Filipino sa Piling Larang Reviewer PDF

FILIPINO SA PILING LARANG ng mga pangyayari at ang layunin nito ay magsalaysay o REVIEWER 3. MAGING ISANG MANUNULAT...

FILIPINO SA PILING LARANG ng mga pangyayari at ang layunin nito ay magsalaysay o REVIEWER 3. MAGING ISANG MANUNULAT magkwento 2ND QUARTER 2ND SEMESTER  Magkaiba ang manunulat ng paglalakbay sa isang turista KATANGIAN NG MAHUSAY NA PICTORIAL ESSAY  Mas malalim ang tungkulin at layunin ang isang manunulat at 1.) MALINAW NA PAKSA. Hindi kailangang napakaengrande ng paksa TRAVELOGUE layunin sa paglalakbay 2.) POKUS. Huwag lumihis sa paksa  Dokumentaryo, pelikula, palabas sa telebisyon o ano mang  Makabubuti ang pagkuha ng larawan at tala sa mga bagay na 3.) ORIHINALIDAD. Mainam kung ikaw mismo ang kukuha ng mga bahagi ng panitikan na-oobserbahan at naririnig mo larawan. Gumamit ng mga software na photoshop. Maaari namang  Nagpapakita at nagdodokumento ng iba’t-ibang lugar na gumamit ng mga larawang kuha ng iba mula sa mga lumang album o binisita at karanasan ng isang turista at dokumentarista GABAY SA PAG-SULAT NG LAKBAY-SANAYSAY magasin bilang panimula 1. Hindi kailangan pumunta sa ibang bansa o malayong lugar 4.) LOHIKAL NA ESTRUKTURA. Isaayos ang mga larawan ayon sa lohikal TRAVEL BLOGGING/BLOG 2. Huwag piliting pasyalan ang napakaraming lugar sa iilang araw na pagkakasunod-sunod.  Nabibigyang ideya sa inaasahang makikita, mabibisita, lamang. madadanas at makain sa isang lugar 3. Ipakita ang kwentong-buhay ng tao sa iyong sanaysay. IBA PANG KARAGDAGAN  Itineraryo o iskedyul ng pamamasyal sa bawat araw na byahe 4. Huwag magpakupot sa mga normal na atraksyon at pasyalan. 5.) KAWILIHAN. Ipahayag ang iyong kawilihan at interes sa iyong paksa. at ang posibleng magiging gastos sa bawat aktibidad 5. Hindi lahat ng paglalakbay ay positibo at puno ng kaligayahan. 6.) KOMPOSISYON. Piliin ang mga larawang may kalidad ang  Malaking tulong sa mga taong nagpaplano pa lamang ng 6. Alamin ang natatanging pagkain sa lugar at pag-aralang lutuin komposisyon. Huwag gumamit ng malalabo o madidilim na larawan. kanilang bakasyon ito. 7.) MAHUSAY NA PAGGAMIT NG WIKA. Iorganisa nang maayos ang  Layuning makapagbigay ng malalim na insight at kakaibang 7. Bisitahin ang maliliit na pook-sambahan ng mga taong hindi teksto. Tiyaking ang teksto ay tumatalakay sa larawan. Sikapin ang anggulo sa isang destinasyon gaanong napupuntahan at isulat ang kapayakan ng kawastuhang gramatikal sa pagsulat.  Mahikayat ang mga mambabasa na danasin at bisitahin din pananampalataya rito. ang lugar na iyong sinulat 8. Isulat ang karanasan at personal na repleksyon sa paglalakbay. HAKBANG SA PAGGAWA NG PICTORIAL ESSAY http://www.ehow.com TATLONG PAYO NI DINTY MOORE (2013) PICTORIAL ESSAY 1.) Pumili ng paksa na tumutugon sa pamantayang itinakda ng inyong 1. MAGSALIKSIK  Photo essay guro  Magsaliksik at magbasa nang malalim tungkol sa iyong  Kamangha-manghang anyo ng sining 2.) Isaalang-alang ang iyong audience destinasyon bago dumating sa lugar  Nagpapahayag ng kahulugan sa pamamagitan ng paghahanay 3.) Tiyakin ang iyong layunin sa pagsulat at gamitin ang iyong mga  Huwag magpakupot sa mga guidebook bagkus ay unawain ang ng mga larawang sinusundan ng maiikling kapsyon kada larawan sa pagkakamit ng iyong layunin. kasaysayan, ekonomiya, kultura, agrikultura, pagkain, larawan 4.) Kumuha ng maraming larawan. Maaari namang rebyuhin ang mga relihiyon at mga paniniwala kuha sa digital camera o sa iyong cellphone.  Mauunawaan ang kakaibang bahagi ng kultural na praktis at DALAWANG SANGKAP NG PICTORIAL ESSAY 5.) Piliin at ayusin ang mga larawan ayon sa lohikal na pagkakasunod- ang konteksto TEKSTO  may ‘journalistic feel’ sunod. LARAWAN – pinakainiikutan ng pictorial essay; tipikal ang pagkakaroon 6.) Isulat ang iyong teksto sa ilalim o sa tabi ng bawat larawan. 2. MAG-ISIP NANG LABAS PA SA ORDINARY ng pamagat at pokus sa isang tema  Kadalasang nakikita sa mga guidebook ang listahan ng mga Madalas personal POSISYONG PAPEL hotel, kainan na pwede mong puntahan o aktibidad na pwede Epektibong paraan upang lumikha ng isang personal na mong gawin mensahe  Detalyadong ulat ng polisiyang karaniwang nagpapaliwanag,  Bilang isang mananaysay, magpakita ng mas malalim ng Mahalagang may kakayahan at kaalaman sa dalawa ring nagmamatwid, o nagmumungkahi ng isang partikular na kurso anggulong hindi basta namamalas ng mata larangan, sa potograpiya at sa wika ang gagawa nito ng pagkilos  Magkwento ng karanasan, humanap ng malalim ng TANDAAN  Naglalahad ng opinyon hinggil sa isang usapin, karaniwan ng kahulugan, at mailarawan ang lahat na ito sa malikhaing ❖ Ang pictorial essay ay kaiba sa picture story. Sa ikalawa, awtor o ng isang tiyak na entidad tulad ng isang partidong paraan ang mga larawan ay nakasaayos ayon sa pagkakasunod-sunod politikal   Inilathala sa akademya, sa politika, sa batas at iba pang 5. Gumawa ng balangkas. domeyn b. Solidong Ebidensya Pormat:  Ginagamit ng malalaking organisasyon upang isa-publiko ang Kailangan magbanggit ng iba’t-ibang uri ng ebidensyang a. Ipinakita ang paksa sa pamamagitan ng kaunting mga opisyal na paniniwala at mga rekomendasyon ng pangkat sumusuporta sa kaniyang posisyon. impormasyon. i. Anekdota b. Maglista nang ilang posibleng pagtutol sa iyong posisyon. BATAYANG KATANGIAN NG POSISYONG PAPEL  Ginagamit upang palakasin at ilarawan ang isang argumento. c. Kilalanin at suportahan ang ilang salungat na argumento. 1. Depinadong Isyu ii. Awtoridad d. Ipaliwanag kung bakit ang iyong posisyon ang siya pa ring  Hinggil sa mga kontrobersyal na isyu, mga bagay na  Testimonya ng mga awtoridad na maalam sa isyu ay pinakamainam sa kabila ng kontra-argumento. pinagtatalunan ng tao. nagbibigay kredibilidad sa argumento. e. Lagumin ang iyong argumento at ilahad muli ang iyong  Maaring mula sa isang partikular na okasyon o sa isang iii. Estadistika posisyon nagaganap na debate.  Mailahad kasama ang pinaghanguan ng impormasyon  Kailangan maipaliwanag nang malinaw at mabigyang  Ang matalinong mambabasa ay karaniwang istepikal sa 6. Isulat na ang iyong posisyong papel. (confidence)(assertive), kahulugan ang isyu para sa layunin ng pagsulat. eestadistikang walang artibusyon ng hanguan. ngunit wag maging (cocky). 2. Klarong Posisyon c. Kontra-argumento BIONOTE  Kwalipayd na posisyon upang maakomodeyt ang mga  Isaalang-alang ang mga salungatang pananaw na maaaring Ang bionote ay isang sulating nagbibigay ng mga impormasyon ukol sa nagsasalungatang argumento iakomodeyt o pabulaanan isang indibidwal upang maipakilala siya sa mga tagapakinig o  Dinedeklara ang kanyang posisyon sa tesis na pahayag simula  Tinatanggap ang baliditi at kinakwalipay ang sariling pananaw mambabasa. Binibigyang-diin ng bionote ang mga bagay-bagay tulad ng pa lamang ng sanaysay bilang pagsasaalang-alang. edukasyon, mga parangal o nakamit, mga paniniwala at mga katulad na  Adbentahe ng estratehiyang ito ay nalalaman na agad ng  Sinisikap ng awtor na ipakita kung paano naging mali ang impormasyon ukol sa ipinakikilalang indibidwal hindi lamang upang mambabasa ang kinatatayuan ng awtor. isang argumento. ipabatid ito sa mga mambabasa o tagapakinig, kundi upang pataasin din ang kanyang kredibilidad. Dahil dito, napakahalagang maisulat nang  Nagpapahayag ng kanilang tesis matapos ang maikling mabuti ang isang bionote. Dapat ding tandaan na maituturing na introduksyon nagbibigay kahulugan sa pananaw na hindi 4. Angkop na Tono volatile ang sulating ito sapagkat, maaari itong magbago nang mabilis sinasang-ayunan.  Nagpapahayag ng sapat na damdamin at nang hindi nagsasara dahil sa mga naidaragdag na impormasyon sa isang indibidwal.  Maaari matatagpuan sa hulihan. ng komunikasyon BAKIT KAILANGAN ANG BIONOTE?  Ang pagpapaliban ng tesis na pahayag ay angkop kung nais  Makakuha ng tiwala at respeto ng mga mambabasa sa muna ng awtor na timbangin ang magkabilang panig bago pamamagitan ng katuwiran at ng wikang gamit sa pagsulat Isang mahalagang kakayahan na magkaroon ng kaalaman sa epektibong ilahad ang kanyang sariling posisyon.  Gumagamit ng impormal at kolokyal na tono pagsulat nito dahil darating ang panahon na darami ang mga  Ang mabigat na isyu ay kailangan namang gamitan ng pagkakataong kakailanganin mong iprepara ang sarili mong bionote o 3. Mapangumbising Argumento matapang na tono. kaya naman ikaw ay maatasan gumawa ng bionote ng isang indibidwal. Sa pagtalakay ng http//www.theundercover recruiter.com sa mga  Magbigay ng matalinong pangangatwiran at solidong  Maingat na pagsasaalang-alang sa bigat ng isyu, sa mga target dahilang inilahad ni Levy (2015), kabilang sa mapaggagamitan nito ang ebidensya upang suportahan anng posisyon na mambabasa, sa layunin ng manunulat at iba pang salik, mga sumusunod:  Kailangan maisaalang-alang ang mga posibleng upang maging angkop ang tono sa isang ispesipikong nagsasalungatang argumento na maaring kanyang sang- posisyong papel. 1. APLIKASYON SA TRABAHO  Makapukaw-pansin at mabigyang-diin ang ayunan o kontrahin kwalipikasyon sa trabahong inaaplayan PAGSULAT NG POSISYONG PAPEL  Hinihingian ng mga kompanya ang mga a. Matalinong Katwiran http://homeworktips.about.com napupusuang aplikante ng isang komprehensibong  Malinaw na maipaliwanag ang mga pangunahing 1. Pumili ng Paksa. bionote puntong sumusuporta sa posiyon. 2. Magsagawa ng panimulang pananaliksik.  Mas makilala ng lubusan ang kakayahan  Iwasan ang pangmamaliit sa oposisyon at iba pang 3. Hamunin ang iyong sariling paksa. maling pangangatwiran, sa halip, dapat isaisip ang 4. Ipagpatuloy ang pangongolekta ng mga sumosuportang 2. PAGLILIMBAG NG MGA ARTIKULO AKLAT, O BLOG ebidensiya  Rekwayrment na hinihingi ng isang pablisher layuning matumbok ang katotohanan.   Maaari ipasulat sa iba ang iyong bionote o kahit ginagawa, at tinatapos sa mga detalye kung paano sarili mo na lang makokontak ang paksa ng Bionote. Karaniwang MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG BIONOTE  Kalamangan lamang kapag ikaw ang gumawa ay makikita ito sa mga social media bionote o business Sa pagtalakay ni Brogan (2014), nabanggit nang isang social ikaw mismo ang lubos na nakakakilala sa iyong sarili card bionote. media guru, at ni Hummel (2014), isang nobelista, inilahad  Promosyon sa isang propesyon b) maikling bionote – isa hanggang tatlong talatang ang iba’t ibang hakbang sa pagsulat ng bionote. Bagamat hindi paglalahad ng mga impormasyon ukol sa taong naman permanente ang mga hakbang na ito, makatutulong ipinakikilala. Halimbawa nito ang bionote ng may- ito sa mga estudyante at manunulat nabago pa lamang sa akda sa isang aklat. Karaniwan din ang ganitong uri larangan ng pagsulat ng bionote. 3. PAGSASALITA SA MGA PAGTITIPON sa mga journal at iba pang babasahin.  Hinihingi ang curriculum vitae o resumé ng c) mahabang bionote – ordinaryo ang bionote na ito 1. TIYAKIN ANG LAYUNIN. Mahalagang malinaw sa iyo ang panauhin sa sa pagpapakilala sa isang natatanging panauhin. layunin kung bakit kailangang isulat ang bionote.  Isinusulat upang ipakilala Ito ay dahil may sapat na oras para sa pagbasa nito Gagabayan ka ng iyong layunin kung anong mga  May pagkakataong mismong bionote ang hinihingi o espasyo para ito ay isulat. impormasyon ang mahalagang isama at mula rito’y mula sa tagapagsalita o panauhin. Upang mas matutukoy mo rin ang magandang paraan upang ilahad maipakilala ayon sa nais niyang pamamaraan ng Mahalagang maghanda, kung gayon, ng iba’t ibang haba ang mga ito. Kapag tiyak ang layunin, matutumbok moa pagpapakilala ng sariling bionote upang mayroong nakahandang kopya ng mga detalyeng nararapat na mabasa o marinig ng mga na magagamit sa ano mang pagkakataon. tao at dahil dito mas mapabubuti mo ang kanilang 4. PAGPAPALAWAK NG NETWORK PROPESYONAL pagkilala sa paksa ng bionote at mapatataas din nito ang  Kapag humihiling ng membership o subskripsyon sa 3. KAANGKUPAN NG NILALAMAN. Hindi lahat ng mga natamo kaniyang kredibilidad bilang isang propesyonal o isang organisasyon o network, hinihingian ka ng at mahahalagang impormasyon tulad ng propesyonal na indibidwal. iyong bionote trabaho o edukasyon ay kailangan isama sa bionote. Ang  Naipapakita ang kakayahan at personalidad bionote ay isinusulat para sa isang tiyak na tagapakinig o 2. PAGDESISYONAN ANG HABA NG SUSULATING BIONOTE.  Repleksyon ito ng iyong pagkatao mambabasa sa isang tiyak na pagkakataon. Dahil dito, Nakadepende sa layunin ang magiging haba ng bionote. mahalagang isiping abuti ang mga impormasyong kailangang Kung tiyak na iyong layunin, matutukoy mo na rin ang isama sa iyong bionote. dapat na haba ng iyong bionote. Mahalaga rin MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG BIONOTE Unang bigyang pansin ay ang pag-alam sa konteksto ng pagdesisyonan ang haba ng bionote sapagkat kadalasan okasyon o sitwasyon. Kung alam mo kung para saan ang Ilan sa mahahalagang bagay na dapat tandaan sa pagsulat ng bionote ay may kahingian ang mga organisasyong humihingi nito. pagsulat ng bionote, magiging konsiderasyon mo ito sa pagpili ang iminungkahi sa artikulong Guidelines in Writing Biographical Notes Halimbawa, kung gagamitin ito sa journal, kadalasang ng mga impormasyon o detalyeng isasama rito. Alamin din (sa http://www.kaowarsom.be). Ito ay kinabibilangan ng sumusunod: itinatadhana na ng editor nito ang bilang ng mga salitang kung sino ang makikinig o magbabasa ng bionote. Sa gagamitin sa pagsulat ng bionote dahil sa limitadong pamamagitan nito, maibabagay mo ang mga impormasyon at 1. BALANGKAS SA PAGSULAT. Bago ka pa man sumulat ng espasyo na mailalaan sa sulating ito. Kung ito naman ay mga salitang gagamitin sa bionote. bionote, kailangan maging malinaw sa iyo ang balangkas na sa online gaya ng facebook at twitter, kadalasang iyong susundin. Tinutukoy ng pagbubuo ng balangkas ang limitadong bilang lang din ng karakter ang magagamit. 4. ANTAS NG PORMALIDAD NG SULATIN. Tumutukoy ang antas prayoritisasyon ng mga impormasyong isasama sa bionote. Kung gayon, kailangang matiyak mula sa gagamit ng ng pormalidad sa antas ng mga salitang gagamitin sa bionote. Bagamat mahalaga ang lahat ng detalyeng iyong isasama, bionote kung ano ang kahingiang haba nito. Nakadepende ang pormalidad o impormalidad ng wikang maging estratehiko sa paglalagay sa mga impormasyong ito. gagamitin sa bionote sa mismong audience at sa kilma ng Itanong sa sarili: Ano ang aking uunahin o ihuhuli? Alin sa 3. GAMITIN ANG IKATLONG PANAUHANG PERSPEKTIB. mismong okasyon na paggagamitan nito. Mahalagang mga impormasyon ang kailangang bigyan ng higit na Ang paggamit ng ikatlong panauhang perspektib o third isaalang-alang ang pormalidad o impormalidad ng sulatin elaborasyon? Makatutulong ang tanong na ito, upang maging person perspective ay makatutulong upang ipakilala nang sapagkat kahit gaano ito kahusay, kung hindi naikonsidera ang mahusay ang daloy at maging higit na komunikatibo ang iyong obhetibo ang paksa ng bionote. Kahit pa nga personal lebel ng sensibilidad ng mga tagapakinig o mambabasa, hindi bionote. mong bionote ang iyong sinusulat, iminumungkahi ito magiging epektibo sa paghahatid ng mga impormasyong gamitin ang perspektibong ito dahil nanunyutralays nito ukol sa ipinakikilala. 2. HABA NG BIONOTE. Kadalasang maikli lamang ang bionote. ang tila pagbubuhat ng sariling bangko dahil inilalahad sa Binubuo lamang ito ng isa hanggang tatlong talata, subalit bionote ang mga pinakamahahalagang tagumpay na 5. LARAWAN. Kung kailangan ng larawan para sa bionote, depende sa pangangailangan, nagbabago ang haba ng isang natamo. Sa social media, ginagamit ang unang panauhan tiyaking malinaw ang pagkakakuha ng larawan at hanggat bionote. Ayon kay Brogan (2014), isang kilalang social media o first person dahil personal na account ang mga ito at maaari ay propesyonal at pormal ang dating ng paksa ng guru, may tatlong uri ng bionote ayon sa haba nito: inaasahang ikaw ang nagpapakilala sa iyong sarili at hindi bionote sa larawan. Iminumungkahing maglagay ng larawang a) micro-Bionote – isang impormatibong pangungusap ang ibang tao. kuha ng isang propesyonal na potograpo. na inuumpisahan sa panagalan, sinusundan ng iyong  maiuugnay ito sa okasyon o pangangailangan ng Maaari itong internal o yaong inihahain sa loob ng kinabibilangang 4. SIMULAN SA PANGALAN. Bagamat kadalasang pagpapakilala sa iyo. Halimbawa, kapag ang bionote ay sa organisasyon, o eksternal na isang panukala para sa organisasyong di- binabanggit sa dulo ang pangalan kapag binabasa lamang isang guro ng values education hindi lamang ang kanyang kinabibilangan ng proponent. Ang isang panukalang proyekto ay ang bionote, kung nasa pasulat na anyo, iminumungkahi edukasyon at gawad sa pagtuturo ang mahalaga. Kapag maaaring solicited o unsolicited. Ang isang panukalang proyektong ang pangalan ang unang makikita. Ang mahalagang mayroon siyang mga serbisyong pangkomunidad kahit dahilan kung bakit ginagawa ito ay mayroon na agad hindi ukol sa literasi ay maaaring niyang isama sa bionote isinasagawa dahil may pabatid ang isang organisasyon sa kanilang katauhan ang ipinakikilala at unang mairerehistro sa sapagkat ang aktuwal na pagtulong ay isang uri ng pangangailangan ng kanilang proposal ay tinatawag na solicited kamalayan ng mga tao ang pangalan ng ipinakikilala. pagtuturo ng pagpapahalaga o values. proposal, samantala kung wala naman at kusa o nagbaka-sakali lamang Mahalaga ito dahil ang pangalan ang ang proponent ay maituturing itong unsolicited. Tinatawag ding invited pinakaimportanteng matandaan ng mga tao bilang isang 8. ISAMA ANG CONTACT INFORMATION. Upang o imbitado and solicited, at prospecting ang unsolicited ( Lesikar, Pettit, propesyonal at sinusundan naman ng mga ginawa at mapalawak ang network sa propesyon at upang & Flatley, 2000). natamo ng paksa. makonsulta ang paksa ng bionote ukol sa espertis na Mayroon ding tinatawag na maikli at mahabang panukalang larangan, makabubuting isama ang mga impormasyong 5. ILAHAD ANG PROPESYONG KINABIBILANGAN. Kung ang kung paano posibleng makipag-ugnayan sa kanya ang proyekto. Ang isang maikling proyekto ay mayroon lamang dalawa pagpapakilala ay sa isang komunidad ng mga inhinyero, mga tao, kabilang dito ang iyong e-mail, social media hanggang sampung pahina na kadalasan ay nasaanyong liham lamang. mahalagang banggitin na ang ipinakikilala ay kabilang din account, at numero ng telepono sa trabaho o personal na Samantalang ang mahabang bersyon ay naglalaman ng mahigit sa sa naturang komunidad; o kung hindi man, kabilang sa numero. Sa ganitong paraan, napadadali nito ang sampung pahina. Magkapareho lamang ang nilalaman ng dalawang uri isang larangan na may kaugnayan sa kanila. Kung ikaw ay ugnayan niya sa ibang tao. ng proposal; nagiging elaborated lamang at sumusunod sa isang sumusulat ng aklat sa arkitektura, mahalagang structured format ang mahabang bersyon. Ang uri ng panukalang mabanggit mo na ikaw ay isang arkitekto. Napatataas 9. BASAHIN AT ISULAT MULI ANG BIONOTE. Kapag tapos proyekto ay nakadepende sa kahingian ng organisasyon kung ito ay nito ang iyong kredibilidad kaya ka nagsusulat ng nang isulat ang bionote basahin mo ito nang malakas. Sa naturang aklat sa disiplina. Kung ikaw naman ay pagbasa mo nito, makikita moa ng mga dapat pang imbitado, o ng nais ng proponent kung ito ay di-imbitado. tagapagsalita, halimbawa sa total quality management, ayusin, tanggalin man o dagdagan. Masusuri mo rin kung impotanteng mabanggit na kabilang ka sa larangang may epektibo ang paglalahad nito. Mula sa iyong personal na B. MGA TAGUBILIN SA PAGSULAT NG PANUKALANG PROYEKTO kinalaman dito. Sa pamamagitan nito, mas maitataas mga puna, muli itong isulat. American Red Cross (2006) moa ng antas ng pagtitiwala sa iyo ng mga tao. 1. MAGPLANO NANG MAAGAP. Wala pa ring kasinghalaga ang sapat na 6. ISA-ISAHIN ang mahahalagang tagumpay. Tanging ang PANUKALANG PROYEKTO oras sa pagpaplano sa isang proyekto, kung maagap ang pagpaplano, mga nakamit at nagawa lamang na may kinalaman sa audience ang kailngang isama sa iyong bionote. Kung binibigyang-pagkakataon ang nagsasagawa nito na makausap ang mga A. KAHULUGAN, URI, AT KATANGIAN NG PANUKALANG PROYEKTO sumusulat ka ng aklat sa computer science, huwag nang stakeholder, matalakay ang kanilang pangangailangan, at masuri ang Ayon kay Nebiu (2002), ang panukalang proyekto ay isama pa ang mga bagay na walang direktang kinalaman panukalang proyektonang may sapat na oras. detalyadong deskripsyon ng isang serye ng mga aktibidad na dito. Halimbawa, dahil ikaw ay isang advocate ng anti- 2. GAWIN ANG PAGPAPLANO NANG PANGKATAN. Kung may kasama naglalayong maresolba ang isang tiyak ng problema. Idinagdag pa niya graft and corruption practices at naparangalan ka dito, sa panukala, makabubuting bigyan ng tungkulin ang bawat isa upang hindi ito mahlagang detalye ng iyong bionote sa likod ng na sa isang panukalang proyekto, makikita ang detalyadong maging kolaboratibo ang paghahanda. Mabibigyan din nito ang bawat aklat. Pipiliin mo lamang ang mga impormasyong pagtatalakay sa dahilan at pangangailangan sa proyekto (project isa ng pagkakataong maging aktibo sa pakikilahok sa bawat gawain sa ibibilang na maaaring makapagpataas ng antas ng justification), panahon sa pagsasagawa sa proyekto (activities and pagkilala sa iyo bilang awtor ng aklat sa computer proseso ng pagpaplano at pagsulat ng panukalang proyekto. implementation timeline), at kakailanganing resorses (human, material, science. Hindi naman nangangahulugang walang halaga 3. MAGING REALISTIKO SA GAGAWING PANUKALA. Minsan, dahil sa and material resources required) ang gawad na iyong natamo, subalit hindi ito esensyal sa kawalan ng mahusay na pagpaplano, nagiging di-realistiko ang Hindi maituturing na proyekto ang mga dating aktibidad na pagkakataon. Dahil nga madalas limitado ang espasyo sa panukala. Dapat maisaalang-alang ng nagpapanukala kung ano lamang nauulit sa eksaktong pamamaraan at periodikong isinasagawa, ang mga pagsulat ng bionote, krusyal ang pagdedesisyon sa mga ang kakayanin sa loob ng panahong nakatalaga at kung ano ang impormasyong ilalagay dito. aktibidad na walang depinido at malinaw na layunin, ang mga aktibidad posibleng makamit batay sa mga nag-e-exist na resorses. Tandaan na na maaaring maulit o mailipat kahit saan at sa anumang oras, at ang ang nilalaman ng panukala ay lagging SMART (Specific; Measurable; 7. IDAGDAG ANG ILANG DI-INAASAHANG DETALYE. Kung mga regular na aktibidad ng organisasyon (Nebiu, 2002). Mahalagang mayroong mga detalye ukol sa paksa ng bionote na wala Attainable; Realistic, at Time-bound) matiyak kung gayon na ang panukala ay hindi isa sa mga nabanggit na pa sa kamalayan ng iyong target audience o reader, 4. MATUTO BILANG ISANG ORGANISASYON. Matuto sa sariling ito. idagdag ito sa bionote. Mahalaga na may element of karanasan at sa karanasan ng iba. Kung my pagkakataong balik-tanawan Ang panukalang proyekto ay kadalasang nakasulat; minsan ito surprise ang pagpapakilala sa iyo. Bagamat magandang at suriin ang resulta ng mga naipanukalang proyekto sa organisasyong ay sa anyong oral na presentasyon, o kaya kombinasyon ng mga ito. teknik ito upang mapukaw ang interes nila, tiyakin na paghaharapan ng panukala ay gawin ito. Sa paggawa nito, mas benepisyaryo, magkakaroon ng mas malinaw na pagtingin sa aktuwal Sa isang masaklaw na pagtingin, karaniwang naglalaman ang mabibigyan ng ideya ang proponent kung paano at ano ang mga nilang pangangailangan. Makatutulong ito upang maging mas tiyak at panukalang proyekto ng pahina ng titulo, pahina ng nilalaman, abstrak, konsiderasyon ng organisasyon o indibidwal sa pagtugon sa mga makatotohanan sa mga detalye ng susulating panukala. Nagkakaroon konteksto, katuwiran ng proyekto, badyet, pagmonitor at ebalwasyon, naihahaing panukala sa kanila. din ng mas malalim na pag-unawa sa suliranin kung nakausap ng pag-uulat, pangasiwaan at tauhan, at mga lakip (Nebiu, 2002). 5. MAGING MAKATOTOHANAN AT TIYAK. Huwag maging masaklaw sa personal ang mga taong kaugnay ng proyektong nais gawin. mga pahayag sa panukala. Kailangang maging tiyak sa mga 2. PAGBABALIK-TANAW SA MGA NAUNANG PANUKALANG I. TITULO NG PROYEKTO ipinapanukala. Kaakibat ng pagiging tiyak ng mga ito, kailangang ding PROYEKTO. Sa pamamagitan nito, mabibigyang-kamalayan sa mga Ang pahina para sa titulo ay kailangan kung ang proposal ay maging makatotohanan ang bawat elemento ng panukala. naging pagkakamali ng mga nauna nang panukala. Dahil dito, mas mahaba sa tatlong pahina. Kasama sa pahinang ito ang titulo ng 6. LIMITAHAN ANG PAGGAMIT NG TEKNIKAL NA JARGON. Ang mga mapabubuti ang susunod na panukalang gagawin. Sa tulong din ng proyekto, pangalan ng nagpapanukalang organisasyon, lugar at petsa ng teknikal na jargon ay para sa mga teknikal o espesyalisadong indibidwal. prosesong ito, malalaman ang mga panukalang proyekto na nabigyan na preparasyon ng panukala at ahensyang pinaglalaanan ng panukala. Makabubuti sa isang proposal na naisulat ito sa isang wikang ng pansin ng isang granting organization. Kadalasan kasi, ang mga Tandaan na ang titulo ng proyekto ay dapat na maiksi at pangkaraniwan at naiintindihan ng lahat. Huwag dapat ipalagay na panukalang nauulit lamang ay hindi na binibigyan ng prioridad sa mga tuwiran, at dapat na tumutukoy sa pangunahing aktibidado inaasahang naiintindihan ng nagbabasa ng panukala ang lahat ng mga teknikal aaprubahang panukala. resulta ng proyekto. jargon na ginamit sa pagsulat. 3. PAGBALIK-TANAW SA MGA ULAT SA EBALWASYON NG MGA 7. PILIIN ANG PORMAT NG PANUKALANG MALINAW AT MADALING PROYEKTO. Mabibigyan ng tamang datos kung titignang muli ang II. NILALAMAN BASAHIN. Marahil, hindi lamang iisang proposal ang naipadala sa ebalwasyon ng mga nakalipas na proyekto. Upang hindi magkamali, o Idagdag ang pahina ng nilalaman kung ang proposal ay aabot organisasyon o sa indibidwal na target ng isang panukala. Kung gayon, malito, balikang muli ang mga ulat sa mga proyektong iniharap sa ng 10 o higit pang pahina. Mahalaga ang pahinang ito upang madaling makabubuting ang format na napili ay yaong malinaw at madaling organisasyong pinagpanukalaan. mahanap ang mga bahagi ng proposal.Naglalaman ito ng titulo ng basahin. Makatutulong ito ng malaki sa taong nagbibigay eblwaasyon sa 4. PAG-ORGANISA NG MGA FOCUS GROUP. Tiyakin lamang na ang mga bawat seksyon at ang panimulang pahina ng mga ito. panukala. Mas bibigyang pansin din ang isang panukalang malinaw at taong magiging bahagi ng proyekto ay may pagnanais na makisangkot at madaling maunawaan ang nilalaman. mag-ambag. Magiging malaking suliranin kung walang pakikibahagi III. ABSTRAK 8. ALALAHANIN ANG PRAYORIDAD NG HIHINGIAN NG SUPORTANG mula sa kanila. Ito ang huling ginagawa na bahagi ng panukala, Inaasahang PINANSYAL. Maliban sa kawalan ng sapat na pagpaplano, ang 5. PAGTINGIN SA MGA DATOS ESTADISTIKA. Maging sigurado sa mga makikita sa abstrak ang pagtatalakay sa suliranin, layunin, organisasyon kadalasang dahilan ng di-pag-aproba sa isang proposal ay ang di- datos na ibibigay. Huwag hayaang ibang tao pa ang makadiskubre sa na responsible sa implementasyon, pangunahing aktibidad ng proyekto, magkatugmang prioridad ng organisasyong pinaglalaanan ng panukala mga kamalian sa mga estadistika at datos na inilahad. Sikaping ibalida at ang kabuuang badyet. sa mismong panukalang proyekto. Dahil dito, tiyakin na ang layunin ng ang anumang datos na ginamit sa proposal. Ginagawa ang abstrak upang magkaroon ng buod ang buong panukalang proyekto ay isa sa mga top of the list na prioridad ng 6. PAGKONSULTA SA MGA EKSPERTO. Mapatataas ang kredibilidad ng panukalaat mabigyan ng asaklaw na pagtingin ang nagbabasa nito. hinihingian ng suportang pinansyal o ng mag-aapruba sa panukala. panukala kung ikinonsulta ang mga ito sa mga eksperto. Ang Tiyaking maikli lamang ang abstrak na ihahanda. 9. GUMAGAMIT NG MGA SALITANG KILOS SA PAGSULAT NG kontribusyon mula sa mga eksperto ay makapagbibigay bigat sa halaga PANUKALANG PROYEKTO. May kakaibang lakas kung mga salitang kilos ng panukala. IV. KONTEKSTO ang gagamitin sa mga pahayag sa panukalang proyekto. Dahil kailangan 7. PAGSASAGAWA NG MGA SARBEY AT IBA PA. Mangalap ng Ang bahaging ito ay naglalaman sa sanligang sosyal, ng pag-apruba, mas mabuting may dating maging ang mga salitang preliminaryong impormasyon at datos para ipakita ang komitment at ekonomiko, sosyal, political, at kultural ng panukalang pananaliksik. gagamitin. Kabilang sa mga salitang kilos na maaaring gamitin ang dedikasyon sa panukalang proyekto. Tiyaking sapat ang mga ito upang Naglalaman ito ng mga kaugnay na datos mula sa mga pananaliksik na simulan, ikumpara, maghandog, mangulo, mag-organisa, suportahan, mabigyang linaw nito ang tunguhin ng panukala. Malaking tulong din naitala mula sa pagpaplano sa proyekto, o ng mga datos na nakolekta magpakahulugan, gumawa, gumamit, at iba pa. ang mga preliminaryong datos upang mapabuti ang layunin ng isang mula sa iba’t ibang mga sors. panukalang proyekto. C. MGA DAPAT GAWIN BAGO ANG PAGSULAT NG PANUKALANG 8. PAGSASAGAWA NG MGA PULONG AT PORUM SA KOMUNIDAD. V. KATWIRAN NG PROYEKTO PROYEKTO Balangkas ni Basim Nebiu sa kaniyang aklat na Developing Makukuha ang kooperasyon ng komunidad kung mayroong tuwirang Ito ang pinakarasyonal ng proyekto. Nahahati ito sa apat na Skills of NGOs Project Proposal Writing (2002) pagsasangkot sa kanila. sub-seksyon. 1. PAGPAPAHAYAG SA SULIRANIN. Tinatalakay sa bahaging ito ang 1. PAG-INTERBYU SA DATI AT INAASAHANG TATANGGAP NG D. PAGSULAT NG PANUKALANG PROYEKTO AT ANG MGA ELEMENTO tiyak na suliraning pinagtutuunang solusyunan ng panukala. BENEPISYO. Sa pamamagitan ng pakikipag-usap sa dati at inaasahang NITO. Binibigyang-empasis sa bahaging ito kung papaanong ang isang isyu o sitwasyon ay nagiging suliranin. Kaugnay nito, napatutunayan din sa aktibidad, at kalian at saan ito gagawin. Mahahati sa dalawang sub-  Pagsulat ng Katitikan ng Pulong. bahaging ito kung ano ang pangangailangan ng mga benepisyaryo batay seksyon ang bahaging ito: Dahil ang lahat ng tao ay kabahagi ng isang grupo o organisasyon, sibil. sa nakitang suliranin. 1. ISKEDYUL. Ang detalye ng mga plinanong aktibidad ay dapat pampamahalaan, o korporasyon man, importante, kung gayon, ang 2. PRAYORIDAD SA PANGANGAILANGAN. Pinagtutuunan ng bahaging maipakita. Magagamit ang mga talahanayan at Gantt Chart sa kaalaman sa mga prosesong nabanggit. ito ang pagpapaliwanag sa pangangailangan ng mga target na pagpapakita ng mga ito. makikinabang dahil sa pagkakaroon ng suliranin. Ipinaliliwanag din sa 2. ALOKASYON. Ipakikita dito ang mga kakailanganin upang maisagawa Ang salitang agenda ay nagmula sa pandiwang Latin na “agree” na bahaging ito kung paano napagdesisyunan ang mga isasaad na ang mga aktibidad ayon sa iskedyul. Tinutukoy sa bahaging ito ang iba’t nangangahulugang gagawin. pangangailangan. ibang kategorya ng gastusin upang magkaroon ng buod ng 3. INTERBENSYON. Ilalarawan sa bahaging ito ang estratehiyang napili impormasyon ukol sa gastusin na kakailanganin para sa pagbabadyet. Sa pananaw na ito, mabibigyang depinisyon ang agenda bilang isang kung papaano sosolusyunan ang suliranin at gayon din tatalakayin kung Halimbawa ng mga aytem sa bahaging ito ang mga kagamitan, sahod, at dokumento na naglalaman ng listahan ng mga pag-uusapan at dapat papaanong magdadala ng pagbabago ang gagawing hakbang. mula rito’y maiuugnay ang yunit, bilang, presyo, at iba pa. talakayin sa isang pagpupulong. 4. MAG-IIMPLEMENTENG ORGANISASYON. Sa bahaging ito, ilalarawan 3. BADYET. Ito ang buod ng mga gastusin at kikitain ng panukalang Ayon sa pag-aaral na isinagawa ng Verizon Business (nasa The Perfect ang kapabilidad ng nagpapanukalang organisasyon upang tugunan ang proyekto. Sa presentasyon nito, maaaring gumamit ng ano mang Meeting Agenda, 2016), ang pinakamadalas na pagkasayang ng oras sa suliraning inilahad. Isinasama sa seksyong ito ang mga nakaraang record format na makapagpapakita ng maliwanag at maayos na daloy ng mga mga korporasyon ay nagaganap dahil sa mga ginagawang pagpupulong. ng kapasidad sa pagresolba ng mga suliranin. Ihahayag dito kung bakit datos na may kinalaman sa gastusin o expenses, at kita o income. Ito, ayon sa pag-aaral, ay nangyayari sapagkat ang mga pagpupulong na sila ang karapat-dapat upang pagkatiwalaang solusyunan ang suliranin. Ipakikita sa magkaibang sub-seksyon ang dalawang bahaging ito. isinasagawa ay madalas di-or at walang malinaw na layunin. Ang Binibigyang emphasis din ditto ang ekspertis ng organisasyon o ng 4. PAGMONITOR AT EBALWASYON. Nakabatay ang ebalwasyon at katotohanang ito ay maaaring maiugnay sa kawalan preparadong indibidwal na magsasagawa sa proyekto. pagmonitorsa panukalang proyekto sa kung paano at kalian isasagawa agenda na siyang nagiging balangkas sa pagsasagawa ng pulong. ang mga aktibidad para mamonitor ang pag-unlad ng proyekto; anong VI. LAYUNIN metodoang gagamitin sa pagmonitor at pag-evaluate; at sino ang mga Makatotohanan, kung gayon, ang pahayag ng Certified General Ilalahad sa bahaging ito ang masaklaw na layon ng panukalang magsasagawa ng pagmonitor at ebalwasyon. Accountants of Ontario (nasa How to Conduct a Meeting, 2012) na proyekto. Kaugnay ng layong ito, iisa-isahin din ang mga tiyak na 5. PANGASIWAAN AT TAUHAN. Naglalaman ito ng maikling deskripsyon dapat matanggap_ng mga kalahok sa pulong ang agenda bago ang layuning nais makamit ng panukala. ng bawat myembro ng grupo na gumawa ng panukalang proposal. Kung naturang pagkikita, dahil nakatutulong ang iyon upang maiwasan ang ano ang tungkuling nakaatang sa bawat myembro ay kailangan ding pagkalito at pagkasayang ng oras. Marapat din, ayon sa CGA, na kalakip Tandaan na sa pagbuo ng isang layunin, ikinokonsidera ang mga isama. Maaaring isama na lamang sa lakip ang curriculum vitae ng mga ng matatanggap na agenda ng mga kalahok ay ang mga dokumento ng sumusunod: myembro. ulat na ihaharap sa pulong. Ang mga ganitong hakbangin ay 1. Dapat isa lamang ang masaklaw na layunin ng panukala; 6. MGA LAKIP. Ito ang mga karagdagang dokumento o sulatin na makatutulong upang mapag-aralan na ng mga kalahok ang mga datos at 2. Dapat na konektado ang masaklaw na layunin sa bisyon ng kakailanganin upang lalong mapagtibay ang panukalang proyekto. mga paksa sa talakayan at sila'y maging handa sa mga ito. Masišiguro pagpapaunlad o pagpapabuti; at Isasama rin sa bahaging ito ang ano mang papeles na hihingiin ng din ng hakbang na ito na magiging organisado ang pulong at 3. Dapat napatutunayan ang merito ng kontribusyon ng layon ng bisyon. organisasyon o indibidwal kung saan ipinanukala ang proyekto. episyenteng magamit ang oras na inilaan para dito. Bagaman hindi istandard ang format na ito, maaaring VII. TARGET NA BENEPISYARYO makagabay ang suhestyon sa mga nagsisimula pa lamang magsulat ng ANG MGA KONSIDERASYON SA PAGDISENYO NG AGENDA Ipakikita sa bahaging ito kung sino ang mga makikinabang sa isang panukalang proyekto. Ang pinakamahalagang tandaan ukol sa panukalang proyekto at kung paano sila makikinabang dito. Isasama rito format ng isang proposal ay ang anyo kung saan malinaw na Batay sa artikulong How to Design an Agenda for an Effective Meeting, ang detalyadong deskripsyon ng laki at katangian ng mga benepisyaryo. matatalakay ang panukala at ang kahingian, kung mayroon ng panukala ni Swartz (2015). Ayon sa artikulong ito, kailangang isaalang- Sa pagtukoy sa mga katangiang ito, maaaring gamitan ng kriterya tulad indibidwal o organisasyon kung saan ihaharap ang panukala. alang ang mga sumusunod: ng etnisidad, edad, kasarian, at iba pa. 1. SALOOBIN NG MGA KASAMAHAN. Para maging mas proaktibo ang ADYENDA mga kalahok sa pagpupulong, mahalagang malaman ang kanilang VIII. IMPLEMENTASYON NG PROYEKTO Sa pagsasagawa ng pagpupulong, tatlong mahalagang proseso ang saloobin at kung ano ang mga nais din nilang matalakay sa Ipakikita sa bahaging ito ang iskedyul at alokasyon ng kailangang pagtuunan ng pansin: pagpupulong. Dito, maikokonsidera ang kanilang mga hinaing at resorses. Mahalagang maipakita rito kung sino ang gagawa sa mga  Preparasyon ng Agenda; pangagailangan na maaaring hindi nabibigyang- pansin ng namumuno  Pagpupulong; at sa grupo o organisasyon. Bagamat hindi palagiang ginagawa ito, mahalaga ring mabigyan ng pagkakataong makapag-ambag ang bawat nagpapatawag ng pulong tatlong araw bago ang pagpupulong. o Ipinatatawag ang ganitong pagtitipon kung may sapat na dami myembro sa mga paksa sa pagpupulong. Mabibigyan din ng maagang distribusyon ng agenda ang mga kalahok ng paksa o isyung dapat pag-usapan (Certified General upang paghandaan ang mga paksang nakatala dito. Accountant, 2012) 2. PAKSANG MAHALAGA SA BUONG GRUPO. Sa mga isasamang paksa sa agenda, makabubuti kung ang mga ito ay mga paksang mahalaga sa 3. SIMULAN SA MGA SIMPLENG DETALYE. Bago itala ang mga paksa, buong grupo o organisasyon. Ang mga paksang nakalista sa agenda ay mahalagang ilahad ang mga impormasyon tulad ng petsa at oras ng MGA KONDISYONG DAPAT MATUPAD PARA MASABING BALIDO ANG dapat direktang may kinalaman ang mga inaasahang kalahok sa pulong, lugar ng pulong, at mga inaasahang kalahok. ISANG PULONG: pagpupulong. Masisiguro lamang ang aktibong pakikibahagi ng mga 1. Ang nagpapatawag ng pulong ay may awtoridad para gawin kalahok kung sila ay bahagi mismo ng pinag-uusapang paksa. 4. MAGTALAGA LAMANG NG HINDI HIHIGIT SA LIMANG PAKSA PARA ito. SA AGENDA. Itala ang di hihigit sa limang paksa upang pag-usapan sa 2. Ang pabatid na magkakaroon ng pulong ay nakuha ng mga 3. ESTRUKTURANG PATANONG NG MGA PAKSA. Hindi karaniwan na pulong. Ang masyadong maraming talakayin ay maaaring makapagdulot inaasahang kalahok. ang mga paksa sa agenda ay nasa anyong tanong. Datapwa't walang lamang ng pagkabagot o information overload. Maaaring magpatawag 3. Ang quorum ay nakadalo. masama kung ito ay nasa anyong pahayag, ang isang tanong ay mas na lang ng panibagong pagpupulong kung kinakailangan. Bagamat kung 4. Ang alituntunin o regulasyon ng organisasyon ay nasunod. nakakapanghamon ng isipan. Dahil ang paksa ay nasa anyong tanong, hinihinging mahigpit ng pagkakataon, maaaring lumagpas sa lima ang nangangauhulugan din na nangangailangan ito ng kasagutan. Nag- paksa. HAKBANG SA PAGSASAGAWA NG PULONG (Walsh, 1995) iimbita ang isang tanong ng aktibong partisipasyon ng mga kalahok. 5. LLAGAY ANG NAKALAANG ORAS PARA SA BAWAT PAKSA. Ayon sa The Meeting Manual: 4. LAYUNIN NG BAWAT PAKSA. Upang maging maayos ang daloy ng nakaplano, ilagay ang nakalaang oras sa bawat paksa. Magagabayan 1. PAGBUBUKAS NG PULONG (OPENING THE MEETING) pagpupulong, mahalagang matiyak ang layunin ng paksa. Dapat maging nito ang mga kalahok sa ilalaang panahon upang pag-usapan ang bawat o Opisyal na idedeklara ng chairperson ang malinaw sa mga kalahok kung ano ang layunin ng bawat paksa. Dapat isyu. pagsisimula ng pagpupulong maging malinaw kung layunin nito ang pagbabahagi ng impormasyon, 2. PAUMANHIN (APOLOGIES) pagkuha ng panukala para sa gagawing desisyon, o pagdedesisyon. 6. ISAMA ANG IBANG KAKAILANGANING IMPORMASYON PARA SA o Inihahayag ng chairperson ang pangalan ng mga PAGPUPULONG. Kung may mga ispesipikong detalye, kailiangang opisyal na pinadalhan ng pabati ngunit hindi 5. ORAS NA ILALAAN SA BAWAT PAKSA. Mahalagang pagtuunan ito ng maisama ito sa agenda. Halimbawa, kung sino ang magtatalakay sa sa nakadalo sa pulong pansin dahil kadalasang may itinatalagang oras ng pagsasagawa ng una, at sa ikalawang paksa, o kung kailangang rebyuhin at dalhin ang 3. ADAPSYON SA KATITIKAN NG NAKARAANG PULONG pulong. Kung 30 minuto lamang ang nakalaan sa buong pagpupulong, kalakip na dokumento, at iba pa. (ADOPTION OF THE PREVIOUS MINUTES) dapat masagot kung gaano katagal ang pagtalakay sa bawat paksa. o Binibigyan ang mga dumalo ng kopya ng naturang Tandaan na sa pagtalakay ng mga paksa, kasama rito ang paglalahad sa KAHALAGAHAN NG AGENDA katitikan paksa, pagsagot sa mga katanungan, pagresolba sa magkakaibang 1. Magiging organisado ang pag-uusap at mga pagpupulong o Kapag nabasa na, inihahayag ang adapsyon o pananaw ng mga kalahok, pagbuo ng resolusyon, at pagsang-ayon sa 2. Magiging banayad ang dayalog ng mga usapin sa isang pagtanggap nito mga desisyon. Kung gayon, mahalagang maplano nang mabuti ang pagpupulong o Binubuksan ang hapag upang ilatag ang mga ilalaang oras sa bawat paksa. Minsan nakadepende rin ang haba sa 3. Makakatipid sa oras na inilaan sa pulong puntong nais talakayin halaga ng paksa. 4. Magsisilbing gabay sa buong talakayan ng pulong o Itinatala ang mga paksang nais talakayin o Kapag lahat ay sumang-ayon, tinatanggap na ito MGA HAKBANG SA PAGBUO NG AGENDA PULONG o Kung may pagtutol o mungkahing pagbabago, 1. ALAMIN ANG LAYUNIN NG PAGPUPULONG. Magagawa lamang ang o Maisagawa ang isang maayos na pulong o meeting mula sa tinatalakay ito at muling ihahayag ang adapsyon ng isang akmang agenda kung malinaw sa gumagawa nito ang layunin ng isang maayos na agenda katitikan pulong na gagawin. Kung ikaw ang naatasang gumawa ng agenda, o 4. PAGLILINAW MULA SA KATITIKAN NG NAKARAANGPULONG linawing mabuti ang layunin ng pagsasagawa ng pagpupulong. PAGPUPULONG (BUSINESS ARISING FROM PREVIOUS MINUTES) o Pagtitipon ng dalawa o higit pang indibidwal upang pag- o Nagkakaroon ng deliberasyon ukol sa mga paksang 2. SULATIN ANG AGENDA TATLO O HIGIT PANG ARAW BAGO ANG usapan ang isang komon na layunin para sa pangkalahatang nais talakayin hango sa katitikan ng nakaraang PAGPUPULONG. Para mabigyan ng sapat na panahon para kapakanan ng organisasyon o grupong kinabibilangan nila pagpupulong maipamahagi ang agenda, dapat tapos at aprobado na ito ng 5. PAGTALAKAY SA MGA LIHAM (CORRESPONDENCE)  o Talakayin kung mayroong ipinadalang mga lihan 1. Ang mosyon na nailatag ngunit hindi sinusugan  Mga napagkasunduan para sa pagpupulong tulad ng liham na korea, email, 2. Ang mosyon para sa pagbabago na sinusugan, ngunit hindi  Pangalan ng opisyal na tagapamahala o chairperson o fax mail sinang-ayunan  Pangalan ng kalihim 3. Ang mosyon para sa pagbabago ngunit hindi pinayagan ng opisyal ng tagapamahala 4. Ang bilang ng boto ng sumang-ayon at di sumang-ayon sa PORTFOLIO 6. PAGTALAKAY SA MGA ULAT (REPORTS) isang mosyon Ang Portfolio ay isang koleksyon ng mga komposisiyon o awtput. o Sa bahaging ito, tinatalakay at pinagdedebatehan 5. Ang pamamaraan ng pagboto ng mga kalahok, maliban kung Layunin nitong ipakita ang pag-unlad ng kaalaman at kasanayan sa ang nilalaman, interpretasyon at rekomendasyon ng hihilingin ng isang kalahok na itala ang paraan ng kaniyang pagsulat ng mag-aaral sa loob ng isang termino o taong aralan. ulat pagboto 7. PAGTALAKAY SA AGENDA (GENERAL BUSINESS) Simula noong taong 1980, ang paggawa ng mga portfolio ay o Ang mga nakalistang pangunahing paksa o agenda MGA DAPAT TANDAAN SA PAGSULAT NG KATITIKAN nagging anyo nan g assesement ng mga mag-aaral sa mga kurso sa ay tinatalaky sa bahaging ito Ayon sa artikulong Tips for Writing Meeting Minutes ni Lyn pagsulat sa kolehiyo at Unibersidad sa Estados Unidos o Ito ang pinakasento ng isinasagawang pulong Gaertner-Johnston (2006), dapat masagot ang mga sumusunod na (http://grammar.about.com). Naging popular na rin ito sa ating bansa o Base sa layunin ng bawat paksa katanungan: na nagging kulminasyon ng mga kurso sa Wika at iba pang asignatura. o Pagbabahagi ng impormasyon, pagkuha ng panukala 1. Kailan ang pagpupulong? Ito ay mahalga dahil ito ay nagbibigay nang lalagyan sa mga para sa pagdedesisyon o paggawa ng desisyon, pag- 2. Sino-sino ang mga dumalo? importantent document lalong lalo na kapag ikaw ay isang mag-aaral. uusapan ng mga kalahok ang mga nakatalang paksa 3. Sino-sino ang mga hindi nakadalo? Kalimitang nakalagay dito ay ang iba’t ibang akademokong sulatin na sa agenda 4. Ano-ano ang mga paksang itinalakay? iyong nagawa o kaya’y mga proyekto. 5. Ano ang napagpasyahan? 8. PAGTALAKAY SA PAKSANG DI-NAKASULAT SA AGENDA 6. Ano ang mga napagkasunduan? MGA BAHAGI NG PORTFOLIO (OTHER BUSINESS) 7. Kanino nakatalaga ang mga tungkuling dapat matapos at 1. PABALAT – ito ay ang front cover o pinakaharapan o Kapag natapos ang pagtalakay ng agenda, kalian ito dapat maisagawa? ng isang portfolio. tinatanong ng chairperson kung may mga isyung 8. Mayroon bang kasunod na kaugnay (follow-up) na pulong? 2. PAMAGATING PAHINA- dito naman nalalaman ang nais pag-usapan ang mga kalahok Kung mayroon, kalian, saan at bakit kailangan? pangalan ng awtor na nagsulat ng aklat, ang o Kabilang ditto ang mga paksang hindi nakalista sa pamagat ng aklat at ang ngalan ng palimbagan. agenda MAHALAGANG TANDAAN SA PAGTATALA NG PULONG 3. PROLOGO - ito ang nagiging dahilan o pagmumulan 9. PAGTATAPOS NG PULONG (CLOSING THE MEETING O o Dapat isulat ang katitikan sa loob ng 48 hours upang ng ideya ng mga mambabasa sa mga maaari nilang ADJOURNMENT) maipabatid sa mga nakatalagang tungkulin ang kanilang mga matunghayan o mabasa sa mga susunod pang parte o Dito na isinasara ng chairperson ang pagpupulong gagawin at upang malaman ng mga di-nakadalo ang mga ng iyong istorya. o Isinasagawa ito kung lahat ng nais pag-usapan ay naganap. 4. TALAAN NG NILALAMAN-sa pahina o mga pahinang naiharap na at natalakay o Dapat gumamit ng positibong salita nito nakalagay ang listahan ng mga nilalaman o mga o Huwag nang isama ang ano mang impormasyong magdudulot paksang tatalakayin sa portfolio. KATITIKAN NG PULONG ng kahihiyan sa sino mang kalahok 5. MGA SULATIN o Ang katitikan ay ang opisyal na record ng pulong ng isang 6. EPILOGO-ang huling parte ng isang kuwento kung organisasyon, korporasyon o asosasyon. PORMAT NG KATITIKAN NG PULONG saan ito'y nagsisilbing konklusyon ng boses na o Ito ay tala ng mga napagdesisyonan at mga pahayag sa isang Walang istandard na pormat para sa pagsulat ng mga katitikan ginamit ng awtor. ng pulong subalit mahalagang isama ang mga sumusunod na detalye: 7. RUBRIKS- isang set ng mga pamantayan sa pulong. Bagama’t hindi ito verbatim na pagtatala sa mga nangyari o nasabi sa pulong. (Sylvester, 2015 & CGA, 2012)  Petsa pagmamarka ng nagkakaibang antas ng produkto at  Oras at lokasyon proseso (Taggart, 2003 ILANG MGA BAGAY NA HINDI KAILANGAN PANG ISAMA SA KATITIKAN  Aytem ng agenda 8. BIONOTE-ay isang maikling impormatibong sulatin NG PULONG ANG MGA SUMUSUNOD:  Desisyon na naglalahad ng mga klasipikasyon ng isang  indibwal at ng kaniyang kredibilidad bilang 9. PALAMUTIAN ANG IYONG PORTFOLIO. Simulan ang propesyunal. pagpapalamuti sa pabalat. Ipagpatuloy hanggang sa huling pahina. Gumamit ng mga angkop na PAGGAWA NG PORTFOLIO dekorasyon para sa bawat sulatin at iba pang 1. PAMAGATAN ANG IYONG PORTFOLIO. Mag-isip ng pahina. Sikaping isaalang-alang ang paksa ng bawat isa o ilang salitang iyong gagamating pamagat ng sulatin para sa layuning kaangkupan ng palamuti. iyong portfolio. Tiyaking ang pamagat na mapipili ay 10. IPASA ANG IYONG PORTFOLIO. Itatakda ng inyong kakatawan sa nilalaman ng iyong portfolio, sa iyong guro ang araw, oras at maging ag lugar ng mga karanasan sa pagsulat at maging sa iyong mga pagpapasa. Ipasa ang iyong ginawa sa takdang araw, natutunan. oras at lugar. 2. GAWIN ANG PAMAGATING PAHINA. Ilagay sa pamagating pahina ang pamagat ng iyong portfolio, ang iyong pangalan at kinabibilangan pangkat, pangalan ng iyong guro, at anag araw ng pagpasa. 3. ISULAT ANG IYONG PROLOGO. Introdoktiring talaan ito. Ipaliwanag ditto ang napili mong pamagat ng iyong portfolio, kung bakit mo iyon napili. Ilarawan ang nilalaman ng iyong portfolio. Maari ring maglahad ditto ng Pag-aalay at Pasasalamat. Iminumungkahi ng gumamit din diti ng pananaw sa ikatlong panauhan. 4. GAWIN ANG TALAAN NG NILALAMAN. Ihanay ang mga sulating iyong ginawa, ang anyo at pamagat ng bawat isa, mula unahanggang huli. Tukuyin ang pahinang katagpuan ng bawat isa. 5. TIPUNIN ANG IYONG MGA SULATIN. Ayusin ang mga sulatin ayon sa pagkakasunod-sunod. Isulat muli ang bawat isa at ienkowd sa kompyuter atiprint. Tiyaking ang mga pagkakamali ay iwasto. Gawin ang mga mungkahi ng inyong guro o kamag- aral sa pagpapabuti ng bawat isa. 6. ISULAT ANG IYONG EPILOGO. Sumulat ng isang replektibong talataan. Ilarawan ang iyong mga nagging karanasan sa pagsulat ng mga sulatin at ng mahahalagang kaalamang iyong natutuhan. Iminumungkahi muli ang paggamit dito ng pananaw sa ikatlong panauhan. 7. GAWIN ANG PAHINA PARA SA RUBRIKS. Ilagay dito ang pamantayan sa pagmamarka. 8. ISULAT ANG IYONG BIONOTE. Maikli lamang dapa ito. Gamitin muli ang ikatlong panauhan. Lakipan din ito ng iyong larawan. Ilagay ito sa likod na pabalat.