Tınaztepe -Dönem I-Sunu 1-İnsan Fizyolojisine Giriş PDF

İnsan Fizyolojisine Giriş Prof. Dr. Nuran EKERBİÇER  Niçin buradayız? Hedefimiz?  Tabii ki İnsan Fizyolojisini öğrenmek için. 1. İnsan (human) ne demek? 2. Fizyoloji ne demek? Ders İçeriği Fizyoloji tanımı, Kapsamı, Tıbbi Fizyoloji Kapsamında yapılan çalışmalar, İnsan vüc...

İnsan Fizyolojisine Giriş Prof. Dr. Nuran EKERBİÇER  Niçin buradayız? Hedefimiz?  Tabii ki İnsan Fizyolojisini öğrenmek için. 1. İnsan (human) ne demek? 2. Fizyoloji ne demek? Ders İçeriği Fizyoloji tanımı, Kapsamı, Tıbbi Fizyoloji Kapsamında yapılan çalışmalar, İnsan vücudunun yapısal organizasyonunda fizyolojinin yeri, Öğrenme Hedefleri Bu dersin sonunda öğrenci; Tıp Fakültesi eğitiminde Temel Tıp Bilimleri’nden olan Medikal Fizyoloji’nin tanımını yapabilmeli, Yeri ve Öneminin ne olduğunu anlatabilmeli,  Fizyoloji Nedir? Fizyoloji, (=(PHYSİOLOGY) iki latince sözcükten; physus ve logostan kaynağını alır. Physus; doğa, yaşam; Logos ise; akıl ile kavrama, bilim anlamına gelir. Fizyoloji, insan vücudunu meydana getiren doku, organ ve sistemlerin görevlerini inceleyen bilimdir. Fizyoloji bilim dalı ile uğraşan bilim adamına  FİZYOLOG denir. Medikal Fizyoloji İnsan Fizyolojisi 1. Prof. Dr. Erdal Ağar, İnsan Fizyolojisi 2.Vander, A.J., Sherman, J.H., Luciano, Human Physiology 3.Berne,R.M., Levy,M. Stanton,B.A. Physiology 4.Ganong, W.F. Review of Medical Physiology 5. Guyton A.C., Hall, J.E., Textbook of Medical Physiology  Fizyoloji sözcüğü, geniş anlamda canlılarda yaşamın mantığını araştıran ve canlı organizmalardaki tüm yaşamsal işlevleri inceleyen bir bilim dalını tanımlamaktadır. Yaşayan organizmaların hücre, organ ve sistem düzeyinde nasıl çalıştığının incelenmesidir. KAPSAM Bir molekül, bir iyon hareketi organ karşılıklı etkileşimi Ör: tuzlu yemek sonrası… Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, İsveç Karolinska Enstitüsü tarafından her yıl fizyoloji ya da tıp alanında çeşitli konularda, alanlarındaki olağanüstü katkıları için bilim insanları ve doktorlara verilen ödül. Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; 1901 yılından itibaren bilim insanlarına alanlarında seçkin katkıları için verilmeye başlanan, kimya, fizik, edebiyat ve barış alanları ile birlikte beş Nobel Ödülü'nden birisidir. Çoğu zaman Nobel Tıp Ödülü olarak anılmasına rağmen Nobel vasiyetinde özellikle "fizyoloji veya tıp" olarak belirtmiştir. Bu sayede ödül daha geniş bir alanda verilebilmektedir. İlk Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü 1901 yılında Alman bilim insanı Emil Adolf von Behring'e verildi. Ödül sahipleri fizyoloji veya tıpla ilgili birçok farklı daldaki çalışmalarıyla bu ödülü kazanmışlardır. 2000 yılına kadar ödüllerde öne çıkan dallar ise 13 ödül ile nörobiyoloji, yine 13 ödül ile ara metabolizma, 8 ödül ile G proteinleri ve ikincil mesajcılar aracılığı ile sinyal iletimi konuları olmuştur. 2018 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü ABD’li bilim insanı James P. Allison ve Japon Tasuku Honjo, negatif bağışıklık regülasyonunu inhibe ederek kanser tedavisini keşfettikleri çalışmayla ödülü kazanmıştır. 2019 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Hücrelerin oksijen mevcudiyetini nasıl algıladıkları ve bunlara nasıl uyum sağladıklarını keşfettikleri çalışmayla ABD’li William Kaelin Jr, Gregg L. Semenza ve İngiliz Peter J. Ratcliffe ödülü kazanmıştır. 2020 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Hepatit C virüsünün keşfine katkıda bulunan 3 bilim insanı (Harvey J. Alter, Michael Houghton ve Charles M. Rice) kazandı. 2021 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Derideki sıcaklık ve dokunma reseptörlerini keşifleri nedeniyle David Julius ve Ardem Patapoutian’a verildi. 2022 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Soyu tükenmiş insan türlerinin genomlarını çözerek insan evriminin anlaşılmasına sağladığı katkılar dolayısıyla, İsveçli genetikçi Svante Pääbo 'ye verildi. 2023 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Karolinska Enstitüsünden yapılan açıklamada, araştırmacıların (Katalin Karikó ve Drew Weissman) COVID-19’a karşı etkili mRNA aşılarının geliştirilmesine imkân veren çalışmaları nedeniyle ödüle layık görüldükleri belirtildi. 2024 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü Gen düzenlemesinde çok önemli rol oynayan mikroRNA’yı keşfeden Victor Ambros ve Gary Ruvkun’a verildi.  KAPSAM Organizma tarafından dış uyaranların; – nasıl algılandığı, – nasıl işlenip cevaplandırıldığı, – solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım, üreme fonksiyonlarının nasıl gerçekleştiği, – vücudumuzdaki kasların nasıl kasıldığı, – ışık enerjisinin sinir sisteminde nasıl görüntüye dönüştüğü ve – bilincin nasıl oluştuğu, – sistemler arasındaki koordinasyonun nasıl sağlandığı gibi tüm fonksiyonel işlevler fizyolojinin inceleme kapsamındadır. Mekanizma İşlev Nasıl nefes Neden nefes alıyoruz? alıyoruz? Kan nasıl akar? Kan neden akar? Eritrositler O2’ni Eritrositler O2’ni nasıl taşır? neden taşır? Claudius Galenus (MS 129-216) Romalı ünlü bir hekimdir. Deneysel fizyolojinin kurucularındandır. Hayvan bedenleri ile çalışmıştır. Galen'e göre analizler, hastalıkların incelenip iyileştirilmesinin temelini oluşturur. William Harvey (1578-1657) İngiliz hekimdir. Modern fizyolojinin öncülerindendir. Kalp ve dolaşım sistemi üzerine önemli çalışmalar yapmıştır. Kalbin debisini ilk defa hesaplamıştır. Claude Bernard (1813-1878) Bilimsel fizyolojinin kurucusu “After carrying out an analysis of phenomena, we must... always reconstruct our physiological synthesis, so as to see the joint action of all the parts we have isolated....” milieu interior: İç ortam Tıbbın bilimsel temeli olarak fizyoloji İnsan Vücudunun Organizasyon Seviyeleri ✓ Kimyasal ✓ Hücresel ✓ Dokusal ✓ Organsal ✓ Sistemsel ✓ Organizmal İNSAN VÜCUDUNUN YAPISAL ORGANİZASYONU Yaşayan bir organizma çeşitli seviyelerde organizasyonlara sahiptir. – Kimyasal Düzey- atomik ve moleküler düzey – Hücresel Düzey-vücudun yaşayan en küçük ünitesi – Doku düzeyi-Bir görevi yerine getirmek için bir araya gelmiş bir grup hücre ve onun çevresindeki maddeler – Organ düzeyi-İki yada daha fazla doku tipinin özel bir fonksiyon ile birlikte tanınabilir bir yapıyı oluşturmak için bir araya gelmesi. – Organ Sistemleri Düzeyi-Bir fonksiyon ile ilişkili organların birleşmesiyle oluşan yapılar. – Organizma düzeyi-yaşayan bir canlının bütünü Organizasyon seviyeleri: Kimyasal seviye Atomlar maddenin en küçük birimleridir. Yaşam için gerekli olan atomlar: C, H, O, N, P, Ca, S, Mg, vb. Moleküller: İki veya daha fazla atomun bir araya gelmesinden oluşur. H2O, CO2 Karbohidratlar Lipitler Proteinler Nükleik asitler… Organizasyon seviyeleri: Hücresel seviye ✓Hücre: Organizmanın temel yapısal ve işlevsel birimidir. ✓ ˜200 farklı tipte hücre Organizasyon seviyeleri: Doku seviyesi Dokular: Hücre grupları ve onları çevreleyen materyal. Kas dokusu Sinir dokusu Epitel dokusu Bağ dokusu Organizasyon seviyeleri: Organ seviyesi Dokular, organ oluşturmak için bir araya getirilir. Belirli bir işlevi ve şekli vardır. Organizasyon seviyeleri: Sistem seviyesi Bir sistem, ortak bir işlevle ilişkili organlardan oluşur. Organizasyon seviyeleri: Organizma seviyesi Organizmalar bir bütündür. Organ sistemleri tek başına çalışmaz, gerekli yaşamsal işlevleri yerine getirmek için işbirliği içinde çalışırlar. Yaşayan organizmaların karakteristik özellikleri Sınırlarını korur Hücre zarı - Deri Hareket eder Mikrotübüller – Kas-İskelet sistemi Çevresel değişikliklere yanıt verir Reseptörler – Sinir ve Endokrin sistemleri Besinleri alır ve sindirirler Endositoz, Lizozom – Sindirim Sistemi Metabolik olayları gerçekleştirir Mitokondriler – Sindirim ve Solunum sistemleri Atıkları uzaklaştırır Peroksizomlar, ekzositoz – Sindirim ve Boşaltım sistemleri Ürerler Mitoz/Mayoz – Üreme sistemi Büyürler Mitoz VÜCUT SIVILARI Vücut Sıvıları Yaşamın kimyasal reaksiyonları sulu çözeltilerde gerçekleşir. «Polar» molekül H atomları kısmi pozitif; O atomu kısmi negatif yüke sahip, Polar doğasından dolayı su molekülleri Birbirleri ile ve diğer polar moleküllerle hidrojen bağı yapabilir. Pozitif ve negatif yüklü iyonlarla etkileşebilir. 21 Su (H2O) 70-kg erişkin erkek TOPLAM VÜCUT SUYU: % 60 = 42 litre Yaş, cinsiyet ve obezite Azalmış vücut suyu Artmış vücut suyu Yaşlı insanlar Prematüre ve yeni doğanlar Kadınlar Ödem Obez insanlar Toplam vücut sıvısı esas olarak iki kompartmanda bulunmaktadır 1 Hücre içi (Intraselüler sıvı): ICF Vücut ağırlığının %40’ı =28 litre 2 Hücre dışı (Ekstraselüler) sıvı: ECF Vücut ağırlığının %20’si = 14 litre a)Hücreler arası (İnterstisyel) sıvı Vücut ağırlığının %15’i = 10,5 litre b)Damar içi (İntravasküler) sıvı (Kan plazması) Vücut ağırlığının %5’i = 3,5 litre c)Transselüler sıvı (sinovial, peritoneal, perikardiyal, BOS, göz içi alanlar) TOPLAM VÜCUT SIVISI % 60 = 42 litre Hücre dışı ve Hücre içi sıvıların kimyasal kompozisyonu Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology, 13th Ed The Gross Clinic – Thomas Eakins (1844-1916)