TGP Kaz 2024 тест(1) PDF

Мемлекет және құқық теориясы пәнінен Мемлекет және құқық теориясы: Мемлекет және құқықтың жалпы заңдылықтары туралы, мемлекеттік-құқықтық құбылыстардың пайда болуы, мәні, қызметі және дамуы туралы білім жүйесі. Қоғамның құқықтық ұйымының пайда болуының, дамуы мен қызметінің арнайы заңдылықтары т...

Мемлекет және құқық теориясы пәнінен Мемлекет және құқық теориясы: Мемлекет және құқықтың жалпы заңдылықтары туралы, мемлекеттік-құқықтық құбылыстардың пайда болуы, мәні, қызметі және дамуы туралы білім жүйесі. Қоғамның құқықтық ұйымының пайда болуының, дамуы мен қызметінің арнайы заңдылықтары туралы гуманитарлы ғылым. Қазақстан мен Ресейдің мемлекеттік құқықтық құбылыстарының құрылу, даму және қызмет етуінің тарихи-теориялық жолдарының жалпы заңдылығы туралы білім жүйесі. Құқықтық мемлекеттің адам және азаматтардың материалды және материалды емес игілігін, осылардың арасындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін заңды ғылым. Мемлекеттік басқару саласында пайда болатын, дамитын және тоқтатылатын қоғамдық қатынастардың ерекше тобын реттеуге бағытталған құқықтық жүйенің дербес саласы. Мемлекет және құқық теориясының пәні: Мемлекеттік-құқықтық құбылыстардың пайда болуы мен дамуының жалпы заңдылықтары. Мемлекеттік-құқықтық қатынастардың пайда болуы мен дамудың әлеуметтік тәсілдер жиынтығы. Мемлекеттік-құқықтық қатынастардың философиялық түсініктерінің жиынтығы Азаматтармен өз құқыларын жүзеге асыру барысында пайда болатын қоғамдық қатынастар. Мемлекет дүниежүзілік қоғамдастық ретінде танылады. Мемлекет және құқық теориясының әдістемесі: Білімнің объективті шынайылығын көрсететін ғылыми қағидалардың, әдістердің жиынтығы. Мемлекет және құқықтың пайда болуы, қызмет ету және дамудың негізгі жалпы заңдылықтары. Мемлекеттік-құқықтық қатынастар. Азаматтармен өз құқыларын жүзеге асыру барысында туындайтын қоғамдық қатынастар. Мемлекет дүниежүзілік қоғамдастықтың мүшесі ретінде. Білім алу үшін ғылымда қолданылатын құрал, тәсіл, ережелер жиынтығы: Әдістеме. Концепциялар. Функциялар. Презумпциялар. Қағида. Жалпы ғылымдық әдістер: Материалистік, диалектикалық. Статистикалық, кибернетикалық. Жүйелілік, қызметтік. Салыстырмалы-құқықтық, формалды-заңды. Талқылау, анықтау, жүзеге асыру. Мемлекет және құқық теориясының әдістері:  Жалпы ғылымдық, жеке ғылымдық. Фундаменталды, қолданбалы, салалық. Жалпымемлекеттік, жалпы құқықтық, теоретикалық. Жалпы міндетті, жеке міндетті. Салалық, тәжірибелік. Құқықтың белгілері: Жүйелілігі Жеке тұлғаға сүйенуі Мемлекеттің еркін білдіруі Әрекеттілік Заңды тұлғаға сүйенуі Тарихи-теоретикалық заңдық ғылымдар: Саяси және құқықтық ілімдер тарихы, мемлекет және құқық теориясы. Мемлекет және құқық теориясы және Қазақстан тарихы. Қылмыстық атқару құқығы және әкімшілік құқық. Азаматтық ісжүргізу құқығы, мемлекет және құқық теориясы. Мемлекет және құқық теориясы, халықаралық құқық. Салалық заңдық ғылымдар: Азаматтық құқық, қылмыстық құқық, еңбек құқығы. Рим құқығы, шет мемлекеттерінің конституциялық құқығы. Мемлекет және құқық теориясы, мемлекет және құқық тарихы. Криминология, прокурорлық қадағалау, криминалистика. Заңды психологогия, салық құқығы, әкімшілік құқық. Қолданбалы заңдық ғылымдар: Криминалистика, заңдық психология, соттық психиатрия. Мемлекет және құқық теориясы, саяси-құқықтық білімдер тарихы. Миниципалды құқық, қаржы құқығы, кәсіпкерлік құқық. Криминология, прокурорлық қадағалау, әділ сотты ұйымдастыру. Азаматтық іс жүргізу құқығы, қылмыстық іс жүргізу құқығы. Құқықтық сананың негізгі функциялары Болжамдық Кәсіби Ғылыми Психологиялық Идеологиялық Мемлекет және құқықтың пайда болуының теориялары: Патриархалды, органикалық. Батыстық, шығыстық. Психологиялық, психиатриалық. Азиялық, еуропалық. Әмбебап, органикалық.  Мемлекеттің пайда болуының келісімдік теориясының негізін қалаушылар: Гоббс, Спиноза, Руссо. Покровский, Фильмер. Гумплович, Каутский, Дюринг. Энгельс, Маркс. Петражицкий, Гуго. Мемлекеттің пайда болуының күштеу теориясының негізін қалаушылар: Гумплович, Каутский, Дюринг. Эпикур, Спиноза, Руссо. Покровский, Фильмер. Энгельс, Маркс. Петражицкий, Гуго. Мемлекеттің пайда болуының патриархалды теориясының негізін қалаушылар: Покровский, Фильмер. Эпикур, Спиноза, Руссо. Гумпилович, Каутский, Дюринг. Энгельс, Маркс. Петражицкий, Гуго. Мемлекеттің пайда болуының теологиялық теориясы былай деп түсіндіреді: Мемлекет бұл құдай еркінің жемісі. Мемлекет әлеуметтік эволюцияның жемісі, биологиялық организммен тепе-тең. Мемлекет бір тайпаның екінші тайпаны басып алуы нәтижесінде қырылды. Мемлекет табиғи жолмен пайда болды. Мемлекет тап күресі нәтижесінде пайда болды. Мемлекеттің пайда болуының типтік және ерекше нысандары: Шығыстық, еуропалық. Шығыстық, оңтүстіктік. Римдік, афиндік. Құл иеленушілік. Батыстық, солтүстіктік. Мемлекеттік билік рулық биліктен қандай белгісімен ажыратылады: Тұрғындардың аумақтық ұйымдастырылуымен. Биліктің тармақтарға бөлінуімен. Экономикалық және қаржылық жүйесімен. Мәдени-білімдік, сауаттылық қағидасымен. Өндірістік кәсіпорын нысанымен. Мемлекет – бұл: Белгілі аумақта жоғарғы билікпен қамтылған саяси ұйым. Мүшелері көзқарастар бойынша біртұтас болып бірігетін мемлекеттік құрылыс нысаны. Жария-биліктік құзыреті берілген қоғаммен басқаруды жүзеге асыратын биліктік ұйым. Белгілі аумақта атқару-реттеу қызметін жүзеге асыратын саяси ұйым. Белгілі аумақта саяси билікті жүзеге асырудың құралы мен әдістерінің жиынтығы.  Демократия – бұл: Халықты мемлекеттік биліктің қайнар көзі ретінде тану Мемлекеттік құрылыс нысаны, мемлекеттік билікті аумақтық ұйымдастыру. Басқару нысаны, органдарды ұйымдастыру және қызмет ету тәртібі, құрамы, құзіреті. Саяси режим нысаны, авторитарлық мемлекеттің бір түрі. Мемлекеттік органдардың депутаттарының жиналысы. Билік – бұл: Қоғамды әлеуметтік ұйымдастру қызметінің бір түрі, адамдардың іс-әрекеттерін басқару мүмкіндігі Бір ерікке сендіру және мәжбүрлеудің көмегімен бағындыратын партия қызметінің негізгі бағыты Қоғамдағы мемлекеттік билікті ұйымдастыру. Қанаушы тап тарапынан қоғамды мемлекеттік басқару. Өзара байланысты және біртұтас бірлікті қалыптастыратын элементтердің көп түрлілігі. Қоғам-бұл: Тұрақты және объективті сипаттағы көзқарастармен өзара байланысты адамдар жиынтығы. Ұлттық белгісі бойынша тұлғалардың бірлігі. Қоғамның біртұтас саяси ұйымы. Заң жобаларын дәл және толық жүзеге асыру нәтижесінде анықталатын қоғамдық қатынастар Қоғамдық билік нысаны. Мемлекет типі – бұл: Мемлекеттердің өздеріне тиісті тұтастай алынған қасиеттерінің жиынтығы және ерекшеліктері Адамдар арасындағы қатынастарды реттеуші әлеуметтік нормалардың жиынтығы. Адам әрекетінің жалпылама нормалары мен принциптері. Әр түрлі мемлекеттердің діни, азаматтық, қылмыстық және өзге заңдарының жиынтығы. Мемлекет органдарын ұйымдастыру мен әрекет етуін жүзеге асырушы мемлекеттік билік Мемлекет типі мынадай болады: Социалистік. Автократиялық. Унитарлы. Құқықтық. Федеративті. Мемлекеттің формациялық типінің басты факторы: Өндірістік қатынастар типі. Климаттық және географиялық жағдай. Ұлттық ерекшеліктер. Тұлға бостандығының көріну деңгейі. Мәдениет деңгейі, дін, адамгершіліктің дамуы.  Базис – бұл: Мемлекеттің экономикалық құрылысы. Саяси және құқықтық қатынастар жиынтығы. Адамдардың бірлігі. Ұйымның саяси нысаны. Мемлекеттік биліктің ұйымдастырылуы. Қондырма – бұл: Саяси және құқықтық қатынастар жиынтығы. Мемлекеттің экономикалық құрылысы. Адамдардың бірлігі. Ұйымның саяси нысаны. Мемлекеттік биліктің ұйымдастырылуы. Өркениеттік мемлекет типінің басты факторы: Рухани және мәдени белгілер. Тұлға бостандығының көріну деңгейі. Таптық қайшылықтар мен тап күресі. Қоғамдағы өндірістік қатынастардың даму деңгейі. Реттеуші және қорғаушы белгілер. Мемлекет нысанының элементтері: Басқару нысаны, саяси режим, мемлекеттік құрылыс нысаны. Саяси билік, егемендік, басқару нысаны. Мемлекеттік құрылыс нысаны, биліктердің тәуелсіздігі, саяси режим. Саяси режим, басқару нысаны, сайлау органдары. Басқару нысаны, саяси режим, құқықтық әдет-ғұрып. Басқару нысаны – бұл: Мемлекеттік биліктің жоғарғы органдарын ұйымдастыру, олардың құрылу тәртібі, құзірет бөлісуі Мемлекеттің саяси өміріне қатысатын еңбек ұжымдарының барлық ұйымдастырылған жиынтығы Мемлекеттің пайда болу, қызмет ету және дамуының негізгі жалпы заңдылықтары. Мемлекеттік билікті жүзеге асыру әдісі мен тәсілдерінің жиынтығы. Мемлекеттің құрамдық бөліктерінің, билік органдарының арасындағы аумақтық құрылыс. Монархия – бұл: Жоғарғы билікте отырған монархқа билік мұрагерлік жолымен сайланып берілген басқару нысаны. Жоғарғы мемлекеттік билік сайланбалы органға берілген басқарудың құрылымдық нысаны. Қоғамның саяси ұйымының құрылысы, ол мемлекет ісіне араласып басқара алады. Мемлекеттік құрылыс нысанын білдіретін саяси режин нысанының бір түрі Саяси режим түрі, ол демократиялық және монархиялық болып бөлінеді. Республика – бұл: Жоғарғы мемлекеттік билік белгілі бір мерзімге халықпен сайланатын органға беріледі Жоғарғы мемлекеттік билік монархқа берілген басқару нысаны.  Бірқатар мемлекеттердің одағын білдіретін күрделі мемлекет. Мемлекеттің саяси өмірін білдіретін және қамтамасыз ететін мекемелер мен ұйымдардың жүйесі. Биліктің қайнар көзі ретінде халықты тануға негізделген мемлекеттің қоғамдық билік нысаны. Федерация – бұл: Мемлекеттік немесе дербестікке ие ұлттық-мемлекеттік құрылымдардан тұратын күрделі нысан. Кейбір мәселелер бойынша мемлекеттердің уақытша одағы. Кейбір мәселелер бойынша мемлекеттердің тұрақты одағы. Заңды түрде белгілі дербес ұлттық - мемлекеттік қырылымнан тыратын (одақ, бірлестік). Заңды анықталған бағыныштылыққа ие мемлекеттік құрылымдардан тұратын одақ, бірлестік. Унитарлы (біртұтас) мемлекет – бұл: Мемлекет аумағы әкімшілік-аумақтық бөліністерге бөлінетін мемлекеттік құрылымның нысаны. Белгіленген дербестігі бар мемлекеттік құрылымдардан тұратын біртұтас мемлекет. Мемлекеттің аумағы әкімшілік-аумақтық бөліністерден тұратын жәй басқару нысаны. Ұлттық құрылымдардан тұратын және әкімшілік бөліністерге бөлінетін мемлекеттік құрылыс. Бөлігі бір-бірінен тәуелсіз, бөлінген мемлекет. ҚР-ның мемлекеттік құрылыс нысаны: Унитарлы. Конфедерация. Федерация. Достастық. Республика. Мемлекеттік құрылыс нысаны: Мемлекеттің әкімшілік – территориялық бөлінісі, саяси-аумақтық құрылымы. Мемлекеттің саяси өміріне қатысатын еңбек ұжымдарының барлық жиынтығы Мемлекеттің пайда болу, қызмет ету және дамудың негізгі жалпы заңдылықтары. Мемлекеттік билікті жүзеге асырудың әдісі мен тәсілдерінің жиынтығы. Мемлекеттің мемлекеттік бөліну белгісі. Саяси режим – бұл: Саяси билікті жүзеге асырудың мазмұны мен сипатын білдіретін әдістері мен тәсілдерің жиынтығы. Мемлекет пен құқықты зерттейтін әдістер мен тәсілдердің жиынтығы. Белгілі бір мақсатқа жету үшін биліктік қатынастармен, құрылыммен қамтылған құрылыс нысаны. Қоғамда мемлекеттік билікті жүзеге асырылатын органдар жүйесі. Мемлекет қызметінің негізгі бағыттары. Мемлекет саяси режиміне байланысты төмендегідей бола алмайды:  Шығыстық. Демократиялы. Либералды. Авторитарлы. Тоталитарлы. Мемлекет функциясы – бұл: Қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі мемлекеттің әлеуметтік мәнін көрсететін әрекеттерінің басты бағыттары. Қоғамдық қатынастарға мемлекеттік әсер етуді көрсететін қоғамның саяси жүйесі әрекетінің басты бағыттары. Мемлекеттің өзге қоғамдық ұйымдарға қатынасын сипаттайды, оның мазмұны мен сипатын көрсетеді. Жария-биліктік қатынастар мен құрылымдары бар мемлекеттік органдар жүйесі. Басқару нысанын, мемлекеттік құрылым нысанын және мемлекеттік режимді қамтитын билікті ұйымдастыру. Мемлекет функциясы түрлері: Ішкі, сыртқы. Қамтамасыз етуші. Өкілеттік етуші. Императивті, диспозитивті. Рұқсат етуші, тыйым салушы. Қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі мемлекеттің әлеуметтік мәні мен маңызын, рөлін көрсететін мемлекет әрекетінің негізгі бағыттары: Мемлекет функциясы. Мемлекет механизмі. Мемлекет типтері. Мемлекет билігі. Әлеуметтік билік. Мемлекеттің сыртқы (қызметі) функциялары: Әскери және басқа мемлекеттермен ынтымақтастық. Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау. Экологиялық. Қаржылық, мәдени. Әлеуметтік қызмет. Мемлекет функциясын жүзеге асырудың негізгі нысандары: Құқықтық және ұйымдастырушылық. Атқарушылық және жарлық етуші. Соттық және үкіметтік Бақылаушы және қадағалаушы. Заң шығарушы және атқарушы Мемлекеттің механизмі-бұл: Өзара байланысқан органдар, мекемелердің жүйесі.  Барлық мемлекеттерге тән өте мәнді белгілердің жиынтығы. Құқықтық нормаларды бекіту және білдіру әдістерінің жүйесі. Саяси биліктің қағидасы. Құқықтық құралдардың арнайы жүйесі ретіндегі ұйымдастырылған әсер ету механизмі. Демократизм, биліктің бөлінуі, субординация және координация, заңдылық, кәсіпқойлық төмендегілердің қайсысының қағидасы: Мемлекет механизмінің. Құқықтың. Саяси жүйенің. Сот билігінің. Мемлекеттік құрылым нысанының. Мемлекеттік аппарат-бұл: Биліктік өкілеттік құзыреті бар органдар жүйесі. Федералды аппарат. Адамдар белгілі бір тобын басқару аппараты. Мемлекеттік құрылымның элементі. Мемлекет функциясын жүзеге асыратын шенеуліктердің қызметі. Құзіретінің сипаты бойынша мемлекет органдары төмендегідей болады: Жалпы, арнайы. Өкілеттік. Федералды. Алқалы. Құқықшығармашылық. Иерархиясы (орналасу сатысы) бойынша мемлекеттік органдар: Жоғарғы, жергілікті. Құқықшығармашылық. Федералды. Алқалы. Өкілетті. Шешім қабылдау тәсілі бойынша мемлекеттік органдар: Алқалы, жеке. Өкілетті. Федералды. Құқықшығармашылық. Заң шығарушы, атқарушы. Бағыныштылық сипаты бойынша төмендегідей мемлекеттік органды анықтауға болады: Вертикалды, екі жақты бағынышты. Өкілетті, атқарушы. Құқықшығармашылық, құқық қолданушы. Алқалы, жеке. Жалпы, арнайы.  ҚР-ның Парламенті-бұл: Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы өкілетті орган. Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жергілікті өкілетті орган. Құқықшығармашылық қызметті жүзеге асыратын жергілікті заң шығарушы орган. Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы атқарушы орган. Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы сот органы. Ресми талқылау түрлері: Соттық Кәдімгі Логикалық Доктриналды Кәсіби Вето – бұл: Қандай да бір шешімге құзіретті органмен немесе тұлғамен салынған тыйым. Қандай да бір санкцияға құзіретті органмен салынған ауызша тыйым. Қандай да бір шешімге құзіріті бар органмен немесе азаматпен салынған жазбаша тыйым. Барлық күші бар және оларға міндетті норма болып табылатын мемлекеттің органдарының шешімі. Кодификациялық акт. Мемлекет басшысының лауазымына отырудың салтанатты рәсімі: Инаугурация. Импичмент. Прерогатива. Вето. Референдум. ҚР-ның үкіметі – бұл: Атқарушы билікті жүзеге асырады және олардың қызметіне басшылықты жүзеге асырады. Құқықшығармашылық қызметті жүзеге асыратын заң шығарушы биліктің атқарушы органы. Белгілі аумақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын жоғары өкілетті орган. Өкілетті органдардың жүйесін басқаратын, қызметіне басшылықты жүзеге асыратын орган. Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтайтын өкілетті орган. Сот билігі-бұл: Әділ сотты жүзеге асырады. Заңға бағынышты нормативті-құқықтық актілерді өмірге келтіреді. Адам және азаматтың құқықтары мен міндеттерін қорғауды жүзеге асырады. Мемлекет органдарына жоғары қадағалауды жүзеге асырады. Сот нормативті-заң актілерін шығарады. Ақпараттық-психологиялық бағытына байланысты шектеуші тетік: Процессуалдық Жаза Тыйым салушы  Қорғаушы Материалдық Құқықтық сананың деформацияға ұшырауы: Құқықтық нигилизм Құқықтық инфантилизм Құқықтық идеализм Доктриналды құқықтық сана Құқықтық идеология Арнаулы құқықтық мәртебеге ие: Зейнеткерлер Әкімшілік Жеке тұлғалар Жүйелік Азаматтық Азаматтық қоғам – бұл: Мемлекеттің саяси қызметімен байланыспаған, экономикалық, моралдық, діни сан алуандық. Өзара байланысты мемлекеттік органдардың жиынтығы. Мемлекеттік, сондай-ақ мемлекеттік емес органдардың, ұйымдардың, мекемелердің жиынтығы. Топтық, әулеттік, таптық қатынастармен біріктірілген қоғамның саяси ұйымы. Топтық, әулеттік таптық қатынастармен, отбасы жағдайымен біріккен адамдардың жүйесі. Құқықтық жүйе төмендегінің пайда болуына себеп болды, ол: Саяси жүйе. Әлеуметтік жүйе. Экономикалық жүйе. Анық жүйе. Адам. Саяси жүйенің құрылымы: Саяси партиялар, қозғалыстар, шіркеу, кәсіподақ, фермерлер, заңгерлер бірлестігі. Қоғамның саяси ұйымы, сана, құқықтық нормалар, қатынастар, сот тәжірибесі. Заңдар, жарлықтар, қаулылар, шешімдер, нұсқаулар. Депутаттар, президент, министрлер, әкімдер, соттар, адвокаттар. Парламент, үкімет, жоғарғы сот, маслихаттар, әкімшіліктер Қоғамның саяси жүйесінің элементтері: Саяси бірлестіктер (ұйымдар, партиялар және т.б.). Саяси сана (психология, идеология ж.т.б.) Саяси қатынастар (құқықтық, ұйымдастырушылық ж.т.б.) Идеология (білім, ғылым, мәдениет ж.т.б.) Пайдалану экономикасы (нарық, меншік, қаржы ж.т.б.) Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде:  Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде жетекші орынды иемденеді. Қоғамның саяси жүйесінде екінші рөлде. Мемлекет, партия, ұйымдар саяси жүйенің тең құқылы элементтері. Тек мемлекеттік органдар арасындағы қатынастарды реттейді. Саяси партиялардан кейін тұрады, олардың басымдылығын таниды. Зайырлы мемлекет – бұл: Діни бірлестіктер мемлекеттен бөлінген және мемлекеттік функцияларды орындамайды. Жариялы-биліктік қатынастар және құрылымдарға ие қоғамдық бірлестіктер. Мемлекеттік аппараттың дербес түрі, құрылымдық ерекшеленген звено. Мемлекеттік билікті жүзеге асыру үшін биліктік өкілеттік берілген діни бірлестіктердің жиынтығы. Қоғамда діни бірлестіктер мемлекеттік органдармен бірге саяси билікті жүзеге асырады. ҚР-ның қоғамдық бірлестіктері: Заңға қайшы келмейтін бір мақсатқа жету үшін ерікті негізде құрылған азаматтардың бірлестігі. Ерікті негізде құрылған әртүрлі мемлекеттердің діни ұйымдары. Жалпы бір мақсатқа жету үшін құрылған мемлекеттік, мемлекеттік емес ұйымдардың жиынтығы. Ұйым шеңберінде жария-биліктік құзырет берілген мемлекеттік құрылым нысаны. Заңға қайшы келмейтін жалпы бір мақсатқа жету үшін ерікті негізде құрылған ұйымдар жиынтығы. Қандай жастан ҚР азаматы саяси партияның мүшесі бола алады: 18 жастан. 16 жастан. 11 жастан. 19 жастан. 20 жастан. ҚР-да кімдер қоғамдық бірлестіктердің мүшесі бола алады: 18 жасқа толған ҚР азаматы. 16 жасқа толған ҚР азаматы. 16 жасқа толған шет ел азаматтары, азаматтығы жоқ адамдар. 14 жасқа толған ҚР азаматы. 16 жасқа толған ҚР азаматы, сонымен қатар, азаматтығы жоқ адамдар. Құқықтық мемлекет – бұл: Жария-саяси биліктің ұйымдастырылуы мен әрекет етуінің және олардың құқық субъектісі ретіндегі тұлғалармен өзара қарым қатынасының құқықтық нысаны. Қоғамның табиғатынан шығатын істерді орындауды және таптық міндеттерді шешуді қамтамасыз ететін тарихи қалыптасқан жан-жақты әмбебап саяси қоғамды ұйымдастыру нысаны. Адамзатпен құрылған және құрылатын және қоғам дамуының тарихи жеткен деңгейін сипаттайтын материалды және рухани құндылықтардың жиынтығы. Қоғам дамуының белгілі кезеңіндегі экономикалық құрылыс Мекемелердің, қатынастардың және қоғамдық сананың әртүрлі нысандарының жиынтығы.  Құқықтық мемлекеттің қағидалары: Құқықтық заңның жоғарылығы, билік бөлісу. Басқарудың республикалық нысаны. Президенттілік институтының болуы. Мемлекет шекарасының болуы Демократиялық саяси режим. Табиғи құқық-бұл: Адам табиғатымен негізделген және нақты заң шығарушының еркінен тәуелсіз, ажырағысыз құқықтар мен бостандықтардың жиынтығы. Міндеттерден босатуды білдіретін субъектінің өз мүдделерін өте толық түрде қанағаттандыруға берілетін құқықтық мүмкіншілігі. Адамның әрекетінің құқыққа сай немесе құқыққа қарсылық белгілері болып қызмет ететін нормалар жүйесін білдіретін әлеуметтік-нормативті реттеуші. Мемлекет жалпыға міндетті маңыз беріп және оларды орындауды мәжбүрлеу күшімен қорғайтын, әдетке айналған әлеуметтік нормалардың жиынтығы. Қоғам мен мемлекет алдында, мәдениетте, өмірде, Отанды қорғауда, тәрбиеде, тұлғаның өмірі, денсаулығы және құқықтарын қорғаудағы еңбегі үшін азаматтарды марапаттаудың жоғарғы нысаны. Азаматтық қоғамның құрылысы: Мемлекеттік емес әлеуметтік-экономикалық қатынастар мен институттар, ұйымдар, жанұя, шіркеу. Мемлекет, қоғамдық бірлестіктер, жанұя, шіркеу. Саяси партиялар, қоғамдық бірлестіктер және ұйымдар, жанұя, шіркеу, халықаралық ұйымдар. Еркін қалыптасатын қоғамдық пікір және плюрализм. Адамдардың қоғамдық өмірдің құқықтық құбылыстарына қатынасын білдіретін идеялар, дәстүрлер Азаматтық қоғамның белгілері: Адам құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, өзін-өзі басқарушылық. Жалпы хабарланғандық және адамдардың ақпаратқа құқықтарын жалғандықпен жүзеге асыру. Экономиканың қадағалануы, биліктің бір қолға жинақталуы. Еркін қалыптаспаған қоғамдық пікір және плюрализм. Бір меншік түрі, Адам құқығы-бұл: Тұлғаның мүдделерін қанағаттандыруға бағытталған заңмен қорғалатын мүмкін болатын әрекет. Қандай да болмасын тосқауылдардың жоқтығын білдіретін азаматтардың құқығы. Қоғам және мемлекет эволюциясымен бірге түрі өзгеретін тарихи өзгермелі категория. Тұлғаның қоғамдағы белгілі құқықтарын, міндеттерін білдіретін заңды түрде бекітілген жағдайы. Нақты, мемлекетпен тұрақты құқықтық байланыста болатын заңмен қорғалатын әрекет тәртібі.  Адам және азаматтың алғашқы құқықтары: Азаматтық және саяси құқықтар. Әлеуметтік, саяси құқықтар. Экономкалық, мәдени құқықтар. Бейбітшілікке, өзін-өзі анықтауға құқығы. Қолайлы қоршаған ортаға, ақпаратқа құқығы. Таптық қоғамға дейінгі әлеуметтік нормалар: Әдет-ғұрыптар, моралдық нормалар, салт-дәстүрлер. Техникалық құралдарды пайдалану ережелері. Нормативті-құқықтық акт. Қоғамдық ұйымдардың нормалары. Нормативті келісім. Құқықтың пайда болу жолдары: Мемлекеттің пайда болуы және мононормалардың әлеуметтік нормаға айналуы. Мемлекеттің құқықшығармашылығы мен адамгершілік нормаларының қалыптасуы Құдайдың еркіне байланысты әлеуметтік нормалар құқыққа айналды. Прецеденттік құқық пен құдай еркі. Әлеуметтік норманың құқықтық сипатқа ауысуы. Нормативтілік, интеллектуалды-ерікті сипат, мемлекеттік мәжбүрлеу мүмкіншілігімен қамтамасыз етілгендік, формалды анықталғандық, жүйелілік-бұл ненің белгілері: Құқықтың. Нормативті - құқықтық актінің. Құқықтық мемлекеттің. Мемлекеттік биліктің. Саяси жүйенің. Құқықтың қай белгісінде құқықтық нұсқаулар әрекетінің жалпылық, міндеттілік, үздіксіздік, аумақтық ұйымдастырылғандығы деген түсініктер шоғырланған: Нормативтілік. Жалпыға міндеттілік. Формалды анықталғандық. Жүйелілік. Ерікті сипат. Құқық мәні туралы негізгі теориялар: Табиғи, нормативтік, әлеуметтік. Табиғи, күштеу, әлеуметтік. Нормативтік, теологиялық, келісімдік. Нормативтік, әлеуметтік, келісімдік. Діни, материалистік, органикалық. Құқықтың қазіргі анықтамасы: Қоғамда қатынастарды реттеуге арналған мемлекетпен тағайындалған және қамтамасыз етілетін, жалпыға міндетті нормалар жүйесі.  Мемлекеттік билікпен орнатылған және онымен қоғамдық қатынастардың бекітілуі мен дамуы толықтай қорғалатын нормалар жүйесі. Үстем таптың мазмұны өмірдегі материалдық жағдаймен анықталатын билеуші таптың заңға айналған еркі. Билеуші таптың еркінің заңға айналғандығын білдіретін адамдарының мінез-қылқының нормативті-таптық реттеушісі. Қоғамда танылған әрекет мүмкіншілігі немесе негізделген, расталған бостандық. Мемлекеттік-өкілдік нормативтік нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік: Құқық мазмұны. Құқық саласы. Құқық нормасы. Құқық жүйесі. Құқықтық норманың санкциясы. Объективті құқық-бұл: Заңдық негізі болып табылатын нормалар жүйесінде көрінетін әлеуметті нормативті реттеуші. Тұлғаның мүддесін қанағаттандыру үшін құқықтың тұлғаларға берген мүмкіндіктері. Мемлекеттік-өкілдік нормативтік нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік. Құқықты терең білу, түсіну, оның талаптарын саналы түрде орындау. Құқықтық нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде қалыптасатын қоғамдық тәртіп. Құқық функциялары /қызметі/-бұл: Реттеуші, қорғаушы. Корпоративті, әлеуметтік. Ұлттық, нәсілдік. Декларативті, позитивті. Әлеуметтік, авторитарлық. Құқықтың қоғам өміріндегі мәні мен әлеуметтік орнымен анықталатын қоғамдық қатынастарға заңды әсер етудің негізгі бағыттары: Құқық қызметі. Құқық мазмұны. Құқық саласы. Құқық түсінігі. Құқық жүйесі. Нақты-географиялық, ұлттық тарихи, діни және арнаулы-заңдық белгілер негізінде құқық типі төмендегідей бөлінеді: Ұлттық құқықтық жүйелер, құқықтық отбасылар. Феодалдық, буржуазиялық. Тарихи; өркениеттік. Романо-германдық, мұсылмандық. Социалистік, англо-саксондық. Романо-германдық құқықтық жүйенің негізгі қайнар көзі: Нормативті актілер.  Корпоративті нормалар. Адамгершілік нормалары. Сот прецеденті. Әдет-ғұрыптық құқық. Англо-саксондық құқықтық жүйенің негізгі қайнар көзі: Сот прецеденті. Корпоративті нормалар. Адамгершілік нормалары. Нормативті актілер. Әдет-ғұрыптық құқық. Діни адамгершілік нормалары құқықтың негізгі қайнар көзі болып саналатын құқықтық жүйе: Діни. Англо-саксондық. Социалистік. Феодалдық. Романо-германдық. Экономикалық базис типіне байланысты құқық типі төмендегідей бола алмайды: Мұсылмандық. Феодалдық. Социалистік. Құл иеленуші. Буржуазиялық. Әлеуметтік нормалар – бұл: Қоғамдағы адам әрекетін реттеуші жалпы ережелер. Нормалар жүйесін құрайтын әлеуметтік нормативті реттеуші. Мемлекеттік-өкілдік нормативті нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік. Құқықты өмірге, адамдардың шынайы әрекетіне енгізу. Құқықты теориялық игеруді көрсететін идеялар, түсініктер, конструкциялар. Әлеуметтік норманың түрлері: Әдет-ғырып, дәстүр. Консенсус. Құзірет. Орган, лауазым. Ұйым. Әдет-ғұрып – бұл: Тарихи қалыптасқан, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі. Белгілі іс-әрекеттердің қайталануы. Әлеметтік қатынас. Адамның мінез-құлқы және ерік білдіру бостандығының шарасы. Нормативтік акт.  Корпоративті нормалар – бұл: Қоғамдық ұйымдардың қызмет ету мақсатына жету үшін шығарылған жарғы, ереже, әрекет тәртібі Қоғамдағы мінез-құлық ережелері. Мемлекеттік ұйымдардың, мекемелердің, кәсіпорындардың бұйрықтарында, шешімдерінде бекітілген нормалар. Жергілікті өкілетті.органдармен өзінің қызмет ету мақсатына жету үшін шығарылатын нормалар. Белгілі мемлекеттің белгілі бір жерінде қоғамдық қатынастарды реттейтін мінез-құлық ережелері. Құқықтың қайнар көзі – бұл: Құқықтық нормаларды мазмұндау, бекіту, көрініс табу нысаны. Құқықтық нормалардың пайда болуы мен дамуын көрсететін қайнар көздер. Мемлекеттік құқық құрылыста саяси билікті жүзеге асыру тәсілін ұйымдық-саяси өзгерту тәсілі. Нормативті-құқықтық нормаларды өңдеуге, шығаруға, өзгертуге бағытталған қызмет нысаны. Субъектіге арналған міндетті, қажетті мінез-құлықты ресми нұсқау тәсілі. Құқықтың қайнар көзіне төмендегінің қайсысы жатпайды: Мораль қағидалары. Нормативті-құқықтық акт. Құқықтық әдет-ғұрып. Сот прецеденті. Нормативтік келісім-шарт. Құқықтық әдет-ғұрып – бұл: Тарихи қалыптасқан ұрпақтан ұрпаққа беріліп, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі. Мемлекеттік органның салт-дәстүр мен мононормаларға қатысты шешімдері Қазақ халқының мойындаған әлемге белгілі құқықтық нормалардың жиынтығы Барлық қатынас субъектілеріне арналған биліктік нұсқаулар мен жарғылар Кейбір индивидтердің еркін білдіру әдісі, адам құқықтары Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерінің иерархиясынан тыс жатады: ҚР Конституциялық Кеңестің, Жоғарғы Соттың және Орталық сайлау комиссиясының қаулылары. Қазақстан Республикасы Президентінің нормативтік жарлықтары. Қазақстан Республикасы Парламентінің нормативтік қаулылары. Министрлердің нормативтік бұйрықтары; мемлекеттік комитеттердің нормативтік қаулылары; Қазақстан Республикасының кодексі, заңдары және ҚР Президентінің заңдық күші бар жарлықтары. Нормативті-құқықтық акт: Құқық нормаларын бекітуге, өзгертуге немесе жоюға бағытталған, айқындалған тәртіпте қабылданатын мемлекеттік органның актісі.  Мемлекетпен танылған, тарихи қалыптасқан ұрпақтан ұрпаққа беріліп, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі. Құқықтың ішкі мазмұнын және құрылымдық сипатын қамтитын нормативті-құқықтық актілердің жиынтығы. Белгілі қоғамдық қатынастардың нақты қатысушыларының заңды құқықтары және міндеттерінің байланысы. Азаматтардың барлық жалпы құқықтары, бостандықтары және міндеттерінің жиынтығы. Заңдардың түрлері: Конституциялық және жай. Референдуммен немесе парламентпен қабылданған. Парламентпен қабылданған және тұрақты; жалпы және арнайы. Мемлекеттік барлық аумағында. немесе белгілі аумақта күші бар; Алқалы және жеке; реттеуші және қорғаушы. Қазақстан Республикасының Президенті шығарады: Өкімдер, жарлықтар. Заңдар, кодекстер. Қаулылар, жарлықтар. Жарлықтар, бұйрықтар. Шешімдер, жарлықтар. Заңнама жүйесі-бұл: Құқықтың мазмұнын және құрылымдық сипатын қамтитын құқықтық актілердің жиынтығы. Құқық нормаларының өзара байланысы мен сыртқы ортамен өзара әрекеттесуі болып табылады. Құқық нормасының мазмұны мен мәнін, сипатын және белгілерін қамтитын жиынтық. Объективті құқық пен субьективті құқықты және обьект пен субьекті білдіретін жүйе Құқық нормасының бір қалыпты құрылымы және пайда болуы туралы теориялар жүйесі Нормативті-құқықтық актілердің уақыттағы әрекеті: Тұрақты және уақытша. Мерзімсіз және жедел. Конституциялық және төтенше. Жалпы мемлекеттік және жергілікті. Жалпы және уақытша. Заңның кері күші: Актінің заңды күшіне енуіне дейінгі болған фактілерге таралуы, қолданылуы Заңдық күші жойылған заң жаңа заңның арнайы нұсқауымен жеке мәселелер бойынша әрекет етуі. Заңның заңдық күшіне енген күннен бастап тек "алда" болатын оқиғаларға ғана тарауы. Болашақта болатын оқиғаларға бағытталған әрекеттер. Заңның әрекет ететін мерзімнің өтуі. Мемлекетпен танылатын және қамтамасыз етілетін қоғамдық қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін реттейтін жалпыға бірдей міндетті әрекет тәртібі:  Құқық нормасы. Құқық. Құқықтық әрекет. Құқықтық сана. Құқықтық мәдениет. Құқық нормасының құрылымы: Норманың ішкі құрылымы, оның өзара байланысқан бөліктерінің жиынтығы. Өзіне құқықтық жобасы жоқ әртүрлі нұсқаулардан тұратын жүйелер. Өзара байланысты, келісілген және өзара іс-әрекеттелген заң құралдарының жиынтығы. Белгілі қоғамдық қатынастардың нақты қатысушыларының заңды құқықтары және міндеттер. Азаматтардың барлық жалпы құқықтары, бостандықтары және міндеттерінің жиынтығы. Гипотеза – бұл: Құқық нормасының әрекет ету жағдайларын көрсететін құқық нормасының бөлігі. Құқықтық норманың нұсқауларында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының құрылымдық бөлігі. Заңды түрде сипаты бар құқық субъектілерінің мінез-құлқының мазмұнын ашатын құқық нормасының бөлігі. Құқық нормалары бар құқықшығармашылық актісі. Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік нұсқауларының субординациялық жиынтығының байланысы. Диспозиция-бұл: Құқықтық қатынастарға қатысушыларға нақты құқықтары мен міндеттері көрсетілген құқық нормасының құрылымдық бөлігі. Құқық нормасының іс- әрекет ету шартын көрсететін құқық нормасының құрылымдық элементі. Құқықтық норманың нұсқауларында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының құрылымдық бөлігі. Құқық нормалары бар құқықтықшығармашылық актісі. Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік нұсқауларының субординациялы жиынтығының байланысы. Санкция-бұл: Құқықтық норманың диспозициясында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының бір бөлігі. Құқық нормасының іс-әрекет ету шартын көрсететін құқық нормасының элементі. Заңды түрде сипаты бар құқық субъектілерінің мінез-құлқының мазмұнын ашатын құқық нормасының құрылымдық бөлігі. Құқық нормалары бар құқықтықшығармашылық актісі. Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік жазбалардың субординациялы жиынтығының байланысы. Мемлекеттік органдардың қағидаларын, институттарын немесе құрылымын құратын және құқықтық реттеудің бастапқы шегін анықтайтын нормалар: Құрылтайшы.  Дефинитивті. Жариялы-құқықтық. Белгілі анықталған. Міндеттеуші. Міндеттілік сипаты бойынша құқық нормалары: Императивті, диспозитивті. Коммерциялық, коммерциялық емес. Корпоративті, мемлекеттік. Заң шығарушы, декларативті, заңға бағынышты. Бланкетті, сілтемелі. Типтік құқық нормалары: Құқық қорғаушы, реттеуші. Жалпы, арнайы. Категориялы, диспозитивті. Заң шығарушы, декларативті, заңға бағынышты. Абсолютті, салыстырмалы. Типтік емес құқық нормалары: Декларативті, дефинивті. Тұрақты, уақытша. Императивті, диспозитивті. Қорғаушы, реттеуші. Бланкетті, сілтемелі. Тұлғалар шеңбері бойынша төмендегі құқық нормалары анықталады: Жалпы, ерекше. Қорғаушы, реттеуші. Категориялы, диспозитивті. Заң шығарушы, декларативті. Бланкетті, сілтемелі. Құқықшығармашылық-бұл: Мемлекеттік органдардың заңды қабылдауы, құруы, өзгертуі және жоюы. Мемлекеттік белсенді шығармашылық қызметі. Нормативтік актілерде көрініс табатын құқықтық нормалар. Қоғамның өркениеті мен демократия көрсеткіші. Халықтың еркін заңды бейнелеудің үрдісі. Заңдық бастамашылық субъектілері: ҚР Президенті, ҚР Үкіметі, ҚР Парламенті депутаттары. Облыс әкімі. ҚР Конституциялық Кеңесінің төрағасы. ҚР Президенті. ҚР Президенті, ҚР Парламенті депутаттары. Заңдық бастамашылық:  ҚР негізгі заңында бекітілген белгілі субъектілердің заңды қабылдау туралы ұсыныс жасау және тиісті заң жобасын енгізу құқығы. Субъектінің белгіленген әлеуметтік игілікті пайдалануға талпынуында байқалған, ҚР заңнамасында көрініс тапқан және белгілі бір дәрежеде мемлекетпен кепілдендірілген құқықтық мүмкіндік. Бұзылған немесе даулы құқықты, не болмаса заңмен қорғалатын мүддені қорғаудың заңды құралы. ҚР заңшығарушы органдарының құқықшығармашылық қызметі үрдісіндегі басқарушылық шешімдерге "қысым көрсету топтарының" әсер ету қыралы. Заңбұзбаушы әрекет тәртібіне құқықтық баулу. Заң шығармашылық үрдісі: Заңдық бастамашылық, заң жобасын талқылау, заңды қабылдау, ҚР Президентінің заңға қол қоюы, заңды жариялау. Құқықтық актілерде халықтың еркін қалыптастыру және бекіту, бұл актілерді өзгерту немесе жою Қоғам мен мемлекеттің құқықтық талаптарын тану және бағалау үрдісі, өкілетті субъектілердің құқықтық актілерді қалыптастыруы. Құқық құрылуын формальді белгіленген жалпы сипаттағы ұйғарымдарға бекітетін мемлекеттік қызмет. Нақты деректерге, субъектілерге, шынайы қоғамдық өмірдің қатынастарына қатысты мемлекеттің заңдық және ұйымдастырушылық қызметі. Заңдық техника-бұл: Нормативті-құқықтық актілерді дайындау мен бекітуде қолданылатын тәсілдер. Құқықтық материалдың өзара байланысы, келісімділігі және ішкі бірлігін білдіреді Заңдық ақпаратты мазмұндаудағы кезектілік және оларды талқылау нысаны Құқықтық ұйғарымдардың қысқалығының нақтылық және толықтықпен үйлесімділігі. Құқықтық актілер тілінің айқындылығы және нақтылығы, қарапайымдылығы және түсініктілігі. Құқықты жүйелендіру-бұл: Нормативті-құқықтық құжаттарды белгілі бір тәртіппен ұйымдастыру, ретке келтіру. Өмірдің талаптарына сай, заңнаманы жаңарту бойынша мемлекеттің қызметі. Мемлекеттің ескірген ережелерден босату мақсатында, қолданыстағы заңнаманы қайта өңдеу Әдет-ғұрыптарға сәйкес қызмет. Өмірдің талаптарына және әдет-ғұрыптарға сәйкес қызмет. Нормативті актілерді жүйелендірудің түрлері: Инкорпорация, кодификация, консолидация. Промульгация, ратификация, кодификация. Пролонгация, инаугурация, консолидация. Демократизация, социализация. Юридизация. Кодекс ұғымы-бұл:  Біртектес қоғамдық қатынастарды реттейтін, біріктірілген және жүйелендірілген заңнамалық акт. Қоғамдық мен мемлекеттік құрылыстың бастауларын бекітетін, негізгі заңнамалық акт. Қылмыстар мен жазаларды анықтаумен байланысты заңды нормалардың тәртіптелген жиынтығы. Жоғары заң күшіне ие болатын және қатаң белгіленген ерекше тәртіпте қабылданған құқық Нақты істер бойынша мемлекеттік органдардың шешімі, оның күші болашақта міндетті болады. Заңнаманы кодификациялау-бұл: Нормативті актілерді тұтас актіге олардың мазмұнын өзгерте отырып біріктіру жолы. Құқықтық актілерді біртұтас актіге біріктіру және белгілі тәртіпте орналастыру. Құқықтық нормаларды белгілі тәртіпте мазмұнын өзгертпестен орналастыру. Мақсатты бағытталған жұмыс, ол заңдарды жариялау мен бекітудің нысаны Әрекеттегі құқықтық нормаларды біртұтас актіге біріктіру бағытындағы жұмыс. Инкорпорация түсінігі: Нормативті материалдардың мазмұнын өзгертпестен, тек сыртқы өңдеуден өткізу Заңға бағынышты актілерді мазмұнын өңдеп, сыртқы түрін бұрынғысынша қалдыру Муниципалды органдардың актілерін оның сыртқы түрін өзгерте отырып реттеу. Корпоративті ұйымдардың нормаларын жаңа норма қалыптастыру жолымен реттеу. Нормативті материалды ішкі және сыртқы өңдеу жүзеге асырылатын реттеу. Консолидация түсінігі: Нормативті-құқықтық актілер өңделіп, толықтырылып және біріктірілетін жүйелендірілу нысаны. Ұлттық-мемлекеттік құрылымдарды біріктіру жолымен құрылатын мемлекеттік құрылым нысаны. Өркениеттік көзқарастағы құқыққа тән, нормативті акт түрінде көрініс табатын құқық нысаны. Біртектес қоғамдық қатынастарды тұтас құқық саласына біріктіру. Мемлекеттік емес органдарды тұтас саяси жүйеге біріктіру. Құқық жүйесі-бұл: Құқықты нормаға, институтқа, салаларға және субинституттарға бөлу. Әлеуметтік-экономикалық, саяси, ұлттық, діни, мәдени және тарихи себептер. Объективті түрде өмір сүретін қоғамдық қатынастардың жиынтығы Құралдар, ережелер және нормалар жүйесі, оларды біріктіретін құралдар Заңға қол жеткізуді қамтамасыз ету мен халыққа жариялаудың нысаны Құқықтық реттеудің пәні: Адамның қызметінің спецификасымен шартталған қоғамдық қатынастардың белгілі саласы. Құқықтың қоғамдық қатынастарының белгілі аумағына әсер ету тәсілдерінің, әдістері Қатысушыларының субъективті құқылары және заңды міндеттері бар қоғамдық қатынас. Қалыптасқан шартты түрдегі мүлкі бар ыйым. Азаматтардың барлық құқықтарының, бостандықтарының жиынтығы.  Құқықтық реттеудің әдісі: Құқықтың қоғамдық қатынастардың белгілі бір саласына әсер ету әдістері, тәсілдері, құралдары Құқықтың қоғамдық қатынастарының барлық салаларына әсер ету әдістерінің біріктірілген жүйесі. Органдардың, лауазымды тұлғалардың, қоғамдық бірлестіктердің міндеттерінің жиынтығы. Құқықпен реттеленетін қоғамдық қатынастарының қатысушыларының құқықтары мен міндеттері Бірнеше құқық салаларының ішінде объективті ерекшеленген өзара байланысты құқық жүйесі Құқық саласы-бұл: Өзінің ерекше әдісімен қоғамдық қатынастардың біртекті аясын реттейтін, нормалар жиынтығы. Құрамында нақты өмірлік мән-жайларға бағытталған нұсқаулары бар құқық нормасының бөлігі. Қоғамдық қатынастарға белсенді әсер ететін мінез-құлық ережесі Қоғамдық ұйымдардың олардың әрекет етуінің мақсаттарына жету үшін белгіленген мінез- құлық. Әлеуметтік-нормативтік реттеуші. Құқық институты: Біртекті қоғамдық қатынастардың түрін реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Қоғамдық қатынастардың белгіленген тобын реттейтін тәртіптелген құқық жиынтығы. Сапалы біртектілік, құқықтық қатынастарының белгіленген саласының өзгешелігі. Белгіленген мемлекеттің жалпы құқығының құрылымдық бөлшегі. Біртекті құқық институттарының жүйесі. Жеке құқық-бұл: Азаматтық құқық. Халықаралық құқық. Қылмыстық құқық. Әкімшілік құқық. Конституциялық құқық. Көпшілік құқығы-бұл: Әкімшілік құқық Сауда құқығы. Азаматтық.құқық. Отбасы құқығы. Меншік құқығы. Құқықтық сана-бұл: Құқықтық шындыққа қатысты адамдардың көзқарастарын, идея, концепция, баға, сезімдерін көрсететін қоғамдық сананың нысаны. Жоғарғы заңдық мәдениетті, кадрларды, заңгерлерді дайындауды құқықтық насихат етуге бағытталған ұйымдық-идеологиялық ықпалдар жүйесі. Құқықтық терең білім, түсінік, оның талаптарын жоғарғы деңгейде саналы орындау.  Белгілі бір әлеуметтік топта немесе тұтас қоғамда қалыптасатын құқықтық көзқарастардың жиынтығы. Тәрбие үрдісінде қалыптасатын құқыққа деген көзқарас. Құқықтық психология түсінігі: Құқықтық шындыққа қатысты адамдардың бағалаулары, сезімдері, эмоциялары мен көңіл күйлері. Психикалық сау адамның қалыпты күйі, өз іс-әрекеттерін басқарып, есеп бере алуынан көрінеді. Индивид санасының әлеуметтік-психологиялық механизмін сипаттайтын сана элемент. Құқыққа қарсы және қоғамға қауіпті әрекет бағытталған қоршаған дүниенің құбылыстары. Құқық нормаларымен қарастырылған мемлекетпен кепілдендірілген және қорғалған құқық Құқықтық идеология түсінігі: Құқықтық шынайылық туралы пікірлер, көзқарастар, түсініктер, теориялар, концепциялар. Нақты саяси партияларда қалыптасатын сезімдер, пікірлердің жиынтығы. Құқыққа деген қатынасты білдіретін идеялар, теориялар, концепциялар жиынтығы. Идеологиялық қағидалар бекітілген әлеуметтік нормалар жиынтығы. Құқыққорғау органдарын насихаттау. Құқықтық сананың мазмұны бойынша түрлері: Кәдімгі, кәсіби, теоретикалық. Жеке, топтық, қоғамдық. Танымдық, бағалық, реттеушілік. Ғылыми, тәжірибелік. Танымдық, кәсіби. Құқықтың реттеушілік қабілетіне сенімсіздік білдіруге, заңдарды елемеуге негізделетін құқықтық сананың жағдайы: Құқықтық нигилизм. Құқықтық психология. Құқықтық идеология. Құқықтық мәдениет. Құқықтық норма. Құқықтық мәдениет түсінігі: Құқықты терең білу, түсіну, оның талаптарын саналы түрде орындау. Құқықтық нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде қалыптасатын қоғамдық тәртіп. Ғылыми-теоретикалық деңгейдегі құқықтық сана. Қоршаған құқықтық болмыстың әсерінен қалыптасатын құқықтық сананың бастапқы сатысы. Құқықтың теоретикалық негіздерін көрсететін идеялар, түсініктер, конструкциялар. Құқықтық мәдениет субъектілеріне қарай жіктеледі: Жеке, топтық, қоғамдық. Танымдық, реттеушілік, болжамдық. Ғылыми, кәсіби, тәжірибелік.  Күнделікті, кәсіби, теоретикалық. Жеке, топтық, мемлекеттік. Құқықтық мәдениеттің қызметі: Танымдылық, бағалаушылық, реттеушілік. Реттеушілік, нормативтік, бағалаушылық. Күнделікті, кәсіби, теоретикалық. Болжамдық, реттеушілік, кәсіби. Танымдық, реттеушілік, нормативтік. Құқықтық қатынас түсінігі: Құқық нормасы негізінде және белгілі бір заңдық фактілердің нәтижесінде пайда болатын, өзара субъективті құқықтар мен міндеттерге ие құқық субъектілерінің байланысы. Жақтардың өзара байланысты заңдық құқықтары мен міндеттері қоғамдық ұйымдармен қорғалатын қоғамдық қатынас. Заң және оларға негізделген заңдық актілердің нұсқауларын барлық құқық субъектілерінің жүзеге асыруы. Жақтар заңда көрсетілген құқықтарға ие болатын, мемлекеттік мәжбүрлеу мүмкіндігімен қамтамасыз етілген фактілі қатынастар. Міндеттеуші және тыйым салушы нормалар негізінде пайда болған, жақтардың өзара құқықтары мен міндеттерін көрсететін қоғамдық қатынастар. Құқықтық қатынастың субъектілерінің анықталу дәрежесіне байланысты құқықтық қатынастардың түрлері: Салыстырмалы, абсолютті, жалпы. Белсенді, бәсең. Конституциялық-құқықтық, қылмыстық-құқықтық, азаматтық құқықтық,. Объективті, субъективті. Құқық беруші, міндеттеуші, тыйым салушы. Құқық қабілеттілік-бұл: Мемлекетпен танылатын субъективті құқықтарды және заңды міндеттерді иелену қабілеттілігі. Азаматтардың өз құқықтарын қорғауын жүзеге асыру қабілеттілігі. Құқықтық қатынастар субъектілерінің жаңа құқықтарды иемдену қабілеттілігі. Азаматтардың өз әрекеттерін, олардың нәтижелерін сезіну қабілеттілігі. Мемлекетке қатысты азаматтардың құқықтары мен міндеттерінің көлемі. Әрекет қабілеттілік-бұл: Дербес, өз әрекеттерімен құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру қабілеттілігі. Мемлекетпен қамтамасыз етілген мүмкін болатын әрекет мөлшері. Субъектіге ұйғарылған тиісті, қажетті әрекет мөлшері. Субъективті құқықтарға ие болу және заңды міндеттерді атқару қабілеттілігі. Құқықбұзушылық субъектісінің өзінің қылықтарын түсіну және заңды жауапкершілікті атқаруы. Құқықтық қатынастардың объектісі: Құқықтық қатынасқа түсуші субъектілердің жеке құқықтары мен заңды міндеттері.  Қоғамдық өмірдің жалпы заңдылықтары негізінде құрылған объективті құбылыс. Белгілі бір қоғамдық қатынастардың түрін реттейтін және құқық саласының ерекше бөлімі. Құқық субъектісінде қызығушылық туғызатын материалдық игіліктер, заттар және құндылықтар. Құқық субъектісі үшін құндылық болып табылатын материалды емес игіліктер Құқықтық қатынас құрылымы: Объект, субъективті құқық және заңды міндет. Объект, обьективтік жақ, субьективтік жақ Субъективті жақ, құқықтар мен міндеттер Объективті жақ, құқық нормасы, институт Субъект, адам, тұлға, индивид Құқықтық қатынастар субъектілері: Субьективті құқықтар мен міндеттерді иеленетін жеке тұлғалар мен ұйымдар. Өкіл болатын ұйымның құқықтық жағдайымен және құзырымен анықталатын тұлғалар. Заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардың өзара байланысы Мемлекеттік органдар, бірлестіктер, мекемелер, заңды тұлғалар. Барлық жеке тұлғалар, олардың арасындағы құқықтар мен міндеттер жиынтығы. Толық әрекет қабілеттілік қай жаста пайда болады: 18 жаста. 15 жаста. 16 жаста. 17 жаста. 14 жаста. Толық емес әрекет қабілеттілік қандай жасты қамтиды: 14 - 18 жас. 15 -18 жас. 14 -16 жас. 16 -20 жас. 17 – 20 жас. Субъективті құқық түсінігі: Субъектіге өзінің мүдделерін қанағаттандыруға жағдай туғызатын мүмкін болатын әрекет мөлшері. Белгіленген игілікпен адамдардың керегінше пайдалану мүмкіншілігі. Қорғау сұрауға мемлекеттік органдар мен дипломатиялық корпустан алатын мүмкіншілік. Міндетті тұлғадан қажетті мінез-құлықты талап ету мүмкіншілігі. Белгіленген мінез-құлықтың жауапкершілік атқара алу мүмкіншілігі. Заңдық міндет түсінігі: Нақты заңды фактілер негізінде пайда болған тұлғаның тиісті әрекет мөлшері. Келісімге кедергі жасау қажеттілігі және жауапкершілікті түсіну мөлшері Заңдық жауапкершілікті атқару қажеттілігі және құқықты атқару қабілеті. Оған құзыреттінің қойған талабына назар аудару қажеттілігі мен мөлшері Белгілі бір әрекеттерді жасау қажеттілігі және заңды оқиғалар жиыны.  Заңдық фактілер түсінігі: Құқықтық қатынастардың пайда болуын, тоқталуын байланыстыратын өмірлік нақты мән-жайлар. Адамдардың мінез-құлықтарында құқықтық ұйғарымдардың көрініс табуы. Тараптардың өзара құқықтары мен міндеттерінің нақты мазмұнын анықтайтын құқықтық нормалар. Қоғамдық қатынастарға, адамдардың мінез-құлықтарына құқықтың әсер етуінің негізгі бағыттары. Құқықтық салдар туғызатын, заң нормасының әрекетін туғызатын, тоқтататын өмірдегі оқиғалар. Заңдық құрам: Құқықтық салдарды іске асыруға қажетті болатын заңды фактілердің жиынтығы. Бірнеше құқықтық салдарды туғызатын заңды факт. Белгілі бір құқықтық салдары туғызатын әртүрлі өмірлік мән-жайлар. Құқық субъектілерінде нормамен көзделген құқықтарды туғызатын құқықтық норманың бөлімі. Құқық саласының ерекше бөлімі болатын қатынастардың тобын реттейтін нормалардың кешені. Заңды фактілердің түрлері: Оқиғалар, әрекеттер. Оқиғалар, қылмыстар. Заңды қылықтар, іс-әрекеттер. Оқиғалар, әрекеттер. Азаматтық-құқықтық шарттар, қылықтар. Оқиға-бұл: Құқықтық қатынастар субъектілерінің еркінен тыс жүзеге асырылатын заңды фактілер. Құқықтық қатынастардың қатысушыларының әрекеті немесе әрекетсіздігі. Құқықтық салдарға жетуге бағытталған адамдардың фактілі мінез-құлқы. Құқықтық қатынастардың тараптарының еріктеріне байланысты жүзеге асырылатын фактілер. Құқықтық нормалардың ұйғарымдарына сәйкес жүзеге асырылатын заңды фактілер. Әрекет-бұл: Адамдардың ерікті мінез-құлық актілері, олардың еркі мен санасының сыртқы бейнесі. Мемлекетпен бекітілетін және қорғалатын мінез-құлық ережелері. Белсенді әрекет нысанында және әрекетсіздік нысанында көрініс табатын адамдардың ерікті мінезі. Сыртқы /әрекеті/ мен ішінің /тұлғаның санасы мен еркі/ біртұтастығын білдіретін мінез- құлық. Құқық салдарды болғызуға бағытталған адамдардың шешімдерінің сыртқы көрінісі. Құқықты жүзеге асыру түсінігі: Азаматтардың, мінез-құлықтарындағы құқықтық ұйғарымдардың жүзеге асырылуы. Құқық нормасын қолдану мен сақтауда қолданылатын әдіс-тәсілдер  Құқық нормасын талқылаудың бірізділікпен орналастырылған жүйесі Құқық нормаларын орындаудың және пайдаланудың актілері Құқық нормаларын ретке келтірудің кешенді әдіс-тәсілдері Құқықты жүзеге асыру нысандары: Сақтау, орындау, пайдалану және қолдану. Қолдану, беру, алу және пайдалану. Сақтау, қолдану, ұсыну және пайдалану. Сақтау, пайдалану, және орындау. Сақтау, тыйым салу, міндеттеу және қолдану. Құқық нормаларын сақтау-бұл: Құқықтық нормалармен тыйым салынған әрекеттерді жасаудан бас тартудан тұратын нысан Құқық нормаларын жүзеге асыру бойынша құқық қолдану қызметі. Субъектілердің өз құқықтарын жүзеге асырудан тұратын құқық талқылаудың нысаны. Құқықтық нормалармен көзделген әрекеттерді міндетті жасаудан тұратын нысан. Субъектілер арасындағы құқықтық қатынастардың жүзеге асу нысаны. Құқық нормаларын пайдалану-бұл: Субъектілердің өз құқықтарын іске асыруынан, құқықтық нормалармен рұқсат етілген әрекеттерді жасауынан тұратын, оны жүзеге асырудың нысаны. Құқық субъектілерінің субъективті құқықтары әрекеттің белсенді және бәсең нысанында іске асырылатын құқық нормаларының жүзеге асырылуының нысаны. Құқық нормаларын субьектілер арасында жүзеге асыру нысаны Құқық субъектілерінің субъективті құқықтары әрекеттің белсенді нысанында іске асырылатын құқық нормаларының жүзеге асырылуының осындай нысаны. Арнайы нормаларда көрсетілген өкілетті құқық субъектілерінің өздерінің субъективті құқықтар мен заңды міндеттерін іске асыру. Құқықты қолдану актісі-бұл: Заңдық істі шешу нәтижесінде құзыретті органмен шығарылған ұйғарымы бар құқықтық акт. Белгіленген құрылымға ие болатын нормалардан құралған құқықтық актілер жиыны. Белгіленген нысанға ие болатын халық пен адамдар қабылдаған құқықтық актілер. Құрамында жеке ұйғарымы бар жергілікті мәслихаттар мен мәжілістің құқықтық актісі. Белгіленген функцияларға ие болатын құқықтық акт. Құқық нормаларын талқылау-бұл: Құқықшығармашылық органның құқықты қолдану үшін ұғыну және түсіндіру әрекеті. Заңдық норма нұсқауларын құқық субъектілері әрекетінде жүзеге асыру. Құқыққа және заңдылыққа қатысты стихиялы түрде пайда болған көзқарастар. Құқыққа қатынас көрініс тапқан идея, теория, концепция жиынтығы. Субъектілердің өз құқықтарын жүзеге асыруынан көрінетін құқықты жүзеге асыру нысаны. Казуалды талқылау: Нақты істі қарау кезінде міндетті болатын түсіндіру. Кәдуілгі істі қарауда міндетті жаппай түсінік беру.  Жоғарыда тұрған органның төмендегілерге түсінік беруі. Түсінік беру ерекше сипатқа ие болады, белгіленген құқық саласының істерін шешу міндеті Оны шығарған органның өзінің түсінідіруі. Көлемі бойынша талқылау /заң мәтіні және норма мазмұнының арақатынасы бойынша/: Дәлме-дәл /сөзбе-сөз/, кеңейте, шектеулі. Сөзбе-сөз, аутентикалық, тарихи. ресми, теңбе-тең, логикалық. бейресми, грамматикалық, кеңейте. жүйеленген, шектеулі, тілдік. Аутентикалық талқылау-бұл: Нормативті актілерді қабылдаған органның өзінің түсіндірме беруі. Нормативтік актіні шығарған қоғамдық ұйымдармен берілетін талқылау. Нормативтік актіні шығарған атқару билігімен берілетін талқылау. Құқықшығармашылықпен айналыспайтын заңшығарушы билікпен берілетін талқылау. Нормативтік актіні шығарған сот билігімен берілетін талқылау. Легалды талқылау-бұл: Басқа органдар қабылдаған құқықтық актілерді заңмен рұқсат етілген келесі органның талқылауы Заңдық істі қарау кезінде сот органждарының құқық нормасына түсінік беруі. Заңшығарушы билік органдарының өздері қабылдаған құқықтық нормаларды талқылауы. Құқықтың басқа субъектілерімен қатынасқа түскен мемлекеттік органдарының талқылауы. Заңды тұлғалардың құқықтық норманың мазмұнының мағынасын айқындауы. Белгіленген дәрежедегі және жалпы мәнге ие болатын барлық заңдық істерді қарауға берілетін талқылау: Нормативтік. Аутентикалық. Казуалдық. Жүйелік. Кәсіби. Құқықты талқылаудың актілері: Заңдық нормалардың мағынасын айқындайтын құқықтық акт. Казуалды талқылауда қолданылатын құқықтық актілер Нормативті талқылауда пайдаланылатын нормативтік актілер. Азаматтық және қылмыстық құқық нормалары бар актілер Материалды және іс жүргізушілік құқықтық актілер. Заңдардың қайшылығы (коллизия): Бірдей қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық актілер арасындағы қайшылықтар. Заңдардың сапасының қатынастарды реттеудегі сауаттылық жағынан төменділігі. Заңшығарушының көп жылдық тәжірибесінің жеткіліксіздігі салдарынан болатын әрекеттер Нормативтік актілердің кезектен тыс кодификация мен консолидацияда жүйеленуі. Әдет-ғұрып негізінде мемлекеттік құқықтық қатынастарда туындаған дауды шешу.  Заң ұқсастығы-бұл: Дауды ұқсас, мағынасы жағынан жақын болатын құқық нормасы негізінде шешу. Құқықтық реттеудің жалпы бастаулары мен қағидаларының негізінде дауды шешу. Ұқсас нормалар мен құқық қағидаларының негізінде дауды шешу. Әдет-ғұрып негізінде мемлекетте туындаған дауды /істі/ шешу. Заңның құқыққа сәйкестігін мемлекеттік-құқықтық деңгейде қамтамасыз ету. Нормативті реттеу-бұл: Құзыретті мемлекеттік органдардың әрекет тәртібін анықтау мен қабылдау бойынша әрекеті. Заңды нормаларды заман ағымына сай өңдеуден тұратын мемлекет қызметі. Құқықтық нормативті актілерді мемлекет рұқсат еткен органдардың қабылдауы. Нормативті құқықтық актілерді дайындау, қабылдау және жариялау туралы қызмет Құқықтық қатынастардың пайда болуын, өзгеруін және тоқтатылуын қамтамасыз ету Құқықтық реттеудің әдістері: Рұқсат беру, міндеттеу, тыйым салу. Басқару, келісім беру, тыйым салу, атқару. Рұқсат беру, келісім беру, міндеттеу. Құқықты қалыптастырушы, құқықты өзгертуші, құқықты тоқтатушы. Рұқсат беру, құқық қолдану, пайдалану, сақтау. Құқықтық реттеудің механизмі: Қоғамдық қатынастарды жүзеге асырушы құқықтық құралдардың жүйесі. Құқықтық реттеу тәртібін мемлекеттік-құқықтық қатынаста қолдану құралы. Нормативтік актілердің мемлекеттік-құқықтық деңгейі. Реттеудің ерекше тәртібі болып табылады, онда құқық жүйеленеді. Жеке субъектілерді мемлекеттік-құқықтық мадақтау арқылы қанағаттандыру деңгейі. Құқықтық режим-бұл: Құқық субъектісінің мүдделерін қанағаттандыру үшін көрініс табатын құқықтық реттеудің тәртібі. Құқықтық реттеу тәртібін мемлекеттік-құқықтық қатынаста қолдану құралы. Нормативтік актілердің мемлекеттік-құқықтық деңгейі. Реттеудің ерекше тәртібі болып табылады, онда құқық жүйеленеді. Жеке субъектілерді мемлекеттік-құқықтық мадақтау арқылы қанағаттандыру деңгейі. Құқықтық мінез-құлық түсінігі: Құқық нормаларына сәйкес қоғамдық қатынас субъектілерінің әрекеті. Қоғамға пайдалы бірақ, субьектіге жағымсыз мінез-құлық. Саналы түрде іске асатын қоғамдық қатынас тараптарының мінез-құлқы. Белгілі шеңбердегі қатынасқа қатысушылардығ мінез-құлқы. Қарым – қатынасты туғызатын қажетті мінез-құлық. Әрекет түрлері-бұл: Құқықтық және құқыққа қарсы әрекет.