Улуттук нарк (National Values) - PDF

« Нарктуу эл – улуттун жүзү» Нарк – ал улутка тиешелүү ар бир жарандардын билүүсү тийиш болгон ар-намыс, ардактуу парыз жана өз улутунун өзгөчөлүктөрүн, анын бүтүндүгүн билгизип, ал эрежелерди билүү жана аны сыйлоо мүнөзүн берет. «Наркты билбеген билимсиз наадан» деп айыпт...

« Нарктуу эл – улуттун жүзү» Нарк – ал улутка тиешелүү ар бир жарандардын билүүсү тийиш болгон ар-намыс, ардактуу парыз жана өз улутунун өзгөчөлүктөрүн, анын бүтүндүгүн билгизип, ал эрежелерди билүү жана аны сыйлоо мүнөзүн берет. «Наркты билбеген билимсиз наадан» деп айыпташкан элибиз.  «Нарк» түшүнүгү  «Салт, жорук-жосун, адат, жол-жобо» Кыргыз тилинин сөздүгү  «Бедел каада-салт, жөрөлгө» Х. Карасаев  «Аталардын салты» К. Юдахин  Нарк элдин бүткүл өнүгүү тарыхында өзгөрүп, адеп-ахлак менен толукталып жана байытылып, жаңы мазмунга ээ болууда, алардын айрымдары өз актуалдуулугун жоготууда, жашоо-турмуштун мүнөзүн аныктоо менен өзүн-өзү билүү маданиятын калыптандырууда, жашоонун маңызы улуттук баалуулуктардын таберик символуна айланып, элдин жок болуп кетүүсүн алдын алууда. Аталардан калган асыл нарктарыбызды эске алсак:  - Адамдык ариетти бекем тутуу;  - Улуттук аң – сезимди, ар-намысты сактоо;  - Улуттук нарктарды, каадаларды, үрп-адаттарды сактоо;  -Ата-Мекенди сүйүү, коргоо жана ага кызмат кылуу;  Эл-журт алдындагы атуулдук парзын аткаруу;  - Мекенди жашыруун сырларын сактоо жана душманга дилин бербөө;  -Абийир, ар-намысты таза сактоо.  Насил деген эмне?  Насил- «түп, тек, түпкү тек» деген маанини билдирет.  Нарк-насилдеп кош түрүндө айтканыбыздын жөнү бар. Ал «түпкү нарктарыбыз», « аталардын нарктары», «аталар келаткан нарктар» дегенди эске салат  Улуттукнарк – ааламдашуу менен санариптештирүүгө карабастан, кадыр- баркты жана ар-намысты, айкөлдүктү жана адилеттүүлүктү, абийирди, боорукердикти сактаган жана талыкпай эмгектенген көчмөн жоокердин улуу мыйзамы. Мамлекеттин өнүгүшү бул адам факторуна байланыштуу. Ал эми адамда, эң алгач адамдын ички мазмуну өтө чоң орунду ээлейт.Руханий адеп- ахлактык деңгээли бул адамдын тарбия маселесине тиешелүү. 1. Укуктук ченем; 2. Диний ченемдер; 3. Салттуу ченем; Салт, каада, үрп-адат – элдик нарк  Салтуученем мамлекеттик деңгээлде жөнгө салуу маанилүү.  Өнүккөнөлкөлөрдө алар өздөрүнүн ултуттук баалуулуктарын эске алып, заманбап изденүү жолун айкалыштыра алып кеткендигинде.  Салт деген эмне?  Салт- жалпы элдик мүнөздөгү менталдык эрежелердин системасы, ал өзүнө нарк, каада, элдик үрп- адаттарды камтыйт жана ырым жырымдар менен коштолуп турат.