders Saati: - Teorik: 2 - Uygulama: 2 - Yarıyıla: 1 - AKTS: 4 ### Dersin Kategorisi (kredi dağılımı) | Kategori | Kredi | |------------------------------------|-------| | Matematik ve Temel Bilimler | | | Mühendislik Bilimleri | X | | Tasarım | | | Genel Eğitim | | | Sosyal Bilimler | | - Dersin Dili: Türkçe - Dersin Seviyesi: Lisans - Dersin Türü: Zorunlu - Önkoşul Dersleri: Yok ### Dersin Amacı Bu dersin amacı öğrencilerin; Ziraat Mühendisliği alanına yönelik teorik ve uygulamalı derslere temel oluşturacak temel zooloji bilgisine sahip olmasını ve hayvansal organizmaların organizasyon ve çeşitliliğini kavramasını sağlamaktır. ### Dersin Kısa İçeriği Bu ders kapsamında; Zoolojinin ilgi alanı, hayvansal organizmaların canlılar dünyasındaki yeri, canlıların temel özellikleri, canlıların fiziksel ve kimyasal yapısı, canlının yapısına giren inorganik ve organik maddeler, hayvanların temel özellikleri, hayvansal hücre organizasyonu, hayvansal dokular, organ ve sistemler, hayvan ekolojisi ve davranış biyolojisi, hayvanların sınıflandırılması ve hayvan gruplarının genel özellikleri konuları yer alacaktır. ### Dersin Öğrenim Çıktıları | Öğrenim Çıktıları | Katkı | Öğretim Yöntemleri | Ölçme Yöntemleri | |-------------------------------------------------------------------------------------------|-------|-----------------------|--------------------| | 1. Zoolojinin ilgi alanını kavrar ve zoolojinin dallarını tanımlar. | 4 | 1, 2, 5 | A, D | | 2. Hayvansal organizmaları diğer canlılardan ayırt eder ve çeşitliliğini kavrar. | 4, 9, 14 | 1, 2, 5, 7 | A, D, E | | 3. Hayvan hücresi organizasyonunu kavrar. | 4 | 1, 2, 5, 6, 7 | A, D, E | | 4. Hayvan dokularını tanır ve ayırt eder. | 4 | 1, 2, 5, 6, 7 | A, D, E | | 5. Hayvanlarda organ sistemlerini ve işlevlerini açıklar. | 4 | 1, 2, 5, 6, 7 | A, D, E | | 6. Hayvansal organizmaların yaşadıkları ekosistemlerdeki rollerini açıklar. | 4 | 1, 2, 5, 7 | A, D | | 7. Hayvan gruplarını birbirinden ayırır. | 4, 14 | 1, 2, 5, 6, 7 | A, D, E | ### Dersin Haftalık Planı | Hafta | Ders Konusu | Laboratuvar Kuralları | |-------|-----------------------------------------------------------|----------------------| | 1 | Giriş, Zoolojinin tarihçesi, Zoolojinin dalları | Laboratuvar kuralları ve çalışma prensipleri | | 2 | Canlı kavramı, canlı alemleri ve hayvansal organizmaların temel | Mikroskobun tanıtımı ve mikroskopi çalışma pratiği | | | özellikleri | | | 3 | Canlının yapısına giren inorganik ve organik maddeler: Su, | Hücre ve hücre tipleri incelemesi | | | Asitler, Bazlar, Tuzlar. Mineraller, Karbonhidratlar, | | | | Yağlar, Proteinler. Enzimler, Nükleik asitler. | | | 4 | Hücre kavramı, Hayvan hücresi organizasyonu | Hayvansal hücre örneklerinin incelenmesi-I | | 5 | Hücre yaşam döngüsü ve hücre bölünmesi | Hayvansal hücre örneklerinin incelenmesi-II | | 6 | Hayvansal Dokular-I (Epitel, Bağ, Kıkırdak, Kemik) | Hayvansal doku örneklerinin incelenmesi-I | | 7 | Hayvansal Dokular-II (Kan, Kas, Sinir) | Hayvansal doku örneklerinin incelenmesi-II | | 8 | Ara Sınavlar | Ara Sınavlar | | 9 | Hayvanlarda Organ Sistemleri-I (Hareket, İskelet, Kas, | Organ sistemleri karşılaştırmalı incelemesi-I | | | Solunum, Dolaşım) | | | 10 | Hayvanlarda Organ Sistemleri-II (Sindirim, Boşaltım, | Organ sistemleri karşılaştırmalı incelemesi-II | | | Sinir, Üreme) | | | 11 | Hayvan Şubeleri-I (Süngerler, Haşlamlılar, Yassı | Hayvan şubelerinin ayrımı uygulaması | | | Solucanlar, Yuvarlak Solucanlar, Halkalı Solucanlar ve | Sünger, haşlamlı, yassı solucan, nematod, halkalı solucan | | Yumuşakçalar) | ve yumuşakça örneklerinin incelenmesi | | 13 | Hayvan Şubeleri-II (Eklembacaklılar) | Eklembacaklı örneklerinin incelenmesi | | 14 | Hayvan Şubeleri-III (Omurgalılar) | Omurgalı örneklerinin incelenmesi | | 15 | Hayvan Ekolojisi | Değerlendirme | | 16,17 | Yarıyıl Sonu Sınavları | Yarıyıl sonu sınavları | ## Hayvanlar Aleminin Sistematikteki Yeri - Resim: 5 Kare içeren bir çizim. - İlk karede "MONERA" yazısı ve birkaç uzun ve küçük bir grup mor oval şekil var. - İkinci karede "PROTISTA" yazısı ve yuvarlak yeşil ve turuncu bir şekil var. - Üçüncü karede "PLANTAE" yazısı ve kırmızı çiçekli bir bitki var. - Dördüncü karede "FUNGI" yazısı ve kahverengi şapka ile beyaz saplı bir mantar var. - Beşinci karede "ANIMALIA" yazısı ve turuncu kanatlı bir kelebek var. - Karelerin altındaki bir çizgiden aşağıya doğru bir ağaç çizimi var. - Ağaç dallarının ucunda "Earliest Organisms" yazıyor. ## Animalia'nın bazı genel özellikleri - Animalia'nın özellikleri şunlardır: - Multisellüler olmaları - Hareket edebilmeleri - Gelişmiş organizasyona sahip olmaları - Heterotrofik olmaları - Genellikle ayrı eşeyli olmaları ## Zoolojinin Tanımı - Zooloji, biyolojinin hayvanları çeşitli yönleriyle inceleyen bir dalıdır. - Eski Yunanca "zoo" (hayvan) ve "logos" (bilim) kelimelerinden oluşur. - Günümüzde 1500 000'in üzerinde hayvan türünün yaşadığı tahmin edilmektedir. - Eski çağlarda yaşamış ve soyu tükenmiş olan bir çok hayvan bu rakama dahil olmamakla beraber zoolojinin çalışma alanına girer. ## Zoolojinin Sınıflandırılması - Alt bilim dalı incelediği konunun sonuna "loji" eklenmek suretiyle isimlendirilir. - Örneğin histo (doku) + loji (bilim) = histoloji (doku bilimi) gibi. - Yine alt bilim dallarında çalışanlar da bilim dalının latince köküne "log" veya "ist" eklenmek suretiyle adlandırılır. - Örneğin histo (doku) + log = histolog (dokuları inceleyen bilim adamı). ## Zoolojinin Altdalları - Zoolojinin alt dalları şunlardır: - Anatomi - Histoloji - Sitoloji - Fizyoloji - Embriyoloji - Parazitoloji - Genetik - Taksonomi - Ekoloji - Etoloji - Biyocografya - Biyokimya - Zoolojinin diğer alt dalları şunlardır: - Biyofizik - Paleontoloji - Mikrobiyoloji - Hidrobiyoloji - Limnoloji - Mammaloji (Memelileri) - Ornitoloji (Kuşları) - Herpeteloji (Sürüngen ve Amfibileri) - Ichtiyoloji (Balıkları) - Entomoloji (Böcekleri) ## Zoolojinin Önemi - Günümüzde zooloji tıptan, toplum sağlığından ve ziraattan uzay bilimlerine kadar pek çok alanı ilgilendirmektedir. - Bu sahalarda yapılacak olan herhangi bir araştırma biyoloji ve dolayısıyla zooloji kapsamı içerisine girmektedir. - Gelecekteki besin gereksinimini karşılamak, daha sağlıklı ve bilinçli bir nesiller yetiştirmek için zoolojiye gereği gibi eğilinmesi kaçınılmazdır. - Bugün gelişmiş laboratuvarlarda bin bir emek ve çok büyük harcamalar yapılarak aranan pek çok bilinmeyen iyi araştırıldığında canlı bünyesinde ve bazı değişik organizmalarda bulunacaktır. - Bütün düşünceler, tüm araştırmalar kökünü doğadan alır. - Doğayı tanımayanın kendini, kendisini tanımayanın doğayı tanıması imkansızdır. - Varlığımızı sürdürmemiz onu tam anlamıyla tanımayıp gerekli önlemleri almaya bağlıdır. ## Bilimsel Yöntem - Bilim, evreni inceleyerek onun sahip olduğu özellikleri anlamak ve bunları teori ya da kural adı verilen düzenlemeler içerisine yerleştirerek birbirleri arasındaki olası farkları açıklamak demektir. - Bilimsel yöntem bilimsel bir problemin çözümünde izlenmesi gereken yoldur diye tarif edilebilir. - Bilim adamı ise yukarıdaki faaliyetleri yapan yani bilimle uğraşan, doğuştan problem çözme yeteneği ve merak dürtüsüne sahip insanlardır. - Bilim adamlarını birbirinden ayıran ne önemli özellik hipotez kurma yeteneğidir. ### Bilimsel Yöntem: Örnek çalışma - Problem: Orta Anadolu Bölgesi'nde yetişen bitkilerdeki çinko eksikliğinin nedeni nedir? - Bu bölgedeki topraklarda toplam çinko miktarının zengin olduğu gözlemlenmiştir. - Bu bölgedeki toprakların kireç içeriği fazla ve pH değeri yüksek. - Bu bölgedeki topraklar kil minerali bakımından zengin. - Bu bölgedeki topraklar organik maddeler bakımından fakir. - Bu bölgedeki toprakların nem oranı az. - Bu bölgedeki topraklara her yıl yüksek dozlarda fosfor ve fosfor içerikli gübreler verilmektedir. - Bu bölgedeki topraklarda yetişen bitkiler kısa boylu kalmaktadır. ### Hipotez Kurulması - Bitkideki çinko eksikliğinin sebebi, topraktaki fazla kireç ve yüksek pH dır. - Bitkideki çinko eksikliğinin sebebi, topraktaki kil miktarının fazla olmasıdır. - Bitkideki çinko eksikliğinin sebebi, topraktaki organik maddenin az olmasıdır. - Bitkideki çinko eksikliğinin sebebi, yağışların az olmasıdır. - Bitkideki çinko eksikliğinin sebebi, topraktaki fazla fosfordur. ### Tahmin Yapılması - Eğer 1. hipotez doğru ise, fazla kireç ve yüksek pH 'li topraklarda yetişen bitkilerde çinko eksikliği görülmelidir. - Eğer 2. hipotez doğru ise, kil miktarının fazla olduğu topraklarda yetişen bitkilerde çinko eksikliği görülmelidir. - Eğer 3. hipotez doğru ise, organik maddenin az olduğu topraklarda yetişen bitkilerde çinko eksikliği görülmelidir. - Eğer 4. hipotez doğru ise, kurak bölgelerde yaşayan bitkilerde çinko eksikliği görülmelidir. - Eğer 5. hipotez doğru ise, fosfor içerikli gübrelerin verildiği topraklarda yetişen bitkilerde çinko eksikliği görülmelidir. ### Kontrollü Deneylerin Yapılması - Aynı tür buğday bitkileri ile çalışmalar yapılır. Her tahmin için bir deney grubu bir de kontrol grubu oluşturulur. Yapılan çalışmalarda - Toprak pH'sının 6'dan 7'ye yükseltilmesiyle bitkilerin topraktan çinko alımının 100-150 kez bir azalma gösterdiği bulunmuştur. - Kilin, toprağın çinkoyu kuvvetlice bağlayarak tutmasını sağladığı belirlenmiş. - Organik maddelerin, toprakta çinkonun kolaylıkla hareket etmesine ve çözünür formda kalmasını sağladığı ortaya çıkmıştır. - Toprak neminin, çinkonun bitki köklerine taşınmasında ve dolayısı ile köklerde alımında belirleyici bir rol oynadığı saptanmıştır. - Yüksek dozlarda uygulanan fosfor, bitkilerin köklenme etkinliğini azaltarak bitkinin toprakla yeterince bağlantı kurmasını ve dolayısı ile bitkinin toprağın çinkosundan yararlanmasının sınırlandığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca, yüksek dozdaki fosfor, bitki köklerinde ortak yaşayan ve bitkilerin topraktan çinko alımında büyük rol oynayan mikoriza mantarının etkinliğinin azalmasına neden olduğu saptanmıştır. ## Sonuç - Bitkilerdeki çinko eksikliğinin, topraktaki çinko miktarıyla direkt bağlantılı olmadığı, toprağın sahip olduğu birtakım fiziksel ve kimyasal özelliklerden kaynaklandığı bulunmuştur. - Bu özelliklerden başlıcaları: Toprağın pH’sı, topraktaki kil, organik madde ve fosfor miktarı ve toprağın nemi. ## Biyoçeşitlilik - Dünyada yaşayan canlıların farklılığı ve farklılığın miktarı insanı şaşırtacak düzeydedir. - Bu güne kadar bilimsel olarak tanımlanmış - Hayvan türlerinin sayısı 1 300 000, - Bitki türlerinin sayısı ise 500 000 aştığı tahmin edilmektedir. - Bu rakamlara fosillerinden tanıdığımız türler dahil değildir. - Hayvan türleri yaklaşık - 25 Şube (24 ile 32 arasında değişmektedir.) - 80 Sınıf - 2000 familya grubu ile - 300 000 – 400 000 cins grubunda yer almaktadır. - Bu arada henüz bilim dünyasınca bilinmeyen türlerin sayısının da 3-10 milyon arasında olabileceği ileri sürülmektedir. - Bu astronomik rakamlara aynı türün - Eşey, - Yaş, - Sınıfsal, - Mevsimsel formlar gibi değişik görünüşlerini katarsak çok fazla sayıda olan canlı türlerinin daha da karmaşık, içinden çıkılmaz bir hale geldiği görülür.