Principles of Economics (PDF) 2020 Pearson

Principles of Economics (1 of 2) Global Edition Bölüm V Makroekonomik Teorinin Temelleri Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Principles of Economics (2 of 2) Global Edition Bölüm 23 Toplam Harcama ve Denge Milli Gelir Seviyesi Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Righ...

Principles of Economics (1 of 2) Global Edition Bölüm V Makroekonomik Teorinin Temelleri Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Principles of Economics (2 of 2) Global Edition Bölüm 23 Toplam Harcama ve Denge Milli Gelir Seviyesi Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Bölüm V Makroekonomik Teorinin Temelleri GSYİH, fiyatlar genel seviyesi ve istihdam seviyesi üç piyasadaki olaylardan etkilenmektedir: – Mal ve hizmet piyasası – Finansal (para) piyasa – İşgücü piyasası Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Plan (1 of 2) 23.1 Keynesyen Tüketim Teeorisi 23.2 Planlanan Yatırım (I) ve Gerçekleşen Yatırım 23.3 Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı (r) 23.4 Denge Milli Gelir (Gelir) Belirlenmesi 23.5 Çarpan Ek: Çarpanın Cebirsel Olarak Türetilmesi Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Toplam Harcama ve Denge Milli Gelir Toplam çıktı – Belirli bir dönemde bir ekonomide üretilen (veya arz edilen) toplam mal ve hizmet miktarı. Toplam gelir – Belirli bir dönemde tüm üretim faktörleri tarafından elde edilen toplam gelir. Herhangi bir dönemde, toplam çıktı (üretim) ile toplam gelir arasında tam bir eşitlik vardır. Toplam çıktı (gelir) terimiyle her karşılaştığınızda bu gerçeği hatırlamanız gerekir. Toplam çıktı (gelir) (Y) – Toplam çıktı ve toplam gelir arasındaki tam eşitliği hatırlatmak için kullanılan birleşik bir terim. Y, ekonomide dolaşan para (döviz) değil, üretilen mal ve hizmet miktarlarını ifade eder. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Keynesyen Tüketim Teorisi (1 of 4) Keynes'in klasik İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi'nde cari gelir, ekonomideki tüketim seviyelerinin belirlenmesinde kilit rol oynamıştır. Tüketim fonksiyonu – Tüketim ve gelir arasındaki ilişki. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.1 Hanehalkı için Tüketim Fonksiyonu Bireysel bir hane için tüketim fonksiyonu, hane gelirinin her bir seviyesindeki tüketim seviyesini gösterir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.2 Toplam Tüketim Fonksiyonu Toplam tüketim fonksiyonu, her bir toplam gelir seviyesinde toplam tüketim seviyesini gösterir. Yukarı doğru eğim, daha yüksek gelir seviyelerinin daha yüksek tüketim harcamalarına yol açtığını gösterir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Keynesyen Tüketim Teorisi (2 of 4) Düz bir tüketim eğrisini tanımlamak için aşağıdaki denklemi kullanabiliriz: 𝐶 = 𝑎 + 𝑏𝑌 Marjinal tüketim eğilimi (MPC) Gelirdeki bir değişikliğin tüketilen veya harcanan kısmı. marjin𝑎𝑙 𝑡ü𝑘𝑒𝑡𝑖𝑚 𝑒ğ𝑖𝑙𝑖𝑚𝑖 ≡ tüketim fon𝑘𝑠𝑖𝑦𝑜𝑛𝑢𝑛𝑢𝑛 𝑒ğ𝑖𝑚𝑖 ≡ ΔC ΔY Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Keynesyen Tüketim Teorisi (3 of 4) Toplam tasarruf (S) Toplam gelirin tüketilmeyen kısmı. 𝑆 ≡𝑌−𝐶 Üçlü eşittir işareti (≡), bu denklemin bir özdeşlik veya tanım gereği her zaman doğru olan bir şey olduğu anlamına gelir. eşitlik Tanım gereği her zaman doğru olan bir şey. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Keynesyen Tüketim Teorisi (4 of 4) Marjinal tasarruf eğilimi (MPS) Gelirdeki bir değişikliğin tasarruf edilen kısmı. MPC + MPS ≡ 1 MPC, gelirdeki bir artışın tüketilen kısmıdır (veya gelirdeki bir azalmanın tüketimden çıkan kısmıdır). MPS, gelirdeki bir artışın tasarruf edilen kısmıdır (veya gelirdeki bir azalmanın tasarruf edilen kısmıdır). Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.3 Denklemden Türetilen Toplam Tüketim Fonksiyonu C = 100 + 0.75Y Toplam Gelir, Y Toplam Tüketim, C 0 100 80 160 100 175 200 250 400 400 600 550 800 700 1,000 850 Bu basit tüketim fonksiyonunda, gelir sınıf iken tüketim 100'dür. Gelir arttıkça tüketim de artar. Gelirdeki her 100 artış için tüketim 75 artar. Doğrunun eğimi 0,75'tir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.3'teki Tüketim Fonksiyonundan Tasarruf Fonksiyonunun Türetilmesi 𝒀−𝑪 = 𝑺 Aggregate Income Aggregate Consumption Aggregate Saving 0 100 −100 80 160 −80 100 175 −75 200 250 −50 400 400 0 600 550 50 800 700 100 1,000 850 150 𝑆 ≡ 𝑌 − 𝐶 olduğundan, tüketim fonksiyonundan tasarruf fonksiyonunu türetmek kolaydır. Orijinden çizilen 45°'lik bir doğru, tüketim ve geliri grafiksel olarak karşılaştırmak için uygun bir araç olarak kullanılabilir. Y = 200'de tüketim 250'dir. 45° doğrusu bize tüketimin gelirden 50 daha büyük olduğunu gösterir. Böylece 𝑺 ≡ 𝒀 − 𝑪 = −𝟓𝟎. Y = 800'de tüketim gelirden 100 daha azdır. Dolayısıyla, Y = 800 olduğunda S = 100'dür. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Tüketimin Diğer Belirleyicileri Uygulamada, hanehalklarının belirli bir dönemde ne kadar tüketeceklerine ilişkin kararları da etkilenmektedir: – Servet – Faiz oranı – Geleceğe ilişkin beklentiler Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Planlanan Yatırım (I) ve Gerçekleşen Yatırım Envanter, bir firmanın satış için beklediği mal stokudur. planlı yatırım (I) – Firmalar tarafından planlanan sermaye stoku ve envanter ilaveleridir. Gerçek yatırım – Gerçekleşen yatırım miktarı; stoklardaki planlanmamış değişiklikler gibi kalemleri içerir. Bir firma bir dönemde ne kadar satış yapacağını olduğundan fazla tahmin ederse, planladığından daha fazla envantere sahip olacaktır. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı (r) Faiz oranının artırılması, ceteris paribus, planlanan yatırım harcamalarının seviyesini düşürecektir. Faiz oranı düştüğünde, borç almak daha az maliyetli hale gelir ve muhtemelen daha fazla yatırım projesi üstlenilir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.5 Planlanan Yatırım ve Faiz Oranı (r) Planlanan yatırım harcamaları faiz oranının negatif bir fonksiyonudur. Faiz oranının %3'ten %6'ya yükselmesi planlanan yatırımları I0 dan I1 düşürür. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Planlanan Yatırımın Diğer Belirleyicileri Bir firmanın ne kadar yatırım yapacağına ilişkin kararı, diğer hususların yanı sıra, gelecekteki satış beklentilerine bağlıdır. Girişimcilerin ekonominin gelecekteki gidişatına ilişkin iyimserlik veya kötümserlikleri, planlanan mevcut yatırımlar üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Keynes, girişimcilerin duygularını tanımlamak için hayvan ruhları (animal spirits) ifadesini kullanmıştır. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Denge Milli Gelir Seviyesinin (Gelir) Belirlenmesi (1 of 3) Denge – Değişim eğilimi olmadığında ortaya çıkar. – Makroekonomik mal piyasasında denge, planlanan toplam harcama toplam çıktıya eşit olduğunda meydana gelir. Planlanan toplam harcama (AE) – Ekonominin belirli bir dönemde harcamayı planladığı toplam miktar. Tüketim artı planlanan yatırıma eşittir: 𝐴𝐸 ≡ 𝐶 + 𝐼 Dolayısıyla, denge milli gelir (Y) şöyle de yazılabilir: 𝑌 =𝐶+𝐼 Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Denge Milli Gelir Seviyesinin (Gelir) Belirlenmesi (2 of 3) 𝑌 >𝐶+𝐼 toplam üretim (çıktı) > planlanan toplam harcama 𝐶+𝐼 >𝑌 planlanan toplam harcama > toplam çıktı Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Tablo 23.1 Planlanan Toplam Harcama Programının Türetilmesi ve Dengenin Bulunması* (1) (2) (3) (4) (5) (6) Toplam Üretim (Gelir) (Y) Toplam Tüketim (C) Planlanan Yatırım (I) Planlanan Toplam Harcamalar (AE) C+I Planlanmamış Envanter Değişikliği Y − (C + I) Denge? (Y − AE?) 100 175 25 200 −100 No 200 250 25 275 −75 No 400 400 25 425 −25 No 500 475 25 500 0 Yes 600 550 25 575 +25 No 800 700 25 725 +75 No 1,000 850 25 875 +125 No * Sütun (2)'deki rakamlar denkleme dayanmaktadır C = 100 + 0.75Y Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.6 Toplam Denge Milli Gelir Seviyesi Denge, planlanan toplam harcama ve toplam çıktı eşit olduğunda gerçekleşir. Planlanan toplam harcama, tüketim harcamaları ve planlanan yatırım harcamalarının toplamıdır. Planlanan toplam harcama fonksiyonu 45° doğrusunu tek bir noktada keser, burada Y = 500'dür. İki doğrunun kesiştiği nokta bazen Keynesyen haç olarak adlandırılır. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Denge Milli Gelir Seviyesinin (Gelir) Belirlenmesi (3 of 3) Denge çıktı (gelir) düzeyini cebirsel olarak bulabiliriz: 𝑌 = 𝐶 + 𝐼(denge) 𝐶 = 100 + 0.75𝑌(tüketim fonksiyonu) 𝐼 = 25(planlanan yatırım) 𝑌 = 100 + 0.75𝑌 + 2ด 5 𝐶 𝐼 Yeniden düzenlersek: 𝑌 − 0.75𝑌 = 100 + 25 0.25𝑌 + 125 𝑌= 125 = 500 0.25 Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Dengeye S = I Yaklaşımı 𝑌 ≡ 𝐶 + 𝑆, Bu da bir özdeşliktir. Denge koşulu Y = C + I'dır, ancak bu bir özdeşlik değildir çünkü denge dışında geçerli değildir. Denge koşulunda Y yerine C + S koyarak: 𝐶+ 𝑆 = 𝐶 + 𝐼 𝑆=𝐼 Denge ancak planlanan yatırım tasarrufa eşit olduğunda gerçekleşir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.7 Dengeye S = I Yaklaşımı Toplam çıktı, planlanan toplam harcamaya eşittir (S = I). Ancak sadece tasarruf planlanan yatırıma eşit olduğunda bu eşiklik sağlanır. Tasarruf ve planlanan yatırım Y = 500'de eşittir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Denge Uyum Sağlama Eğer firmalar planlanmamış stok azaltımlarına (artışlarına) üretimi artırarak tepki verirlerse, planlanan harcamaları üretimden daha fazla (daha az) olan bir ekonomi, Y'nin öncekinden daha yüksek (daha düşük) olmasıyla dengeye uyum sağlayacaktır. Şekil 23.6, Y = 500'ün üzerindeki (altındaki) herhangi bir çıktı seviyesinde, çıktının Y = 500'de dengeye ulaşana kadar düşeceğini (yükseleceğini) göstermektedir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Uygulamada Ekonomi (2 of 3) Nokia’nın Yükselişiş ve Düşüşü Nokia 2007 yılına kadar dünyadaki cep telefonlarının yaklaşık yüzde 48'ini tedarik etmiştir. Ulusal düzeyde ise Finlandiya'nın GSYİH'sinin yüzde 4'ünü, toplam ihracatın yüzde 21'ini ve kurumlar vergisi gelirlerinin yüzde 14'ünü oluşturuyordu. Ancak Nokia'nın talihi 2007 yılında Apple'ın iPhone'u ve diğer Android cihazların ortaya çıkmasıyla tersine döndü. Küresel talepteki düşüş, planlanmamış envanter birikimi nedeniyle bir dengesizliğe yol açtı. Nokia buna büyük çaplı üretim kesintileri ve birkaç tur büyük çaplı işten çıkarmalarla karşılık verdi. Üretimdeki bu düşüş Nokia'nın 2007'de yüzde 46,7 olan küresel pazar payını 2017'de sadece yüzde 1'e düşürdü. Ayrıca, Helsinki borsasındaki sermaye payı da aynı dönemde yüzde 70'ten yüzde 13'e düştü. ELEŞTIREL DÜŞÜNME Nokia'nın 1998-2007 yılları arasındaki altın yıllarında plansız stok seviyeleri olduğunu düşünüyor musunuz? Bu durum Finlandiya GSYİH'sinin genel seviyesini nasıl etkiledi? Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Çarpan Çarpan – Denge çıktı düzeyindeki değişimin bazı dışsal değişkenlerdeki değişime oranı. Dışsal değişken – Ekonominin durumuna bağlı olmadığı varsayılan, yani ekonomi değiştiğinde değişmeyen değişken. Çarpanın büyüklüğü, planlanan toplam harcama çizgisinin eğimine bağlıdır. Bu çizginin eğimi ne kadar dik olursa, yatırımdaki belirli bir değişiklik için çıktıdaki değişiklik o kadar büyük olur. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Şekil 23.8 Planlanan Toplam Harcama Diyagramında Görülen Çarpan A noktasında ekonomi Y = 500 değerinde dengededir. I 25 arttığında, planlanan toplam harcama başlangıçta toplam çıktıdan daha büyüktür. Buna karşılık çıktı arttıkça, ek tüketim yaratılır ve denge çıktısı I'deki başlangıç artışının bir katı kadar artar.Yeni denge Y = 600 olan B noktasında bulunur. Denge çıktısı 100 (600 - 500) veya planlanan yatırımdaki artışın dört katı kadar artmıştır. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Çarpan Denklemi Hatırlayalım: 𝑀𝑃𝑆 = Δ𝑆 Δ𝑌 Dengenin yeniden sağlanması için ΔS'nin ΔI'ya eşit olması gerektiğinden, ΔS yerine ΔI koyup çözebiliriz: 𝑀𝑃𝑆 = Δ𝑌 = Δ𝐼 × Böylece: Δ𝐼 Δ𝑌 1 1 − 𝑀𝑃𝐶 1 1 ç𝑎𝑟𝑝𝑎𝑛 ≡ veya ç𝑎𝑟𝑝𝑎𝑛 ≡ 1 − 𝑀𝑃𝐶 𝑀𝑃𝑆 Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Uygulamada Ekonomi (3 of 3) Tasarruf Paradoksu Planlanan tasarrufun S0'dan S1'e yükselmesi denge üretiminin 500'den 300'e düşmesine neden olur. Buna karşılık gelen azalan tüketim, gelirin azalmasına yol açar. Artan tasarruf çabaları gelirde bir düşüşe neden olmuş ancak tasarrufta genel bir değişiklik olmamıştır. ELEŞTIREL DÜŞÜNME S0 ve S1'e karşılık gelen bir tüketim fonksiyonu çizin ve neler olduğunu açıklayın. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Gerçek Dünyada Çarpanın Büyüklüğü Çarpanın büyüklüğü şu durumlarda azalır: 1. Vergi ödemeleri gelire bağlıdır. 2. Faiz oranına ilişkin Merkez Bankası davranışını dikkate alıyoruz. 3. Analize fiyat seviyesi eklenir. 4. İthalat devreye sokulmuştur. Gerçekte, çarpanın boyutu yaklaşık 2'dir. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Özet Bu bölümde ekonominin nasıl işlediğini anlamaya yönelik ilk adımı attık. Ekonominin denge dışına çıktığında tekrar dengeye nasıl dönebileceğini tartıştık. Ayrıca planlanan yatırımdaki bir değişikliğin denge çıktısı üzerindeki etkilerini tartıştık ve çarpanı türettik. Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Terim ve Kavramları Gözden Geçirelim (2/2) MPC + MPS ≡ 1 AE ≡ C + I Denge koşulu: Y = AE 𝑣𝑒𝑦𝑎 Y = C + I Dengeye tasarruf/yatırım yaklaşımı: 𝑆 = 𝐼 Çarpan ≡ 1 ÷ MPS ≡ 1 ÷ 1−MPC Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved. Bölüm 23 Ek: Çarpanın Cebirsel Olarak Türetilmesi Tüketim fonksiyonunu hatırlayalım 𝐶 = 𝑎 + 𝑏𝑌 Dengede 𝑌 =𝐶+𝐼 İlk denklemi ikinci denklemde yerine koyalım: 𝑌 = 𝑎 + 𝑏𝑌 + I Terimleri yeniden düzenleyin ve Y'yi I cinsinden çözelim: 𝑌 = (𝑎 + 𝐼) I'yı bir miktar değiştirin, ΔI: Çünkü b ≡ MPC: Çarpan: 1 (1 − 𝑏) 1 Δ𝑌 = Δ𝐼 × 1−𝑏 Δ𝑌 = Δ𝐼 × 1 1 − 𝑀𝑃𝐶 1 1 − 𝑀𝑃𝐶 Copyright © 2020 Pearson Education Ltd. All Rights Reserved.