TL cz. 1 24.25 PDF

Zakres Zakres (m.in.): Zasady prawidłowej legislacji; Podstawowe pojęcia. Źródła prawa; Zagadnienia dotyczące techniki prawodawczej w odniesieniu do aktów normatywnych. Budowa aktów prawnych; Rodzaje przepisów występujących w aktach normatywnych; Zasady tworzenia prawa miejscowego w sa...

Zakres Zakres (m.in.): Zasady prawidłowej legislacji; Podstawowe pojęcia. Źródła prawa; Zagadnienia dotyczące techniki prawodawczej w odniesieniu do aktów normatywnych. Budowa aktów prawnych; Rodzaje przepisów występujących w aktach normatywnych; Zasady tworzenia prawa miejscowego w samorządzie terytorialnym. Stanowienie prawa miejscowego przez terenowe organy administracji rządowej; Wybrane instytucje prawne związane z procesem legislacyjnym, np. lobbing, wysłuchanie publiczne. Materiały, źródła Materiały przekazywane Wskazane w karcie za pomocą środków przedmiotu. komunikacji elektronicznej.  Akty normatywne Konstytucja RP Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych Ustawa o działalności lobbingowej Załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 20.6.2002 r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej – UWAGA – tekst jednolity z 29 lutego 2016 r. !!! Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej – wybrane przepisy Inne wskazane podczas wykładów. Egzamin Egzamin testowy Ocena końcowa – ocena z egzaminu Aktywność Terminy - do uzgodnienia! Pojęcia Legislatywa – Legislator – władza Legislacja prawodawca, ustawodawcza, znawca prawa parlament  Umiejętność polegająca na celowym, Technika racjonalnym, opartym na wiedzy formułowaniu przepisów prawnych i aktów prawodawcza normatywnych. Sensu largo: Wskazania dotyczące formułowania i systematyzowania przepisów + wskazania dotyczące metodyki przygotowywania projektów aktów normatywnych oraz procedury prawodawczej. Za: Błahut, Gromski i Kaczor  Techniki legislacyjne – inaczej dyrektywy Definicja legislacyjne → to umiejętność sporządzania poprawnych aktów normatywnych oraz poprawnego kształtowania systemu tych aktów Co to jest prawo? Co to jest prawo? Według definicji pozytywistycznej prawo to zbiór norm ogólnych pochodzących od kompetentnych organów władzy publicznej, na których straży stoi przymus państwowy. Prawo przedmiotowe to całość norm, czyli reguł postępowania, ustanowionych przez kompetentne organy publiczne lub wynikających z prawa zwyczajowego, uznanych i chronionych przez państwo. Prawo stanowione: a) powszechne, b) miejscowe Funkcje prawa w społeczeństwie Techniczne podejście do prawa czyli traktowanie prawa jako instrumentu, który służy celowemu sterowaniu procesami społecznymi. Najważniejsze funkcje prawa: 1) kontrola zachowań 2) rozdział dóbr i ciężarów (obowiązków) 3) regulacja konfliktów  Dwa sposoby: Kontrola 1. Normatywny zachowań 2. Pozanormatywny Ważne – podmiot tworzący prawo musi mieć CEL i wybrać najlepsze rozwiązanie wyznaczające zachowania członków danej społeczności! Podjęcie decyzji o przygotowaniu projektu aktu prawnego poprzedza się w szczególności: 1) wyznaczeniem i opisaniem stanu stosunków społecznych w dziedzinie wymagającej interwencji organów władzy publicznej oraz wskazaniem pożądanych kierunków ich zmiany 2) analizą aktualnego stanu prawnego 3) ustaleniem możliwości podjęcia środków interwencji organów władzy publicznej, alternatywnych w stosunku do uchwalenia ustawy 4) określeniem przewidywanych skutków społecznych, gospodarczych, organizacyjnych, prawnych i finansowych każdego z rozważanych rozwiązań 5) zasięgnięciem opinii podmiotów objętych zakresem interwencji organów władzy publicznej  Cel: segregacja śmieci przez mieszkańców gminy: Przepis prawny nakazujący takie Przykład działanie Kampania społeczna propagująca takie działanie + stworzenie odpowiednich warunków dla segregacji.  Prawo ma wpływ na Skuteczność prawa zachowania tylko, gdy wzmacniana jest przez odbiorcy znają jego treść! zastosowanie: Ignorantia iuris nocet Kontrola zachowań SANKCJI – np. nieważność czynności prawnej, przedawnienie, odsetki GRATYFIKACJI – np. (prawo cywilne), prawo znaleźne. karne – kara pozbawienia wolności, grzywna  Rozdział II Konstytucji. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela. Rozdział Art. 36 [Prawo do opieki za granicą] Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej. dóbr i Art. 38 [Prawo do ochrony życia] Rzeczpospolita Polska zapewnia ciężarów każdemu człowiekowi prawną ochronę życia. Art. 47 [Zasada ochrony życia prywatnego] Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.  Rozdział II Konstytucji. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela. Rozdział Art. 83 [Obowiązek przestrzegania prawa] Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej. dóbr i Art. 84 [Obowiązki podatkowe] Każdy jest obowiązany ciężarów do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Art. 85 [Obowiązek obrony RP; służba wojskowa] 1. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny. Regulacja konfliktów Dawniej rozwiązywane Konflikty mogą być: w drodze Zbiorowe (pracodawca i pracownicy) samopomocy, siły Indywidualne (dłużnik i rodu. wierzyciel) Rozwiązywanie 1) Tryb umowny – ugoda pozasądowa konfliktów: 2) Tryb mediacyjny – strony i mediator – zachowana autonomia stron, ponieważ one ustalają osobę mediatora, procedurę i zasady rozwiązywania konfliktów Rozwiązywanie 1) Tryb arbitrażowy – wpływ stron na wybór arbitra, procedury i zasad rozstrzygania, ale konfliktów: decyzja arbitra ma charakter władczy – wiążący dla stron i podlega przymusowej egzekucji. 2) Tryb sądowy (adjudykacyjny) – sformalizowany, długi i kosztowny. Kryteria oceny prawa „Jakość prawa ocenia się według trzech podstawowych kryteriów, tj. jego skuteczności, sprawności i użyteczności. Pojęcia te nie są synonimami. Ocena skuteczności – w pewnym uproszczeniu – sprowadza się do oceny efektów regulacji prawnych, sprawność prawa ocenia się przez jego koszty, a użyteczność mierzona jest skalą korzyści regulacji prawnych. Mamy tu do czynienia z oceną instrumentalną prawa. (…) Prawo jednak można oceniać nie tylko skutkowo, ale także aksjologicznie. Dołączane są kryteria wartości w prawie. Można zatem mówić o relatywizmie oceny.” Za: R. Grzeszczak „Lepsze tworzenie prawa w Unii Europejskiej” Skuteczność prawa - pojęcie Wieloznaczne (odnosi się do zróżnicowanych sytuacji faktycznych) W doktrynie wyróżnia się skuteczność: - behawioralną (adresat normy zachował się zgodnie z wzorem w niej zawartym) - psychologiczna (warunek konieczny skuteczności behawioralnej, w jej przypadku norma prawna wywiera wpływ na przeżycia adresata, co może doprowadzić adresata normy do zachowania zgodnego z wzorem w niej zawartym) - finistyczna (celowościowa) – ??  L. Morawski: Celowościowa Kryzys skuteczności prawa dowiódł ponad skuteczność wszelką wątpliwość, że sterujące według logiki prawo jest często prawa bezsilne w zetknięciu ze spontanicznością procesów społecznych Skuteczność prawa Skuteczne prawo = dobre prawo??? Nie jest to jednoznaczne → „całościowa ocena danego przedsięwzięcia legislacyjnego będzie krytyczna z powodu jego zbyt wysokich kosztów społecznych i organizacyjnych, zbyt długiego czasu oczekiwania na osiągnięcie zamierzonego rezultatu, jego niezadowalającej trwałości czy naruszenia powszechnie akceptowanych przez społeczeństwo wartości.” M. Stefaniuk, Skuteczność prawa i jej granice Ograniczenia skuteczności prawa – granice prawa Czy dla regulacji określonej 1. „stanowisko sfery stosunków omnipotencji środków społecznych zawsze prawnych” lub właściwe jest odwołanie „uniwersalizmu się do regulacji prawnej? regulacyjnego prawa” Granice prawa np. koncepcja „wewnętrznej moralności prawa”, zgodnie z którą tworzenie prawa pozbawionego Koncepcje „limitacyjne” pewnych szczególnych właściwości treściowych i funkcjonalnych powoduje, że staje się ono „normatywnym bezprawiem”.  Prawo jako jeden z systemów System normatywnych. normatywny Co to jest system normatywny? Przykładowe systemy normatywne: Prawo (normy prawne) Moralność (normy moralne) Religia (normy religijne)  Czym prawo różni się od moralności? Prawo i Czy prawo musi być moralne? moralność Gustav Radbruch (1878-1949): lex iniustissima non est lex → zgodnie z tą zasadą przepisy prawa pozytywnego (stanowionego) (lex), które są „rażąco, w najwyższym stopniu sprzeczne” z prawem naturalnym (ius), mogą i powinny być w procesie stosowania prawa traktowane tak, jakby w ogóle nie obowiązywały. Tomasz z Akwinu W Summie Teologicznej wyróżniał hierarchicznie uporządkowane pojęcia prawa: I. prawo boskie (lex aeterna), II. prawo naturalne (lex naturalis) i III. prawo ludzkie (lex humana). Pierwsze z nich to prawo wieczne, które pochodzi od Boga. W związku z przyjęciem twierdzenia, że świat i człowiek również są tworami Boga, prawo boskie wyraża się poprzez akty stworzenia. Lex naturalis jest efektem rozumowego poznania prawa boskiego przez człowieka. Lex humana jest prawem pozytywnym, którego ważność zależy od zgodności z wytycznymi prawa naturalnego Koncepcja umowy społecznej Grocjusz, Pufendorf – koncepcja umowy społecznej. Przedstawiciele nowożytnej szkoły prawa natury rozróżniali status naturalny (status naturalis) od statusu cywilnego, państwowego (status civilis), który był ograniczony przez umowę społeczną (wzór suwerennej władzy). Prawo natury działa niezależnie od ludzi i jest dziedzictwem całej natury. Nawet Bóg nie może go zmienić: „Jak nie może sprawić, by dwa dodać dwa nie równało się cztery”. Dokonać mógłby tego jedynie poprzez zmianę natury ludzkiej (Grocjusz). Prawo natury „(…) prawo jest bezsilne, jeśli nie znajdzie oparcia w moralności czy nawykach społeczeństwa. Aprobata moralna instytucji prawa i poszczególnych norm prawnych - ku czemu powinno zmierzać wychowanie obywatelskie - jest istotnym czynnikiem jego efektywności, a system prawny nie działa w sposób algorytmizowany, »mechaniczny«, lecz z uwzględnieniem przyjmowanych w środowisku prawniczym czy w całym społeczeństwie ocen, w szczególności ocen moralnych.” Z. Ziembiński „Zarys zagadnień etyki” , Poznań-Toruń 1994, s. 109-110 W języku Kanta: etyka bez prawa jest pusta, prawo bez etyki jest ślepe  Istnieją zachowania regulowane tylko przez normy moralne, np. zakaz donosicielstwa. Prawo i Niektóre zachowania są regulowane tylko przez normy prawne. moralność Do zachowań regulowanych zarówno przez prawo, jak i moralność należy np. zakaz zabijania.  Prawo i moralność Mieczysław Michalik, Moralność a prawo – przegląd typowych ujęć relacji, Doctrina. Studia społeczno-polityczne 2, 377-388, 2005 Relacje te można też przedstawić wyróżniając: Pole wspólne dla prawa i moralności, zajmowane przez normy o jednakowym brzmieniu bądź chroniące tych samych wartości (np. życia, zdrowia, godności, wolności, mienia), nakazujące takie samo postępowanie (w odniesieniu do prawa zakres ten bywał też określany mianem „minimum” moralnego, zapewnianego przez prawo). Pola wzajemnie niezależne - nakazy prawa są tu moralnie obojętne (np. niektóre przepisy porządkowe, proceduralne, prawa spadkowego), a wymagania moralne, dotyczące np. pewnych aspektów życia seksualnego, są obojętne z punktu widzenia prawa: pewne sfery postępowania ludzi są regulowane wyłącznie przez prawo, inne wyłącznie przez moralność. - Pola wzajemnie sprzeczne - nakazy prawa wywołują sprzeciwy moralne, a określonym nakazom moralnym przeczą jakieś wymogi prawa. Magdalena Kowalewska-Łukuć Prostytucja, usługi seksualne i przestępstwa okołoprostytucyjne w prawie karnym – próba uporządkowania pojęć - https://pwd.iws.gov.pl/wp- content/uploads/2022/10/07_Pw D51_p.pdf Prawo a moralność - różnice Powstanie (prawo – procedura powstawania aktów normatywnych odgórnie zdefiniowana) Normy prawne w dowolnym czasie można stworzyć, zmienić lub uchylić. Naruszenie normy prawnej – co do zasady wiąże się z sankcją obwarowaną przymusem państwowym Podmiotami prawa mogą być osoby fizyczne, prawne i inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Prawo powiązane jest ściśle z organizacją państwa, które odgórnie ustala prawo. Prawo i moralność Krzyżowanie się prawa i moralności Tworzenie prawa zgodnego z przyjętym przez większość społeczeństwa systemem wartości stanowi gwarancję jego powszechnego przestrzegania. Tworzenie przepisów odsyłających do reguł moralnych, np. zasady słuszności lub dobre obyczaje (tzw. klauzule generalne), użycie pojęć związanych z moralnością, np. rażąca niewdzięczność.  Postawa legalistyczna Dlaczego Postawa przestrzegamy prawa? oportunistyczna Postawa konformistyczna Spirala jurydyzacyjna Prawo jest systemem normatywnym, który odgrywa trudną do przecenienia rolę w kształtowaniu ludzkich zachowań L. Morawski: tzw. spirala jurydyzacyjnej - będąca wynikiem przekonania, że błędy regulacji prawnej powinny być usunięte przez inną, bardziej precyzyjną i wszechstronną regulację. Dokonuje się pogłębiania prawodawstwa, gdy dotychczasowe okazało się zbyt mało dokładne, albo jego rozszerzania, gdy regulacje dotychczasowe powodowały skutki uboczne, które normodawca postanowił usunąć Nadużywanie prawa (np. Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o osobach starszych) -> moralne zużywanie prawa Źródła prawa Źródła prawa (fons iuris) – pojęcie używane w rozmaitych znaczeniach; pojęcie szerokie: →obejmuje wszystkie czynniki, które wpływają na: a) powstanie prawa, b) na treść jego postanowień c) postać, jaka nadawana jest efektom działalności prawotwórczej  Warianty rozumienia pojęcia „źródła prawa” (przykładowe podziały źródeł prawa): Źródła poznania prawa (fontes iuris cognoscendi) Źródła Źródła powstawania prawa (fontes iuris oriundi): prawa -w znaczeniu materialnym -w znaczeniu formalnym Źródła Źródła powstawania prawa: → źródła prawa w znaczeniu materialnym – powstawania wszelkie czynniki, które mają wpływ na treść norm prawnych zawartych w prawa poszczególnych aktach prawnych;  → źródła prawa w znaczeniu formalnym – Źródła sformalizowane akty władzy państwowej zawierające przepisy prawne – akty powstawania prawotwórcze/ normatywne (akty normatywne ustanowione przez upoważnione do tego organy prawa państwa w stanowienia prawa) sformalizowanym procesie  Podział źródeł prawa zawartych w Konstytucji RP 1. Źródła prawa 2. Źródła prawa wewnętrznie powszechnie obowiązującego obowiązującego Normy prawne, które wiążą wszystkich Normy, które wiążą tylko adresatów adresatów znajdujących się w danej organizacyjnie podległych organowi sytuacji. Akty zawierające generalne i wydającemu akt. Regulują stosunki abstrakcyjne normy, które tworzą wewnątrz aparatu administracji zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki publicznej, np. zarządzenie obywateli i osób prawnych ministra  Czym się różni „norma prawna” od „przepisu prawnego” ? Norma prawna: ✓ najmniejszy, stanowiący sensowną całość, element prawa, ✓reguła postępowania stworzona na podstawie Norma przepisów prawnych, ✓ustanowiona przez kompetentny organ władzy w prawna odpowiednim trybie, ✓generalna i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna), ✓ogłoszona i ✓chroniona przez państwo aparatem przymusu.  3. Przepisy regulaminowe i Podział statutowe: - Regulaminy Sejmu i Senatu źródeł prawa - Regulamin Zgromadzenia Narodowego zawartych w - Statut Kancelarii Prezydenta RP - Regulamin RM Konstytucji - Statuty jednostek samorządu terytorialnego (Wg Prof. P. Sarneckiego) RP UWAGA: Przepisy powszechnie obowiązujące nie mogą wkraczać w materie regulaminowe/statutowe i vice versa. Podział źródeł prawa Specyficzny charakter mają układy zbiorowe pracy zawartych w Stanowią instytucję konstytucyjną Nie mogą być sprzeczne z powszechnie Konstytucji obowiązującymi przepisami prawa, RP Źródła prawa zewnętrznego Konstytucja ustawy ratyfikowane umowy międzynarodowe rozporządzenia akty prawa miejscowego  1) Usytuowanie organu stanowiącego akt normatywny a) źródła stanowione przez podmioty spoza państwa lub przy udziale podmiotów spoza państwa ▪prawo UE, umowy międzynarodowe RODZAJE ŹRÓDEŁ PRAWA (ZE WZGLĘDU b) źródła stanowione przez naczelne organy państwa : NA RÓŻNE ▪Sejm i Senat KRYTERIA) ▪Prezydent RP, RM, Prezes RM, ministrowie c) źródła stanowione przez organy terenowe: ▪terenowe organy administracji rządowej ▪terenowe organy samorządu terytorialnego  Uporządkowany system, w którym ustalona jest hierarchia System źródeł prawa i wzajemne relacje pomiędzy źródłami prawa.  System prawa w Polsce → zamknięty. System prawa musi być oparty System źródeł na zasadach: prawa Hierarchiczności, Jedności, Spójności, Zupełności. Zamknięcie źródeł prawa w zakresie form aktów Wszystkie formy muszą być zawarte w Konstytucji! TK - "nawet art. 87 nie ustanowił zamkniętego katalogu aktów będących źródłami prawa powszechnie obowiązującego, choć uzupełnienie tego katalogu możliwe jest tylko na podstawie szczególnych przepisów konstytucyjnych" (wyr. z 28.6.2000 r., K 25/99, OTK 2000, Nr 5, poz. 141). Nie jest możliwe uzupełnienie katalogu aktów powszechnie obowiązujących w ustawie.  Struktura systemu źródeł prawa: ✓ taksatywnie wyliczone w Konstytucji ✓tworzą hierarchicznie zbudowany system określony przez Konstytucję System ✓między aktami istnieją powiązania formalne: akt wyższego rzędu uprawnia określony podmiot źródeł do wydania aktu prawnego niższego rzędu i jest podstawą do obowiązywania aktu niższego prawa rzędu ✓w systemie prawa funkcjonują instytucje, których celem jest kontrola aktów normatywnych w zakresie ich zgodności z aktami wyższej rangi.  Konstytucja umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie/ prawo pierwotne UE, np. traktaty Ustawa/ art. 234 - rozporządzenia z mocą ustawy/ratyfikowane umowy międzynarodowe Rozporządzenia Akty prawa miejscowego?  Uchwały Rady Ministrów (tzw. akty samoistne Rady Ministrów); Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów (mają one charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty; Źródła prawa o zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy); charakterze wewnętrznym Akty prawa miejscowego o charakterze wewnętrznym (nie mają mocy powszechnie obowiązującej) Nieratyfikowane umowy międzynarodowe Wytyczne, regulaminy, okólniki, instrukcje, akty zakładowe.  Akty wewnętrzne. Kryterium jakie odróżnia akty wewnętrzne od aktów zaliczanych do źródeł prawa powszechnie obowiązującego jest adresat normy prawnej. Akty wewnętrzne Adresatami aktów wewnętrznych są jednostki organizacyjne oraz pracownicy tych jednostek podporządkowani organom wydającym te akty; w przypadku zakładów publicznych użytkownicy tych zakładów, np. uczniowie, pacjenci. Źródłami prawa wewnętrznego mogą być uchwały organów kolegialnych i zarządzenia organów monokratycznych. Akty wewnętrzne mogą nosić różne nazwy, jak, np. regulamin, instrukcja, pismo ogólne, itp.  Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 1.12.1998 r., sygn. K 21/98: „system aktów prawa wewnętrznego ma – w przeciwieństwie do systemu aktów będących źródłami prawa powszechnie obowiązującego – charakter Akty wewnętrzne systemu otwartego, w każdym razie w zakresie podmiotowym. Trzon tego systemu stanowią akty wymienione w art. 93 ust. 1, ale nie ma konstytucyjnego zakazu, by przepisy ustawowe upoważniały także inne podmioty do stanowienia zarządzeń czy uchwał, bądź też nawet aktów inaczej nazwanych, ale też odpowiadających charakterystyce aktu o charakterze wewnętrznym (np. uchwały Państwowej Komisji Wyborczej skierowane do organów wyborczych)” Dla chętnych, nie obowiązuje do egzaminu zakres obowiązywania ograniczony tylko do jednostek organizacyjnych podległych organowi wydającemu taki akt (art. 93 ust. 1) podstawa prawna wydania takiego aktu zawarta w Cechy modelu ustawie (art. 93 ust. 2) wg TK podleganie kontroli co do zgodności z powszechnie obowiązującym prawem (art. 93 ust. 3) niedopuszczalność stosowania takiego aktu jako podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów (art. 93 ust. 2) Konstytucja  ŹRÓDŁA PRAWA Konstytucja – ustawa zasadnicza zawierajaca normy prawne o najwyższej mocy prawnej; reguluje podstawy ustroju politycznego i społecznego; uchwalona 1997 przez Zgromadzenie Narodowe, przyjęta w ogólnokrajowym referendum, podpisana przez Prezydenta RP określa ustrój RP, opierając go na trójpodziale władz: uznaje naród za władzę zwierzchnią stanowi, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej określa prawa i wolności osobiste, polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne określa najistotniejsze elementy struktury podmiotów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej cechą regulacji konstytucyjnej jest rozległy zakres podmiotowy oraz trwałość jej treści  Ustawa – normatywny akt prawny wydawany przez organ władzy zwierzchniej w państwie (Sejm z istotnym udziałem Senatu) uchwalane w szczególnym, sformalizowanym trybie (procedura ustawodawcza) posiadają nieograniczony przedmiotowo zakres normowania stanowią podstawowe źródło prawa Za pomocą ustawy regulowane są: - obowiązki i uprawnienia obywateli (przepisy karne, podatkowe, konsumenckie, rodzinne) - najważniejsze zagadnienia organizacyjno-ustrojowe organów ustawodawczych i administracji państwowej, sądownictwa, prokuratury, kontroli (m.in. zadania i kompetencje, ich organizacja, sposób obsadzania, jakim podmiotom podlegają, itp.) - sprawy, które już poprzednio były regulowane ustawą  Tryb uchwalania ustaw – wieloetapowy: inicjatywa ustawodawcza: posłowie, Senat, Prezydent, Rada Ministrów, grupa co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierać do Sejmu (zgłaszanie projektu ustawy) - ale uwaga na wyłączność ustawodawczą (np. projekt ustawy budżetowej) trzy czytania: na posiedzeniu Sejmu lub komisji sejmowej (uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, pytania, debata, wniosek o przyjęcie lub odrzucenie projektu) Drugie czytanie jest zawsze przeprowadzane na posiedzeniu Sejmu - przedstawienie sejmowi sprawozdania komisji, debata, ewentualne nowe poprawki i powrót do komisji, bądź niezwłocznie trzecie czytanie Trzecie czytanie - przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji i głosowanie ZASADA: Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wieloetapowość: Senat, Prezydent  Tryb uchwalania ustaw – wieloetapowy – c.d.: przekazanie Senatowi do rozpatrzenia, który w ciągu miesiąca może ją przyjąć w całości lub wprowadzić poprawki lub odrzucić (możliwe ponowne prace sejmowe… np. odrzucenie poprawek Senatu wymaga bezwzględnej większości głosów – liczy się także głosy posłów wstrzymujących się od głosu) przekazanie Prezydentowi: podpisuje i zarządza ogłoszenie ustawy, lub występuje do TK, lub przekazuje Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (prawo veta) ogłoszenie ustawy – opublikowanie w Dzienniku Ustaw i wejście w życie (v.l) Modyfikacje trybu podstawowego Modyfikacje dotyczą: Ustawy budżetowej Ustaw uznanych za pilne Zmiany Konstytucji Uchwalenia ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, przekazującej organizacji międzynarodowej lub organowi mnar kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawch.  Umowa międzynarodowa: Konstytucja: ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią część krajowego porządku prawnego i po ogłoszeniu umowy w Dzienniku Ustaw są bezpośrednio stosowane tak jak przepisy wydane przez organy państwowe. Umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent (warunkiem ratyfikacji niektórych umów jest uprzednia zgoda Sejmu wyrażona w formie ustawy: dotyczących pokoju, sojuszy, układów wojskowych; praw i wolności obywatelskich; członkostwa Polski w organizacji mnar.; znacznego obciążenia finansowego: spraw wymagających regulacji ustawowej);  Rozporządzenia: 1) z mocą ustawy: może je wydać Prezydent na wniosek RM tylko w czasie stanu wojennego jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie (podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu) Dotyczą: zasad działania władzy publicznej oraz zakresu, w jakim mogą w stanie wojennym zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela; podstaw, zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych, wynikających z tych ograniczeń Rozporządzenie może określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela.  Rozporządzenia: 2) wykonawcze: wydawane na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie (delegacja ustawowa) i w celu jej wykonania. wydawane są przez naczelne organy administracji państwowej (m.in. Prezydent, RM, Prezes RM, ministrowie kierujący działem administracji rządowej, Krajowa Rada Radiofonii i TV) upoważnienie określa organ i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści rozporządzenia (np. Minister Spraw Wewnętrznych określi tryb postępowania dyscyplinarnego w drodze rozporządzenia - ??) dla uzyskania mocy prawnej niezbędne jest jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (nie może być sprzeczne z Ustawą) Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenie jest źródłem prawa oraz formą działania administracji. W hierarchii źródeł prawa zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące. Rozporządzenia (podstawa prawna wydawania) →Rozporządzenia są wydawane na podstawie upoważnienia szczegółowego zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. →Organ upoważniony do wydawania rozporządzeń nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi (ZAKAZ SUBDELEGACJI) →Wyróżniamy upoważnienia obligatoryjne i fakultatywne (PRZEPISY UPOWAŻNIAJĄCE) do wydawania rozporządzeń. a)Upoważnienia obligatoryjne - organ upoważniony ma być zobowiązany do wydania - bez rozporządzenia nie byłoby możliwe wykonanie ustawy. b)Upoważnienie fakultatywne - stosowane, gdy podmiotowi upoważnionemu zapewnia się swobodę korzystania z upoważnienia do wydawania rozporządzeń. Obowiązywanie rozporządzeń wg ZTP Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia może nastąpić z kilku przyczyn 1) Upływu czasu na jaki zostało wydane 2) Z powodu uchylenia ustawy, na podstawie której wydano akt wykonawczy, albo uchylenia przepisu ustawy upoważniającego do wydania aktu wykonawczego, 3) Z powodu zmiany treści przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego, zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, § 33. 1. Jeżeli akt wykonawczy wydany na podstawie uchylanego albo zmienianego przepisu upoważniającego nie jest niezgodny z nową albo znowelizowaną ustawą, można go wyjątkowo zachować czasowo w mocy do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowego albo zmienionego przepisu upoważniającego, nadając przepisowi przejściowemu brzmienie: … A zmiana organu upoważnionego do wydania rozporządzenia? Pytania Pomniki prawa zaliczone są do źródeł…. Co oznacza zakaz subdelegacji i jakiego aktu normatywnego dotyczy? Czy art. 87 Konstytucji ustanowił zamknięty katalog aktów będących źródłami prawa powszechnie obowiązującego? Uzasadnij. Nieratyfikowane umowy międzynarodowe należą do źródeł prawa…. Pytania Rozporządzenie lub zarządzenie Prezesa RM, na wniosek samego ministra ministra może być uchylone przez: Radę Ministrów, na wniosek Prezesa RM Radę Ministrów, na wniosek samego ministra Żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa Podsumowanie – kazus Do Sejmu wpłynął projekt ustawy o dofinansowaniu gospodarstw domowych. Sejm rozpatrzył projekt w dwóch czytaniach. Ustawa została uchwalona bezwzględną większością głosów przy obecności połowy ustawowej liczby posłów. Konwent Seniorów przekazał uchwaloną ustawę Senatowi. Senat ustawę odrzucił. Ustawa wróciła do Sejmu, który odrzucił uchwałę Senatu zwykłą większością głosów. Proszę znaleźć ewentualne błędy.