Medical Terminology Book - Second Edition

Second edition Medical Terminology A programmed systems approach Mohammed Ziad ‫چاپی دووەم‬ ‫زاراوەزانی پزیشکی‬ ‫محمد زیاد عبدالکریم‬ ‫کۆلێژی پزیشکی گشتی‬ Table content Chapter 1: Analyzing medical term …………………………………………………...……... 1 Chapter...

Second edition Medical Terminology A programmed systems approach Mohammed Ziad ‫چاپی دووەم‬ ‫زاراوەزانی پزیشکی‬ ‫محمد زیاد عبدالکریم‬ ‫کۆلێژی پزیشکی گشتی‬ Table content Chapter 1: Analyzing medical term …………………………………………………...……... 1 Chapter 2: Common prefixes and suffixes ………………………………………………….., 9 Chapter 3: Organization of the body ……………………………………………………….. 17 Chapter 4: The Integumentary System ……………………………………………………… 23 Chapter 5: The Skeletal System ……………………………………………………………….. 32 Chapter 6: The Muscular System ……………………………………………………………... 45 Chapter 7: The Nervous System ………………………………………………………………. 51 Chapter 8: The Special Sense Of Sight And Hearing ……………………………………... 65 Chapter 9: The Endocrine System ……………………………………………………………. 78 Chapter 10: The Cardiovascular System ………………………………………….………... 96 Chapter 11: The Lymphatic System and Immunity ,,,,,……………………..……….….. 112 Chapter 12: The Respiratory System ……………………………………………………….. 124 Chapter 13: The Digestive System ………………………………………………………….. 141 Chapter 14: The Urinary System …………………………………………………………….. 158 Chapter 15: The Reproductive System ……………………………………………………. 168 Chapter 16: Medical Abbreviations ………………………………………………………... 183 Mohammed Ziad Terminology 1 ‫‪Mohammed Ziad‬‬ ‫‪Terminology‬‬ ‫‪Introduction‬‬ ‫پێشەکی‬ ‫‪There are many ways and various books to help you learn medical terminology. This‬‬ ‫‪book help you to focuses on medical terms, and their definitions, our goal is to give‬‬ ‫‪you all the basics you will need to be successful in your career, Every word in the‬‬ ‫‪medical field is not found in this book, but all the Latin and Greek word parts are‬‬ ‫‪found here.‬‬ ‫زۆر ڕێگا و کتێبی جۆراوجۆر هەیە کە یارمەتی قوتابی بدا بۆ فێربوونی زاراوەی (موستەڵەحە یان تێرم)ی پزیشکی‪.‬ئەم کتێبە یارمەتیدەرت‬ ‫دەبێ بۆ ئاشنابوون و تیشک خستنە سەر زاراوە پزیشکیەکان‪.‬ئامانجی من ئەوەیە کە بناغەیەک یان سەرەتایێکت پێببەخشم لەسەر وشە و‬ ‫زاراوە پزیشکیەکان بۆ ئەوەی سەرکەوتوبی لە بوارەکەی خۆت‪ ،‬مەرج نیە ئەم کتێبە هەموو وشەیەکی پزیشکی تێدابێت بەاڵم هەموو وشەیەکی‬ ‫کە لە التینیەوە یان یۆنانیەوە هاتوە (زۆربەی وشە پزیشکیەکان ئەساسەکەیان لەوانەوە هاتوە)‪.‬‬ ‫‪Parts of medical term‬‬ ‫بەشەکانی زاراوەی پزیشکی‬ ‫‪Nearly every medical term contains one or more roots. It may also contain one or‬‬ ‫‪more prefixes and one or more suffixes. When you start combining parts into words,‬‬ ‫‪you will also use a combining form of a root. This means a single medical term may‬‬ ‫‪consist of one part or several parts.‬‬ ‫بە نزیکەیی هەموو زاراوەیەکی پزیشکی یەک یان زیاتر ڕەگی تێدایە‪ ،‬هەروەها لەوانەیە یەک یان زیاتر لە پێشگر یانیش یەک یان زیاتر‬ ‫لە پاشگری تێدابێ‪.‬کاتێک تۆ دەست دەکەی بە لکاندنی بەشەکان (ڕەگ‪ ،‬پێشگر‪ ،‬پاشگر) ئەوا دەبێ ناوبەندێکی ڕەگەکە بەکاربێنی ( واتا‬ ‫بۆ لێکدانی پێشگر لەگەڵ ڕەگێک یان پاشگر لەگەڵ ڕەگێک پێویستمان بەو ناوباندە هەیە‪.‬ئێستا واتا هەر تاکە وشەیاک لەیەک بەش‬ ‫(تەنها ڕەگ) یانیش لەچەند بەشێک پێکدێت‪.‬‬ ‫‪Analyzing terms‬‬ ‫شیکردنەوەی زاراوەکان‬ ‫‪Learning to pick out prefixes, roots, and suffixes, as is done for you in Table 1-1, will‬‬ ‫‪permit you to define many, or even most, medical terms.‬‬ ‫زانینی جیاکردنەوەی (هەڵوەشاندنەوەی) پێشگر‪ ،‬ڕەگەکە و پاشگرەکەی هەروەک لە خشتەی ‪ ١-١‬ئەنجامدراوە یارمەتیت دەدات تا پێناسەی‬ ‫زۆری یان هەموو زاراوە پزیشکیەکان بکەی‪.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Mohammed Ziad‬‬ ‫‪Terminology‬‬ ‫‪Table 1-1 Analysis of example words‬‬ ‫شیکردنەوەی وشەکان لەو نمونانەی خوارەوە‬ ‫وشە ‪Terms‬‬ ‫پێشگر ‪Prefix‬‬ ‫ڕەگ ‪Root‬‬ ‫پاشگر ‪Suffix‬‬ ‫مانا ‪Term meaning‬‬ ‫‪Pain in the heart; also,‬‬ ‫‪heartburn (a digestive‬‬ ‫‪Cardialgia‬‬ ‫دڵ )‪Cardi (heart‬‬ ‫ئازار )‪-algia(pain‬‬ ‫‪disorder‬‬ ‫ئازاری دڵ یان دڵەکزە‬ ‫‪Study of the heart and‬‬ ‫‪Cardiology‬‬ ‫دڵ )‪Cardi (heart‬‬ ‫زانستی )‪-logy(study of‬‬ ‫‪its disorders‬‬ ‫زانستی دڵزانی و نەخۆشیەکانی دڵ‬ ‫)‪-it is(inflammation‬‬ ‫‪Inflammation of heart‬‬ ‫‪Carditis‬‬ ‫دڵ )‪Cardi (heart‬‬ ‫هەوکردن‬ ‫هەوکردنی دڵ‬ ‫‪Gnosis (Greek word‬‬ ‫‪Discovery of the‬‬ ‫‪Dia-(across‬‬ ‫‪meaning‬‬ ‫‪cause of signs and‬‬ ‫)‪through‬‬ ‫‪Diagnosis‬‬ ‫)”‪“knowledge‬‬ ‫‪symptoms‬‬ ‫بەناویدا یان‬ ‫وشەیەکی یۆنانیە بە مانای‬ ‫زانینی هۆکار و نیشانەکانی نەخۆشی‬ ‫تێپاڕین پێیدا‬ ‫زانیاری دێ‬ ‫(دەستنیشانکردن یان تەشخیس)‬ ‫;)‪Psycho (mind‬‬ ‫)‪Person with a (serious‬‬ ‫دەروون (مێشک)‬ ‫‪mental disease‬‬ ‫‪Psychopath‬‬ ‫)‪Path (disease‬‬ ‫ئەو مرۆڤەی کە نەخۆشی دەروونی‬ ‫نەخۆشی‬ ‫(عەقڵی هەیە)‬ ‫تێبینی‪:‬‬ ‫‪.1‬هەندێک وشە هەیە کە تەنها لە دوو ڕەگ پێکدێن وەک وشەی )‪)psychopath‬‬ ‫‪.2‬مەرج نیە هەموو وشەیەک پێشگر یان پاشگری لەگەڵبێت‪.‬‬ ‫‪.3‬هەندێ پێشگر و پاشگر بەتەنها لەوانەیە مانایەکی وای نەبێت‪ ،‬بەاڵم کاتێک لەگەڵ ڕەگێک یان پێشگر و پاشگرێکی تر‬ ‫دایاندەنێین مانای تەواو دەدات‪.‬‬ ‫‪3‬‬ Mohammed Ziad Terminology Table 1-2 word root to begin bulding terms ‫کۆمەڵێک ڕەگی وشە کە بەکاردێن بۆ دروستکردنی زاراوەکان‬ Word root Meaning ‫واتاکەی‬ Arthro/o Joint ‫جومگە‬ Cardi/o Heart ‫دڵ‬ Derm/o/ato Skin ‫پێست‬ Gen/o Origin, cause, formation ‫بنەچە (ڕەگەز) یان هۆکار‬ Hem/a/ato Blood ‫خوێن‬ Iatr/o Physician ‫پزیشک‬ Muscul/o Muscle ‫ماسولکە‬ Natal Birth, born ‫لەدایکبوون‬ Neur/o Nerve ‫دەمار‬ Os/teo Bone ‫ئێسک‬ Path/o Disease ‫نەخۆشی‬ Ped/ia Child ‫منداڵ‬ Phreno/o Diaphragm ‫ناوپەنچک‬ Psych/o Mind ‫ئەقڵ‬ Skelet/o Skeleton ‫ئێسکە پەیکەر‬ Tend/o , ten/o Tendon ‫ژێ‬ Ger/o/onto Old age )‫پیر (بەتەمەن‬ 4 ‫‪Mohammed Ziad‬‬ ‫‪Terminology‬‬ ‫کۆمەڵێک پێشگر کە بەکاردێن بۆ دروستکردنی زاراوەکان ‪Table 1-3 prefixes to begin building terms‬‬ ‫‪Word root‬‬ ‫‪Meaning‬‬ ‫واتاکەی‬ ‫‪Epi-‬‬ ‫‪Upon‬‬ ‫سەرەوە (سەروو)‬ ‫‪Micro-‬‬ ‫‪Small‬‬ ‫بچووک‬ ‫‪Peri-‬‬ ‫‪Around‬‬ ‫لە دەوروبەری (لە چوارچێوەی)‬ ‫‪Post-‬‬ ‫‪After‬‬ ‫پاش‬ ‫‪Pre-‬‬ ‫‪Before‬‬ ‫پێش‬ ‫کۆمەڵێک پاشگر کە بەکاردێن بۆ دروستکردنی زاراوەکان ‪Table 1-4 suffixes to begin building terms‬‬ ‫‪Word root‬‬ ‫‪Meaning‬‬ ‫واتاکەی‬ ‫‪-al‬‬ ‫‪Adjective suffix‬‬ ‫پاشگری هاوەڵناو (دەگەڕێتەوە بۆ ڕەگەکە)‬ ‫‪-algia‬‬ ‫‪Pain‬‬ ‫ئازار‬ ‫‪-dynia‬‬ ‫‪Pain‬‬ ‫ئازار‬ ‫‪-gen‬‬ ‫‪Origin, cause‬‬ ‫بنەچە (ڕەگەز) یان هۆکار‬ ‫‪-ic‬‬ ‫‪Adjective suffix denoting of‬‬ ‫پاشگری هاوەڵناو (دەگەڕێتەوە بۆ ڕەگەکە)‬ ‫‪-itis‬‬ ‫‪Inflammation‬‬ ‫هەوکردن‬ ‫‪-logy‬‬ ‫‪Study of‬‬ ‫زانستی (دیراسەکردنی)‬ ‫‪-pathy‬‬ ‫‪Disease‬‬ ‫نەخۆشی‬ ‫‪Viewing (instrument use for‬‬ ‫بینین (ئامێرێکە بەکاردێ بۆ بینین‬ ‫‪-scope‬‬ ‫)‪viewing‬‬ ‫تێبینی‪ :‬پاشگری ( ‪ ) al , ic‬هاوەڵناون بۆ ڕێکخستنی وشەکە بەکاردێن (دەگەڕێتەوە بۆ ڕەگەکە‬ ‫‪5‬‬ Mohammed Ziad Terminology 6 Mohammed Ziad Terminology Categories of prefix ‫پۆلێنکردنی پێشگرەکان‬ Not all medical terms include a prefix, but when one is present, it is critical to the term’s meaning. For example, hyperglycemia (high blood sugar) and hypoglycemia (low blood sugar) are conditions that are exact opposites. Confusing those two prefixes creates errors. Two other similar-sounding prefix pairs prone to creating errors are ante- and anti-. The prefix antemeans “before,” and the prefix anti- means “against.” ‫ بۆ‬،‫ بەاڵم کاتێک لە وشەیەک (زاراوەیەک) بوونی دەبێت ئەوا زۆر گرنگە بۆ مانای وشەکە‬،‫هەموو زاراوە پزیشکیەکان پێشگریان تێدا نییە‬ )‫) (نزمی ڕێژەی شەکر لە خوێن‬hypoglycemia ( ‫ ) (بەرزی ڕێژەی شەکر لە خوێن) وە هەروەها‬hyperglycemia( ‫نمونە‬ ‫ نمونەیەکی تر کە پێشگرەکانیان‬.‫ ئەگەر پێشگرەکانت لێتێکەڵبێت (کە جیاکەرەوەی ئەو دوو وشەیە) ئەوا دەبێتە هەڵە‬،‫پێچەوانەی یەکن‬ )anti ( ‫ و پێشگری‬،‫) بە مانای (پێش) دێت‬ante ( ‫ پێشگری‬.‫) ە‬anti ‫ و‬ante ( ‫وشەکە جیادەکاتەوە و لێک نزیکن ئەوانیش‬.‫بەمانای (دژ یان بەرامبەر )دێت‬ Table 2-1 word analysis Terms ‫وشە‬ Prefix ‫پێشگر‬ Root ‫ڕەگ‬ Suffix ‫پاشگر‬ Term meaning ‫مانا‬ -emia = condition Hypo- = low Glyc/o- = sugar Low blood sugar Hypoglycemia ) ‫هاوەڵناوێکە بۆ (حاڵەت‬ ‫نزم‬ ‫شەکر‬ ‫نزمی ڕێژەی شەکر لە خوێن‬ ‫بەکاردێ‬ Ante- = Cubitum = elbow Anterior to the elbow Antecubital before ‫ئانیشک‬ ‫بەشی پێشەوەی ئانیشک‬ ‫پێش‬ Coagulant = Anti- = substance that Preventing coagulation Anticoagulant against causes blood to clot (clotting) ‫دژ‬ ‫هەر شتێک ببێتە هۆی مەیینی‬ ‫دژە خوێن مەیین‬ ‫خوێن‬ 7 Mohammed Ziad Terminology Dividing prefixes into categories makes them easier to learn. There are five logical divisions: Prefixes of time or speed Prefixes of direction Prefixes of position Prefixes of size or number Prefixes of negation :‫لێرە پێنج بەشی سەرەکیمان هەیە‬،‫پێشگرەکان دابەشدەکەینە سەر جەند بەشێک بۆ ئەوەی بە ئاسانی فێری ببیت‬ ‫پێشگر بۆ خێرایی یان کات‬ ‫پێشگر بۆ ئاڕاستە‬ )....‫ ژێر‬،‫ خوارەوە‬، ‫بۆ شوێن (سەرەوە‬ ‫پێشگر بۆ قەبارە یان ژمارە‬ )‫پێشگر بۆ نەفی کردن (نەبوون‬ Prefixes of Time or Speed ‫پێشگر بۆ خێرایی یان کات‬ Prefixes denoting time or speed are used in everyday English. Prefixes denoting speed, such as tachy- (fast) and brady- (slow), are often used to describe heart rate. Table 2-2 lists prefixes related to time or speed. ‫ پێشگر کە تەعبیر لە خێرایی بکات‬.‫پێشگر کە دەاللەت لە کات یان خێرایی بکات هەموو ڕۆژ بەکاردێت لە زمانی ئینگلیزی‬ ‫ لە‬.‫) زۆرجار بەکاردێن بۆ وەسفکردنی ڕێژەی لێدانی دڵ‬slow – ‫) (هێواش‬brady ( ‫) و‬fast – ‫ ) (خێرا‬tachy ( ‫بۆ نمونە‬.‫ باس لە چەند پێشگرێک دەکەین کە بۆ کات و خێرایی بەکاردێن‬٢-٢ ‫خشتەی‬ Table 2-2 prefixes of time or speed ‫پێشگر بەکاربێت بۆ خێرایی و کات‬ Prefix Refer to Example Meaning Antepartum, Before birth Ante- or Pre- Before ‫پێش‬ ‫پێش لەدایکبوون‬ Abnormally slow Abnormally slow rate of speed Bradycardia heartbeat Brady- ‫هێواش‬ ‫هێواش لێدانی دڵ‬ Newborn Neo- New )‫تازە (نوێ‬ Neonatal )‫تازا لە دایکبوو (ساوا‬ After birth Post- After ‫پاش‬ Postpartum ‫پاش لەدایکبوون‬ Rapid, abnormally Abnormally fast Tachy- high rate of speed Tachycardia heartbeat ‫خێرا‬ ‫خێرا لێدانی دڵ‬ 8 Mohammed Ziad Terminology Table 2-3 prefixes of direction ‫پێشگر بەکاربێت ئاڕاستە‬ Prefix Refer to Example Meaning Away from, outside Not normal Ab- of, Abnormal ‫نا ئاسایی‬ ‫بەرەو دوور یان دەرەوە‬ Toward, near to Toward middle Ad- ‫بەرەو نزیک‬ Adduction ‫بەرەو ناوەڕاست‬ Con- With, within With (or at) birth Sym- )‫لەناو (لەگەڵ‬ Congenital ‫زیگماک‬ Syn- Prevent conception Contra- Against ‫دژ‬ Contraceptive ‫ڕێگری (مەنع) دووگیانی‬ Discovery cause of Dia- Across ‫تێپەڕین‬ Diagnosis disease ‫دەستنیشانکردنی هۆکاری نەخۆشی‬ Table 2-4 prefixes of position ‫پێشگر بەکاربێت شوێن‬ Prefix Refer to Example Meaning Pregnancy outside Ec-, ecto-, ex-, exo Outside ‫دەرەوە‬ Ectopic pregnancy uterus ‫دووگیانی لەدەرەوەی منداڵدان‬ Disease inside the En- Inside ‫ناوەوە‬ Encephalopathy head )‫نەخۆشی لەناوەوەی سەر (مێشک‬ Visual examination of the inside of some part Endo- Within ‫لەناو‬ Endoscopy of the body ‫بینینی ناوەوەی ئەندامی لەش‬ Something above the Epi- Upon )‫سەرەوە (سەروو‬ Epigastric stomach ‫شتێک لەسەر گەدە‬ Something outside a Extra- Outside ‫سەرەوە‬ Extracellular cell or cells ‫دەرەوەی خانە‬ High blood sugar Hyper- Above ‫لەسەر یان بەرز‬ Hyperglycemia ‫بەرزی ڕێژەی شەکر لە خوێن‬ Low, below ‫نزم یان‬ Low blood sugar Hypo- Hypoglycemia ‫نزمی ڕێژەی شەکر لە خوێن‬ ‫لەژێر‬ Something below the Infra- Below ‫لەژێر‬ Infrarenal kidneys ‫شتێک لەسەر گەدە‬ Between bones Inter- Between ‫لەنێوان‬ Intraosseous ‫لە نێوان ئێسکەکان‬ 9 Mohammed Ziad Terminology Tumor arising from the Meso- Middle ‫ناوەڕاست‬ Mesothelioma mesothelium ‫گرێ (وەڕەم) لەناوەوەی شانە‬ General inflammation Pan- All ‫هەموو‬ Pancarditis of the heart ‫هەوکردنی هەموو پەردەکانی دڵ‬ Paralysis of the lower Para- Alongside ‫الیەکی‬ Paraplegia half of the body ‫شەلەل بوونی نیوەی خوارەوەی لەش‬ Something behind the Backward (behind) Retro- Retrosternal sternum ‫پشتەوە یان لەژێر‬ ‫شتێک لە ژێر کۆڵەی سنگ‬ Surrounding a vessel Peri- Around ‫لە دەوروەبەری‬ Perivascular ‫دەوروبەری(چاودەوری) ملولەکانی خوێن‬ Table 2-5 prefixes of size and number ‫پێشگر بەکاربێت بۆ قەبارە و ژمارە‬ Prefix Refer to Example Meaning Two-headed muscle Bi- Two ‫دوو‬ Biceps ‫ماسولکەی دوو سەر‬ Double vision Di, dipl- Two, twice ‫دوو‬ Diplopia ‫جووت بینی‬ Paralysis of one body Hemi- Half ‫نیوە‬ Hemiplegia side ‫ئیفلیجبوونی نیوەی لەش‬ Macro- Big ‫گەورە‬ Macrocyte Big cell ‫خانەی گەورە‬ Instrument to view Micro- Small ‫بچووک‬ Microscope small objects ‫وردبین‬ Cell with one nucleus Mono- One ‫یەک‬ Monocyte ‫خانەی تاک ناوک‬ Scant urine production Oligo- Few ‫کەم‬ Oliguria ‫کەم بەرهەمهێنانی میز‬ Whole heart Pan- All ‫هەموو‬ Pancarditis inflammation ‫هەوکردنی هەموو دیوارەکانی دڵ‬ Much urine Poly- Many ‫زۆر‬ Polyuria ‫زۆر میزکردن‬ Paralysis of all four Quadri- Four ‫چوار‬ Quadriplegia limbs ‫ئیفلیجبوونی هەرچوار پەلی لەش‬ Occurring every half year Semi- Half ‫نیوە‬ Semiannual ‫نیوەی ساڵ‬ 10 Mohammed Ziad Terminology Having only four digits Tetra- Four ‫چوار‬ Tetradactyl ‫چوار پەنجە‬ Three-headed muscle Tri- Three ‫سێ‬ Triceps ‫ماسولکەی سێ سەر‬ One celled Uni- One ‫یەک‬ Unicellular ‫تاک خانە‬ Table 2-6 prefixes of negation ‫پێشگر بەکاربێت بۆ نەفی کردن‬ Prefix Refer to Example Meaning Not able to urinate A-, an- Not )‫بێ (نەبوون‬ Anuria )‫بێ میزی (ناتوانێ میز بکات‬ Drug that inhibits Anti- Against ‫دژ‬ Antibiotic microbes ‫دەرمانی دژە بەکتریا‬ Device that removes Without De- Dehumidifier water )‫بێ (نەبوون یان البردن‬ ‫ئامێرێکە بەکردێت بۆ البردنی ئاو‬ Removing microbial Dis- Remove ‫البردن‬ Disinfection ‫دژە میکڕۆب‬ Categories of suffix ‫پۆلێنکردنی پاشگرەکان‬ 11 Mohammed Ziad Terminology Medical condition ‫حاڵەتێکی پزیشکی‬ Diagnostic term, test information, surgical procedure ‫کرداری پزیشکی‬،‫ زانیاری لەسەر فەحسەکان‬،‫بۆ تەشخیسکردن‬ Suffix Medical practice or practitioner ‫ناوی پڕۆسەیەکی پزیشکی یان ناوی پسپۆڕ‬ Convert noun to an adjective ‫گۆڕینی ناو بۆ هاوەڵناو بۆ ڕێکخستنی وشەکە‬ Table 2-7 suffixes that signify medical condition ‫پاشگر بەکاربێت بۆحاڵەتێکی پزیشکی‬ Suffix Refer to Example Meaning Pain in a joint -algia, -dynia Pain ‫ئازار‬ Arthralgia, arthrodynia ‫ئازاری جومگە‬ Protrusion, hernia Hernia of the rectum -cele )‫دەرپەڕین (فتق‬ Rectocele ‫فتقی کۆم‬ White blood cell -cyte Cell ‫خانە‬ Leukocyte ‫خڕۆکە سپیەکانی خۆی‬ Dilation of a vessel -ectasis, -ectasia Dilatation ‫فراوانبوون‬ Angiectasis ‫فراوانبوونی ملولەکانی خوێن‬ Excessive fluid Swelling under the skin -edema ‫کۆبونەوەی شلەی زۆر‬ Angioedema ‫هەڵئاوسانی پێست بە هۆی ئاوی زیاد‬ Vomiting of blood -emesis Vomiting ‫ڕشانەوە‬ Hematemesis ‫خوین ڕشانەوە‬ Urea in the blood -emia Blood ‫خوێن‬ Uremia ‫یوریا (ماددەیەکە لەمیز) لە خوێن‬ Stones in the -iasis Condition ‫حاڵەت‬ Cholelithiasis gallbladder ‫بەردی زراو‬ Condition or Thyroid hormone -ism process Hyporthyroidism deficiency ‫حاڵەت یان پڕۆسەیەک‬ ‫کەمی هۆڕمۆنی غوددە‬ Inflammation ‫هەوکردن‬ Inflammation of the -itis Appendicitis appendix ‫هەوکردنی ڕیخۆڵە کوێرە‬ -lith Stone, calculus ‫بەرد‬ Nephrolithiasis A stone in the kidney 12 Mohammed Ziad Terminology ‫بەردی گورچیلە‬ Rupture of red blood Breaking down -lysis Hemolysis cells ‫تێکشکاندن‬ ‫تێکشکانی خڕۆکەی سووری خوێن‬ Softening of the bones -malacia Softening ‫نەرمبوون‬ Osteomalacia ‫ئێسکە نەرمە‬ Enlargement of the -megaly Enlargement ‫گەورەبوون‬ Gastromegaly stomach ‫گەورەبوونی گەدە‬ Substance that -oid Resembling ‫پێچوون‬ Opioid resembles opium ‫شتێک کە بە تلیاک بچێت‬ Tumor of the stomach -oma Tumor )‫گرێ (وەڕەم‬ Gastroma ‫گرێی گەدە‬ Abnormal Condition of porous -osis condition Osteoporosis bones ‫حاڵەتێکی نائاسایی‬ ‫پووکانەوەی ئێسک‬ Disease of the muscle -pathy Disease ‫نەخۆشی‬ Myopathy ‫نەخۆشی ماسولکە‬ Low number of white -penia Reduction ‫کەمبوونەوە‬ Leukopenia blood cells ‫کەمی خڕۆکە سپیەکانی خوێن‬ Fear of cancer -phobia Fear ‫ترسان‬ Carcinophobia ‫ترسان لە تووشبونی شێرپەنجە‬ Abnormal Abnormal growth of -plasia formation Neoplasia cells ‫ناڕێک دروستبوون‬ ‫ناڕیکی لەگەشەی خانەکان‬ Paralysis on one side of -plegia Paralysis ‫ئیفلیجبوون‬ Hemiplegia the body ‫ئیفلیجبوونی نیوەی لەش‬ Rapid breathing -pnea Breathing ‫هەناسەدان‬ Tachypnea ‫خێرا هەناسەدان‬ Production of red blood cells -poiesis Producing ‫دروستکردن‬ Erythropoiesis ‫کرداری دروستبوونی خڕۆکەی سووری‬ ‫خوێن‬ Condition of porous Porous condition -porosis Osteoporosis bones ‫پووکانەوە‬ ‫پووکانەوەی ئێسک‬ Downward Downward displacement of -ptosis displacement Nephroptosis kidney )‫دابەزین (شۆڕبونەوە‬ ‫شۆڕبوونەوەی گئرچیلە‬ Significant discharge Flowing forth of blood from blood -rrhage ‫بەربوون‬ Hemorrhage vessels ‫خوێنبەربوونی ملولەکانی خوێن‬ 13 Mohammed Ziad Terminology Discharge from the Discharge -rrhea Rhinorrhea nose (runny nose) )‫هاتنەدەر (دەرچوون‬ ‫دەرچوونی شتێک لە لووت‬ Rupture Rupture of the uterus -rrhexis ‫تەقین‬ Hysterorrhexis ‫تەقینی منداڵدان‬ Hardening of the Hardness -sclerosis Atherosclerosis arteries ‫ڕەقبوون‬ )‫ڕەقبوونی خوێنبەرەکان (بە چەوری‬ Muscular Muscular contraction -spasm contraction Angiospasm of a vessel ‫گرژبوونی ماسولکە‬ ‫گرژبوونی ماسولکەی ملولەکان‬ A constant of internal Unchanging -stasis Thermostasis body temperature ‫نەگۆڕ‬ ‫نەگۆڕانی پلەیگەرمی ناواوەی لەش‬ Narrowing Narrowed arteries -stenosis ‫تەسکبوونەوە‬ Arteriostenosis ‫تەسکبوونەوەی خوێنبەرەکان‬ Table 2-8 suffixes that signify diagnostic term, test information, surgical procedure ‫کرداری پزیشکی‬،‫ زانیاری لەسەر فەحسەکان‬،‫پاشگر بەکاربێت بۆ تەشخیسکردن‬ Suffix Refer to Example Meaning Surgical puncturing of Surgical puncturing Thoracentesis -centesis chest ‫کونکردن‬ ‫نەشتەرگەری کونکردنی سنگ‬ Surgical binding of Surgical binding -desis Arthrodesis joint ‫پێکبەستنەوە‬ ‫نەشتەرگەری لکاندنی جومگە‬ Surgical removal of Surgical removal -ectomy Appendectomy appendix ‫لێکردنەوە‬ ‫نەشتەرگەری البردنی ڕیخۆڵە کوێرە‬ Process of bone -genesis Producing ‫دروستبوون‬ Osteogenic formation ‫پڕۆسەی دروستبوونی ئێسک‬ Record electrical Recording -gram Electrocardiogram impulse of heart ‫تۆمارکردن‬ ‫تۆمارکردنی هێڵکاری دڵ‬ Instrument for Instrument used to making a record electrical -graph recording Electrocardiograph impulse of heart ‫ئامێرێکە بەکاردێ بۆ تۆمارکردن‬ ‫ئامێری تۆمارکردنی هێڵکاری دڵ‬ Act of graphic or Process of recording -graphy Electrocardiography pictorial recording electrical impulse of 14 Mohammed Ziad Terminology ‫کرداری تۆمارکردن‬ heart ‫کرداری تۆمارکردنی هێڵکاری دڵ‬ Instrument using for Instrument for evaluate hearing measuring -meter Audiometer sense ‫ئامێریکە بەکاردێت بۆ‬ ‫ئامێرێکە بەکاردێت بۆ هەڵسەنگاندنی‬ ‫پیوانەکردن‬ ‫هەستی بیستن‬ Process of evaluate Act of measuring -metry Audiometry hearing sense ‫کرداری تۆمارکردن‬ ‫کرداری هەڵسەنگاندنی هەستی بیستن‬ Removing tissue from Examination body for examination -opsy ‫پشکنین‬ Biopsy ‫وەرگرتنی بەشیکی لەس بۆ پشکنینی‬ )‫تاقیگەیی (زەرع‬ Surgical fixation of Surgical fixation -pexy Hysteropexy uterus )‫چەسپاندن (لکاندن‬ ‫نەشتەرگەری چەسپاندنی منداڵدان‬ Surgical repairing of Surgical repair -plasty Rhinoplasty nose ‫ڕاستکردنەوە‬ ‫نەشتەرگەری جوانکاری لووت‬ Suturing the herniated -rrhaphy Suture ‫دورینەوە‬ Herniorrhaphy )‫دوورینەوەی فتق (فتقی دڕاو‬ Instrument for viewing Instrument for inside joint -scope viewing Arthroscope ‫ئامێرێکە بەکاردێت بۆ بینینی ناوەوەی‬ ‫ئامێرێکە بەکاردێت بۆ بینین‬ ‫جومگەکان‬ Process of viewing Act of viewing -scopy Arthroscopy inside joint ‫کرداری بینین‬ ‫کرداری بینینی ناوەوەی جومگەکان‬ Artificial or surgical Surgical opening of -stomy opening Tracheostomy trachea )‫کردنەوە (کونکردن‬ ‫نەشتەرگەری کونکردنی بۆڕی هەوا‬ Instrument for Instrument for cutting -tome cutting Dermatome skin ‫ئامێری بڕین‬ ‫ئامێرێکە بەکاردێت بۆ بڕینی پێست‬ Incision Incision the colon -tomy ‫بڕین‬ Colotomy )‫بڕینی کۆلۆن (ڕیخۆڵە‬ Crushing the kidney Crushing stone - tripsy ‫پارچە پارچە کەدن‬ Lithotripsy ‫پارچە پارچە کردنی بەردی گورچیلە‬ )‫(زۆرجار بە لەیزەر‬ Table 2-8 suffixes that name medical practitioner ‫پاشگر بەکاربێت بۆ ناوی پڕۆسەیەکی پزیشکی یان ناوی پسپۆڕ‬ Suffix Refer to Example Meaning 15 Mohammed Ziad Terminology A medical practitioner specializing in children -ian Specialist ‫پسپۆڕ‬ Paediatrician and their disease ‫پسپۆڕی نەخۆشیەکانی منداالن‬ The branch of medicine dealing with Medical specialty children and their -iatrics ‫بواری (پسپۆڕی) پزیشکی‬ Paediatrics disease ‫لقێکی پزیشکیە کە باس لە‬ ‫نەخۆشیەکانی مندااڵن دەکات‬ The branch of medicine concerned with study, diagnosis, treatment of mental Medical specialty illness -iatry ‫بواری (پسپۆڕی) پزیشکی‬ Psychiatry ،‫لقێکی پزیشکیە کە باس لە زانستی‬ ‫ چارەسەری‬،‫دەستنیشانکردنی نەخۆشی‬ ‫نەخۆشیە دەروونیەکان‬ The branch of medicine dealing with the correction of Medical specialty deformities of bones or -ics ‫بواری (پسپۆڕی) پزیشکی‬ Orthopedics muscle ‫لقێکی پزیشکیە کە باس لە‬ ‫ڕاستکردنەوە و چارەسەری ئێسک و‬ ‫ماسولکەکان دەکات‬ A medical practitioner specializing in the Specialist in a field correction of -ist of study Orthopedist deformities of bones or ‫پسپۆڕی بوار(لقێکی) پزیشکی‬ muscle ‫پسپۆڕی ڕاستکردنەوە و چارەسەری‬ ‫ئێسک و ماسولکەکان‬ The branch of medicine dealing with Study of women , girls and their -logy ‫زانستی (لقێکی) پزیشکی وەک‬ Gynecology disease ‫زانستی ژن زانی یان منداڵ زانی‬ ‫لقێکی پزیشکیە کە باس لە‬ ‫نەخۆشیەکانی ژنان دەکات‬ 16 Mohammed Ziad Terminology 17 Mohammed Ziad Terminology 18 Mohammed Ziad Terminology Introduction to organization of the body ‫پێشەکیەک لەسەر ڕێکخستنی لەش‬ Learning about how the human body is constructed will help you to learn medical terms. To begin, it is also useful to know the difference between the terms anatomy and physiology. Anatomy comes to us from the Greek word anatome, which means “dissection.” You may have recognized the word part “tome,” which indicates that anatomy has something to do with cutting. Physiology, on the other hand, is one of the many “ology” words; in this case, it means study of how the body’s parts work together. ‫ پێش ئەوەی دەستپێبکەین پێویستە بزانین‬،‫زانینی ئەوەی کە ئایا لەش چۆن پێکهاتووە یارماتیت دەدات بۆ فێربوونی زاراوە پزیشکیەکان‬ ‫ وشەی ئەنەتۆمی لە یۆنانیەوە هاتوە کە بەمانای توێکاری کردن‬.) anatomy & physiology( ‫جیاوازی بکەین لە نێوان زاراوەی‬ ‫ و وشەی فسیۆلۆجی لە الیەکی ترەوە لقێکی تری پزیشکیە بە مانای کارئەندام زانی دێت واتا‬.‫ بەمانای بڕین دێت‬tome ‫ وشەی‬.‫دیت‬.‫ئەندامەکانی لەشی مرۆڤ چۆن کاردەکەن‬ Table 3-1 word part related to body organization ‫ پاشگر) کە پەیوەستە بە ڕێکخستنی لەش‬،‫ پێشگر‬،‫بەشی وشە (ڕەگ‬ Word part Meaning ‫ماناکەی‬ Anter/o Front, anterior ‫پێشەوە‬ Cerv/o Neck ‫مل‬ Chondr/o Cartilage ‫کڕکڕاگە‬ Cyt/o Cell ‫خانە‬ Dors/o Back ‫پشتەوە‬ Gastr/o Stomach ‫گەدە‬ Inguin/o Groin )‫نێوان ڕان و سک (ناو لینگ‬ My/o Muscle ‫ماسولکە‬ Myel/o Spinal cord ‫دڕکە پەتک‬ Neur/o Nerve ‫دەمار‬ Poster/o Back, posterior ‫پشتەوە‬ Proxim/o Near ‫نزیک‬ Super/o Superior ‫سەرەوە‬ Thorac/o Chest ‫سنگ‬ 19 Mohammed Ziad Terminology Table 3-2 body position and directional term ‫شوێنەکانی لەش و زاراوە ئاڕاستەییەکان‬ Term Direction Example Toward the front The eyes are on the anterior surface of the face Anterior ‫بەرەو بەشی پێشەوەی لەش‬ ‫چاوەکان بەشی پێشەوەی ڕووخسارن‬ Toward the front or under surface The nipples were on the ventral body surface Ventral ‫بەرەو بەشی پێشەوەی لەش یان بەرەو ژێر‬ ‫گۆی مەمک لە بەشی پیشەوەی لەشە‬ ‫ڕووی لەش‬ Toward the back The spine is on the posterior side of the body Posterior ‫بەرەو بەشی پشتەوە لەش‬ ‫دڕکە پەتک دەکەویتە بەشی پشتەوەی لەش‬ Toward the back or upper surface The vertebrae are on the dorsal surface Dorsal ‫بەرەو بەشی پشتەوەی لەش یان بەرەو‬ ‫بڕبڕەی پشت دەکەویتە بەشی پشتەوەی لەش‬ ‫سەرەوەی ڕووی لەش‬ Above; toward the head The neck is superior to the chest Superior )‫بەرەو سەرەوەی لەش (بەرەو سەر‬ ‫مل دەکەوێتە سەرەوەی سنگ‬ Relating to the head The brain is in the cranial cavity Cranial ‫بەرەو سەر‬ )‫مێشک لەناو کەلە کەلێنە (واتا بەرەو سەرەوە‬ Relating to the head The neck is cephalic to the hips Cephalic ‫بەرەو سەر‬ ‫مل لە سەرەوەی حەوزە‬ Below; toward the soles The knee is inferior to the hip; the stomach is inferior to Inferior of the feet the chest )‫بەرەو خوارەوەی لەش (بەرەو پێیەکان‬ ‫ گەدە لە خوارەوەی سنگە‬،‫چۆکەکان لە خوارەوەی حەوزن‬ Pertaining to the tail The coccyx is caudal to the sacrum Caudal )‫بەرەو خوارەوەی لەش (کلک‬ ‫کلێنجە لە خوارەوەی سمتە جوڵەیە‬ Near the point of The elbow is proximal to the wrist Proximal attachment to the root ‫ئانێشک نزیکترە لە ڕەگی لەش (شان) وەک لە مەچەک‬ )‫نزیک لە ڕەگی لەش (شان و حەوز‬ Farther from the point of The fingers are distal to the wrist Distal attachment to the trunk ‫پەنجەکان دوورترن لە ڕەگی لەش (شان) وەک لە مەچەک‬ )‫دوور لە قەدی لەش (شان و حەوز‬ Pertaining to the side; away from the middle The eyes are lateral to the nose Lateral ‫بەرەو الیەکان (دوور لەو هێڵەی جەستەی‬ ‫چاوەکان لە الیەکانی لووتن‬ )‫کردۆتە دوو بەشی یەکسان‬ Toward the middle of the body The nose is medial to the eyes Medial ‫بەرەو ناوەڕاست (نزیک لەو هێڵەی‬ ‫لووت لە ناوەڕاستی چاوەاکانە‬ )‫جەستەی کردۆتە دوو بەشی یەکسان‬ Lying flat and face downward The patient was placed on the operating table in a Prone ‫نەخۆشەکە لەسەر ڕوێکی تەخت ڕاکشاوە و‬ prone position. ‫ڕووخساری بۆ خوارەوەیە (لەسەر سک‬ ‫نەخۆشێک لەسەر سیسەمی نەخۆشخانە لەسەر سک ڕاکشاوە‬ )‫ڕاکشان‬ 20 Mohammed Ziad Terminology Lying flat and face upward The patient was placed on the operating table in a Supine ‫نەخۆشەکە لەسەر ڕوێکی تەخت ڕاکشاوە و‬ supine position. ‫ڕووخساری بۆ سەرەوەیە (لەسەر پشت‬ ‫نەخۆشێک لەسەر سیسەمی نەخۆشخانە لەسەر پشت ڕاکشاوە‬ )‫ڕاکشان‬ Planes of the body ‫هێڵە وەهمیەکانی (خەیاڵیەکانی) لەش‬ Body planes are imaginary surfaces within the body. The anatomic position is always their reference point. ‫ کە زۆربەی زاراوە ئەنەتۆمیەکانی (ئاڕاستەییەکان)ی لەسەر بنیات‬. ‫ئەو هێاڵنەی لەش چەند هێڵێکی وەهمین (خەیاڵێن) لەسەر ڕووی لەش‬ :‫ ئەوانیش‬.‫دەنرێن و لەوەوە سەرچاوەی گرتووە‬ Frontal (coronal): The frontal (coronal) plane separates the front (anterior) of the body from the back (posterior). ‫ئەم هێڵە لەش جیادەکاتەوە بۆ بەشی پێشەوە و پشتەوە‬ Sagittal: The sagittal plane is any vertical plane that divides the body or organ into unequal left and right sides. )‫ئەم هێڵە لەش جیادەکاتەوە (یان ئەندامەکان جیادەکاتەوە بۆ دوو الی یەکسان (الی ڕاست و الی چەپ‬ Transverse (horizontal): This transverse (horizontal) plane separates the body into upper (superior) and lower (inferior) planes, cutting “across” the body. ‫ئەم هێڵە لەش جیادەکاتەوە بۆ بەشی سەرەوە و خوارەوەی لەش‬ 21 Mohammed Ziad Terminology Body cavities ‫کەلێنەکانی (بۆشاییەکانی) لەش‬ A body cavity is defined as a hollow space that contains body organs. The body has several major cavities, including the cranial, spinal, thoracic, and abdominopelvic. The cranial cavity houses the brain, and the spinal cavity houses the spinal cord. The thoracic cavity contains the lungs, whereas the abdominopelvic cavity contains digestive and reproductive organs. The abdominopelvic cavity is divided into a superior abdominal cavity and an inferior pelvic cavity. The diaphragm is the muscle of breathing known and it physically divides the thoracic and abdominopelvic cavities ‫ لە لەش چەندین کەلێنی گەورە هەن وەک‬،‫کەلێنەکانی (بۆشاییەکانی) لەش بریتین لە بۆشایی بەتاڵ کە ئەندامەکانی جەستەی تێدایە‬ ‫ کەلە کەلێن مێشکی تێدایە (وەک ماڵ وایە بۆی) و دڕکە کەلێن‬.‫کەلە کەلێن و دڕکە کەلێن و سنگە کەلێن و سکە کەلێن و حەوزە کەلێن‬ )‫دڕکە پەتکی تێدایە (وەک ماڵ وایە بۆی‬ ‫ بەشی سەرەوەی سکەحەوزە کەلێن بریتیە‬.‫ سکەحەوزە کەلێن ئاندامەکانی کۆئەندامی هەرس و زاوزێی تێدایە‬،‫سنگە کەلێن سیەکانی تێدایە‬.‫ هەردوو بەش لە الیەن ناوپەنچکەوە جیادەکرێتەوە‬.‫لە سکە کەلێن و بەشی خوارەوەی بریتیە لە حەوزە کەلێن‬ 22 Mohammed Ziad Terminology Table 3-3 nine regions of the abdomen ‫نۆ ناوچەکەی سک‬ Region Description ‫شوێنەکەی‬ Left hypochondriac Left lateral region just below ‫الی چەپی سک بەشی سەرەوە لە ژێر پەراسوەکان‬ region the ribs Left lateral region in the middle ‫الی چەپی سک بەشی ناوەڕاست‬ Left lumbar region row Left lower region of the lower ‫الی چەپی سک بەشی خوارەوە‬ Left inguinal region row by the groin Epigastric region Middle region in the upper row ‫ناوەڕاست سک بەشی سەرەوە‬ Middle region in the middle )‫ناوەڕاست سک بەشی ناوەڕاست (ناوچەی ناوک‬ Umbilicus row Hypogastric region Middle section in the lower row ‫ناوەڕاست سک بەشی خوارەوە‬ Right hypochondriac Right lateral region just below ‫الی ڕاستی سک بەشی سەرەوە لە ژێر پەراسوەکان‬ region the ribs Right lateral region in the ‫الی ڕاستی سک بەشی ناوەڕاست‬ Right lumbar region middle row Right lower region of the lower ‫الی ڕاستی سک بەشی خوارەوە‬ Right inguinal region row by the groin ‫ئەم نۆ ناوچەیە گرنگیەکی زۆری هەیە لە دەستنیشانکردنی شوێنی ئەندامەکان (بەتایبەت لەکاتی زانیاری لە نەخۆش وەرگرتن بۆ‬ )‫تەشخیسکردنی نەخۆشی‬ 23 Mohammed Ziad Terminology 24 Mohammed Ziad Terminology Introduction to integumentary system ‫پێشەکیەک لەسەر پۆشەرە کۆئەندام‬ The largest organ of the body is the skin. It is the main part of the integumentary system, which also includes hair, nails, sebaceous (oil) glands, and sudoriferous (sweat) glands. Integumentum is Latin for “covering” or “shelter”; thus, the skin, nails, and hair that cover our bodies are called, collectively, the integumentary system. ‫ ڕژێنە‬،‫ نینۆک‬،‫ کە ئەو کۆئەندامە پێکدێت لە موو‬،‫ کە گرنترین بەشی پۆشەرە کۆئەندامە‬،‫گەورەترین ئەندامی جەستە بریتیە لە پێست‬.‫چەوریەکان و هەروەها ڕژێنی ئارەقەکردن‬ ‫ موو پارێزگاری لە لەش‬،‫ نینۆک‬،‫ هەر بۆیە پێست‬.‫ وشەیەکی التینیە بەمانای داپۆشین یان پارێزگاریکردن دێت‬Integumentary.‫دەکەن‬ Table 4-1 word part related to integumentary system ‫ پاشگر) کە پەیوەستە بە پۆشەرە کۆئەندام‬،‫ پێشگر‬،‫بەشی وشە (ڕەگ‬ Word part Meaning ‫ماناکەی‬ Adipo/o Fat ‫چەوری‬ Cutane/o Skin ‫پێست‬ Derm/o, dermat/o Skin ‫پێست‬ Cyt/o Cell ‫خانە‬ -oma Tumor )‫گرێ (وەڕەم‬ Onch/o Nail ‫نینۆک‬ Pil/o Hair ‫موو‬ Seb/o Sebum (oil:fat) )‫چەوری (لە پێست‬ Sudor/o Sweat ‫ئارەقە‬ Ductule/o Very small ducts ‫جۆگەی زۆر بچووک‬ Colors/problem/position Meaning ‫ماناکەی‬ Albin/o White ‫سپی‬ Cyan/o Blue ‫شین‬ Jaund/o Yellow ‫زەرد‬ Erythr/o Red ‫سوور‬ Melan/o Black ‫ڕەش‬ 25 Mohammed Ziad Terminology Xanth/o Yellow ‫زەرد‬ Epi- Above ‫لەسەر‬ Kerat/o Horny tissue ‫شانەی وەک قۆچ‬ Ichthy/o Dry, scaly (fishlike) )‫وشک (وەک پێستی ماسی‬ Myc/o Fungus ‫کەڕوو‬ Scler/o Hardness ‫ڕەقبوون‬ Sub- Below ‫لە ژێر‬ Xer/o Dry ‫وشک‬ Burn ‫سووتان‬ A burn is an injury to the skin caused by heat from any source. The severity of a burn is classified by the depth of the layers of skin involved (see Table 4-2). ‫ توندێتی‬.)‫ کارەبا و بروسک‬،‫ کیمیاویەکان وەک تیزاب‬،‫ شلەی گەرم‬،‫سووتان بریتیە لە برینداربوونی پێست بەهۆی شتێکی گەرم (ئاگر‬.‫ خشتەی ژمارە دوو باس لە پۆلێنکردنی سووتان دەکات‬.‫سووتان بەپێی قووڵیەکەی کە چەند چینی لە پێستەکە بڕیوە‬ Table 4-2 classification of burn ‫پۆلێنکردنی جۆرەکانی سووتان‬ Burn type Skin appearance ‫دەرکەوتنی پێستەکە‬ Erythema (redness); superficial ‫زیان بەر چینی ڕووکەش کەوتوە‬،‫سووربونەوەی پێست‬ First degree damage to epidermis; no ‫ پفکەی نییە‬،)‫(چینی یەکەم – توێژ‬ blisters Second degree Blisters; erythema ‫ سووربۆتەوە پێستەکە‬،‫پفکەی هەیە‬ Charring, leather, damage to ‫ بن‬،‫ زیان بە توێژ‬،‫ چەرمی هەستاوە‬،‫ڕەش هەڵگەڕاوە‬ Third degree the epidermis, dermis, ‫توێژ و چینی چەوری و ماسولکە و ئێسکەکان کەوتوە‬ hypodermis, muscle, and bone 26 Mohammed Ziad Terminology Table 4-3 integumentary system ‫هەموو زاراوەکان لەسەر پۆشەرە کۆئەندام‬ Term Analysis Meaning Structure and function Adipose tissue Adeps(fat) ‫چەووری‬ Fatty tissue ‫چەوریە شانە‬ A-(without) )‫بێ (نییە‬ Avascular Without blood vessels ‫بێ ملولەی خوێن‬ Vascular(small vessel) ‫ملولەی خوێن‬ Corium Skin ‫پێست‬ Synonym for dermis ‫هاومانای پێست‬ Adjective referring to the skin Cutaneous Cutane(skin) ‫پێستب‬ ‫هاوەڵناوێکە بەواتای پێست دێت‬ Pore Poros passageway) )‫دەرەچە (ڕێگا‬ An opening ‫کونێک یان دەرەچەیەک‬ Dermis Derm(skin) ‫پێست‬ Inner layer of skin )‫چینی ناوەوەی پێست (بن توێژ‬ Epi- (upon); ‫سەرەوە‬ Epidermis Outer layer of the skin )‫چینی دەرەوەی پێست (توێژ‬ Dermis (skin) ‫پێست‬ Folliculus (a small sac) Small sacs in the skin from which hair grows Hair follicles ‫سەلک (تورەگە)ی موو‬ ‫تورەگەی بچووکن کە موو تێیدا گەشە دەکات‬ Hypo (under); )‫ژێر (بن‬ Layer immediately beneath the epidermis; Hypodermis also called the subcutaneous layer Dermis (skin) ‫پێست‬ ‫چینێکە دەکەوێتە ژێر توێژ کە پێکدێت لە چەوری‬ The membrane covering the body, including the epidermis, dermis, hair, nails, Integumentary Integumentum (a covering) and glands system )‫پاراستن (داپۆشین‬ ‫پۆشەرە کۆئەندام کە لەش دادەپۆشێت وەک موو و پێست و نینۆک و‬ ‫ڕژێنەکان‬ Protein that forms hair, nails, and the tough Keras (horn) outer layer of skin Keratin )‫کیراتین (وەک قۆچ لە پێکهاتە‬ ‫پڕۆتینێکە کە موو و نینۆک دروست دەکات و چینی دەرەوەی پێست توند‬ )‫دەکات (جیڕی دەکات‬ Dark pigment present in skin and other parts Melanin Melas (black) ‫ڕەش‬ of the body ‫بۆیەیەکی ڕەشە کە لە پێست و بەشەکانی تری لەش هەیە‬ Melas (black); ‫ڕەش‬ Cells that produce melanin Melanocytes ‫ئەو خانانەن کە میالنین دروست دەکەن‬ -cyte (cell) ‫خانە‬ White, crescent-shaped area of a nail Nail Naegel (nail) ‫نینۆک‬ ‫ شیوە مانگی هیاللە لە نینۆک هەیە‬،‫سپیە‬ Sebaceous glands Sebum (oil, fat) ‫چەوری‬ Oil-producing glands ‫ڕژێنی جەوری دروستکەر‬ Sebum Tallow ‫بەز‬ Oily secretion ‫دەردراوی چەور‬ Sudor (sweat) ‫ئارەقە‬ Sweat-producing glands Sudoriferous glands ‫ڕژێنی بەرهەمهێنی ئارەقە‬ Fero (to carry) ‫هەڵگرتن‬ Sub- (beneath); ‫ژێر‬ Subcutaneous Cutane (skin); ‫پێست‬ Beneath the skin )‫ژێر پێست (چینی چەوری‬ 27 Mohammed Ziad Terminology Disorders Localized collection of pus in any body part; frequently associated with swelling and Abscessus (a going away) inflammation Abscess )‫قونێر (دومەڵ‬ ‫کۆبونەوەی کێمە لە شوێنێکی لەش کە زۆرجار هەڵئاوسان و هەوکردنی‬ )‫لەگەڵە (زۆرجار بەهؤی دەرزیەوە وای لێدێت‬ Akmas (highest point or Inflammatory papular and pustular eruption Acne peak) of the skin )‫زیپکە (شتێکی بەرزبوەوە لە پێست‬ ‫هەوکردنی ئەو ڕژێنانەیە کە چەوری پێست بەرهەمدێنن‬ Albus (white): ‫سپی‬ Partial or total absence of pigment of the Albinism skin, hair, and eyes - ism (condition): ‫حاڵەت‬ ‫نەبوونی ڕەنگ لە بەشیک یان تەواوی لەش وەک موو و چاو‬ Alopekia (literally, fox mange) Partial or complete loss of hair; baldness Alopecia )‫سەر ڕووتانەوە (دەردە ڕێوی‬ )‫لەدەستدانی بەشیک یان تەواوی قژ (کەچەڵبوون‬ Benignus (kind) Non-malignant type of tumor Benign )‫باش (چاک‬ )‫وەڕەمی پاک (نا سەڕەتانی‬ Raised, fluid-filled lesion Bulla Bubble )‫بڵق (پفکە‬ ‫دروستبوونی برینێکی هەستاو و پڕ لە شلە‬ Karkinos (cancer) ‫شێرپەنجە‬ Malignant neoplasm derived from epithelial Carcinoma cells –oma (tumor) ‫وەڕەم‬ ‫وەڕەمێکی (گرێیێکی) ناپاک (شێرپەنجەیی) لە ڕوکەشە شانە‬ Dermat/o (skin); ‫پێست‬ Dermatitis Inflammation of the skin ‫هەوکردنی پێست‬ -itis (inflammation) ‫هەوکردن‬ Abnormal condition signaled by bluish Cyan/o (blue); ‫شین‬ discoloration of tissue Cyanosis -osis (abnormal condition) ،‫حاڵەتێکی نائاساییە لە لەش کە شینبونەوەی شانەکانی لەشە (پێست‬ ‫حاڵەتێکی نائاسایی‬ )....‫ لێو‬،‫نینۆک‬ Chronic ulcers that appear in pressure areas over a bony prominence in immobilized Decumbere (to lie patients Decubitus ulcers down); ‫پاردانەوە‬ ‫برینێکی درێژخایەنە کە دەردەکەوێ لەو شوێنانەی کە پەستانی لەسەرە‬ Ulcus (sore) ‫برین‬ ‫الکاتی دانیشتن یان پاڵدانەوە (بەتایبەت لەسەر ئەو شوێنانەی کە‬ ‫ئێسکی لێنزیکە) بە هۆی کەمی جوڵەوە‬ Dermat/o (skin); ‫پێست‬ Myc/o (fungus); ‫کەڕوو‬ Fungal infection of the skin Dermatomycosis ‫هەوکردنی پێست بەهۆی کەڕوو‬ -osis (abnormal condition) ‫حاڵەتێکی نایاسایی‬ Diaphoresis Perspiration ‫ئارەقەکردن‬ Synonym for perspiration ‫هاومانای ئارەقەکردن‬ A purple patch caused by blood under the Ec- (out); ‫دەرەوە‬ skin Chymos (juice); )‫هەوێن (هەستان‬ ‫پەڵەیەکی مۆرە لە پێست دروستدەبێت لە ئەنجامی کۆبونەوەی خوێن لە‬ Ecchymosis -osis (abnormal condition) ‫ژێر پێست‬ ‫حاڵەتێکی نایاسایی‬ 28 Mohammed Ziad Terminology Inflammatory condition of the skin characterized by erythema (redness), Eczema Eczeo (boil over) ‫هیشکە بیرۆ‬ vesicles, and crusting with scales ‫هەوکردنی پێستە بەوە دەناسرێ کە سووربوونەوە و بلق و قەتماغەی‬ ‫لەگەڵ دایە‬ Epi- (upon); ‫سەرەوە‬ Inflammation of the epidermis Epidermitis -dermis (skin); ‫پێست‬ ‫هەوکردنی چینی دەرەوەی پێست‬ -itis (inflammation) ‫هەوکردن‬ Abnormal redness of the skin Erythema Flush ‫سوور هەڵگەڕان‬ ‫سووربونەوەی نائاسایی پێست‬ Relating to or marked by erythema Erythematous Erythema (flush) ‫سوور هەڵگەڕان‬ ‫شتێک کە سووربوبێتەوە‬ Fissure Fissura (cleft) ‫قڵیشان‬ A break in the skin ‫قڵیشانی پێست‬ Hem/o (blood); ‫خوێن‬ Benign tumor of blood vessels Hemangioma Angi/o (vessel); ‫ملولە‬ )‫گرێی (وەڕەمی) ملولەکانی خوێن (بەاڵم پاکە و شێرپەنجەیی نیە‬ -oma (tumor); ‫وەڕەم‬ Viral infection producing the eruption of highly painful vesicles Herpes zoster Herpo (to creep) ‫تامیسکە‬ ‫ بریتە لە دەرکەوتنی چیسێکی زۆر بە‬،‫هەوکردنێکە بەهۆی ڤایرۆسەوە‬ )‫ئازار (زۆرجار لە لێو یان لە ئەندامی زاوزێی مێیەنە‬ Hyper- (above normal); ‫بەرز‬ Profuse sweating; increased or excessive