Biyoistatistik 1 PDF

# Biyoistatistik 1 ## Biyoistatistik tam olarak nedir? - İstatistiksel yöntemlerin biyolojik problemlerin çözümüne uygulanması ## İstatistik - Doğal varyasyonu tanımlayan verilerin bilimsel çalışması ## Sembol Çalışma - Olaya tarafsız ve bir şekilde yaklaşma ## Veri - Populasyon veya birey...

# Biyoistatistik 1 ## Biyoistatistik tam olarak nedir? - İstatistiksel yöntemlerin biyolojik problemlerin çözümüne uygulanması ## İstatistik - Doğal varyasyonu tanımlayan verilerin bilimsel çalışması ## Sembol Çalışma - Olaya tarafsız ve bir şekilde yaklaşma ## Veri - Populasyon veya birey grupları hakkında ölçülmüş/gözlemlenmiş bilgi ## Doğal Varyasyon - Doğal değişimilerin araştırmacının kontrolü altında incelenmesi # İstatistik Disiplinini Neden Umursıyoruz? - Biyoloji içindeki tüm disiplinlerde istatistik kullanımının artması. - Biyolojik olayların her zaman tanımlanamayan veya kontrol edilemeyen çoklu nedensel faktörlerden etkilendiğinin farkına varma. - Bu faktörler değişkenlik gösterir ve karşılıklı etkileşimleri büyük miktarlarda değişkenlik gösterir. - Gözlenen olayların kantitatif ölçümlerini üretmek ve ölçülen farklılıkların olasılıklarını değerlendirmek için istatistiğe ihtiyacımız var. - Böylece istatistik, biyolojik olayları olasılıksal bir çerçeveye yerleştirir. - Ayrıca İstatistik gözlemlerimizin nicel ölçülerini yorumlayabileceğimiz ortak bir dili temsil eder. # İstatistik ve Tıp Bilimleri - Temel olarak, istatistik çalışmaları, çalışan kişiye bir dizi değerli beceri sağlayarak işini daha etkin bir şekilde yerine getirmesine yardımcı olur, istatistik bilgisi, istatistiki bilgiyi daha etkili kullanmaya yardımcı olur. ## Biyoistatistik Popüler Yapan Nedenler Nelerdir? - Özellikle istatistik kullanımında dikkat çeken sağlık bilimleri disiplinlerinden bazıları: - Halk sağlığı (biyoistatistik, epidemiyoloji, sağlık eğitimi, çevre sağlığı). - Tıp (biyometri, koruyucu hekimlik, klinik deneyler). - Hemşirelik (hemşirelik araştırması). - Sağlık hizmetleri yönetimi (operasyon araştırması, ihtiyaç değerlendirmesi). # Biyolojik Veriler - Sağlık bilimlerinde biyolojik çalışmalar için toplanan veriler. ## Bireysel Gözlemler - En küçük örnekleme çalışmasında alınan ölçümler veya gözlemler. ## Örnek - Bireysel gözlemler topluluğu. ## Populasyon - İlgili konu yada soruna ilişkin yapılabilecek olası tüm gözlemleri ve gerekçelerini anlatan terimdir. Genellikle açıkça tanımlanmaz, ancak ima edilir. # Sağlık Bilimlerinde Veri Türleri - İstatistikçiler verileri iki türde kullanır: - Gözlemsel Veriler - Deneysel Veriler ## Gözlemsel Veriler - Kesitsel, geriye dönük ve ileriye dönük çalışmalarda toplanır; doğal veya rutin olarak meydana gelen durumlardan toplanmıştır. Bazen idari amaçlarla toplanırlar: - Örnekler tıbbi kayıtlardan, hükümetten, kurumlardan veya anketlerden elde edilen veriler. ## Deneysel Veriler - Planlanmış deneylerden ve klinik deneylerden elde edilir. Resmi müdahale çalışmalarından veya klinik deneylerden toplanan sonuçları içerirler: - Bazı örnekler hayatta kalma verileri, tıbbi bir prosedürden iyileşen hastaların oranı ve yeni bir ilaç aldıktan sonra nüks oranlarıdır. ## Gözlemsel Veri Türleri - Bunlar toplanan bazı veri türleridir: - Doğal olarak veya rutin olarak ortaya çıkan durumlardan veya tıbbi kayıtlardan, devlet kurumlarından veya anketlerden. - Gözlemsel veriler: - Kesit / Anket çalışmaları - Retrospektif çalışmalar - Prospektif çalışmalar ### Gözlemsel Veriler; Sağlık Bilimlerinde İstatistiksel Çalışmalar #### Kesit / Anket Çalışmaları - Şimdiki zaman dilimine tek bir nokta hakkında referansta bulunan çalışma tipidir. Yani, hem maruziyet hem de sonuç değişkenleri için referans noktası şimdiki zamandır. - Anketlerin çoğu kesitsel çalışmaları temsil etmektedir. Örneğin, bir popülasyonun mevcut sağlık özelliklerini bilmek isteyen araştırmacılar, aşağıdaki soruları cevaplamak için bir anket yapabilir: Bir üniversite kampüsünde kaç öğrenci sigara içiyor? Erkekler ve kadınlar mevcut sigara içme düzeylerinde farklılık gösteriyor mu? - Anket araştırması, mevcut ağırlığın sistolik kan basıncı düzeyleriyle ilişkili olup olmadığını veya popülasyon alt gruplarının sağlık özelliklerinde birbirinden farklı olup olmadığını belirleyebilir; örneğin, cinsiyet karşılaştırıldığında kadınlar diyabet oranlarında farklılık gösteriyor mu? #### Retrospektif Çalışmalar - Araştırmacılara ilgi çeken hastalara, hastalık için hipotezize edilmiş bir risk faktörüne daha önce maruz kalmaları hakkında soru sorulduğu vaka kontrol çalışmasıdır. Bu hastalar, hastalığı olmayan fakat benzer demografik özelliklere sahip hastalarla eşleşen vaka verilerini temsil eder. #### Prospektif Çalışmalar - Bugünden geleceğe kadar olan konuları takip eder. - Sağlık bilimlerinde bir örnek, hastalık içermeyen ancak maruz kalma faktörü olan bireylerle başlayan ileriye dönük bir kohort çalışması olarak adlandırılır. - Bir örnek, sigara içmeye başlayan ve tütünle ilgili hastalıklar bulunmayan bir grup genç insanı izleyen bir çalışma olabilir. Araştırmacılar, akciğer kanseri veya amfizem gelişimlerini belirtmek için bu gençleri geleceğe izleyebilirler. # İstatistiksel Çalışma Tipleri - **Geçmiş:** Retrospektif - **Şimdi:** Kesitsel çalışma, Vaka-kontrol çalışması, Kohort çalışması (Prospektif), Kohort çalışması (Retrospektif) - **Gelecek:** Prospektif <start_of_image> -**Yön**: Zaman içinde araştırma yönü # Deneysel Veriler - Deneysel bir çalışma, bir çalışma grubunun ve bağımsız (nedensel) değişkenlerin ve bir bağımlı (sonuç) değişkenin kontrol grubunun bulunduğu bir çalışmadır. - Çalışmaya katılan denekler çalışma veya kontrol koşullarına rastgele atanır. - Araştırmacı bağımsız değişkeni manipüle eder ve bağımlı değişken üzerindeki etkisini gözlemler. - Bir seferde tek bir noktayı açıklar. - Zamanda geriye veya ileriye bakmalarını sağlar. - Ürün kalite kontrolünde yaygın olarak kullanılırlar. - Aşağıdaki şekilde adlandırdıkları maruz kalma ve sonuç faktörlerine sahiptir; - Maruz kalma faktörleri bağımsız değişkenler olarak adlandırılır. - Sonuç değişkenleri bağımlı değişkenler olarak adlandırılır. - Bu tür deneylerden elde edilen veriler genellikle doğrusal veya doğrusal olmayan istatistiksel modeller kullanılarak analiz edilir. - Toplanan sonuçları içerirler. - Resmi müdahale çalışmalarından veya klinik çalışmalardan. ## Deneysel Veri Türleri - Klinik denemeler (hayatta kalma verileri, tıbbi bir prosedürden iyileşen hastaların oranı yeni bir ilaç aldıktan sonra nüks oranları). - Planlanan deneyler (Tıbbi cihazların kalitesini ve güvenilirliğini test etmek için tasarımlar, belirli sonuç faktörleri için bazı tedavilerin tasarımları). # Değişken - Durumdan duruma değişen gözlenen nesnenin bir özelliğidir. - Bazı değişken örnekleri şunlardır: - Diyastolik kan basıncı - Kalp atış hızı. - Yetişkin erkeklerin yükseklikleri. - Okul öncesi çocukların ağırlıkları. - Bir diş kliniğinde görülen hastaların yaşları # Değişken Tipleri ## Kalitatif (Kategorik) Değişkenler - Kelimeleri kullanır - **Nominal değişkenler:** - Renk - **Sıra değişkenleri:** - Başarılı/başarısız iyi, kötü, en kötü ## Nicel (Sayısal) Değişkenler - Numaraları Kullanır - **Ayrık değişkenler:** - Öğe sayısı - Bir hastanedeki oda sayısı, koğuştaki çocuk hasta sayısı, dün yapılan hastanelerin sayısı. - Çubuk grafiklerle gösterilirler. - **Sürekli değişkenler:** - Uzunluk, ağırlık - Herhangi bir sayı türüyle ölçülürler (tam sayılar veya ondalık sayılar). - Enbüyük enküçük veri sayıları aralığında belirlenirler. - Bir hastanın mt cinsinden uzunluğunun ölçüsü, Bir hastanın gr cinsinden ağırlığının ölçüsüdür. - Eğri grafikleriyle gösterilirler. ### Nicel (Sayısal) Değişkenler: Oran Tipi Verileri - Ölçüm oranları bakımından belirlenirler. - Ölçüm ölçeğinde sıfır noktası vardır (örneğin, *x*, *y*’nin iki katıdır). - Hariciye bölümünd başvuran hasta sayısı, dahiliye bölümüne başvuran hasta sayısından iki kat daha azdır. # Nitel (Kategorik) Veriler - Kelimeleri kullanır. - Sayısal bir ölçümü yok. - Genellikle sıralanmamış "ya da" türündeki gözlemlerden oluşurlar. - Ölü ya da diri; Erkek veya kadın; Kürlenmiş veya Kürlenmemiş; Hamile ya da Hamile Değil. - Genellikle iki kategoriden daha fazlasına sahip olabilirler, - Kan grubu O, A, B, AB, menşe ülkesi, etnik grup veya göz rengi. - **Sıra-içeren-Ordinal- verileri:** - Ölçümlerin sıralanması veya sıralanmasından oluşur. - Kategoriler, en düşükten en yükseğe kadar olan sipariş veya sıralaması. - Tedaviden sonra bir hasta aynı veya daha kötü bir şekilde iyileştirilebilir; - İnsanlar için medeni durum; evli olmayan, evli veya birlikte yaşayan, ayrılan, boşanmış veya dul kalan. - Tishort boyutları; S, M, L, XL. - Sınıflarda; A, B, C, D, K # Doğruluk ve Hassasiyet - **Doğruluk:** Ölçülen bir değerin gerçek değerine yakınlığı - (Önyargı= yanlışlık) - **Hassasiyet:** Aynı miktarda tekrarlanan ölçümlerin yakınlığı. - (Varyasyon veya değişkenlik= hassasiyet) # Bir Deneyin Değişkenleri - Bir deneyde, ikiden fazla değişken olabilir. Deneyde üstlendikleri rollere göre sınıflandırılırlar. ## Bağımlı Değişkenler - Yanıtlar veya deney sonuçlarıdır. - Değişimleri, her bağımsız değişkenin varyasyonlarına bağlıdır. - Sadece gözlenir veya ölçülür ancak kontrol edilemezler. ## Bağımsız Değişkenler - Deney sürecinde değişkenlik gösterirler. - Varyasyonları araştırmacı tarafından kontrol edilebilir. - Araştırmacı, deneydeki bağımsız değişkenlerin özniteliklerini düzenleyebilir ve düzenleyebilir. # Deneyin Değişkenleri - Kahvedeki Kafein maddesinin insan üzerindeki etkisini test etmek için; - Bir gün içinde içilen kahve fincanları sayalım. - Geceleri uyunulan uyku saatlerini dikkate alırsak; - **Bağımsız Değişken:** Kafein - **Bağımlı Değişken:** Test Performansı - Araştırmacı, bir gün içinde içilen kahve fincanlarını kontrol edip ve manipüle edebilir. Bu bağımsız değişkendir. - Uyunan uyku saatleri, sadece gözlenir. Bu bağımlı değişkendir.