Radyoaktivitenin Tarihçesi PDF

RADYASYONUN TARİHÇESİ Dr. Öğr. Üyesi Canan Uzun RADYASYONUN KEŞFİ  1800’lerin sonu  3  Radyolojinin doğmasına ve tıpta yeni bir çağın başlamasına neden olan X- ışınları başka bir konu araştırılırken bir rastlantı sonucu b...

RADYASYONUN TARİHÇESİ Dr. Öğr. Üyesi Canan Uzun RADYASYONUN KEŞFİ  1800’lerin sonu  3  Radyolojinin doğmasına ve tıpta yeni bir çağın başlamasına neden olan X- ışınları başka bir konu araştırılırken bir rastlantı sonucu bulunmuştur  W.C. Roentgen bu büyük buluşunu, laboratuvarında bulunan Hittrof- Crooks tüpünde katod ışınları üzerinde çalışırken gerçekleştirmiştir.  4  Geissler tüpü ve modifiye Geissler tüpleri (Hittorf, Crooke ve Lenard)  Gaz basıncı kısmen boşaltılmış bu cam tüpün içine yerleştirilmiş olan iki elektrota yüksek gerilim uygulandığında, negatif elektrottan (katoddan) yayılan gözle görülür bir ışık oluştuğu 1858 yılından itibaren bilinmekte idi.  Katod ışınları (elektronlar)  William Crooke ve Philipp Lenard gibi fizikçilerin kendi geliştirdikleri modifiye Geissler tüplerinde yaptıkları çalışmalarda, laboratuvarlarındaki fotoğraf plaklarının ışık görmedikleri halde bulanıklaştığını fark etmişler, ancak bunun nedenini açıklayamamışlardı.  6  Röntgen Crooks tüpünü ışık geçirmeyecek şekilde siyah kartonla örtmüş ve odayı da kararttıktan sonra tüpten yüksek gerilimli elektrik akımı geçirdiğinde tüpün uzağında bulunan cam bir kavanoz içerisindeki baryumlu platin siyanür kristallerinde kuvvetli bir floresan ( parlama ) olayına tanık olmuştur.  7  Kristalitüpe yaklaştırdığında parlamanın arttığını izlemiş.  Tüple kristal arasına değişik maddeleri koymuş ve her farklı maddede parlamanın şiddetinin değiştiğini fark etmiş.  Bir kurşun yaprakla ayni deneyi yapınca parlamanın kaybolduğunu görmüş.  8 Bu ışınların ne olduğunu bilmediğinden de bunlara “ X – Işınları “ adını vermiştir. Bunların katod ışınlarından farklı olduğunu ancak katod ışınları tarafından oluşturulduğunu fark etmiştir.  Wilhem Conrad Röntgen, X-ışınını keşfetti (8 Kasım 1895).  Tarihteki ilk radyogram: Röntgen’in eşi Berta’nın eli (22 Aralık 1895).  10 23 Ocak 1896, Röntgen Wurzburg Fizik ve Tıp Cemiyeti toplantısında buluşunu sundu ve Dr. Von Köllicker’e ait el radyogramı alındı  Hızla dünyanın dört bir yanında insan vücudunun çeşitli kısımları x- ışınları ile görüntülenmeye başlandı.  Amerika, Ocak 1896  İngiltere,13 Ocak 1896 (Campbell-Swinton)  Osmanlı Devleti, Temmuz 1896 (Mösyö Leon Isoard)  Güney Afrika, 13 Ağustos 1896  …  X-ışınları  Roentgen’e 1901’de ilk Nobel Fizik ödülü  "Röntgen ışınları"  İlk dental radyograf Almanya’da Otto Walkoff adlı bir dişhekimi tarafından Roentgen’in yeni bir ışını bulduğunun öğrenilmesinden sadece 14 gün sonra 12 Ocak 1896 da elde edilmiştir.  Siyah bir kağıt ile kapladığı fotoğraf plağını kendi ağzına yerleştirerek 25 dk X- ışını ile ışınlayarak molar dişlerin radyografisini almıştır.  Bu radyograf günümüzdeki dental radyografların prototipi niteliğindedir.  25 dk’lık uzun bir süre boyunca film hareketi engellenemediğinden radyograf tanısal açıdan çok kaliteli değildi.  Ancak X- ışınlarının dişhekimliğinde önemli rolü olabileceğini göstermesi açısından önemli bir adımdı.  Keşfinden sonraki daha ilk yılda, x-ışınları yaklaşık 49 kitabın ve 1.000'den fazla makalenin konusu olmuştur.  ilk x-ışını tüpü patenti, Siemens-Halske Şirketi tarafından 21 Mart 1896'da alınmıştır.  İlk kez sabit bir x-ışını ekipmanı kurulumu, 1986 yılı ilk çeyreğinde Almanya’da başlamıştır.  10 yıl içinde, C. H. F. Mueller ve E. Gundelach şirketleri 50 bin ve 45 bin adet x-ışını tüpü üretmiş olduklarını bildirmiştir.  Henri Becquerel, radyoaktiviteyi tanımladı.  Uranyum tuzunun sürekli olarak kendiliğinden ışıma yaptığını keşfetti (1896).  17  Becquerel Uranyum ve Potasyum uranyl sülfatı (K2UO2(SO4)2) kendisine çalışma materyali olarak seçmiştir  Önce bu materyalleri siyah kağıtla kapladığı fotoğrafik plaklar üzerine yerleştirmiş ve güneş ışığına bırakmıştır  Fotoğraf plaklarını banyo yaptığında bu materyallerin görüntüsünün plaklar üzerinde izlendiğini fark etti  Başlangıçta güneş enerjisinin uranyum tarafından absorbe edildiğini ve daha sonra X-ışını olarak yayıldığını düşündü  18  Daha sonra tesadüfen çekmecede karanlık ortamda uranyumla birlikte bulunan siyah kağıtla kaplı fotoğraf plağını banyo ettiğinde de plak üzerinde net ve keskin olarak Uranyumun görüntüsünün varlığını izlemiş ve bu durumda güneş gibi herhangi bir dış enerji kaynağına gerek olmaksızın uranyum materyali tarafından spontan olarak dışarıya radyasyon yayıldığını keşfetmiştir Henri Becquerel (1852-1908) Radiation activity, 1896 19 Uranium nitrate Normal light (top) Image of potassium uranyl UV light (bottom) sulfate  20 Doğal radyoaktiviteyi keşfinden dolayı Becquerel 1903 yılında Nobel Fizik ödülü almıştır RADYOAKTİVİTE fenomeni Henri Becquerel tarafından keşfedilmiş olmakla birlikte Radyoaktivite sözcüğü Marie Curie tarafından türetilmiştir  Mary Curie, radyoaktivite terimini türeten kişidir.  Nobel alan ilk kadın  Radyum ve Polonyum elementlerini keşfetti.  İki Nobel ödülüne sahip ilk kişi  22  Radyoaktivite konusundaki çalışmaları ile Curie’ler 1903 yılında Nobel Fizik ödülünü Henri Becquerel ile paylaştılar.  Üç yıl sonra yağmurlu bir havada karşıdan karşıya geçerken bir atlı arabanın çarpması sonucu Pierre öldü  Sorbonne Üniversitesi’nde(Paris) Pierre‘in öğretmenlik görevi Marie’ye verildi  650 yıllık geçmişinde o güne kadar bu üniversitede hiçbir kadına öğretmenlik görevi verilmemişti.  23  Marie Radyum ve Polonyum elementlerini keşfi nedeniyle 1911 Nobel Kimya ödülünü aldı  Böylece iki kez Nobel ödülü alan ilk kişi olarak tarihe geçti  Geri kalan yaşamını radyumun kanser tedavisinde kullanılabilirliğini araştırmakla geçirdi  Marie Curie 4 Temmuz 1934 de Pernisiyöz Anemi gelişmesi sonucu öldü  Bunun nedeninin de yıllarca radyasyona maruz kalması olabileceği düşünülmektedir  Marie, savaş alanlarında askerler için kullanabilecek röntgen makineleri olması gerektiğini düşündü.  20 mobil ve 200'den fazla sabit röntgen cihazı üretildi  25  1910 yılında Radyoloji Kongresi radyoaktivitenin temel birimini araştırıcılara ithafen Curie olarak adlandırdı  Curie ( Ci ) = 1 sn de 3.7 x 1010 ( 37 milyar ) parçalanma ( disintegrasyon ) gösteren radyoaktif madde miktarıdır  Eski tanımı ► 1 gram radyum ile eşdeğer radon miktarı  1 gr Radyum saniyede 37 milyar parçalanan çekirdeğe sahiptir ve aktivitesi 1 Ci dir  Ernest Rutherford, atom ve radyoaktivite olgularının temellerini attı Ernest Rutherford (1871-1937) 27  Ernest Rutherford Nükleer Fiziğin Babası olarak kabul edilir  Çalışmaları ile aslında Atom ve Radyoaktivite fenomeninin temellerini atmıştır.  Alfa, Beta partikülleri ve Protonu tanımlayıp isimlendirdi  Radyoaktif bozunma sabitini hesaplamış, yarılanma ömrü ile ilgili açıklamalarda bulunmuştur Yapay Radyoaktivite  Nükleer reaktörler  Nükleer bomba  Çernobil reaktör kazası (1986)  Fukuşima reaktör kazası (2011)  Hiroşima ve Nagasaki’ye atılan atom bombaları (1945) "RADYUM KIZLARI" Radyum: romatizma, lumbago, eklem 1920’lerden radyum içeren bir güzellik ağrısı, soğuk algınlığına bire bir…. kremi reklamı Radyum içeren diş macunu  Radyasyondan Faydalanım Alanları  Tıbbi görüntülemede (hastalıkların teşhisinde ve takibinde)  Radyoterapide (malin tümörlerin tedavisinde)  Endüstriyel uygulamalarda  Tarımda Radyasyondan Faydalanılan Tıbbi Görüntüleme Yöntemleri  Radyografi  Tomografi  Anjiyografi  Mamografi  Sintigrafi  PET (Pozitron Emisyon Tomografisi)  ALARA Prensibi  As Low As Reasonably Achievable  Uygun görüntüyü sağlayacak mümkün olan en düşük doz uygulamalıdır. ALADA- As-low-as-diagnostically-acceptable (Tanısal olarak kabul edilebilir en düşük seviye)