رویکرد سنتی سازماندهی برنامة درسی PDF

رویکرد سنتی سازماندهی برنامة درسی، برای هر یک از رشت هها ب هطور مجزا و متمایز حکم م یكند. این مدل، برنامة درسی را از طریق پریسکوپ نگاه م یكند و هر بار یک نگاه را ارائه م یدهد، یعنی تمركز هدایت شد های بر یک رشتة مجزا. نوعا حیط ههای علمی عمده عبار تاند از ریاضیات، علوم ،ادبیات وً علوم اجتماعی. هر رشت...

رویکرد سنتی سازماندهی برنامة درسی، برای هر یک از رشت هها ب هطور مجزا و متمایز حکم م یكند. این مدل، برنامة درسی را از طریق پریسکوپ نگاه م یكند و هر بار یک نگاه را ارائه م یدهد، یعنی تمركز هدایت شد های بر یک رشتة مجزا. نوعا حیط ههای علمی عمده عبار تاند از ریاضیات، علوم ،ادبیات وً علوم اجتماعی. هر رشته به تنهایی ب هصورت ماهیت محض مشاهده م یشود. روابط بین حیط ههای درسی مانند فیزیک و شیمی، فقط ب هصورت تلویحی نشان داده م یشود. در مدارس راهنمایی و متوسطه، معلمان متفاوت و در مکا نهای مختلفی این رشت هها را تدریس م یكنند و دان شآموزان از اتاقی به اتاق دیگر م یروند. هر تجریة مجزا ،سازماندهی سلولی متمایزی دارد و نسبت به برنامة درسی دیدگا ههای پراكند های به دان شآموزان م یدهد. در كلا سهای درسی ابتدایی، مدل نسبتا ساد های از این پراكندگی حاكم است. معلم در این كلا سهًا م یگوید: «خوب حالا كتا بهای ریاضی را بگذارید كنار و كتا بهای علومتان را درآورید.» در جدول زما نبندی روزانه، مدت معینی برای هر درس در نظر گرفته شده است و مباحث دو حیطة مختلف گهگاه ب هطور عمدی با هم مرتبط م یگردد. یک دان شآموز دبیرستانی، برنامة درسی مجزا را ای نگونه توضیح داد: «ریاضی، علوم نیست، علوم هم زبان انگلیسی نیست، زبان انگلیسی هم تاریخ نیست. هر درس چیزی است كه ی کبار آن را م یگذرانی و هرگز نیاز نداری كه دوباره آن را بگذرانی. این در سها مانند گذراندن تعطیلات است. برای مثال من درس جبر را گذراند هام زیرا به آن نیاز داشتم». ب هرغم نقاط ضعف این مدل سنتی، معلمان م یتوانند از آن ب هطور انفرادی یا به كمک همکاران استفاده كنند، به این ترتیب كه موضوعات درسی، مفاهیم یا مهار تها را فهرس تبندی و درج هبندی كنند. معلمان یا تیمی از آ نها با این شیوه، م یتوانند برای تفکیک اولوی تهای برنامة درسی در قلمرو محتوایی خودشان اقدام كنند؛ اولین گامی كه بسیار لازم است. الگوی ربط یافته مدل ربط یافتة برنامة درسی تلفیقی در واقع نگریستن از طریق دوربین تئاتر است. به این معنی كه نمای بست های از جزئیات، ظرایف و ارتبا طهای درونی را داخل یک رشته ارائه م یدهد، ضمن آنکه رشت هها همچنان مجزا هستند. این مدل جهت برقراری ارتبا طهای صریح در داخل هر موضوع درسی متمركز م یشود. یعنی یک موضوع، یک مهارت و یک مفهوم را به موضوع، مهارت یا مفهوم بعدی مرتبط م یسازد. كارهای یک روز یا حتی اید ههای یک ترم را به بعدی متصل م یكند. نکتة اصلی این مدل عبارت است از تلاش آگاهانه برای مرتبط ساختن اید ههای درون یک رشته، بدون اینکه فرض را بر این بگذارد كه دان شآموزان، ب هطور خودكار ،پیوندها و ارتبا طها را درک می كنند. به طور مثال در مدارس راهنمایی یا متوسطه، معلم علوم ،واحد زمی نشناسی را با واحد ستار هشناسی مرتبط م یسازد تا بر ماهیت تکاملی هر موضوع تأكید ورزد. سپس همین شباهت بین دو واحد درسی، زمانی كه دان شآموزان در این دو زمینه كار م یكنند، آ نها را سازماندهی م یكند. معلمان به دان شآموزان كمک م یكنند تا با ایجاد پیوندهای صریح بین حیط ههای درسی، ارتبا طهای لازم را برقرار سازند. **مدل لانه ای یا تودرتو** مدل تلفیقی لانهای از طریق دوربین س هبعدی به برنامة درسی مینگرد و ابعاد چندگانه هر درس را هدف قرار میدهد.تلفیق لانهای از تركیب طبیعی كمال استفاده را میبرد. بهطور مثال یکی از دروس دورة ابتدایی كه مربوط به سیستم گردش خون است میتواند مفهوم سیستمها و نیز حقایق و برداش تهای خاصی راجع به سیستم گردش خون را هدف قرار دهد. همچنین معلمان، علاوه بر این هدف مفهومی ، میتوانند مهارت تفکر براساس علت و معلول )علیت( را هم هدف قرار دهند. مثال دیگر میتواند درسی از كلاس علوم كامپیوتری دبیرستان باشد كه برنامههای CAD/CAM را هدف قرار میدهد )طراحی با كمک كامپیوتر4، تولید با كمک كامپیوتر5(. همچنان كه دانشآموزان طرز كار این برنامه را فرا میگیرند، معلم میتواند مهارت تفکر انتزاعی «تجسم» را برای تشریح صریح و تمرین، هدف قرار دهد. در رویکرد لانهای ، دانشآموزان در كلاس كامپیوتر میتوانند، همانطور كه تجهیزات مدارس آینده را طراحی میكنند، مهندسی محیط كار را هم بیاموزند. مدل توالی منطقی، برنامة درسی را از طریق عینک مینگرد كه در آن لنزها از هم جدا هستند ولی با قاب مشتركی بههم مرتبطاند. در برنامة درسی، گرچه موضوعات یا واحدهای درسی بهطور مجزا تدریس میشوند ولی ترتیب مجدد و توالی آنها طوریست كه شالودة وسیعی را برای مفاهیم مرتبط فراهم مینمایند. معلمان میتوانند موضوعات را طوری ترتیب دهند كه واحدهای مشابه با هم منطبق باشند. بهطور مثال در كلاس درس مستقل، «تارشارلوت» می تواند با واحد درسی مربوط به عنکبوت همراه باشد. شخصیت «جانی ترمین» میتواند به موازات مطالعة «جنگ انقلابی» مطرح شود. واحد درسی رسم نمودار میتواند با گردآوری اطلاعات در واحد درسی آب و هوا منطبق باشد.در مدارس متوسطه ممکن است فردی مطالعة بازار سهام در كلاس ریاضی را با بررسی «ركود اقتصادی دهة 1930» در تاریخ منطبق سازد. جان آدامز زمانی گفته بود: «متن كتاب درسی، یک قرارداد اخلاقی نیست كه معلمان ملزم به تدریس آن باشند؛ معلمان ملزم به آموزش كودكان هستند». رعایت توالی متن كتاب درسی ممکن است در برخی موارد مؤثر واقع شود ،ولی در سایر موارد ممکن است تغییر توالی واحدهای درسی منطقیتر باشد. همچنانكه توالی جدید شبیه به عرضة محتوای دیگری در میان رش تههای مختلف باشد و ممکن است منطقیتر بهنظر رسد. مدل همپوشی مدل همپوشی، برنامة درسی را از طریق دوربین دوچشمی مینگرد، یعنی دو رشتة متمایز را در تصویری با كانون واحد جای میدهد. این مدل با استفاده از مفاهیم همپوشانی ، بهمثابة عناصر سازماندهنده، مستلزم برنامهریزی مشترک یا تدریس در دو رشته است. در مدارس راهنمایی و متوسطه، گروهی ممکن است یک واحد تحصیلی را طراحی و برنامهریزی كنند. دو عضو این گروه در جلسة مقدماتی برنامهریزی با مفاهیم، مهارتها و نگرشهای اصلی مواجه میشوند، همان مفاهیم، مهارتها و نگرشهایی كه در روش تک - درس بهطور سنتی تدریس میشد. همانطور كه این دو عضو، اولویتها را شناسایی میكنند، در جستوجوی همپوشانی در محتوا هستند. برای مثال، معلم ادبیات ممکن است مفهوم «رؤیای آمریکایی» را بهعنوان سازماندهندة مجموعة داستانهای كوتاه نویسندگان آمریکایی انتخاب كند. در همان حال، معلم تاریخ نیز ممکن است توجه داشته باشد كه واحد درسی تاریخ آمریکا میتواند از «رؤیای آمریکایی» بهصورت موضوع مشترک استفاده كند.به این ترتیب معلم ادبیات و معلم تاریخ با همکاری یکدیگر وجوه اشتراک را به دانشآموزان یادآوری میكنند. مدلهای ابتدایی برنامة درسی مشترک ممکن است دربردارندة مدلهای برنامهریزی استانداردی باشد كه قبلاً در سطح وسیعی مورد استفاده قرار میگرفت. معلم كلاس درس مستقل ممکن است یک واحد درسی علوم ) ماشینهای ساده( و یک واحد درسی تعلیماتاجتماعی )انقلاب صنعتی( را در مورد مفهوم مدلهای كارآمد طراحی كند. معلمان ممکن است از خودشان سؤال كنند: «این واحدهای درسی چه مفاهیم مشتركی دارند؟ آیا ما مهارتهای مشابهی را تدریس مدل تلفیق تنیده، برنامة درسی را از طریق تلسکوپ مینگرد، یعنی كل مجموعة رش تهها را در آن واحد ملاحظه میكند. در این مدل، برنامههای درسی معمولا از یک مفهوم خلاق، نظیر «نوآوری» برای تلفیق موضوعات دًرًسی استفاده میكنند. زمانی كه یک تیم )از معلمان( مفهومی را انتخاب كرده باشد، همة اعضا از آن مفهوم به نشانة پوششی برای دروس مختلف استفاده میكنند. بهطور مثال، مفهوم اختراعات در علوم به مطالعة ماش ینهای ساده منجر میشود، در ادبیات به خواندن و نوشتن راجع به مخترعان منتهی میشود، در هنرهای صنعتی به طراحی و ساخت مدلها میانجامد، در ریاضیات به ترسیم و مطالعة دس تگاههای جدید و در ك لاسهای تکنولوژی به تهیة فلوچارتها منتهی میشود. به این ترتیب كلیة مطالب بیان شده در درسهای مختلف، هر یک به نوعی دربارة مفهوم اختراعات بوده است. فراهم مینماید. همچنین موضوعات مشابهی مانند الگوها زمینة باروری را برای واحدهای مطالعاتی بین رشته ای فراهم رویکرد برنامة درسی تنیده به تلفیق غالباً از طریق استفاده از موضوعاتی عام و در عین حال غنی، مانند «الگوها» حاصل میشود. این موضوعات برای رشتههای گوناگون امکاناتی غنی میكند و فرد میتواند از موضوع یک كتاب یا نوع خاصی از كتاب بهره گیرد، سپس برنامة درسی را از نظر موضوع سازماندهی نماید. به این ترتیب از موضوعات عام و غنی جهت سازماندهی برنامة درسی بین رشتهای استفاده میشود. مدل دانه تسبیحی مدل تلفیق دانه تسبیحی، برنامة درسی را از طریق ذرهبین مینگرد: « ایدههای بزرگ» در تمام محتوا، به كمک رویکرد فراتر از برنامة درسی، توسعه مییابد. این مدل ، مهارتهای تفکر، مهارتهای اجتماعی، مهارتهای مطالعاتی ،س ازماندهندگان گرافیکی و رویکرد هوشهای چندگانه را ،نسبت به یادگیری در كلیة رشتهها، بههمراه دارد. یک مهارت میتواند در تمام محتوای موضوعات درسی جایگزین شود. برای مثال مهارت « پیشبینی» در ریاضیات جهت تخمین؛ پیشبینی وقایع جاری؛ پیشبینی در داستانها و در علوم برای فرضیهپردازی بهكار میرود. معلمان میتوانند با استفاده از ایدة «فراتر از برنامة درسی» مجموعهای از مهارتهای تفکر را آموزش دهند و آنها را در محتوای درسی وارد كنند. همانگونه كه مهارته ای تفکر یا مهارتهای اجتماعی همانند دانه های تسبیح در محتوا گنجانده شدهاند، معلمان از دانشآموزان میپرسند: «نظر شما در مورد آن چیست؟ كدام یک از مهارتهای تفکر مفیدتر است؟ گروه شما امروز چگونه عمل كرد؟ سؤالاتی از این قبیل تفاوت آشکاری با سؤالات در سطوح شناختی دارد، از قبیل« كدام پاسخ را متوجه شدید؟» **مدل تلفیقی** مدل تلفیقی، برنامة درسی را از طریق كالیدوسکوپ مینگرد: «یعنی موضوعات درون رش تهای حول مفاهیم همپوشاننده مجدداً دستهبندی میشوند. این مدل با استفاده از رویکرد میان رش تهای، چهار رشتة عمده را با هم تركیب میكند، به این ترتیب كه مهارتها، مفاهیم در مدارس راهنمایی یا و نگرشهای همپوشاننده در هر چهار رشته متوسطه، معلم علوم ،گنجانده میشوند. مدل تلفیقی، همانند مدل واحد زمینشناسی را با همپوشی، حاصل تفکیک ایده های مرتبط به واحد می ستارهسازد تا شناسی بر مرتبطماهیت بهرش م تهمحتوای وازاتهای وجوه موضوعاتمختلف اش درسیصورتتراک )ست میح. ولگیرد تلفیقو از مفاهیم ومعلماندرون تکاملی هر موضوع تأكید موضوعات( آن را درمییابند. ورزد در مدارس راهنمایی و متوسطه معلمان میتوانند مفهوم استدلال و شواهد را در ریاضیات، علوم، ادبیات، و تعلیمات اجتماعی بهكار گیرند. در ك لاسهای ابتدایی كاربرد مدل تلفیقی، همان استراتژی زبان كامل است كه در مهارتهای خواندن، نوشتن، گوشدادن و سخن گفتن از برنامة ك لنگر مبتنی بر ادبیات سرچشمه میگیرد. **مدل غوطه ور شده** مدل تلفیق غوطهورشده، از لولة میکروسکوپ به برنامة درسی مینگرد. این مدل به شیوهای كاملاً شخصی، محتوا و موضوعات را از طریق لنزهای علاقه و تخصص عبور میدهد ،یعنی افراد از منظر علاقه و تخصص، موضوعات را مطالعه میكنند. در این مدل، تلفیق در درون فراگیران صورت میگیرد و مداخلة خارجی بسیار اندک است یا وجود ندارد.همچنان كه صاحبنظران، دانشجویان، داوطلبان دكتری و فوقدكتری كاملاً در حوزة مطالعاتی خود غرق شدهاند. آنها همة دادهها را با گذراندن از مجرای بسیار محدود حیطة علاقة شدید خود، تلفیق میكنند. برای مثال، دكترای متخصص پیوندهای شیمیایی ،باوجودی كه رشته تخصصی او شیمیست، بر برنامههای نرمافزاری ك لاسهای علوم كامپیوتر تسلط كامل دارد و میتواند آزمایشهای شیمی را شبیهسازی كند )از تخصص خود در زمینة كامپیوتر در مطالعات رشتة تحصیلی استفاده میكند(. او قانون حق انحصاری اختراعات را فرا میگیرد تا از ایدههای خود برای شركت دفاع كند. در این مدل فراگیرنده اگر به موضوعی علاقهمند باشد ارتباط آن را با رشتة تحصیلی فراهم میكند. **مدل شبکه ای** مدل تلفیق ش بکهای، از طریق منشور به برنامة درسی مینگرد و روی چند بعد تمركز میكند. این مدل مانند تلفنهای كنفرانس كه سه یا چهار خط دارد، راههای گوناگونی جهت بررسی ارائه میدهد. در این مدل، فراگیران فرایند تلفیق را هدایت میكنند.فراگیران با اطلاع از جزئیات و ابعاد رشتة خود میتوانند منابع ضروری را مد نظر قرار دهند، همچنانكه در درون حیطههای تخصصی خود پیش میروند. این مدل در مدارس ابتدایی بهطور محدود مشاهده میشود. یک دانشآموز كلاس پنجم را در نظر بگیرید كه از دوران كودكی به ك ابویبازی و سرخ پوستبازی علاقه داشته و بازی میكرده و علاقة شدیدی به بومیان آمریکایی داشته است.شور و شوق او نسبت به دانش عامة سرخپوستان او را بهسمت مطالعة مطالب تاریخی سوق میدهد. خانوادهاش كه از علاقة او اطلاع دارند باخبر میشوند كه یک گروه حفاری باستانشناس در بخشی از برنامة تابستانی خود پسربچهها را جذب میكند. دانشآموز بهدلیل حضور در این اردوی تابستانی با افرادی از رش تههای مختلف آشنا میشود، از جمله با مردمشناس ، زمینشناس، باستانشناس و گرافیست. به این ترتیب تلفیق شبکهای در این فراگیرنده شکل میگیرد.