Thema 6 Klieren PDF

THEMA 6: KLIEREN  THEMA 6: KLIEREN 1. Van prikkel tot reactie 2. Soorten klieren 3. Bouw en werking van klieren 1. VAN PRIKKEL TOT REACTIE Klieren = EFFECTOREN  2. SOORTEN KLIEREN KLIEREN: Als reactie op een prikkel maken klieren...

THEMA 6: KLIEREN  THEMA 6: KLIEREN 1. Van prikkel tot reactie 2. Soorten klieren 3. Bouw en werking van klieren 1. VAN PRIKKEL TOT REACTIE Klieren = EFFECTOREN  2. SOORTEN KLIEREN KLIEREN: Als reactie op een prikkel maken klieren een kliersap aan.  2. SOORTEN KLIEREN KLIEREN: Als reactie op een prikkel maken klieren een kliersap aan.  2. SOORTEN KLIEREN KLIEREN INDELEN OP BASIS VAN KLIEREN INDELEN OP BASIS VAN PLAATS: FUNCTIE: Exocriene klieren Secretieklieren Endocriene klieren Excretieklieren  2. SOORTEN KLIEREN Op basis van PLAATS waar kliersap wordt afgegeven onderscheiden we: - Exocriene klieren - Endocriene klieren  2. SOORTEN KLIEREN EXOCRIENE KLIEREN: klieren die kliersap afgeven aan het uitwendig milieu. EXTERNE MILIEU= Plaatsen buiten het lichaam Vb. traanklier, melkklier, zweetklier,… Lichaamsholten die in verbinding staan met het lichaamsoppervlak Vb. maagwandklier, darmwandklier, prostaatklier,…  + MENU: P. 170 Talgklieren produceren talg MEE-ETERS Functie: haren en huid soepel ACNE houden  2. SOORTEN KLIEREN ENDOCRIENE KLIEREN: klieren die kliersap afgeven in het bloed en dus in het inwendig milieu. Klierproduct = HORMONEN  HORMOONKLIEREN  2. SOORTEN KLIEREN GEMENGDE KLIEREN: klieren die zowel exocrien als endocrien zijn. Vb. Alvleesklier EXOCRIEN = alvleessap Eilandje van Langerhans insuline + glucagon ENDOCRIEN = insuline + glucagon Afvoerbuis alvleessap Andere voorbeelden: Teelballen en Klierzakje alvleessap eierstokken (zie +MENU endo- Twaalfvingerige darm exocriene klieren)  2. SOORTEN KLIEREN GEMENGDE KLIEREN: klieren die zowel exocrien als endocrien zijn. Teelballen Eierstokken ? Exocrien = zaadcellen ? Exocrien = eicellen ? Endocrien = testosteron Endocrien = Oestrogeen (en progesteron) ?  2. SOORTEN KLIEREN Op basis van FUNCTIE van het kliersap onderscheiden we: - Secretieklieren - Excretieklieren  2. SOORTEN KLIEREN SECRETIEKLIEREN: klieren die nuttige stoffen afscheiden. Voorbeelden: speekselklieren  helpen bij vertering Traanklieren  ogen bevochtigen en ontsmetten Prostaatklier  zaadcellen in leven houden TIP: ook alle endocriene klieren  2. SOORTEN KLIEREN EXCRETIEKLIEREN: klieren die afvalstoffen of overtollige stoffen uitscheiden. EXCRETIE OF UITSCHEIDING: het proces waarbij organisme afvalstoffen of overtollige stoffen afgeven. Voorbeeld: Zweetklier  teveel aan zouten uitstoten Nieren  Urine !!! Uitwerpselen ≠ excretie !!!  OEFENINGEN Verwerking p. 138 - 139 Oefening 1, 2, 3 Controle: Waar of niet waar? p. 133, 135 Klaar?  Test jezelf p. 142-144 Oefening 1, 2, 3, 4, 5 c EXO OF ENDO?  3. BOUW EN WERKING VAN KLIEREN 3.1 Bouw en werking van exocriene 3.2 Bouw en werking van endocriene klieren klieren  3.1 BOUW EN WERKING VAN EXOCRIENE KLIEREN Exocriene klieren zoals bv. zweetklieren en traanklieren  AFVOERBUISJE  3.1 BOUW EN WERKING VAN EXOCRIENE KLIEREN Exocriene klieren zoals bv. Darmwandklieren  Liggen in slijmlaag  Klierproduct rechtstreeks afgeven  Geen AFVOERBUIS  3.1 BOUW EN WERKING VAN EXOCRIENE KLIEREN Exocriene klieren: - Omgeven door haarvaten - Kliercellen halen stoffen uit bloed - Omgeven door spiercellen  klierproduct afscheiden  3.1 BOUW EN WERKING VAN EXOCRIENE KLIEREN Exocriene EXCRETIEklieren Exocriene SECRETIEklieren = afscheiden afval of overtollig = afscheiden nuttig product product Vb. speekselklier Vb. zweetklier  3.2 BOUW EN WERKING VAN ENDOCRIENE KLIEREN Endocriene klieren  Omgeven door haarvaten  GEEN AFVOERBUIS  HORMONEN afgeven aan bloed !!! Endocriene klieren is altijd secretieklier !!! 3.2 BOUW EN WERKING VAN ENDOCRIENE KLIEREN  OEFENINGEN Verwerking p. 138 - 139 Oefening 1, 2, 3, 4, 5 Controle: Waar of niet waar? p. 133, 135 Klaar?  Test jezelf p. 142-144 Oefening 1, 2, 3, 4, 5 c * EXTRA OEFENING