Psikoterapi Yaklaşımlarına Giriş & Etik PDF

Psikoterapi Yaklaşımlarına Giriş & Etik PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 2. Hafta Güliz Zeynep Tarman  GÜNDEM ‐ Ders İzlencesini gözden geçirme ‐ Etik İlkeler ve Vaka Örnekleri ‐ Psikoterapi Teorileri...

Psikoterapi Yaklaşımlarına Giriş & Etik PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 2. Hafta Güliz Zeynep Tarman  GÜNDEM ‐ Ders İzlencesini gözden geçirme ‐ Etik İlkeler ve Vaka Örnekleri ‐ Psikoterapi Teorileri 2  1. Ders İzlencesi Güliz Zeynep Tarman ⊳ [email protected] ⊳ Ofis: GEB-211 (E Blok, 2. Kat) ⊳ Ofis Saatleri: Pazartesi & Salı (09.30-11.30) 4 I. Dersin Tanımı ve Amaçları Bu dersin amacı, Psikanalitik Terapi, Adler Terapisi, Birey Merkezli Terapi, Gestalt Terapi, Davranışçı Terapi, Bilişsel Davranışçı Terapi, Aile Sistemleri Terapisi ve güncel post-modern yaklaşımları içererek psikoterapi teorilerine yönelik bir giriş sağlamaktır 5 I. Dersin Tanımı ve Amaçları Bu dersi başarıyla tamamlayan öğrencilerin; ⊳ Psikoterapi yaklaşımlarına yönelik becerilerini geliştirmeleri, ⊳ Çeşitli psikoterapi yaklaşımlarını bağlı bulundukları teori içerisinde incelemeleri ve karşılaştırma yapabilmeleri ⊳ Etik ikilemlerin çözümlerini bulabilmeleri beklenmektedir. 6  Ders Kitabı Murdock, N. (2019). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. Nobel Akademik Yayıncılık. 7  Ders Kitabı Corey, G. (2016). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Mentis Yayıncılık. 8 Gereklilikler ve Değerlendirme Dersin Gereklilikleri BONUS 40% 60% Vize Sınavı %40 Final Sınavı %60 9  2. Etik İlkeler ve Vaka Örnekleri  ETİK ‐ Psikolojik danışmanlık ve psikoterapi, kişinin olumsuz duygulanımını azaltmada etkin yöntemlerdir: Psikoterapi hizmeti alanların %80’i herhangi bir terapi almayanlara oranla daha iyidir (Wampold, 2010). ‐ Ancak, yine de, bazı terapi yaklaşımları zarar verebilir, danışanların en az %5’i kötüleşmektedir (Lambert 2010). ‐ Bu kötüleşmenin etik dışı uygulamalardan ve yetkinliği olmayan kişilerin yaptığı uygulamalardan kaynaklandığı bilinmektedir. 11  Mesleki Etiğin Boyutları ‐ Etkili müdahaleleri kullanmak için yeterli bilgi, beceri ve yargıya sahip olmak ‐ İnsan haklarına ve özgürlüğüne saygı duymak ‐ Profesyonelin rolünün doğasında var olan gücü sorumlu bir şekilde kullanmak ‐ Danışanın iyi oluşunu öncelik haline getirmek 12  APA Principle A ‐ Beneficence and Nonmaleficence ‐ Psychologists strive to benefit those with whom they work and take care to do no harm. In their Professional actions, psychologists seek to safeguard the welfare and rights of those with whom they interact professionally and other affected persons, and the welfare of animal subjects of research. When conflicts occur among psychologists’ obligations or concerns, they attempt to resolve these conflicts in a responsible fashion that avoids or minimizes harm. 13 (APA, 2017)  10. Therapy 10.01 Informed Consent to Therapy (a) When obtaining informed consent to therapy as required in Standard 3.10, Informed Consent, psychologists inform clients/patients as early as is feasible in the therapeutic relationship about the nature and anticipated course of therapy, fees, involvement of third parties, and limits of confidentiality and provide sufficient opportunity for the client/patient to ask questions and receive answers. (See also Standards 4.02, Discussing the Limits of Confidentiality, and 6.04, Fees and Financial Arrangements.) 14 (APA, 2017) 15 16 VAKA ÖRNEKLERİ ve ETİK İLKELER 17  SINIF İÇİ EGZERSİZ Neden siz / birisi terapist olmak ister? Gerekçelerini belirtiniz. En bencil sebepten en az bencil nedene doğru sıralayınız.  Menti.com CODE: 5462 2292 Place your screenshot here https://www.menti.com/ ale4y337zwvs 19  VAKA # 1 Terapist A. birkaç yıl boyunca bir kanser tedavi merkezinde tam zamanlı psikoterapist olarak çalışmaktadır. Danışanları ile ilgili endişeleri nedeniyle çalışma saatleri dışında da her zaman ulaşılabilir hale getirmiştir. İş performansı, iyi bir ilişki kurduğu danışanının vefatı ve evliliğinde yaşadığı problemler nedeniyle düşmüştür. A., bu olaylardan sonra danışanlarına ve iş arkadaşlarına zamanında dönüş yapmayı bırakmakta, bazen de haber vermeden randevuları iptal etmekte ve danışanları ile terapide ilişki kurmaktan uzak durmaktadır. 21  YARARLI OLMAK VE ZARAR VERMEMEK Psikolog, danışan kişi ya da kurumlara, araştırma katılımcılarına, öğrencilere, süpervizyon alan kişilere ve deney hayvanlarına zarar verebilecek eylemlerden kaçınır.Psikolojik bilgi ya da uygulamaları kötüye kullanmaz. Önceden kestirilebilen ve kaçınılmaz olan zararı en aza indirmek için gerekli önlemleri alır, kişileri bu konuda önceden bilgilendirir. 22 Presentation title  YETKİNLİK /YETERLİLİK 1.4 Çalışmayı Engelleyen Koşullar Psikolog, işini yapmasını engelleyen kişisel güçlükler yaşadığına (örneğin: bir klinik psikoloğun yas, hastalık, vb. bir sebeple psikoterapiye devam edemediği durumlar) karar verirse; bu durumu etik biçimde çözümleyecek girişimlerde bulunur. 23 Presentation title  VAKA # 2 Terapist B. zeka değerlendirmesi yapmak üzere bir çocuk danışanına güncel olarak WISC-IV kullanılmasına rağmen eski versiyonu olan WISC –R uygulamıştır. Kendisine gerekçesi sorulduğunda ‘Zaten ikisi de aşağı yukarı aynı şeyi ölçüyor, yenisi için neden bir ton para vereyim ki!’ yanıtını vermiştir. 24  Geçerliliğini Yitirmiş Testler ve Test Sonuçları ‐ Psikolog, değerlendirmelerini ya da müdahale kararlarını ya da önerilerini, güncel amaçlar açısından eskimiş ve işlevselliğini yitirmiş bilgi ve test sonuçlarına dayandırmaz. 25 Presentation title  VAKA # 3 Terapist C. Psikanlitik yaklaşımla on yılı aşkın bir süredir çalışmaktadır. 4 saatlik aile danışmalığı programını tamamladıktan sonra, bazı danışanlarına aile terapisi hizmeti vermeye başlamıştır. 26  YETKİNLİK /YETERLİLİK 1.3 Yetkinliğini Değerlendirmek Psikolog, kendi uzmanlık alanı kapsamındaki herhangi bir alt uzmanlık alanında herhangi bir çalışmaya girişmeden önce; bu alan için yeterli mesleki bilgi, donanım, deneyime sahip olup olmadığını değerlendirir. Eğer psikolog kendini bu konuda yetkin bulmuyorsa; kendini geliştirmek için eğitim ve/veya süpervizyon alarak çalışabilir. Yetkin olmadığına karar veriyor ise; hizmet alacak kişi ya da kurumu yetkin bir meslektaşına havale eder. 27 Presentation title  VAKA # 4 Danışan yaklaşık sekiz senedir Terapist D ile seanslarına devam etmektedir. Terapiye başvuru sebebine dair şikayetleri çözülmesine rağmen yaklaşık son dört senedir duygudurumunda bir değişiklik olmamıştır. Hatta bu süreçte terapistine daha çok bağlanmıştır. Terapisti seansların devam etmesini şiddetle tavsiye etmekte ve ‘Eğer danışan beni görmeye ihtiyaç duyuyorsa gelmesinde herhangi bir sakınca yoktur.’ diye belirtmektedir (Koocher & Keith-Speigel, 2008). 28  Psikoterapinin Sonlandırılması (a) Psikolog mesleki ilişkiyi, danışanın artık yardıma gereksinimi kalmadığı, psikoterapinin yarar sağlamadığı ve/veya süregelen yardımdan dolayı danışanın zarar göreceği durumlarda bitirir. (c) Psikolog, tedavinin bitiminden önce sonlandırma süreci üzerinde durur ve gerekirse olası hizmet verebilecek kişileri önerir. 29 Presentation title  VAKA # 5 Terapist E’nin acilen yeni bir daireye taşınması gerekmektedir. Danışan ise dairelerinden biri için kiracıya ihtiyaç duymaktadır. Terapist E danışanının dairesini kendisine kiraya vermesi karşılığında terapiden ücret almayacağını belirtmiştir. 30  Çoklu İlişkiler (a) Mesleki rolü gereği profesyonel bir ilişki içindeyken; psikoloğun, o kişi ile ek bir rolü üstlenmesi ya da o kişinin yakın ilişkide olduğu başka bir kişiyle ilişkiye girmesidir. Ayrıca hizmet verdiği kişiyle ya da o kişinin yakın ilişkide olduğu bir başka kişiyle gelecekte başka bir ilişkiye gireceğine ilişkin söz vermesi durumları da “çoklu ilişki” kapsamına girer. Eğer psikolog verdiği hizmet sırasında çoklu ilişki yüzünden nesnelliğini, yetkinliğini ve etkinliğini yitirecekse; ya da hizmet verdiği kişileri sömürecek ve zarar verecek ise çoklu ilişkilere girmekten kaçınır. 31 Presentation title  Dürüstlük 4.3 Maddi Koşullar Psikolog hizmet verdiği kişi ve kuruma, çalışma öncesinde ya da başında, çalışmanın maddi koşullarına ilişkin bilgi verir. 32 Presentation title  VAKA # 6 Danışan Terapist F ile yaklaşık bir senedir romantik ilişkilerinde yaşadığı problemler nedeniyle terapi seanslarına devam etmektedir. Zaman ilerledikçe terapistine aşık olmuştur ve hislerini terapisti ile paylaşmıştır. Terapist F’nin de danışana karşı romantik duyguları vardır. Terapist danışanına ancak terapiyi sonlandırırlarsa bir ilişkiye başlayabileceklerini söyler. Danışan bu karara uyarak seansını sonlandırır. 33  Duygusal ve Cinsel Yakınlaşma Psikolog, halen hizmet verdiği danışanlarla (bkz. I.2.3.1), hizmet verilen danışanın yakın ilişkide bulunduğu kişiler ve akrabalarıyla ve eski danışanlarıyla duygusal ve/veya cinsel yakınlık kurmaz. 34 Presentation title  VAKA # 7 Terapist G, üçüncü seansa ilişkin ücret bilgisini WhatsApp üzerinden iletmiştir. Kilit ekranında ‘Psikoterapi Hizmeti Ücret Bilgilendirmesi’ yer almakta ve etrafta bulunan diğer kişiler tarafından da açıkça görülebilmektedir. 35  Gizliliğin Korunması Zorunluluğu Psikolog, çalışması boyunca hizmet verdiği kişi ve kurumlardan edindiği bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. (a) Psikolog hizmet verdiği kişi ve kurumlara gizlilikle ilgili sınırları belirtir. Psikolojik faaliyetler sonucunda toplanan bilgilerin ileride ne şekilde kullanılabileceğini bildirir. (b) Gizliliğin sınırları, koşulların uygun ya da olası olmadığı durumlar dışında mesleki ilişkinin başında açıklanır. 36 Presentation title  3. ‐ Psikoterapi Teorileri  TEORİ NEDİR? ‐ Psikoterapi ve danışmanlık bağlamında, bir teorinin çok çeşitli terapist ve danışan davranışını doğru bir şekilde tanımlaması, açıklaması ve öngörmesi gerekir. ‐ İyi bir teori, danışan sorunlarına neyin neden olduğunu açıkça açıklamalı ve bu sorunların nasıl hafifletileceğine ilişkin fikirler veya özel stratejiler sunmalıdır. 38  TEORİ NEDİR? ‐ Ek olarak, iyi bir teori, danışanın çeşitli terapi tekniklerine vereceği tepkileri tahmin etmemize yardımcı olacaktır. ‐ Spesifik olarak, bu tahminler hangi tekniklerin kullanılacağını, terapinin normalde ne kadar süreceğini ve belirli bir tekniğin belirli bir danışanı nasıl etkileyeceğini bilmemize yardımcı olmalıdır. 39  TEORİ NEDİR? ‐ Teori kullanmayan terapistler yolunu kaybeder! ‐ Bir tür teoriyi benimsemeyi reddetmek, etrafta haritasız dolaşmak demektir. Hiç bilmediğiniz bir yerde kendinizi bulabilirsiniz. ‐ Tek başınıza yolculuk yapmıyorsunuz. 40  TEORİ NEDİR? ‐ Göreviniz harıtanızı bulmak. ‐ Elinizde çok fazla harita var ve hangisini seçeceğinizi bilmiyorsanız. ‐ En iyi tavsiye: Ampirik olarak desteklenmiş psikoterapi teorilerini seçmek ‐ Bilim insanı – uygulayıcı modeli ‐ (Scientist- practioner model) 41  “ Nasıl Kuram Seçerim? 42  43 Presentation title  Menti.com CODE: 5462 2292 Place your screenshot here https://www.menti.com/ ale4y337zwvs 44  TEŞEKKÜRLER! Sorusu Olan? [email protected] Ofis Saatleri: Pazartesi & Salı (09.30-11.30) Ders slaytlarını STIX’de bulabilirsiniz! 45 PSİKANALİTİK TERAPİ PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 3. Hafta Güliz Zeynep Tarman  GÜNDEM ⊡ Temel Kavramlar ⊡ Terapinin Doğası ve Terapi Süreci ⊡ Terapötik Teknikler ⊡ Teorinin Değerlendirilmesi ⊡ Olgu Sunumu– Video & Sınıf içi Tartışma 2  1 TEMEL KAVRAMLAR İnsan Doğası, Topografik Model, Yapısal Model, Savunma Mekanizmaları, Kişiliğin Gelişimi 3  PSİKANALİZ ⊡ Freud tarafından oluşturulmuştur. ⊡ Hem teori hem de terapi ‘Psikanaliz’ ismiyle anılır. ⊡ Davranış (genellikle bilinçdışı) erken yaşam olaylarından etkilenir. 4  PSİKANALİZ Freud’un Topografik Modeli Bilinçdışı, bilinçöncesi, bilinç 5  PSİKANALİZ Freud’un Topografik Modeli Bilinçdışı: insanın üzerinde çok az ya da hiç kontolünün bulunmadığı düşünceler, fikirler, duyguları içerir. ⊡ İnsan davranışı hayatta kalmak için bilinçdışı dürtüler ve güdüleri kapsar. ⊡ Instincts: □ Ölüm içgüdüsü: yıkıcı saldırgan eğilimler □ Yaşam içgüdüsü: açlık, susuzluk, cinsellik Libido: Cinsel içgüdü ile ilişkili psişik enerji 6  PSİKANALİZ Freud’un Topografik Modeli ⊡ Bilinç zihnin yalnızca küçük bir parçasını oluşturmaktadır. ⊡ Bilinç dışı tüm deneyimleri, hatıraları, ve bastırılmış olayları saklar. 7  PSİKANALİZ Freud’un Topografik Modeli Bilinçdışı direkt olarak incelenemez ancak davranışlardan çıkarım yapılabilir. (1) Rüyalar – bilinçdışı isteklerin ve çatışmaların sembolik temsilcisidir Kediye kızdım. Kedi başkasını temsil ediyor olabilir. Görünür içerik: rüyayı görenin anlattığı içerik. Gizli içerik : gizli, sembolik, bilinçdışı materali barındıran 8  PSİKANALİZ Freud’un Topografik Modeli Bilinçdışı direkt olarak incelenemez ancak davranışlardan çıkarım yapılabilir. (2) Dil sürçmeleri. □ Bilindik isimleri unutmak (3) Serbest çağrışım ile ortaya çıkan materyal □ Aklına gelen her şeyi sansürsüz bir biçimde söylemek 9  PSİKANALİZ Freud’un Yapısal Modeli Kişiliğin yapısı nedir? Biyolojik dürtüler ve sosyal kısıtlamaların yarattığı çatışma ile ortaya çıkar.  Birbirinden bağımsız ama birbirini etkileyen ve birbirinden etkilenen 3 yapıdan oluşur.  Oluşan çatışma kişiliği ortaya koyar. Id Ego Supereg o 10  PSİKANALİZ Freud’un Yapısal Modeli Yapısal Model – Id o İlkel ben - ‘O’ o Doğuştan var olan o Bilinçdışı düzeyde aktif o Haz İlkesi – acıdan kaçınma, anında haz, mantık ve ahlak dışı o İçgüdüleri içinde barındırır o Birincil sürece göre işler 11  PSİKANALİZ Freud’un Yapısal Modeli Yapısal Model – Ego o Ben o Id’in arzularının ifade edilmesini, doyurulmasını sağlar o Gerçeklik ilkesi – 6.-8. aylarda id den evrimleşme o İkincil süreç : o Gerçekçi düşünme, akıl yürütme, karar verme, problem çözme, haz erteleme 12  PSİKANALİZ Freud’un Yapısal Modeli Yapısal Model – Superego o Ben ve üstü / Üstben o Toplumun değer ve kuralları o En son gelişen kişilik yapısı o Sonradan edinilir – Anne, baba, öğretmen, otorite figürü o Egodan 3-5 yaş civarında ayrılır o Gerçekçi değildir o Büyük bölümü bilinçdışında yer alır 13  PSİKANALİZ Freud’un Yapısal Modeli ⊡ Kaygı egonun bir işlevidir ⊡ Id X Süperego ① Gerçekçi Kaygı ② Nevrotik Kaygı ③ Ahlaki (Moral) Kaygı 14  PSİKANALİZ Ego Savunma Mekanizmaları ⊡ Herkes kullanmaktadır ⊡ Yoğun kullanımı problem yaratır ⊡ Bilinçdışıdır ⊡ Gerçeği yansıtmaz. ⊡ Aldatıcıdır ⊡ Nadiren tek başına kullanılmaktadır 15 Ego Savunma Mekanizmaları https://quizlet.com/_3vwm81  2 Terapinin Doğası ve Terapi Süreci İçgörü, Terapistin Rolü, Danışanın Deneyimi, Aktarım, Karşı Aktarım 18  İçgörü ⊡ Psikanalizin amacı içgörüdür. ⊡ Terapist danışanın anılarını, duygularını, davranışlarını yorumlayarak danışana terapi sürecinde içgörü kazandırır. ⊡ İçgörü ile bilinçdışı bilinç düzeyine ilerler. ⊡ Danışan çocukluktan kaynaklanan çözülmemiş çatışmalardan gelen mevcut davranışlarının ve semptomlarının kaynaklarını anlayacaktır. 19  Terapistin Rolü ⊡ Analist “boş ekran” gibi uzak ve nötral bir uyarıcı gibi yer almaktadır. □ Terapist kendini açmadan kaçınarak aktarımın gelişmesine olanak sağlar. ⊡ Terapötik ilişki değişimin önemli yapıtaşıdır. ⊡ Danışana içgörü kazandırmak geçmiş savunma mekanizmaları ile şimdiki süreçleri anlamada bağ kurmaktadır. 20  Danışanın Deneyimi ⊡ Yoğun ve uzun süreli terapi süreci (5 yıl+, haftalık 3-5 seans) ⊡ Danışanlar her türlü duygu ve düşüncelerini ifade etmekte özgürdür. ⊡ Analist yargılamadan dikkatlice danışanı dinleyerek sorular sorar ve terapi sürecinde yorumlamada bulunur. □ Böylece danışan savunma mekanizmalarını yitirmeye başlar. 21  Aktarım ⊡ Başarılı psikanalizin temelidir. ⊡ Aktarım: Erken dönem etkileşimleri hatırlatan duygular, danışan danışman ilişkisinde açığa vurulacaktır; bu duygular analistin bakış açısına göre gerçek dışıdır. ⊡ Pozitif aktarım– analist hakkında olumlu hislerin olması □ Negatif aktarım– savunmasız hissetmek, aldatılmış hissetmek, arkasından iş çevrilmiş, tiksinmiş hissetmek ⊡ Aktarımın büyük çoğunluğu Odipal karmaşadan kaynaklanır. – Terapist annenin ya da babanın rolünü üstlenir. 22  Aktarım ⊡ Aktarım tekrarlarla ve derinlemesine çalışma ile erken çocukluk dönemine ait □ Bilinçdışı materyal □ Savunma mekanizmaları araştırılır 23  Aktarım ⊡ Danışanlar, □ Savunmalarının köklerini kabul eder ve, □ Bu savunmaların kökenini ve işlevini öğrenirler (Rutan, Stone, & Shay, 2014). 24  Karşı Aktarım ⊡ Terapistin yeterli bir eğitim analizi almadığı durumlarda ortaya çıkar. ⊡ Analist geçmişinden getirdiği çatışmaları analitik ortama yansıtır ve objektifliğini kaybeder. ⊡ Karşı aktarımı çözmenin tek yolu: Analistten süpervizyon desteği almak ya da profesyonel danışmandan yardım almaktır. 25  TERAPİNİN AŞAMALARI AKTARIMIN DERİNLEMESİNE AKTARIMIN AÇILMA GELİŞMESİ ÇALIŞMA ÇÖZÜLMESİ Danışan psikanalize Aktarım çeşitli Danışan içgörü Terapist analiz ile geliştirir. uygun mu? şekillerde ortaya çıkar. yorumu başlar Terapinin sonlanışı 3-6 ay sürebilir Danışan şimdiki Bilinçdışı Danışanın çatışmalarını düşünceleri, duyguları için gün belirlenir. materyalin belirmesi ve savunmalarını divan ve davranışları geçmişi aracılığıyla serbest ile olan bağları samimi çağrışımda anlama olarak kurar. 26  3 Terapötik Teknikler Terapötik İlişki, Serbest Çağrışım, Yorumlama, Direnç, Rüya Analizi 27  Terapötik İlişki ⊡ Terapötik ilişki bilincin ve bilinçdışının incelenmesine olanak sağlamalıdır. ⊡ Terapötik ilişki değişime araç sağlar. ⊡ İlişkide içgörünün gelişmesi için odaklanmak danışanın geçmişte ve şimdi yaşadığı savunmaları anlamasına olanak sağlayacaktır. 28  SERBEST ÇAĞRIŞIM Analitik Divan Bilinç dışının kendini göstermesini sağlamak için temel kural, bunun için özel bir ortamın yanıtılmış olmasıdır. 29  YORUMLAMA ⊡ Freud, erken yapılan yorumların danışanda direnç yaratacağını gördüğü için, hiçbir yorumun danışanın bağlantıları kendisi keşfetmeye son derece yakınlaşmadan yapılmaması gerektiği konusunda ısrar etmiştir. ⊡ Erken yapılan yorumlarda direnç ile karşılaşılır. □ Terapötik ilişki (aktarım) kurulduktan sonra yorum yapılmalıdır. 30  DİRENÇ ⊡ Psikanalist, her zaman için danışanın direncini gösteren işaretlere dikkat etmelidir. ⊡ Ufak dirençler– seans randevusunu unutmak, suskunluk, aniden iyileşme 31  RÜYA ANALİZİ ⊡ “Bir rüyanın kendisi bir nevrotik semptomdur ve daha da ötesi bütün sağlıklı insanlarda da meydana geldiği için bize sayısız avantaj sağlar” (Freud, 1 920/ 1 952 p. 87). 32  RÜYA ANALİZİ ⊡ Danılan rüya içeriği sunduğunda, analist serbest çağrışım ile rüyasını aktarmasını ister. ⊡ Rüyayı görenin anlattığı içeriğe, görünür içerik denir. Ancak rüyanın en önemli kısmı, gizli içerik’te yer alır 33  4 Teorinin Değerlendirilmesi Klasik Psikanalizin Katkıları ve Kısıtlılıkları 34  KATKILARI ⊡ Seansların iptali, terapiyi yarıda bırakma ya da kendine temastan kaçınma gibi yaşanan dirençleri anlamada yardımcı olmaktadır. ⊡ Duygusal teması kısıtlı olan danışanlara yarım kalmış meselelerinde destek olmak ⊡ Ego savunma mekanizmalarını aşırı kullanımını anlamada içgörü kazandırmak 35  KISITLILIKLARI ⊡ Güncel uyumsuz davranış yerine geçmiş yaşantılar ön plandadır ⊡ Çevrenin etkisini dikkate almaz. ⊡ Öznel yorumlamaya dayanma ⊡ Danışanın cinsel fantazilerine aşırı önem verme ⊡ Tedavinin uzun sürmesi çoğu danışan için pratik veya uygun maliyetli olmayabilir. 36  5 Olgu Sunumu Lütfen videoyu dikkatlice izleyerek ve ilişkili soruları yanıtlayınız. 37  TEŞEKKÜRLER! Sorusu Olan? [email protected] Ofis Saatleri: Pazartesi ve Salı (09.30-11.30) Ders slaytlarını STIX’de bulabilirsiniz! 38 ADLER TERAPİSİ PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 4. Hafta Güliz Zeynep Tarman  GÜNDEM ⊡ Adler Terapisi Ön-Testi ⊡ Temel Kavramlar ⊡ Helen Vakası ⊡ Terapinin Doğası ve Terapi Süreci ⊡ Yaşamstili Görüşmesi- Video ⊡ Terapötik Teknikler ⊡ Teorinin Değerlendirilmesi 2  1 Adler Terapi Yaklaşımı Ön-Testi Bireysel Terapi yaklaşımına ne kadar yakınsınız? 3  “ Puanınız 64-80 ise, terapi hakkındaki mevcut görüşleriniz Adler terapisi bakış açısıyla son derece tutarlıdır. Bu, değerlerinizin, dünyayı görme biçiminizin ve kişiliğinizin doğal olarak Adleryen bir bakış açısına yöneldiği anlamına gelir. Puanlarınız 64-80 aralığındaysa, sizi Adleryen perspektifin eleştirilerine açık olmaya teşvik ediyoruz. 4  “ Puanınız 45-63 ise, Adleryen fikirlere karşı biraz olumlu bir tutuma sahipsiniz. Bu güzel bir tavırdır; bu, Adleryen fikirlere açık olduğunuz, ancak belki de henüz onlar hakkında ne düşüneceğinizden tam olarak emin olmadığınız anlamına gelebilir. Umarım, Adleryen teori ve uygulama hakkında daha fazla şey öğrendikçe, teori ve uygulama ile aranızdaki uyuma bağlı olarak kendinizi daha olumlu veya daha olumsuz bir tutumda hissedersiniz. Daha fazla bilgi edindikçe ve deneyim elde ettikçe, puanlarınız (ve tutumunuz) muhtemelen şu ya da bu yönde hareket edecektir. 5  “ Puanınız 36-44 ise, Adleryen teori ve pratiğe karşı tarafsız bir tavrınız var demektir. Adleryen fikirlerin lehinde veya aleyhinde güçlü bir fikriniz yok. Bu, şu ya da bu şekilde bu yaklaşımı pek umursamadığınız anlamına gelebilir veya gerçekten nasıl hissettiğinizi bilmek için yeterli bilgi veya deneyime sahip olmadığınız anlamına gelebilir. Puanınız bu aralıktaysa, Adleryen yaklaşımları öğrenmeye karşı tepkilerinizi fark edip takip ederken neler yapabileceğinizi öğrenmeye açık olmanızı öneririz. 6  “ Puanınız 17-35 ise, Adleryen teori ve pratiğe karşı orta derecede olumsuz bir tutumunuz var demektir. Bu yaklaşım hakkında zaten çok şey biliyor olabilirsiniz ve bundan hoşlanmadığınıza karar vermiş olabilirsiniz. Ya da Adleryen teori, değerlerinize pek uymayabilir ya da kişiliğinizle çatışabilir. Durum ne olursa olsun, olumsuz tutumunuzun sizi bu ilginç terapi yaklaşımı hakkında yeni bilgiler edinmekten alıkoymasına izin vermeyin. 7  “ Puanınız 16 veya altındaysa, kesinlikle bir Adler hayranı değilsiniz. Sizin için zorluk, bu yaklaşımı en baştan “yok etmemek” olacaktır. Ders kitabı bölümünü okuyarak veya bu yaklaşımı uygulayarak veya gözlemleyerek herhangi bir şey öğrenmeye açık olmak sizin için bir mücadele olabilir. Sizinle Adleryen yaklaşımlar arasındaki bu bariz uyumsuzluğu gidermek için, Adleryen teori ve pratiğin en azından bazı olumlu boyutlarını görmeye kendinizi zorlamanızı şiddetle tavsiye ediyoruz. 8  2 TEMEL KAVRAMLAR Kişiliğin Bütünlüğü, Aşağılık Duyguları, Üstünlük Duyguları, Yaşamtarzı, Sosyal İlgi, Doğum Sırası 9  BİREYSEL PSİKOLOJİ ⊡ Alfred Adler ⊡ Psikopatoloji cesaretin kırılması/ aşağılık duygularının sonucunda belirir. ⊡ Enerji sosyal ilgiye yönlenmelidir. 10 Güncel Olarak ⊡ Adler Bireysel Psikoloji Topluluğu’nu 1912 yılında kurmuştur. ⊡ https://utpress.utexas.edu/j ournals/journal-of-individu al-psychology/ ⊡ https://www.adler.edu/ 11  TEMEL KAVRAMLAR □ Bütüncüllük: Bireyin düşünüşünde, hissedişinde, eylemlerinde, bilincinde ve bilinçsizliğinde bütünlük vardır. □ Bireysel Psikoloji- bölünmez psikoloji. 12  TEMEL KAVRAMLAR Bütüncüllük ⊡ İnsanlar parçalara bölünerek ele alınmaz. ⊡ İnsanlar bağlı bulundukları sosyal çevre bağlamında değerlendirilmelidir. 13  Büyüdüğünüzde ne olmak isterdiniz? Kendinizi 5 yaşınızdaymış gibi düşünerek yanıt bulmaya çalışın. 14  TEMEL KAVRAMLAR Yaşamstili ⊡ Herkes 5 yada 6 yaşına kadar yaşamı için bir plan geliştirir. ⊡ Yaşamstili çocuğun etrafındaki koşullara kendince bir uyum sağlama yoludur. ⊡ Her yaşamstilinin bir hedefi vardır. 15  TEMEL KAVRAMLAR Yaşamstili ⊡ Kişinin hedefi iki ihityacın etkileşimi sonucunda ortaya çıkar: 1. Anlamlı olmak 2. Topluma karşı sorumluluk hissetmek, sosyal ilgi Tüm davranışlar, yaşamstili hedefine ulaşmaya yönelik ve amaçlı olarak ortaya çıkar. 16  TEMEL KAVRAMLAR Yaşamstili ⊡ Aile ve aileye ait diğer etkiler yaşamstilinin gelişiminde önemli rol oynar. □ “aile çocuğun ilk toplumudur” 17  TEMEL KAVRAMLAR Sosyal İlgi ⊡ İnsan olmanın ölçüsü o kişinin toplumu ne derecede umursadığı ile ölçülebilir. ⊡ Topluluk duygusu, gruba ait olma hissi, kendinden daha büyük bir şeye katkı sağlamak, karşışıklı saygıda bulunmak  TEMEL KAVRAMLAR Sosyal İlgi ⊡ Sosyal ilgi için gereken potansiyel doğuştan gelir. ⊡ Çocukların sahip olduğu bu duygular beslenip desteklenmelidir. ⊡ Ebeveynler çocuğu şımartabilir, ihmal edebilir ya da onları baskı altında tutabilir ve bu da çocukların sosyal ilişkilerinde çarpık tutumlar geliştirmelerine yol açar. 19  TEMEL KAVRAMLAR Sosyal İlgi ⊡ Annenin rolü –dayanışmayı öğretmek ⊡ Babanın rolü – eşine, çocuklarına ve topluma destek olmak ⊡ Ebeveynler arasındaki ilişki – insanlar arasındaki dayanışmayı göstermede model oluşturur. 20  TEMEL KAVRAMLAR Üstünlük Duyguları ⊡ İnsanların en temel güdüsü üstünlük kurma çabasıdır. □ Hepimiz kendimizi güçlü, üstün ve tam hissetmek isteriz. ⊡ İnsanlar içgüdülerinden daha çok üstünlük sağlama amacına yöneliktir. ⊡ Herkeste bulunan normal bir duygudur. 21  TEMEL KAVRAMLAR Aşağılık Duyguları ⊡ Çelişkili olarak, insanlar aşağılık duyguları yaşarlar. ⊡ Nispeten daha zayıf, gelişmemiş ve güçsüz bir şekilde dünyaya geliriz. ⊡ Hayatta kalmak için diğerlerine ihtiyaç duyarız. ⊡ Doğal olarak bir çocuk bu duyguların üstesinden gelmek için çabalar. 22  TEMEL KAVRAMLAR Aşağılık Duyguları ⊡ Herkeste görülen normal bir duygudur. ⊡ Zayıflık ya da bozukluk değildir. ⊡ Çok erken bir yaşta başlar – çocuk kendisinin diğerlerinden zayıf olduğunu fark edince 23  TEMEL KAVRAMLAR Aşağılık & Üstünlük Kompleksi ⊡ Eğer diğerlerinin çocuktan beklentisi çok yüksekse, sürekli aşağılık duyguları ile yüzleştirmesini gerektirir. ⊡ Eğer çocuğa her an kırılabilir bir porselen gibi davranılırsa çocuğun yorumu farklı olacaktır. ⊡ Yetişkinlerin çocuklara davranma şekli önemlidir. □ Çocuğun dikkate alınıp alınmaması ⊡ Aşağılık ve üstünlük duygularının aşırı telafisi kişilerde aşağılık/üstünlük kompleksine neden olur. 24  DOĞUM SIRASI ⊡ Çocuğun ailedeki konumu onun gelişiminde belirgin bir etkiye sahiptir. □ Psikolojik pozisyonuna önem vermiştir, gerçek sıra sayısına göre değil 25  DOĞUM SIRASI 1) İlk doğan çocuklar ⊡ İlk başta ailede hüküm sürerken, ikinci çocuğun eve gelmesiyle tahtan inmek zorunda kalırlar. ⊡ Bu süre zarfında ilgi görür, tek çocuk gibidir. ⊡ Yeni gelen çocuğun ilgiyi ve sevgiyi çalacağınıa inanır. ⊡ Güç en önemli şeydir. – Ailedeki sorumluluğu taşıyan çocuktur ⊡ İleriki yaşlarda – Otoritesini sağladığı işlere yönelir 26  DOĞUM SIRASI 2) İkinci doğan çocuklar ⊡ Doğduğu andan itibaren ilgiyi başka bir çocukla paylaşmak zorundadır ⊡ İlk doğan çocukla rekabet içindedir – yarış gibi ⊡ Bu yarışın sonunda: ⊡ İkinci çocuk diğer aile bireylerini geçebilir veya, ⊡ İlk çocuk çok başarılı olduğu için ikinci çocuk ne yaparsa onu geçemez ve pes edebilir. 27  DOĞUM SIRASI 3) Ortanca çocuklar ⊡ Kendisinden büyük ve küçük kardeşlerin “arasında sıkışmış” çocuktur. ⊡ İmkanlardan yararlanması zordur (ebeveynlerin desteği, büyük kardeşlerin ilgilenmesi) ⊡ Genellikle ilk doğan çocuğa en küçük kardeştense daha fazla tepki gösterir. ⊡ İlerleyen yaşlarda, ⊡ “Yazık bana” tutumu– kandırılmış hissetme ⊡ Arabulucu 28  DOĞUM SIRASI 4) En küçük çocuklar ⊡ Her zaman ailenin bebeği ⊡ İlgi odağı – bir sürü ebeveyn ⊡ Yardıma muhtaç hissedebilir ⊡ Diğerlerini kendisine hizmet etmek için kullanabilir. ⊡ Eğer kendisinden büyük olan kardeşler çok başarılıysa ve ne yaparsa yapsın onları geçemezse denemekten vazgeçebilir. 29  DOĞUM SIRASI 5) Tek çocuklar ⊡ Dikkat odağındadır. ⊡ Yetişkinlerin dünyasında büyür. ⊡ Bilge, dili iyi kullanan ve yetişkinlerle iyi geçinen yapıdadır ⊡ İlk doğan çocukla ortak özelliklere sahiptir (örneğin, başarı odaklı olmak) ⊡ Diğer çocuklarla birlikteyken paylaşmaktan sakınabilir, beraber oynamaktan kaçınabilirler ⊡ Ebeveynler aşırı koruyucu olabilirler. 30  Helen Vakası Bireysel Psikoloji açısından Helen vakasını tanımlayınız. 31  HELEN ⊡ Sizce yaşamstili ve sosyal ilgi Helen’ın hayatını nasıl etkilemiştir? ⊡ Helen’ın aşağılık ve üstünlük duygularını nasıl açıklarsınız? ⊡ Helen’ın doğum sırası mevcut durumunu nasıl etkilemektedir? 32  HELEN ⊡ Helen Robinson, 43 yaşında evlilik problemi nedeniyle danışmaya gelen beyaz bir kadındır. Helen, Yale Üniversitesinde oyun yazarlığı konusunda yüksek lisans yapmıştır. Steve ile evlidir ve üç çocukları vardır. Steve ile Yale Üniversitesindeyken karşılaşmıştır, Steve bu sırada New York'ta tahvil alım satımı ile uğraşmaktaydı. Şimdi 48 yaşında olan Steve, o sırada New Jersey'in bir varoşunda yaşamaktaydı. Oğulları; Luke, 10 yaşındadır; Charlie, 14 yaşındadır. Kızları Grace ise 12 yaşındadır. 33  HELEN ⊡ Helen, Şikago'nun bir varoşunda yetişmiştir. Annesi Sarah bir hemşiredir ve babası William bir tıp doktorudur. Helen beş çocuktan üçüncüdür. Kendisinden büyük 2 ablası, kendisinden küçük bir kız ve en küçükleri olan bir erkek kardeşi bulunmaktadır. 34  HELEN ⊡ Ailede, daha çok "iyi huylu ihmal” olarak adlandırılabilecek bir durum söz konusudur-yani çocuklar iyi davranışlar sergilemişlerdir, dışarıdan kimse bu ailede bir şeyin yanlış olduğunu düşünememektedir. Gerçekte, Helen’ın iki kız kardeşinin de yeme bozukluğu problemi vardır, erkek kardeşi de arada sırada alkol problemi yaşamaktadır. 35  3 Terapinin Doğası ve Terapi Süreci Terapötik İlişki, Formel Değerlendirme (Yaşamstili Görüşmesi – Aile Kurulumu, İlk Anılar, Temel Hatalar), Terapi Aşamaları 36  Terapötik İlişki ⊡ Terapist ve danışanın işbirliği – yüz yüze bir yaklaşım ⊡ Terapist üstünlük kurmaktan kaçınmalıdır.– sıcak & insancıl ⊡ Terapi odasında 2 uzman bulunur: □ danışan, kendi yaşamına hakim; □ terapist; eğitici ve danışanın teoriyi anlamasında ve sosyal ilgisini arttırmasında destekleyici 37  TERAPİ AŞAMALARI İÇGÖRÜ & YENİDEN İLİŞKİNİN YAŞAMSTİLİ YAŞAMSTİLİ YÖNLENDİRME & KURULMASI ÖLÇÜLMESİ ÖRÜNTÜLERİ YENİDEN EĞİTİM Destekleyiici, işbirlikçi, Görüşme Değerlendirmenin Eyleme yönelik: içgörüyü ilişkisel, eğitimsel, Aile Kurulumu bulgularını tartışma arttırmada kullanılan cesaretlendirici süreç İlk Anılar Terapist, danışanları yöntemler Yüz yüze ilişki ile Temel Hatalar kendi özel mantıkları ve Danışanlar erişmek problemin yaşam tarzları hakkında istedikleri kişiymiş gibi tanımlanması fikir edinmelerine davranmaya teşvik yardımcı olmak için edilirler. yorumlar sunar. 38  Formel Değerlendirme 1. Aile Kurulumu 2. İlk Anılar 3. Temel Hatalar 39  Değerlendirme 1. Aile Kurulumu ⊡ Terapistler genellikle, danışanın aile kurulumu üzerine bir ölçek aracılığıyla bireyin yaşamstili hakkında bilgi toplarlar. □ Ebeveynler, kardeşler, birlikte yaşanan diğerleri, yaşam görevler, ilk anılar, doğum sırası ⊡ Çocuklarda ve yetişkinlerde kullanmak üzere ayrı oluşturulmuş görüşmeler bulunmaktadır. 40  Değerlendirme 1. Aile Kurulumu □ Favori çocuk kimdi? □ Babanızın çocuklarla ilişkisi nasıldı? Annenin? □ Babanıza en çok benzeyen çocuk hangisiydi? Annen? Hangi açıdan? □ Kardeşlerin arasında senden en farklı olan kimdi? Hangi şekillerde? □ Kardeşlerin arasında sana en çok benzeyen kimdi? Hangi şekillerde? □ Çocukken nasıl biriydin? □ Anne babanız nasıl anlaşırlar? Ortak hangi konuda uzlaşırlar? □ Anlaşmazlıkları nasıl ele alırlardı? □ Çocukları nasıl disipline ederlerdi? 41  Değerlendirme 2. İlk Anılar ⊡ İlk anınız nedir? Çocukken gördüğünüz bir rüyanızı hatırlayabilir misiniz? ⊡ Bir kimsenin 10 yaşından önce olan anıları (Mosak & Di Pietro, 2006, p. 1). ⊡ Danışanın erken çocukluk anıları, yaşamstiline ilişkin mevcut görüşlerini yansıtır. 42  Değerlendirme 3. Temel Hatalar Shulman (1973), yaşamstili içinde problem yaratacak yanlış inançları ya da temel hataları altı başlık altında toplamıştır 1. Kişinin kendisi hakkındaki çarpık tutumları (Değersizim) 2. Dünya ve insanlar hakkındaki çarpık tutumlar (Dünya acımasız ve insanlar bana zarar verecekler) 3. Çarpık hedefler (mükemmeliyetçilik, her şeyi yönetmek zorundayım) 4. Çarpık işlem yolları (tekrarlama) 5. Çarpık idealler (“gerçek erkek/kadın”) 6. Çarpık çıkarımlar (a) kötümserlik, (b) her şeyi elde etmek zorunda (örn., aşk,mantık,para), (c) şüphecilik (kimseye güvenemezsin), (d) fanatizm 43  Seans: https://www.youtube.com/watch?v=nrEHVuyPijo&t=1071s Presentation title 44  4 Terapötik Teknikler Yorumlama, Cesaretlendirme, -İmiş gibi yapma, Düğmeye Basma 45  Yorumlama ⊡ Dinkmeyer ve Sperry’e (2000) göre; yorumlama ⊡ (1) Yaşamstili, ⊡ (2) mevcut psikolojik davranış ve bunun yönü, ⊡ (3) hedefler, amaçlar ve niyetler, ⊡ (4) öznel mantık ve bunun nasıl çalıştığı” hakkında farkındalık yaratmayı amaçlar. 46  Yorumlama ⊡ İlk Anılar #1: “4 yaşındayım. Annanem ve dedemin evinde kalıyorum. Çatı katında kalıyorum ve yerdeki delikten aşağıdakileri gözlüyorum. Onları duyuyorum ve görüyorum ancak onlar beni göremiyor. Gizli gizli şeyler yapmayı seviyorum.” ⊡ Yorum: (a) her şeyin üstünde olmayı; (b) beni ilgilendirmese bile neler olduğunu bilmeyi; ve (c)gözlemci olmayı seviyorum. 47  Yorumlama ⊡ İlk anılar#2: “8 yaşındayım. Yaz ayı. Babam beni maça götürmek istiyor ama ben o sırada dışarıda bir yerde oyun oynuyorum. Annem de beni arıyor ama bulamıyor. Babamla maça gitme şansımı kaçırıyorum. Bu bana söylendiğinde ağlıyorum. Üzgünüm.” ⊡ Yorum: Yapmamam gereken şeyleri yaparsam, eğleniyor olsam bile daha eğlenceli bir şeyi kaçırabilirim. 48  Cesaretlendirme ⊡ Danışanın kendi güçlü yönlerini bulmasına ve seçimleri doğrultusunda dünyayı etkileme gücünün farkına varmasına yardımcı olur. ⊡ Amaç övmek değildir. 49  İmiş gibi yapma ⊡ Danışan: ”Keşke kendime güvenebilseydim, böylece bu kadar az arkadaşım olmazdı ve perişan bir halde olmazdım. ⊡ Terapist danışana bir sonraki haftaya kadar kendine güveni olan biri gibi davranarak kendisini gözlemlemesini ister. ⊡ Amaç: danışanın kendisine ait görüşünü değiştirmek ve daha önceden keşfedilmemiş olan davranışı gözlemlemesini sağlamaktır. 50  Düğmeye basma 5 ⊡ Mosak (1985) duygularını kontrol edemediklerini düşünen danışanlar için düğmeye basma tekniğini geliştirmiştir. ⊡ https://www.youtube.com/ watch?v=nXJpZNQuSTk  5 Teorinin Değerlendirilmesi Bireysel Psikolojinin Katkıları ve Kısıtlılıkları 52  KATKILARI ⊡ Bu yaklaşım esnek ve bütünleştiricidir; ilişkisel, bilişsel, davranışsal, duygusal ve deneyimsel tekniklerin kullanımına olanak sağlar. □ (Adler’in düşünceleri kendisinden sonra gelen bir çok kuramcıyı - Carl Rogers, Albert Ellis, and Abraham Maslow - etkilemiştir) ⊡ Kısa ve zaman sınırı olan terapi yaklaşımlar için uygundur. ⊡ Eğitim, ebeveynlik, bireysel ve grup terapisi ve grup danışmanlığına Adler psikolojisi ilkeleri hala kullanılmaktadır. 53  SINIRLILIKLARI ⊡ Adler, zamanının çoğunu teorisini sistematik olarak belgelemek yerine öğretmek için harcamıştır. ⊡ Ailelerin değişen doğası potansiyel bir sorundur (tek ebeveyn, geniş aileler?) ⊡ Ampirik açıdan sınanması zor kavramlar 54  TEŞEKKÜRLER! Sorusu Olan? [email protected] Ofis Saatleri: Pazartesi ve Salı (09.30-11.30) Ders slaytlarını STIX’de bulabilirsiniz! 55 BİREY MERKEZLİ TERAPİ (Roger Yaklaşımı) PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 5. Hafta Güliz Zeynep Tarman  GÜNDEM ⊡ Birey Merkezli Terapi Ön-test ⊡ Temel Kavramlar ⊡ Terapinin Doğası ve Terapi Süreci ⊡ Terapötik Teknikler ⊡ Teorinin Değerlendirilmesi 2  1 Birey-Merkezli Terapi Yaklaşımı Ön- Test Birey Merkezli Terapi yaklaşımına ne kadar yakınsınız? 3  düşünüyorsunuz. “ ⊡ Puanınız 64-80 ise, birey merkezli bir terapist gibi ⊡ Puanınız 45-63 ise, birey merkezli fikirlere karşı biraz olumlu bir tavrınız var.Puanınız ⊡ 36-44 ise, birey merkezli teori ve pratiğe karşı tarafsız bir tavrınız var.Puanınız ⊡ 17-35 ise, birey merkezli teori ve pratiğe karşı orta derecede olumsuz bir tutumunuz var. ⊡ Puanınız 16 veya altındaysa, kesinlikle birey merkezli bir terapi hayranı değilsiniz. 4  2 TEMEL KAVRAMLAR Gerçekleştirme Eğilimi, Benlik/Kendilik, Olumlu Saygı ve Kendine Saygı İhtiyacı, Değerli Olma Koşulları 5  BİREY MERKEZLİ TERAPİ ⊡ Carl Ramsom Rogers ⊡ İlk olarak, yönlendirici olmayan terapi olarak adlandırmıştır. ⊡ Aynı zamanda, hümanistik terapi, fenomenolojik terapi olarak da adlandırılmaktadır. ⊡ İnsanoğlu özünde iyidir. 6 GÜNCEL OLARAK ⊡ Association for Development of the Person- Centered Approach □ Person-Centered Journal □ https://adpca.org/#:~:text=The%20Association %20for%20the%20Development,ideas%20ste mming%20from%20those%20writings. ⊡ World Association for Person-Centered and Experiential Psychotherapy and Counseling □ Person-Centered and Experiential Psychotherapy □ https://www.tandfonline.com/toc/rpcp20/current 7  TEMEL KAVRAMLAR Gerçekleştirme Eğilimi ⊡ Doğuştan getirilen pozitif bir istek ⊡ Aktif ⊡ Kişinin kendi kapasitesini geliştirmesi, yönetmesi, kontrol etmesi, düzenlemesi ⊡ Fizyolojik ve bilişsel bütün 8  TEMEL KAVRAMLAR Gerçekleştirme Eğilimi ⊡ Örneğin; □ Bağışıklık sistemi hastalıklarla savaşarak vücudu dinç tutar ve gelişmesine yardımcı olur ⊡ İnsanların davranışlarını güdüleyen tek şey onların tüm potansiyellerini yapıcı ve olumlu bir şekilde geliştirme eğilimidir. 9  TEMEL KAVRAMLAR Benlik Kişinin benim/kendim olarak tanımladığı tüm yaşantıları BENLİK Bunlara atfettiği değerler KAVRAMI Piyano çalmada başarılıysam, bu deneyim “benliğimin” bir parçası olur. Piyano çalmaya değer veriyorsam, bu deneyim benlik kavramına olumlu katkıda bulunur. 10  TEMEL KAVRAMLAR Benlik Kişinin kendini görmeyi arzuladığı şekildeki algısıdır İDEAL Ulaşılmak istenen BENLİK Kendini değerli bulacağını düşündüğü olumlu yapı İdeal benlik – konser pianisti 11  TEMEL KAVRAMLAR Benlik İdeal benlik ve benlik kavramı tutarlıdır. Psikolojik açıdan sağlıklı kişiler, benlik kavramı ve ideal İDEAL BENLİK benlik arasında çok az fark BENLİK KAVRAMI hisseden kimselerdir. Benlik yaşanan deneyimle uyumludur. 12  TEMEL KAVRAMLAR Benlik Tutarsızlık kaygıya yol açacaktır BENLİK Benlik yaşanan deneyimle İDEAL KAVRAMI uyumsuzdur. BENLİK Benlik koşulludur. Çarpıtma ve inkar– ‘düzensizlik’ – Tuhaf davranışlar 13  TEMEL KAVRAMLAR Olumlu Saygı ve Kendine Saygı İhtiyacı ⊡ Yaşamdaki önemli kişilerden saygı, kabul görme, sıcak ilişki kurma ihtiyacı ⊡ Yaşam boyu devam eder ⊡ Çocukluktan itibaren başlaması gerekmektedir ⊡ Otonom bir özellik kazanır – öz saygı 14  TEMEL KAVRAMLAR Değerli Olma Koşulları ⊡ Bir kimse onun için önemli olan birisi tarafından bazı yönlerinin olumlu, bazı yönlerinin olumsuz olarak değerlendirildiğini algıladığında ortaya çıkar. ⊡ Sevgi ihtiyacımız o kadar yoğundur ki, bizim için anlamlı olan insanlar tarafından kabul edilmeyen (sevilmeyen) yönlerimizi inkar ederiz. 15  TEMEL KAVRAMLAR Değerli Olma Koşulları ⊡ “Tabağındakileri bitirmediğin için artık seni sevmiyorum.” ⊡ “Eğer ödevlerini bitirirsen sana sarılırım.” ⊡ “Kardeşine vurduğun için sen kötü bir çocuksun o nedenle artık seni sevmiyorum.” 16  TEMEL KAVRAMLAR Değerli Olma Koşulları ⊡ “Seni sevmiyorum.” vs. “Yaptığın şeyi sevmiyorum.” “Kardeşine çok öfkelenmeni ve ona vurmak istemeni anlıyorum ancak buna izin veremem çünkü sen ona vurduğunda kardeşinin canını acıtırsın. Kardeşinin canı yansın istemiyorum. Bu beni üzüyor.” “Çocuk: “bu davranıştan ben hoşlanıyorum ama anne-babam hoşlanmıyor. Demek ki vurmak iyi bir şey değilmiş.” 17  TEMEL KAVRAMLAR Değerli Olma Koşulları ⊡ Başlangıçta, değer koşulları dışsaldır - genellikle toplumsal normlara dayanır (erkekler ağlamaz; kızlar bağırmaz). ⊡ Daha sonra bireyler, değer koşullarına uygun davranışlar için pekiştirilir, ⊡ Bir süre sonra koşullar benliğin bir parçası olarak içselleştirilir (Öfkemi kimseye göstermezsem annem bana değer verir.') 18  TEMEL KAVRAMLAR Değerli Olma Koşulları Richard'ın benliği koşulludur. Suçluluğu ve depresyonu, muhtemelen içselleştirilmiş değerli olma koşullarıyla tutarsız olan deneyiminin sonucudur. Örneğin Richard, para kazanmalıyım aileyi geçindiren kişi ben olmalıyım derken ailenin geçimini üstlenen kişi olursa ancak değerli olacağını söylemektedir. Erkeklerin güçlü olması ve ailelerinin geçimini sağlaması şartını yerine getirememektedir. 19  3 Terapinin Doğası ve Terapi Süreci Değerlendirme, Terapist ve Danışanın Rolleri, Tutarlılık, Koşulsuz Olumlu Saygı, Empati, Terapinin Amacı 20  Değerlendirm e ⊡ Kişi merkezli danışmanlar herhangi bir değerlendirme kullanmazlar. ⊡ Rogers, danışanları değerlendirmenin ve teşhis etmenin onları nesnelere dönüştürdüğünü ve danışmanı terapötik etkileşimden uzaklaştırdığını düşünmektedir. 21  Terapötik İlişki ⊡ Rogers'ın teorisi, “terapist en iyisini bilir” şeklindeki temel varsayıma meydan okur. ⊡ Rogers ayrıca tavsiye, öneri, yönlendirme, ikna, öğretme, teşhis ve yorumlama gibi yaygın olarak kabul edilen terapötik prosedürlerin geçerliliğine de meydan okur. Geriye ne kaldı? 22  Terapötik İlişki (1) Tutarlılık (samimiyet veya gerçek olmak) (2) Koşulsuz olumlu saygı (kabul etmek ve desteklemek) (3) Empati (başka bir kişinin öznel dünyasını derinden kavrama yeteneği) Roger’s a göre, eğer terapistler bu becerileri sağlarsa danışanlar daha az direnç göstererek kendilerini daha çok açacak ve yapıcı davranışların ortaya çıkmasına olanak sağlayacaklar. 23  Tutarlılık ⊡ Terapistin seans süresince içten, saydam ve gerçek olmasını içerir. □ Danışanla ilişkide mevcut olan duygu, düşünce, tepki ve tutumları açıkça ifade edebilirler. □ Uyumlu olmak, öfke, hayal kırıklığı, hoşlanma, endişe ve sıkıntı gibi bir dizi duyguyu ifade etmeyi gerektirebilir. Bu, terapistlerin dürtüsel olarak tüm tepkilerini paylaşmaları gerektiği anlamına gelmez, çünkü kendini açıklama uygun, iyi zamanlanmış ve yapıcı bir terapötik niyete sahip olmalıdır. 24  Koşulsuz Olumlu Saygı “Seni olduğun gibi kabul ediyorum.” □ Samimiyetle bir insan olarak kabul etmek □ Terapistin her zaman koşulsuzca danışanı kabulü mümkün olmasa bile saygı duyması beklenir. Koşulsuz saygı terapi yöneliminden bağımsız olarak tüm terapistlerden beklenmektedir (Farber & Doolin, 2011). 25  Empati ⊡ “Başka birisinin hayatını geçici olarak yaşamak ve herhangi bir yargıda bulunmadan, dikkatlice hareket ederek ilerleyebilmek” (Rogers, 1980). ⊡ Empati sempati değildir, ya da danışana acımak anlamına gelmez. ⊡ Empati danışanların kendilerini terapist tarafından anlaşılmış hissetmelerine imkan sağlar. 26  Terapistin Rolü ⊡ Terapist ve danışan eşittir. ⊡ Terapistin tutumu, □ Danışanın dünyasına empatik yaklaşmak □ Danışanı yargılamamak ⊡ Terapist uzman, eğitmen ya da yönlendiren kişi değildir. ⊡ Tutarlı, kabul edici, empatik… terapist değişime aracılık eden kişidir. 27  Danışanın Rolü ⊡ Danışanın rolü olduğu gibi olmaktır. ⊡ Terapötik ilişkiyi yönlendiren kişidir. ⊡ Tutarsızlık seviyesi □ Yüksek tutarsızlık düzeyinde olan danışanlar, deneyimlerini daha tutarlı olanlara göre daha zor ifade edeceklerdir. 28  Terapinin Amacı ⊡ Rogers, terapinin amacının sadece sorunları çözmek olduğuna inanmamaktadır. ⊡ Bunun yerine amaç, danışanın tam potansiyele doğru yolculuğunu kolaylaştırmaktır. ⊡ Eğer danışan terapisti tarafından koşulsuz bir şekilde kabul edildiğini hissederse, □ danışan yaşantısını olduğu gibi kabul eder, gerçekleştirme eğilimi ile teması artar, değerli olma koşullarını ortadan kaldırarak ○ benlik kavramı ve ideal benliği arasında tutarlılık oluşur. 29  4 Terapötik Teknikler Sanat Terapisi 30  Birey Merkezli Dışavurumcu Sanat Terapisi ⊡ Birey merkezli terapide hiçbir teknik bulunmamaktadır. ⊡ Tipik olarak gördüğümüz teknikler (danışana meydan okuma, yorumlama vb. şeyler) danışanın kendi deneyimini bulmasına izin vermek yerine onu yönlendiren ve onu nesneleştiren teknikler olarak görülür. ⊡ Ancak, spesifik tekniklerin olmaması ve yönlendirici olmaması bu yaklaşımın önemli bir eksikliği olarak algılanmaktadır. 31  Birey Merkezli Dışavurumcu Sanat Terapisi ⊡ Natalie Rogers (1993, 2011), babasının (C. Rogers, 1961) yaratıcılık teorisini genişleterek bireylerin kişisel gelişimini artırmak için ifade sanatlarını kullanmıştır. ⊡ Derinde yer alan ve bazen erişilemesi zor gibi görülen duyguları ve duygusal durumları hedefler. ⊡ Yaratıcı süreç dönüştürücü ve iyileştiricidir. ⊡ İyileştirici yönler: meditasyon, hareket, sanat, müzik ve günlük yazma gibi aktiviteleri içerir. 32  Birey Merkezli Dışavurumcu Sanat Terapisi https://personcenteredexpressivearts.com/ https://www.disastershock.com/expressive-arts-recovery 33  Birey Merkezli Dışavurumcu Sanat Terapisi 34  5 Teorinin Değerlendirilmesi Birey Merkezli Psikolojinin Katkıları ve Kısıtlılıkları 35  KATKILARI ⊡ Bu yaklaşımın felsefesi ve ilkeleri çoğu terapistin terapi yöneliminden bağımsız olarak nüfuz eder. ⊡ Kapsamlı araştırmalar, geniş bir danışan yelpazesi ve tüm yaş gruplarının sorunları ile birey merkezli terapi yaklaşımını desteklemektedir. ⊡ Natalie Rogers'ın bireylerin iyileşmesini ve gelişmesini sağlamak için sözel olmayan yöntemleri ve ifade edici sanatları kullanması, babasının öncü çalışmalarını genişletmiştir. 36  SINIRLILIKLARI ⊡ Terapinin yavaş ilerlemesi, yönlendirici olmaması, herhangi bir teknik kullanılmaması sebebiyle danışanlar sabırsızlanmaktadır. ⊡ Terapistin aktif olma düzeyi – Eğer danışana karşı empatik ve tutarlı olursanız, koşullu olumlu saygı gösterirseniz danışan iyileşir. ⊡ Bazı kültürlerde uygulanması zordur. □ Kolektivist kültürler ⊡ 'İnsan doğasının karanlık tarafı' konusunda aşırı pozitif. 37  TEŞEKKÜRLER! Sorusu Olan? [email protected] Ofis Saatleri: Pazartesi ve Salı (09.30-11.30) Ders slaytlarını STIX’de bulabilirsiniz! 38  SORU & CEVAP PSI 309 – Psikoterapi Yaklaşımları 6. Hafta Güliz Zeynep Tarman  Ders Kitabı Murdock, N. (2019). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. Nobel Akademik Yayıncılık. 2  Ders Kitabı Corey, G. (2016). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Mentis Yayıncılık. 3  Dersin Gereklilikleri BONUS 40% 60% Vize Sınavı %40 Final Sınavı %60 Gereklilikler ve Değerlendirme 1.Ara Sınav/Vize (%40): Dönem içerinde bir ara sınav ile değerlendirileceksiniz. Ara sınavınız test şeklinde olup, derste işlenen konulardan, okumalardan ve ders sırasında kapsanan egzersizleri içerecektir. Ara sınavınıza ilişkin sorular, açık uçlu, çoktan seçmeli, doğru yanlış ve eşleştirme tarzındaki sorudan oluşacaktır. 2.Final Sınavı (%60): Final sınavınız dönem içinde işlenen konuların tümünü kapsayan açık uçlu, çoktan seçmeli, doğru yanlış ve eşleştirme tarzındaki sorudan oluşacaktır. Ne yaptık? 1. Psikoterapi Yaklaşımlarına Giriş ve Etik 2. Psikanalitik Terapi 3. Adler Terapisi 4. Birey Merkezli Terapi Siz ne yaptınız?  9 Hazırlık Testi https://forms.gle/ZqhPA9NK8os6h6Km 8  10 Sınavlarınızda başarılar dilerim  Sorusu olan? [email protected]