EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR (PDF)

EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR Dr. Funda ERDOĞDU Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Dersi Öğretim Teknolojisi Nasıl Öğreteceğiz? Sorusuna verilen yanıttır.  Öğrenme, bireyin yeni bilgi, becerileri ve tutum kazanmasıdır (Heinic, 2002). ...

EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDE TEMEL KAVRAMLAR Dr. Funda ERDOĞDU Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Dersi Öğretim Teknolojisi Nasıl Öğreteceğiz? Sorusuna verilen yanıttır.  Öğrenme, bireyin yeni bilgi, becerileri ve tutum kazanmasıdır (Heinic, 2002). Eğitim- Öğretim- Eğitme-Öğretme  Eğitim: Öğrenmelerin gerçekleştiği tüm deneyimler. Bu deneyimler plansız, rastlantısal, informal olabilir. Öğretim: Herhangi bir konuda belirli bir hedefi öğrencinin kazanmasını sağlamak üzere yapılan etkinlikler. Eğitme: Belirli bir beceriyi kazandırmaya yönelik verilen eğitimdir. Sınıf öğretmenlerine akıllı tahtayı kullanmalarına yönelik verilen eğitim. Öğretme: Öğretmenin sınıf ortamında yaptığı bir eylem olup, öğretim sürecinin bir parçasıdır. Teknoloji Teknoloji, bilimsel ya da sistematik bilgilerin pratik alanlara sistemli bir şekilde uygulanmasıdır (Heinic ve diğerleri, 1993). Öğretim Teknolojisi Konu alanını göz önüne alarak ve bilimsel bilgiye dayalı olarak araç- gereç, yöntem ve tekniklerin tasarlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi sürecidir (Alkan, 1998). Örneğin matematik öğretiminde kullanılmak üzere bir araç gereç tasarlayıp kullanmak, belirli bir konunun öğretilmesinde farklı yöntemler uygulamak veya matematik dersindeki içeriğin kazanımlarına göre nasıl anlatılacağına karar vermek öğretim teknolojisinin kapsamındadır.  Öğretim teknolojisi, öğretimin etkililiğini arttırmak için gerçekleştirilen tüm uygulamalardır. Dolayısı ile öğretim teknolojisin en önemli amaçlarından biri etkili öğretme ve etkili öğrenmedir. Eğitim Teknolojisi ‘İnsan öğrenmesi’ne ilişkin sorunları sistematik bir biçimde analiz etmek ve sorunlara çözüm getirmek amacıyla insan gücü, kuramsal bilgi, yöntem, teknik araç gereç gibi tüm unsurların işe koşulduğu karmaşık bir süreçtir (Yalın, 2007). Eğitim teknolojisi en basit anlamıyla ne öğreteceğiz ve niçin öğreteceğiz sorularını yanıtladıktan sonra, Nasıl öğreteceğiz sorusuna verilecek en uygun yanıtlar olarak tanımlanabilir. Eğitim Teknolojisinin Kapsamını Oluşturan Unsurlar 1- Kuram 2- Öğretim Kazanımı 3- Öğrenci 4- Öğretmen 5- Öğretim yöntem ve teknikleri 6- Öğretim Ortamları 7- Öğretim araç ve gereçleri 8- Değerlendirme 1- Kuram Öğretim teknolojilerin gelişimine katkı sağlamış üç kuram davranışçı, bilişsel ve yapılandırmacı öğrenme kuramlarıdır. Davranışçı kurama göre öğrenme dışarıdan gözlemlenebilen ve ölçülebilen davranışları edinmek için yapılan uğraşlardır. Bu davranışlar etki tepki yaklaşımı ile bireyleri güdülemeye ve istenilen davranışların elde edilene kadar tekrarlanması gibi etkinlikleri öngörür. Bilişsel kuram ise, insan zekası ve hafızası ile ilgilenmiş, öğrenmeyi hafızamıza bilgi kodlama süreci olarak tanımlamıştır. Görsel ve içerik bakımında iyi tasarlanmış materyallerin anlaşılmasının ve hatırlanmasının daha kolay olduğunu bu kuramlardan anlaşılmaktadır. 1- Kuram Yapılandırmacı kuram ise öğrenmeyi insan zihninin dışında insanlar arası iletişim ortamının bir ürünü olarak öngörmektedir. Bu kurama göre bireyler hem içerik, hem öğretmen hem de diğer öğrenciler içinde sürekli iletişim halindedir ve bu iletişim sayesinde yeni bilgileri öğrenirler. Dolayısı ile grup çalışması, problem tabanlı öğrenme gibi etkinlikler bu kurama bağlanır. 2- Öğretim Kazanımı Öğretim teknolojisi kapsamını oluşturan ikinci bir kavramımız kazanımdır. Kazanımımız ders planımızın başında veya dersimizin başında öğrenciden beklediğimiz bilgi, tutum, beceri, görüş ve davranış değişikliği olarak tanımlayabiliriz. Her dersin ya da etkinliğin öncesince o dersten ya da etkinlikten kazanımlarımızı belirlemeli ve bunları öğrenciler ile paylaşmalıyız. Örneğin bir matematik dersi sonunda öğrencilerin “üçgen” kavramını öğrenmeleri, üçgen şeklindeki cisimleri diğerlerinden ayırt edebilmeleri gibi kazanımlar hedeflenmiş olabilir. Kazanımların bu şekilde önceden belirlenmesi ve bilinmesi hem motivasyonu arttıracaktır hem de değerlendirme aşamasında kıstas olarak yol gösterici olacaktır. 2- Öğretim Kazanımı Bilişsel, Duyuşsal, Psikomotor üç temel öğrenme alanı Bilişsel kazanımlar bilgileri ve kavramları bilme düzeyindedir. Bilgileri aklımızda tutar, gerektiğinde ifade ederiz. Bilgisayar sisteminin temel kavramlarını ve işlevlerini açıklar. Duyuşsal kazanımlar, edindiğimiz bilginin ötesinde öğrenmenin duygusal unsurlarını içeren inançlar, tutumlar, değerler, görüşler ve duygular ile ilişkilidir. Çevrim içi ortamda başkalarının hakkına saygı duyar. Psikomotor kazanımlar fiziksel beceri odaklıdır. Fare ve klavyeyi doğru bir şekilde kullanır. 3- Öğrenci Öğrenciler birbirlerinden farklı yaşantılara, deneyimlere, tercihlere ve özelliklere sahiptir. Yaş, fiziksel, bilişsel, ahlaki, kişilik gelişim düzeyi, yetenekleri, içinde yaşadığı sosyal kültürel koşullar öğrenmesini etkiler. Motivasyonu, öğrenmeye istekliliği, ihtiyaç ve ilgi duyması Ön bilgi düzeyi Davranışçı öğrenme kuramında öğrencinin rolü göz ardı edilir. Bilişsel öğrenme kuramında bilgiyi işleyen ve anlamlandıran kişidir. Yapılandırmacı yaklaşıma göre öğrenci bilginin doğal alıcısı, yorumlayıcısı ve inşa edicisidir.  Öğretimi planlarken öğrencinin sahip olduğu bilişsel, duyuşsal, psikomotor ön öğrenmelerin, gelişim, yetenek düzeylerinin, içinde yaşadığı sosyal ve kültürel ortamın ve diğer bireysel özelliklerin dikkate alınması öğretim etkinliklerinin öğrencilere uygun hale getirilmesine katkı sağlayacaktır. 4- Öğretmen Öğrenme sürecini yönlendiren rehber roldedir. Alan uzmanı, öğretmenlik formasyonu, sınıf yönetimi, etkili iletişim becerisi, BİT yeterliliği, bilgi yönetiimi, yaşam boyu öğrenme, sorgulama, eleştirel düşünme, problem çözme, yaratıcılık, işbirliğine dayalı öğrenme Öğretmenlerin öğrencilerin kendi öğrenme sorumluluklarını alıp kendi öğrenmelerini kontrol ettiği bir öğretim sürecini planlamaları, tasarlamaları, koordine etmeleri ve yönetmeleri beklenmektedir. 5- Öğretim yöntem ve teknikleri Belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi için uygun yöntem ve tekniklerin seçilmesi önemlidir. Öğrenci özellikleri, öğrenme hedefleri vekonuya göre farklı yöntemler kullanılabilir. Küçük grup çalışmaları, iş birlikli öğrenmeyapılandırmacı öğrenmeyi desteklemek amacıyla kullanılabilir. 6- Öğretim Ortamları Öğretmenlerin öğrenmeyi kolaylaştırmak için sınıftaki sıraları gruplandırmak, duvarları öğrenme materyalleri ile donatmak, görsel işitsel ya da dijital teknolojiler kullanmaktır. Öğretim ortamının düzenlenmesinde öğrencilerin özellikleri, öğretimin amacı, öğrenmeyi en iyi destekleyen etkinlikleri, öğrenmeyi en iyi ölçecek ve güdüleyecek değerlendirme stratejileri ile ortamın kültürü etkili olur. 7- Öğretim araç ve gereçleri Öğretimi desteklemek ve öğretim sürecini zenginleştirmek için kullanılan nesnelerdir. İyi tasarlanmış araç gereçler öğrenciyi güdüler, öğrencinin bireysel ihtiyaçlarının karşılanmasını destekler, dikkat çeker, soyut kavramları somutlaştırır. Ders kitapları, dergi, gazete Resim, Ses dosyası, video, dijital ortamdaki mesajlar, film, animasyon, dijital oyunlar, yazılımlar, simülasyonlar, bloglar, wikiler, sosyal ağlar 8- Değerlendirme Öğretim sürecinin iyileştirilmesine katkı sağlar. Öğrenmelerin hedeflere ne derece uygun olarak gerçekleştiği, Yapılan tasarımların ve uygulamaların ne ölçüde başarıya ulaştığı, Sonuç, süreç, sonuç/süreç Öğretim Teknolojisi Belirlenmiş hedefler uyarınca, daha etkili bir öğretim elde etmek için öğrenme ve iletişim konusundaki araştırmaların ve ayrıca insan kaynakları ve diğer kaynakların beraber kullanılmasıyla tüm öğrenme- öğretme sürecinin sistematik bir yaklaşımla tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesidir (Öğretim Teknolojileri Komisyonu, 1970). Öğretim Teknolojisi Süreç ve kaynakları öğrenme için tasarlama, geliştirme, kullanma, yönetme ve değerlendirme teorisi ve uygulamasıdır.(Seels & Richey, 1994). Öğretim Teknolojisi Öğretim Teknolojisi ‘Nasıl Öğreteceğiz?’ Sorusuna verilen yanıttır. Öğretim Teknolojisi Öğretim Teknolojisi bir konunun öğretimi ile ilgili öğrenmenin kılavuzlanması etkinliğidir. Öğretim teknolojisi, öğretimin etkililiğini arttırmak için gerçekleştirilen tüm uygulamalardır. Öğretim teknolojisi, konu alanını göz önüne alarak ve bilimsel bilgiye dayalı olarak araç-gereç, yöntem ve tekniklerin tasarlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi sürecidir. Öğretimde Sistem Yaklaşım Süreci Analiz Tasarım ve Geliştirme Değerlendirme Analiz Öğretim sonunda öğrencilere kazandırılmak istenen amaçlar saptanır. – Planlanan amaçlar – öğretim sonunda Hangi davranışlar kazanılırsa bu amaçlar gerçekleşir? – Gereken önkoşul davranışlar – öğretim sırasında Tasarım ve Geliştirme Nasıl öğretelim? sorusuna cevap aranır. Öğrencilerin amaçlarda belirtilen davranışlara sahip olma düzeylerini belirleyecek ölçme araçları geliştirilir. Değerlendirme Süreci değerlendirme – Uygulamadan önce öğretim tasarımının bütün aşamalarının değerlendirilmesi Ürünü değerlendirme – Uygulamada olan programın değerlendirilmesi Öğretim Teknolojileri ve İletişim İletişim anlamları ortak kılma sürecidir, Öğretimsel iletişimin amacı duygu, bilgi ve becerileri paylaşarak davranış değişikliği meydana getirmektir. İletişim Süreci Araç-gereç, yöntem ve teknikler Kim Ne Söyledi Hangi Yolla Kime Kaynak Mesaj Kanal Alıcı Kodlama Kod Açma Ne Etkisi Oldu? Geri Bildirim /Dönüt İletişim Sürecinin Öğeleri Kaynak ve Kodlama: Kaynak, iletişim sürecini başlatan kişidir. Öğretimde bu kişi genelde öğretmendir. Paylaşılmak istenen bilgi, duygu ve düşüncelerin mutlaka kodlanması gerekmektedir, Kodlama için hangi sembolleri kullandığımız önemlidir. İletişim Sürecinin Öğeleri Kod çözme – alıcı: Alıcı, kodlanan mesajları anlamlandırır ve tepkide bulunur, Geri bildirim olmadan mesajın ne derecede alındığını anlayamayız, İletişim Sürecinde Etkili Olan Faktörler Kaynak-Alıcı Açısından Mesaj Açısından Yaşantı Alanı; Kodlanmış mesajın Seçici Algı; İnsanlar neyi alıcısı olan kimse, onu önceden geçirmiş olduğu yaşantılarına duymaya veya görmeye dayanarak çözecek, yorumlayacak hazırlarsa onları duymak ve ondan bir anlam çıkaracaktır. görmek isterler. Bilgi Miktarı; Olaylar insanlar nesneler hakkındaki ilk algımız Kanal Açısından önemlidir. Bireysel Farklılıklar; İnsanlar – Kanal, kaynak ve alıcı birbirinden farklıdır. arasındaki bilgi Kaynak Güvenilirliği; Mesajın paylaşımına aracılık eder. etkisi kaynağın güvenilirliğine – Kaynak ile alıcı iletişim bağlıdır. sürecinde aynı fiziksel Dürüstlük ortamı paylaşmayabilir. Uzmanlık – Araç gereçler doğrudan ya İstek da dolaylı olarak öğretimi Nesnellik destekleyebilir. Kaynak-Alıcı Benzerliği; Ortak değerler ve saygı.  - Öğretmenin Temel Görevleri: Öğretme İdare ve Yönetim Meslek/Konu Alan Uzmanlığı Öğrenci Danışmanlığı ÖĞRETİM ANALİZİ Öğretim süreci öncesi iki soruya cevap bulunması gereklidir. “Ne Öğretilecek?” “Nasıl Öğretilecek?”  “Ne öğretilecek” sorusunun cevabı öğretim amaçlarının saptanması ve bunların analiz edilmesiyle belirlenir. Öğretim amaçları dersin sonunda öğrencilerin ne yapıyor, ne biliyor olacaklarını belirten genel, kapsamlı ifadelerdir. Ne öğretilecek? Öğrenciler tam olarak neyi öğrenirse amaç gerçekleşir Nasıl öğretilecek? Yöntem seçimi Araç-gereç seçimi ÖĞRETİM ANALİZİ Amaçlar olmadan plan yapmak… ?? Amaçlar olmadan yöntem seçmek… ? Amaçlar olmadan araç-gereç seçmek… Öğretim amaç analizi; Öğrenciler tam olarak neleri öğrenirlerse bu amaç gerçekleşir?” sorusu cevaplanarak belirlenir. Bir diğer şekliyle içeriğin belirlenmesidir. Öğretim içeriği belirlendikten sonra bunların nasıl öğretileceği planlanmalıdır. İyi bir amaç analizi; Öğrencilerin bu amaçlara ulaşmak için hangi bilgi ve becerileri öğrenmeleri gerektiğini saptar, Bu bilgi ve becerilerin nasıl öğretileceğini belirler, Hangi ortamda öğretilmesi gerektiğini belirler, Nasıl değerlendirileceğini belirler, Hangi araç-gereçlere ihtiyaç duyulacağını saptar ve Öğretim sırasında hangi noktaların vurgulanması gerektiği konusunda ipuçları sağlar. Amaçların Sınıflandırılması Bu çalışmada öğrenme ürünleri üç alanda toplanmıştır. 1. Bilişsel öğrenmeler 2. Duyuşsal öğrenmeler 3. Psikomotor öğrenmeler  Nesne, olay ve konuya ilişkin ilgi, tutum, tavır, duygu (vb.) davranış Zihinsel etkinliklerin eğilimleri ağırlıkta olduğu öğrenmeler Bilişsel Duyuşsal Psikomotor (Devinişsel) Fiziksel hareketlerin doğru, hızlı ve otomatik (vb.) olarak yapılması Okul Öğrenmeleri  Bilişsel Öğrenmeler Zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları kapsar. Bilgiyi tanıma ve hatırlama Bilginin üzerinde işlemler yapma Bilgi ile ilgili kavramlar, genellemeler, kuramlar geliştirme Bilişsel öğrenmeler altı kategoride ele alınmıştır. Basitten karmaşığa doğru hiyerarşik bir yapı bulunmaktadır. Bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme. Her bir davranışın öğrenilmesi ondan önceki diğer davranışların öğrenilmesine bağlıdır.  Bilişsel Öğrenmeler 1. Düzey - Bilgi Düzeyi: Ezber öğrenmeyi içerir. Olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. Gösterilen eşyaların isimlerini söyleyebilmek Belirli bir nesneyi bir dizi nesne arasından seçebilmek. Bir kavramı tanımlamak. Bir nesne yada olgu ile ilgili bazı özellikleri görünce tanımak. Say, Tanımla, Tarif Et, Çiz, Bul, Belirle, Sınıflandır, Listele, Eşleştir, İsimlendir, Söyle, Yaz.  Bilişsel Öğrenmeler 2. Düzey - Kavrama Önceden öğrendiklerini yeni düzenlemeyle sunar. Bir olayı, bir tabloyu açıklama. Olguların nedenlerini, nasıllarını belirtme. Bir nesneyi bir kategori içerisinde sınıflandırma. İki olayı karşılaştırma. Bir kavramı kendi kelimeleri ile tanımlayabilme. Özetleme, orjinal bir örnek verme. Göster, Tartış, Açıkla, Genelle, Tanımla, Örnekle, Yorumla, Başka kelimelerle açıkla, Tahmin et, Özetle, Söyle. Bilişsel Öğrenmeler 3. Düzey - Uygulama Daha önce öğrenilen kavramsal ifadeler ve genellemelerin yeni durumlarda kullanılması ile ilişkilidir. Bir matematik problemini çözmek. Bir görevi yerine getirmek. Bir dizi kural ve yöntemleri kullanmak Önerilen bir iş planının sonuçlarını tahmin etmek. Değiştir, Seç, Hesapla, Hazırla, Üret, Rol yap, Göster, Kullan. Bilişsel Öğrenmeler 4. Düzey - Analiz Bir bütün ya da sistemin organizasyon ve yapısını tanıma; Problem, bütün ya da sistemi öğelerine ayırma Problem, bütün ya da sistemin öğeleri arasındaki ilişkileri belirleme Problem, bütün ya da sistemdeki kuram, ilke ve genellemeleri tanıma. Analiz et, Nitelendir, Sınıflandır, Karşılaştır, Tartış, Sonuç çıkar, Farklılaştır, Ayrıştır, Test et, Araştır, Böl. Bilişsel Öğrenmeler 5. Düzey - Sentez Fikir ya da öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir bütün oluşturma yeteneğidir; Problemle ilgili öğeleri düzenle Problem durumu ile ilgili çözüm öner Farklı kaynakları kullanarak kendine özgü ürün geliştir. Yarat (Kompozison yazmak), Oluştur, Meydana getir, Tasarla, Geliştir, Birleştir, Keşfet, Yap, Düzenle, Canlandır, Planla, Üret, Tekrardan yaz. Bilişsel Öğrenmeler 6. Düzey - Değerlendirme Belli bir iş, metot, çözüm ya da ürünün değeri hakkında belirli ölçütler kullanarak yargıda bulunmak.Bir görüş ya da öneriyi eleştirmek ya da savunmak. Değerlendir, Tartış, Değer biç, Seç, Sonuçlandır, Eleştir, Karar ver, Ölç, Yargıla, Kanıtla, Sına, Sırala.  Değerlendirme Karar verme… Sentez Özgünlük… Analiz Bir bilgi bütününü onu oluşturan öğelere, öğeler arasındaki ilişkilere ve bütünü oluşturan örgütleme ifadelerine ayrıştırma Uygulama Kuralları, yöntemleri, ilkeleri yeni durumlarda kullanma.. Kavrama Önceki bilgiler yeni bir biçim ve düzenlemeyle sunulur Bilgi Ezber öğrenmeler, Olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanması Bilişsel Öğrenmeler Duyuşsal Öğrenmeler Bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir. Derslerine iyi çalışmaları Çevreyi korumaları Kurallara uymaları Duyuşsal amaçların öğretim sonunda değerlendirilmesi zordur. Duyuşsal Öğrenmeler 1. Düzey - Alma Düzeyi: Belli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme. Bunlara karşı hoşgörülü olma. Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme. Örnek: çevreyi kirletmeyenlere karşı hoşgörülü olma/iyi niyet benimseme. Duyuşsal Öğrenmeler 2. Düzey -Tepkide Bulunma Düzeyi Bellirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. Örnek: Yerde bir çöp bulduğunda onu yerden alıp çöpe atma. 3. Düzey – Değer Verme Düzeyi: Bir davranış, olay ya da olguya önem verme. Örnek: Yerlere çöp atmamaya büyük önem verme, kendi çevresinde buna gayret gösterme. Duyuşsal Öğrenmeler 4. Düzey – Örgütleme Düzeyi: Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütleme. Örnek: Çevresindeki diğer kişileri de yere çöp atmama konusunda etkilemeye çalışma 5. Düzey – Bir Değer ya da Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik Düzeyi: Özümsenen değerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme. Örnek: Yerlere çöp atmama ilkesini bir yaşam felsefesi haline getirme, çeşitli örgütlere üye olma, bu konuda çeşitli eylemler düzenleme.  Bir değer ya da değerler Değeri davranış/kişilik haline bütünüyle nitelenme getirme… Örgütleme Yeni değeri kendi değerleriyle uyumlulaştırma ve değer sistemine katma… Değer verme Bir değeri kabullenme, tercih etme ve adanma… Tepkide bulunma Uysal davranma, karşılık vermeye isteklilik, karşılık vermekten tatmin olma… Alma Farkında olma, almaya açıklık ve belli bir şeye dikkatini yöneltme… Duyuşsal Öğrenmeler Psikomotor Öğrenmeler Belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışlardır. Müzik aleti çalma. Yemek pişirme. Daktiloda on parmak yazı yazma. Şekil çizme Bir yarayı sarma. Psikomotor Öğrenmeler 1. Düzey – Algılama (Yorumlama) Düzeyi: Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme; hareketlerin farkına varma. 2. Düzey – Kuruluş (Hazırlanma) Düzeyi: Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olma. 3. Düzey – Kılavuz Denetiminde Yapma Düzeyi: Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve daha sonra kendi kendine yaparak öğrenme. Psikomotor Öğrenmeler 4. Düzey – Mekanizma (Alışkanlık) Düzeyi: Bir beceriyi kendi başına, hiç kimseden yardım almadan istenilen hassasiyette yapma. 5. Düzey – Karmaşık Dışa-Vuruk Faaliyet Düzeyi: Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapma. 6. Düzey – Uyarlama (Değiştirme) Düzeyi: Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanma. 7. Düzey – Yaratma Düzeyi:Yeni, orjinal bir motor davranış geliştirme.  Yaratma Özgün bir devimsel beceri ya da ürün meydana getirecek yeni yollar… Duruma uydurma Beceriyi yeni durumda etkili kullanabilme… Karmaşık faaliyetler Beceri düzgün, en az zaman ve enerji harcanarak gösterilir… Mekanizma (Davranış haline gelmiş) Beceri uyum içinde yapılır… Kılavuzla yapma Beceri bir kişinin rehberliği altında yapılır… Kurulma Beceriyi yapmak için hazırolma… Algılama Beceriyle ilgili, araç, gereç ve işlemleri anlama… Psikomotor Öğrenmeler  Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? Öğretim amaçları, öğretme-öğrenme sürecine yönelik birçok faaliyetin planlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi için bir ölçüt görevi görür bunlara rehberlik eder. Bu faaliyetler: Öğretim ortamlarının seçimi, düzenlenmesi Öğretim strateji ve materyallerinin geliştirilmesi Ölçme araçlarının geliştirilmesi Öğrenci başarısının değerlendirilmesi Öğretim program ve materyallerinin değerlendirilmesi Öğrencilerin öğrenmeye karşı güdülenmesi Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? Bu faaliyetler: Öğretim ortamlarının seçimi, düzenlenmesi Öğretim strateji ve materyallerinin geliştirilmesi Ölçme araçlarının geliştirilmesi Öğrenci başarısının değerlendirilmesi Öğretim program ve materyallerinin değerlendirilmesi Öğrencilerin öğrenmeye karşı güdülenmesi Amaçlar Nasıl Yazılır? Davranış Şart Standart Amaçlar Nasıl Yazılır? Ölçülebilir ve gözlemlenebilir bir öğretim amacı üç temel öğeden meydana gelir. 1. Davranış 2. Şart 3. Standart Amaçların Davranış Unsuru Bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. Kullanılan sözcükler yeteri kadar açık olmalıdır. Örneğin lehimlemek, tanımlamak, hesaplamak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir iken, bilmek, inanmak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir değildir Şartlar Davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. Şartlar, yardım edici (sağlanan kaynaklar) ya da sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir. Kılavuz kitaptan yararlanarak Kılavuz kitaptan yararlanmadan İki saat içerisinde (zaman sınırlaması) Gerçek bir iş ortamında (ortam sınırlaması) Hesap makinesi kullanmadan (malzeme sınırlandırılması) Standartlar Davranışın düzeyi veya yeterlilik derecesini tanımlar. Kalite (iyi düzenlenmiş, anlaşılır bir yazılı ödev) Başarı yüzdesi (%95’i doğru) En çok hata miktarı (En fazla bir hata ile) Üretim hızı/zamanı (30 dakikada) Referans gösterme (Sınıfta yapılan açıklamalara göre)  Davranış: I. Dünya savaşının sebeplerini yazmak Şart: İlgili referans kitapları kullanarak Standart: On beş dakika içinde, doğru olarak Öğretim Amacı: İlgili referans kitapları kullanarak, I. Dünya savaşının sebeplerini on beş dakika içinde, doğru olarak yazmak.  Davranış: Bir okul gazetesi hazırlamak Şart: ‘Page Maker’ masa üstü yayın programını ve verilen haberleri kullanarak Standart: Gramer ve imla hatası bulunmayan Öğretim Amacı: ‘Page Maker’ masa üstü yayın programını ve verilen haberleri kullanarak, gramer ve imla hatası bulunmayan bir okul gazetesi hazırlamak  Davranış: Yazar kasa şeridini değiştirmek Şart: Kullanım kılavuzundan yararlanarak Standart: İki dakika içirişinde Öğretim Amacı: Kullanım kılavuzundan yararlanarak, herhangi bir yazar kasa şeridini, iki dakika içirişinde değiştirmek.  Davranış: Öğrencilerin dikkatlerini çekmek için kullanılabilecek üç tekniğin adını söylemek. Şart: Özellikleri tanımlanan öğrencilerin Standart: doğru olarak Öğretim Amacı: Özellikleri tanımlanan öğrencilerin, dikkatlerini çekmek için kullanılabilecek üç tekniğin adını doğru olarak söylemek. Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir? Eğitim programı Ders kitapları İhtiyaç analizleri Öğretmenin kendi fikirleri Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? Amaçların açık ve anlaşılır olması, kapsamının da belirgin olmasını sağlar. Öğrencilere bilgisayar kullanma becerisi kazandırmak” amacının kapsamı çok geneldir. Çok kapsamlı amaçları analiz etmek ve dolayısıyla öğrencilere kazandırılacak davranışları belirlemek de zordur. Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? 1- “Öğrenciler, verilen bir metni, bir kelime işlemci kullanarak yazabilecek, kaydedebilecek ve çıktısını alabilecek.” 2- “Öğrenciler, “Excel” programını kullanarak öğrenci kayıtları tutmak için bir veri tabanı yazlımı geliştirebilecek. ”Birinci amaç, ikinci amaca göre daha dar kapsamlıdır ve bir ders sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. İkinci amaç, birinci amaca göre daha geniş kapsamlıdır ve bir dönem sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. Amaçların belirgin, dar kapsamlı ve açık bir şekilde ifade edilmesi gerekir. Amaç analizi ne demektir? Nasıl yapılır? Bireyin tam olarak amacı gerçekleştirirken ne yapıyor olacağını basamak basamak tanımlamak anlamına gelir. 1- Amacı bir öğrenme alanı içinde sınıflamak 2- Öğrencilerin amaca ulaşmak için neleri öğrenmesi gerektiğini (ön koşul öğrenmeler) belirlemek ve sıralamak. Bir ders sonunda ne yapıyor, ne biliyor olacaklarını belirten ifadelerdir. Öğrenciler tam olarak neleri öğrenirlerse bu amaçlar gerçekleşir? Amaç Analizi Ne Demektir? Nasıl Yapılır? Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor amaçlar farklı biçimlerde analiz edilir. Dolayısıyla, önce amacın hangi öğrenme alanı ile olduğu belirlenir. Öğrencilerin Analizi Öğrencinin önceden sahip oldukları bilgi, beceri ve tutum giriş davranışları olarak adlandırılır. Konu ile ilgili öğrencinin giriş davranşları belirlenir. Grubun giriş davranışlarının yanında genel özellikleri hakkında da bilgi toplamak faydalı olacaktır. Öğrenme biçimleri (tercihleri) Motivasyonu Bireysel/grupla çalışma yeteneği Öğrenme hızı/kapasitesi Öğrencilerin Analizi Okuma dinleme yeteneği Kendini sözlü ve/veya yazılı ifade etme yeteneği Öğrenme hızı/kapasitesi İçeriğin Sıralanması Her bir basamağın öğretiminden önce kavramlar, ilkeler, bilgiler öğretilmelidir. Ön koşul beceri öğretilmeden bir becerinin öğretimine geçilmemelidir. İçerik modüllere ayrılmalıdır. Çocukların dikkat süreleri yetişkinlere göre daha kısa olacağından modüller kısa tutulmalıdır.  Her bir modül 1 saatten az, 3 saatten uzun olmamalıdır. Her bir becerinin gösterinin ve uygulanması için yeterince zaman ayrılmalıdır. Her bir modülün sonunda tekrar için zaman ayrılmalıdır. Mümkün olduğunca birbirine yakın konular ardı ardına verilmelidir. Mümkün olduğunca alt konular ana konulardan ayrı tutulmalıdır.  ÖĞRETİM DURUMLARININ PLANLANMASI Öğretim Durumlarını Planlama Amaçların yazılmasından sonra sıra bu amaçların nasıl kazandırılacağının planlanmasına gelir. Bir öğretimin temel aşamaları 5 kısımdan oluşur. 1- Giriş 2- Sunu 3- Alıştırma 4- Geri Bildirim 5- Değerlendirme Öğretim Durumlarını Planlama Cevaplandırılması gereken sorular – Motivasyon: Öğrencilerin dikkatini konuya ve kazandırılacak davranışlara nasıl çekecek ve bunu öğretim boyunca nasıl koruyacaksınız? – Hedefler: Öğrencileri, dersin hedeflerinden nasıl haberdar edeceksiniz? – Önkoşul Davranışlar: Öğretime başlamak için gerekli ön koşul davranışları nasıl belirleyecek ve öğrencileriniz bu önkoşul davranışlara sahip değillerse bunu nasıl çözeceksiniz? – Ön Bilgiler: Öğrencilerin önceden sahip oldukları davranışlarla, yeni derste kazanacakları davranışları nasıl ilişkilendireceksiniz? Öğretim Durumlarını Planlama 2. İçerik sunusunu planlama Bilgi miktarı 7+2 / 7 2 Öğretim Durumlarını Planlama Öğretim Durumlarını Planlama 2. İçerik sunusunu planlama – Sık sık özet yapılmalıdır, Her bilgi grubunun tamamlanmasından sonra önceki bilginin bir özeti verilmelidir. – Tekrar, Özellikle önemli ve zor davranışlar sıkça tekrarlanmalıdır, – Kolaydan zora sıralama, Somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene, Öğretim Durumlarını Planlama 2. İçerik sunusunu planlama – Genelleme yapma, Davranışın farklı durumlarda nasıl kullanılabileceği gösterilmelidir, – Dikkatleri çekme Özellikle önemli noktalara beklenmedik uyarıcılar sunarak öğrencilerin dikkatleri çekilmelidir, Öğretim Durumlarını Planlama 3. Alıştırmaları Planlama – Öğrencinin öğrenme sürecine aktif olarak katılmasını sağlar, – Öğrencinin öğrenme eksiklik ve yanlışlıklarını görme ve düzeltmesine imkan sağlar, – Öğrenilenlerin hatırlanmasını kolaylaştırır, – Öğrenilenlerin bellekte uzun süre tutulmasını yardım eder, Uygulanmayan bir davranış kolay unutulur ! ! ! Öğretim Durumlarını Planlama 4. Geri bildirimi planlama Öğrenciler ne zaman doğru ve yanlış yaptıklarını bilmek isterler. Geri bildirim Kapsamlı olmalıdır, Belirgin olmalıdır, Düzeltici olmalıdır, Anında verilmelidir, Pekiştirici olmalıdır. Öğretim Durumlarını Planlama YÖNTEM SEÇİMİ Bir çok yöntem birlikte kullanılabilir. Yöntem seçiminde – Kazandırılacak davranışlar, – Sınıftaki öğrenci sayısı, – Zaman, – Öğretim ortamı, – Araç-gereç durumu, – Öğretmenin yeterliliği ve tutumu Öğretim Yöntemleri Anlatım Yönteminin Kullanım İlkeleri √ Resim, şekil, grafik gibi görsel materyaller √ Konuşma hızı, Cümleler açık, anlaşılır √ Ses tonu, jest, mimik, vs. √ Mantıksal sıra √ Sorular √ Örnek verilmeli Öğretim Yöntemleri Soru-Cevap Yöntemi Öğrenciler açısından, Düşünme, konuşma ve yorum yapma alışkanlıkları kazandırır. Öğretmenler açısından, Örgütleme, öğrencilerin öğrenme düzeylerini anlama, Öğrencilerin derse ve konuya karşı dikkat ve ilgilerini artırma, Öğrencilerin önceki öğrenmelerini pekiştirme Öğretim Yöntemleri Soru-Cevap Yönteminin Kullanım İlkeleri √ Tutarlı, kolay, soru hazırlama teknikleri yönünden kusursuz √ Hep aynı öğrenci X √ Yetenek düzeylerine uygun √ Yanlış veya eksik ipucu √ Tesadüfi sıra √ Zaman tanınmalı Öğretim Yöntemleri Gösterip Yaptırma Yöntemi √ İş ve işlem yaprakları hazırlanmalı √ Gösteri masasını tüm öğrenciler görmeli √ Önce öğretmen sonra öğrenci tüm aşamaları yapmalı √ Aşamalı yapılmalı, öğrenci birini yapmadan diğerine geçilmemeli √ Tam öğrenme için: Yeterli zaman ve tekrar √ İş güvenliği için kurallar ve tedbirler Öğretim Yöntemleri Örnek Olay Yöntemi √ Grup tartışması önceden planlanmalı √ Tartışmaya göre öneriler tahtaya yazılmalı √ Çıkarılan ilke ve sonuçlardan benzer olaylarda nasıl yararlanılabilir? Öğretim Yöntemleri Grup Tartışması √ Konu ve amacın saptanması √ Tartışmayı yönlendirecek soruların belirlenmesi √ Araç ve tekniklerin belirlenmesi √ Tartışmanın yapılacağı fiziksel ortamın düzenlenmesi √ Özet ve değerlendirme Öğretim Yöntemleri Beyin fırtınası (öğretim tekniği) √ Konu ve amacın saptanması √ Tartışmayı yönlendirecek soruların belirlenmesi √ Araç ve tekniklerin belirlenmesi √ Tartışmanın yapılacağı fiziksel ortamın düzenlenmesi √ Özet ve değerlendirme İki Boyutlu Görsel Araçlar  Öğrenme: Öğrenci tarafından gerçekleştirilen bilgi ve becerinin kazanılmasıdır. Öğretim bir başkasının değişimi için planlamaları öngörürken, öğrenme daha çok bireysel kazanımları hedeflemektedir. Her kuram öğrenmeyi farklı algılamakta, tanımlamaktadırlar. Davranışçı kuramına göre öğrenme, bireyin davranışlarındaki değişikliği Bilişsel öğrenme kuramında bireyin zihinsel çabalarını, zihinsel süreçlerindeki değişimi öğrenme olarak tanımlayabilir. Eğitim Teknolojisi mi Öğretim Teknolojisi mi? Eğitim Teknolojisi: İnsanın öğrenmesi olgusunun tüm yönlerini içeren problemleri sistematik olarak analiz etmek, bunlara çözümler geliştirmek üzere ilgili tüm unsurları (insan gücünü, bilgileri, yöntemleri, teknikleri, araçgereçleri, düzenlemeleri vb.) işe koşarak uygun tasarımlar geliştiren uygulayan, değerlendiren ve yöneten karmaşık bir süreçtir. Eğitim Teknolojisi mi Öğretim Teknolojisi mi? Öğretim Teknolojisi: Öğretimin, eğitimin bir alt kavramı olduğu anlayışına dayalı olarak ve belirli öğretim disiplinlerinin kendine özgü yönlerini dikkate alarak düzenlenmiş teknolojiyle ilgili bir kavramdır. (Alkan, 1995)