Ang Wika bilang Instrumento ng Pambansang Pagpapalaya (PDF)

(INI)LIHIM SA DAGAT: Mga Salaysay ng Pagsubok at Pakikibaka ng mga Pilipinong Seaman Joanne Visaya Manzano katuparan. Isang mitong nagiging totoo. Krusyal ang papel ng wika rito, dahil wika a...

(INI)LIHIM SA DAGAT: Mga Salaysay ng Pagsubok at Pakikibaka ng mga Pilipinong Seaman Joanne Visaya Manzano katuparan. Isang mitong nagiging totoo. Krusyal ang papel ng wika rito, dahil wika ang sisidlan ng ating pambansang kaluluwa. Kapag ito’y nabihag sa pamamagitan ng walang tigil na pambubusabos, na para na rin nating isinuko ang lahat ng aspeto ng ating buong katauhan. Wika rin kasi ang gabay ng ating pagkatao, ang kompas ng ating pagka- Pilipino. Ang Wika Mabisang instrumento ng kolonyalismo ang pagkontrol sa wika ng isang lipunan. Alam na natin ang kahulugan ng kolonyalismo bilang isang konseptong pulitikal. Subalit liban bilang Instrumento dito, nais kong ibahagi ang isa pang paggamit sa sosyolohiya sa salitang kolonyalismo. Ginamit ito sa konteksto ng mga tinatawag na total institutions, mga organisasyon kung saan ang isang miyembro o bagong sapi ay hinuhubaran ng lahat ng mga bagay na ng Pambansang makapagpapagunita sa kanya ng kaniyang katauhan sa malawak na lipunan. Sa mga mental ospital, halimbawa, kinukuha ang mga damit na sibilyan, mga relo, at ang lahat ng Pagpapalaya* bagay na may halaga. Kung minsan pa nga pati buhok ay pinuputol. Sa madaling salita, ang lahat ng mga sagisag ng ating naiibang pagkatao ay kinukumpiska. Ang pumapalit dito ay ang uniporme, ang orasan ng mga guwardiya, ang pare-parehong istilo ng buhok; samakatuwid ang lahat ng simbolo ng kawalan ng kontrol sa sariling buhay. Randy David Hindi ba’t ganito rin ang pamamaraan ng imperyalismo: ang paglansag ng lahat ng mga bawnderi ng ating pagkatao, ang pagpuksa sa ating tahanan (na siyang sadyang (Binigkas sa isang simposyum na inisponsor ng U.P Departamento ng Filipino noong Agosto kahulugan ng salitang vernacular), upang ito’y mahalinhinan ng mga gusali, gamot, at 16, 1988 sa Faculty Center Conference Hall) ugali – mga simbolo ng imperyalismo? Sa ganitong paraan lamang nila tayo maaring gapiin: una, ihiwalay muna ang ating Naniniwala ako na higit pa sa pagkakaroon at pagpapalaganap ng sariling wika ang kaluluwa, at pangalawa, pagkatapos mahubaran, bihisan sa damit ng imperyalismo ang hinahanap nating susi sa pambansang pagkabihag, magpakailanman, nakatitiyak tagasalin ng kamalayan, ang mga katutubong pantas, ang lahat ng mga kumikilos sa ako na malaki ang papel na maaaring gampanan ng wika sa proseso ng panlipunang daigdig ng kaisipan. At yung hindi marekrut upang manilbihan bilang instrumento ng pagpapalaya. Kung ating susuriing mabuti ang sitwasyon ng ating pambansang kolonisasyon, ang paghubad ng respeto sa mga ito, pagmaliit sa kanilang kakayahan, pagkabihag, mapapansin na malaking bahagi ng suliraning ito’y may kaugnayan sa at sistematikong pagbalewala sa kanilang papel na maaaring gampanan. Ganito ang kakulangan ng pagpapahalaga sa ating sariling kakayahan. Kabilang mukha lamang ito nangyayari sa mga nataguriang “subaltern cultures” – mga kaisipan, mga katutubong ng sobra-sobrang pag-aasa at pagtitiwala sa mga dayuhan. pantas, mga aspeto o bahagi ng kasaysayan na pilit na ibinabaon sa limot; ngunit parang matibay na damo, o talahib, na pilit sumusulpot sa mga puwang na iniiwanan ng Ang pagbusabos sa katutubong wika ay isang subok nang teknik ng mga mananakop. dominanteng kultura. Sa pamamagitan ng palagiang pagparis ng dayuhang lengguwahe sa mga gawaing artistiko, sa paghawak o paggamit ng kapangyarihan, sa pagkamit at pagpapakita Ang ating mga katutubong wika ay magandang halimbawa ng mga ganitong sinupil na ng karunungan, o pagdispley ng karangyaan at kasaganaan, ang katutubong wika ay kultura o subaltern cultures. Hindi dapat ipagtaka na ito ring mga kultura ng mga api ang naisasantabi, bumababa sa paningin ng nakararami, at nagiging kasingkahulugan ng lahat nagiging daluyan ng panlipunang pagbabalikwas. Sa kasaysayan, makikita na ang mga ng sintomas ng pagkabansot – tradisyunalismo, kawalan ng kakayahan at kapangyarihan, ito’y nagsasama-sama bilang sangkap ng isang nakamamanghang pinag-isang kultura kamangmangan, pagka-atrasado sa kultura, kababaan ng pinag-aaralan. Sa madaling ng pakikibaka: kung baga, ang animismo at rebolusyon ay naghahalo, si Rizal, Bonifacio salita, inperyoridad sa lahat ng bagay. at ang mga espirito ng Banahaw, si Lenin at ang anting-anting sa pagkatao ni Asedillo; si Amado Guerrero, ang bibliya, at ang teolohiya ng pakikibaka sa panulat ni Karl Gaspar Bunga ng ganitong praktis at paniniwala, nagkakaroon ng tinatawag sa sosyolohiya at Edicio de la Torre. Hindi rin dapat ipagtaka na sa mga ilang lipunang hinubaran ng na self-fulfilling prophecy, isang uri ng hula na, dahil sa kasasambit ay nagkakaroon ng kolonyalismo sa Africa at Latin America, mga syaman, manghuhula, esperitista – mga nalalabing tagasalin ng katutubong idyoma at kaisipan – ang siyang nanguna sa mga ________________________________ madugong pakikibaka laban sa mga mananakop. * inilathala sa Diliman Review Vol. 36 No. 4, 1988. pah 3-4, 98 Daluyan2015 Daluyan2015 99 (INI)LIHIM SA DAGAT: Mga Salaysay ng Pagsubok at Pakikibaka ng mga Pilipinong Seaman Joanne Visaya Manzano Ang Wika bilang Instrumento ng Pambansang Pagpapalaya Randy David Kaya’t tulad dito sa Pilipinas, dahil Kastila at Ingles ang naging opisyal na lengguwahe tayong mga Pinoy ay nakikipagkumpitensiya na sa magagaling na katutubong manunulat ng katatagan, karunungan, kapangyarihan, at ng mga kagalang-galang sa mataas sa Inglatera at Amerika. na lipunan, katutubong wika naman ang naging sagisag ng mga bandido, tulisan, rebolusyunaryo, kolorum, ng mga isanlibo’t isang samahang tulad ng Iglesia Watawat Mabigat ang pagpapahalaga ng mga Hapon sa sariling kultura’t wika, at pinagsikapan ng Lahi: mga samahang lumusob sa mga kapitolyo ng kolonyalismo. Nakapagtataka nilang gamitin at hubugin ito bilang instrumento ng pambansang kaunlaran. Kaya’t ba na hanggang ngayon, ang opisyal na wika ng ating pamahalaan ay Ingles? At ang nariyan sila ngayon, marahil ang pinakamayamang bansa sa bala’t ng mundo. Mali-mali wikang ginagamit ng Pangulo sa kanyang State of the Nation ay Ingles? Habang ang nga ang kanilang Ingles, ngunit sino sa atin ang magsasabing ito’y naging isang malaking wika ng armadong pakikibaka ay katutubo. Hindi ganoong nag-iba ang sitwasyon, kung balakid sa kanilang kaunlaran, habang sila’y nagpapasasa sa kandungan ng mga hostes ganon, liban lang siguro sa simbahang Katolika, kung saan ang Latin, Kastila at Ingles na Pilipina, na anumang galing sa Ingles ay hostes pa rin? ay unti-unting napalitan ng Filipino. Malaking bagay na ang wika ng pananampalataya ay katutubo. Hindi malayong isa ito sa mga dahilan kung bakit mabilis ang pag-usbong ng Ang wika ay parang masel. Pag hindi mo ginamit, lumiliit at nanghihina. Imbes na maging radikalismo sa hanay ng mga taong simbahan. Dati-rati’y ang mga panalangin at aral ng katulong sa pagtayo, nagiging pasanin. Lubha tayong umasa sa saklay na gaano man biblya ay naging buhay na behikulo ng pakikibaka para sa katarungan. kapaki-pakinabang, kailanman ay hindi maaaring maging bahagi ng ating katawan. Ito ang dahilan kung bakit ang mga pilay hanggat maaari, ay ayaw maging dependiente Subalit, mabagal ang paglaslas sa damit ng imperyalismo sa larangan ng edukasyon. sa saklay. Ngunit ano itong ating ginagawa? Matapos nating retiro ang ating sariling Dito, sa larangan ng edukasyon, ang huling kanlungan ng dayuhang diwa. Minorya pa wika sa maling pag-aakalang ang makinis na saklay na inaalok ng wikang Ingles ay mas rin ang mga nagpupunyagi na gawing behikulo ng kaisipan at gawaing intelektwal ang angkop sa ating paglakad taun-taon eto tayo’t ating ginugunita ang kahalagahan ng katutubong wika. isang pambansang wikang kailanma’y hindi natin inaruga. Habang ang ating pamunuan ay mahilig lamang maglunsad tuwing Agosto ng mga …habang ang Kastila at Ingles ang naging opisyal selebrasyon para sa ating nawawalang wika, sa pagnanasang sa pamamagitan ng mga na lengguwahe ng katatagan, karunungan, hungkag na ingkantasyon hinggil sa wika’y maaaring muling lumipad sa diwa ng pagka- Pilipino, at habang ang talumpati ay patuloy na humahalili sa gawa ilan mang dekada ng kapangyarihan, at ng mga kagalang-galang sa nasyonalismo ang ipahayag sa Malakanyang ay hindi masusuklian ng matibay na resulta. mataas na lipunan, katutubong wika naman Ang tunay na pagsubok sa diwang nasyunalismo ay nasa gawa, wala sa salita. Ang ang naging sagisag ng mga bandido, tulisan, pambansang wika ay mabisang instrumento ng pambansang pagpapalaya dahil ito ang wika pa rin ng nakararami. At kung ang pagpapalaya ay hindi maaasahan at hindi dapat rebolusyonaryo, kolorum, at mga samahang asahan sa ilang namumuno sa iba’t ibang larangan ng lipunan, ang kaligtasan ng ating bayan sampu ng ating kalayaan at karapatan kung ganoon, ay masa lamang matatagpuan. lumusob sa mga kapitolyo ng kolonyalismo. Tungkulin ng mga intelektwal na balikan ang sariling wika, gamiting instrumento sa malalim na pag-iisip at pagsusuri pagyamanin ito bilang isang makahulugang kasangkapan ng nakararami sa makasaysayang proseso ng pambansang pagpapalaya. Patuloy pa rin ang matamis-pakinggang pagpupugay sa kahalagahan ng sariling wika, habang sa tunay na buhay ang mga intelektwal ay walang pagmamalasakit at buong katamarang nag-iisip, nagsusulat, at nagsasalita sa isang wikang kailanma’y hindi maaring maging sisidlan o daluyan ng kanilang pinakamalalim na kalooban at damdamin. Ano kanilang paliwanag o paumanhin? Kesyo masyadong payak daw ang istruktura ng ating mga wika, kulang sa pagpapalawak, walang salita para sa maraming bagay na mahalaga sa makabagong panahon. Madalas ding banggitin na kung papalitan ang Ingles, baka lalo tayong maiwanan sa maraton ng kaunlaran. Nakakalimutan nila na bukod tangi ang Pilipinas sa buong Asya sa malawak na paggamit ng kinikilalang wika ng kaunlaran – ang Ingles. Habang ang mga Hapon ay ngayon pa lamang nagsisimulang ipraktis ang kanilang matitigas na dila sa mga samut-saring tunog ng wikang Ingles, 100Daluyan2015 Daluyan2015101